درست مانند هر فعالیت مهم دیگری سرمایهگذاری در بورس به کسب دانش و صرف وقت کافی نیاز دارد.
نتیجه سرمایهگذاری کردن در بازارهای مالی بدون داشتن دانش کافی و صرف زمان لازم برای ارزیابی کردن بازار معمولاً برابر با متحمل شدن ضررهای بزرگ و از دست رفتن بخشی از دارایی‌های فرد است.
خوشبختانه، افرادی که دانش و زمان کافی برای بررسی بازار را ندارند می‌توانند از روش‌های غیرمستقیم سرمایهگذاری در بورس مانند «صندوق‌های سرمایهگذاری» و «سبدگردانی» استفاده کنند.
عناوین مطلب:
چگونه می‌توان بدون دانش و صرف زمان در بورس سرمایهگذاری کرد؟
سرمایهگذاری در بورس فقط شامل سرمایهگذاری مستقیم نیست.
افراد علاقمند به فعالیت در این بازار می‌توانند از روش‌های «سرمایهگذاری غیرمستقیم» استفاده کنند. سرمایهگذاری غیرمستقیم در بورس شامل صندوق‌های سرمایهگذاری و خدمات سبدگردانی اختصاصی است؛ تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید تا با این دو روش و مزایا و معایب هر کدام آشنا شوید.
صندوق سرمایهگذاری
در صندوق‌های سرمایه گذاری، همانطور که از نامش پیداست، مدیریت دارایی و سرمایهگذاری توسط شرکت‌هایی انجام می‌شود که مجوزهای لازم را از سازمان بورس و اوراق بهادار دریافت کرده‌اند و توسط افراد حرفه‌ای و متخصص مدیریت می‌شوند.
یکی از روش‌های جذاب سرمایهگذاری در بازار سرمایه، سپرده‌گذاری در صندوق‌های سرمایهگذاری است. صندوق‌های سرمایهگذاری روش مناسبی برای ورود غیر هیجانی و حرفه‌ای به بازار سرمایه است. اما صندوق سرمایهگذاری چیست و نحوه عملکرد آن چگونه است؟
صندوق‌های سرمایهگذاری، در واقع ترکیبی از دارایی‌های مختلف مالی هستند. این صندوق‌ها اساساً نهادهای مالی هستند که نقدینگی (خواه کم یا زیاد) سرمایه‌گذاران را جمع‌آوری می‌کرده و در اوراق بهادار متفاوت سرمایهگذاری می‌کنند و افراد به میزان سرمایهگذاری خودشان، در سود یا زیان صندوق شریک خواهند بود.
بیشتر بخوانید: سرمایهگذاری در صندوق‌های بورسی (هر آنچه باید بدانید)
گزینه صندوق‌های سرمایهگذاری مناسب کسانی است که دانش لازم برای سرمایهگذاری در بازار را دارند اما زمان کافی برای مدیریت سرمایه خود را ندارند و یا زمان کافی دارند اما فاقد دانش کافی هستند.
مزایای صندوق‌های سرمایهگذاری
برخی از مزایای صندوق‌های سرمایهگذاری عبارت‌اند از:
- ساده و آسان: یکی از خصوصیات صندوق‌های سرمایهگذاری، سادگی در سرمایهگذاری برای سرمایه‌گذاران کوچک است. این دسته از سرمایه‌گذاران هر لحظه می‌توانند واحدهای خود را بفروشند. همچنین، سرمایه‌گذاران می‌توانند هر روز از قیمت واقعی واحدهای صندوق آگاه شوند.
- تنوع در سرمایهگذاری: با توجه به قوانین موجود، صندوق‌ها مجاز به سرمایهگذاری در دارایی‌های مختلف به صورت محدود هستند. به همین دلیل پرتفوی صندوق‌های سرمایهگذاری دارای ترکیب متنوعی است که ریسک سرمایهگذاری در صندوق را به نحو چشم‌گیری کاهش می‌دهد.
- مدیریت حرفه‌ای: با توجه به توانایی مالی صندوق‌های سرمایهگذاری، این صندوق‌ها اقدام به جذب و استخدام مدیران حرفه‌ای در زمینه بورس اوراق بهادار و بازار سرمایه و استفاده از بهترین نرم‌افزارهای موجود می‌کنند.
- هزینه‌های مناسب: از آنجا که هزینه به‌کارگیری نیرو‌های متخصص، گردآوری و تحلیل اطلاعات و گزینش سبد بهینۀ اوراق بهادار در این صندوق‌ها میان تمامی سرمایه‌گذاران تقسیم می‌شود، سرانۀ هزینه هر سرمایه‌گذار کاهش می‌یابد. هزینه‌های صندوق‌های سرمایهگذاری در مقایسه با زمانی که خود سرمایه‌گذار به صورت مستقیم اقدام به خرید و فروش سهام می‌کند بسیار کمتر است.
بیشتر بخوانید: منظور از صدور و ابطال در صندوق‌های سرمایهگذاری چیست؟
ریسک‌های صندوق سرمایهگذاری
با این حال، صندوق‌های سرمایهگذاری با ریسک‌هایی همراه هستند که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
- کاهش ارزش دارایی‌های صندوق: قیمت سهام در بازار ممکن است کاهش یافته و در اثر آن صندوق و سرمایه‌گذاران آن متضرر شوند.
- نکول اوراق مشارکت: اگر چه صندوق در اوراق مشارکتی سرمایهگذاری می‌کند که سود و اصل آن توسط یک مؤسسه معتبر تضمین شده است، ولی این احتمال (هر چند ضعیف) وجود دارد که ناشر و ضامن به تعهدات خود در پرداخت به موقع سود و اصل اوراق مشارکت مذکور عمل نکنند.
- نوسان بازده بدون ریسک: در صورتی که نرخ سود بدون ریسک (مانند سود علی‌الحساب اوراق مشارکت دولتی) در انتشارهای بعدی توسط ناشر افزایش یابد، قیمت اوراق مشارکتی که سود حداقلی برای آن‌ها تضمین شده است در بازار کاهش می‌یابد. اگر صندوق در این نوع اوراق مشارکت سرمایهگذاری کرده باشد و بازخرید آن به قیمت معین توسط یک مؤسسه معتبر (مانند بانک) تضمین نشده باشد، با افزایش نرخ اوراق بدون ریسک، صندوق ممکن است متضرر شود.
بیشتر بخوانید: ضامن نقدشوندگی چیست و چه کاربردی دارد؟
سبدگردانی در بورس
در کنار مشارکت در صندوق‌های سرمایهگذاری مشترک، یک روش دیگر برای سرمایهگذاری غیرمستقیم در بورس وجود دارد و آن سبدگردانی یا مدیریت پرتفوی (Portfolio Management) است.
به بیان دیگر، سبدگردان یک شخص حقوقی است که در قالب قراردادی که با سرمایه‌گذار منعقد کرده و با هدف کسب سود، اقدام به خرید و فروش سهام و اوراق بهادار برای مشتری خود می‌کند.
در روش سبدگردانی، شرکت خدمات دهنده یک سبد اختصاصی شامل دارایی‌هایی از جمله وجه نقد، سهام، اوراق خزانه، صندوق‌های سرمایهگذاری، اوراق سکه بهار آزادی و غیره را برای مشتری تهیه و آن را به صورت حرفه‌ای و منظم مدیریت می‌کند.
مزایای سبدگردانی
این روش از سرمایهگذاری مزایای زیادی دارد که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
- بهره گرفتن از دانش بهترین متخصصان: هر فردی برای ورود به حوزه سرمایه گذاری به ویژه بورس نیازمند کسب دانش و اطلاعات مورد نیاز است. سبدگردان با اطلاعات و تخصصی که دارد، با در نظر گرفتن ریسک، بهترین زمان خرید و فروش را در نظر می‌گیرد.
- همسو بودن منافع سبدگردان و سرمایه‌گذار: یکی از مهم‌ترین مزایای سبدگردانی این است که منافع سبدگردان با سرمایه‌گذار در یک راستا قرار دارد. در سبدگردانی معمولاً میزان دستمزد سبدگردان وابسته به سودی است که سرمایه‌گذار به دست می‌آورد. بنابراین منافع این افراد در یک راستا قرار می‌گیرد و سبدگردان برای آنکه به دستمزد بالاتری داشته باشد، تمام تلاش خود را به کار خواهد برد تا سود مشتری را به بالاترین حد ممکن برساند.
- انعطاف‌پذیری: همانطور که پیش از این نیز گفته شد، مدیر سبد برای تعیین استراتژی سرمایهگذاری، نظر و خواست مشتری، میزان ریسک‌پذیری، اهداف مالی و مواردی از این قبیل را در نظر می‌گیرد و با توجه به این عوامل تصمیم‌گیری می‌کند. به این ترتیب هر سبد سرمایهگذاری با سبد دیگر متفاوت خواهد بود. سبدگردان با توجه به تحقیقات، دانش و تجربه‌ای که دارد، استراتژی سرمایهگذاری را پیاده می‌کند.
- سرمایهگذاری اختصاصی: همانطور که گفته شد، مدیران پرتفوی و سبدگردان، سبد سهام خود را طبق خواسته‌‌ها، اهداف و انتظارات سودآوری مشتریان تنظیم می‌کنند. سبدگردان حتی می‌تواند تصمیمات خود را بر اساس ارزش‌های اخلاقی و روحیات و شخصیت مشتری تعیین کنند و معمولاً رابطه بین سرمایه‌گذار و شرکت سبدگردان، به صورت مداوم برقرار است.
- صرفه‌جویی در زمان: سرمایهگذاری در هر زمینه نیاز به کسب دانش دارد. سرمایه‌گذار باید با دانش خود و صرف زمان شرایط بازار را بررسی کرده و در زمان مناسب اقدام به خرید یا فروش کند. در واقع این فرد باید هر روز زمانی را برای مدیریت داراییها و سهام خود اختصاص دهد و نسبت به وضعیت بازار هوشیار و منعطف باشد. علاوه بر این همواره باید برای به‌روزرسانی اطلاعات خود زمان صرف کند. اما در صورت داشتن سبد گردان دیگر لازم نیست زمانی را صرف تحلیل بازار کرد.
بیشتر بخوانید: پرتفوی سرمایهگذاری چیست + انواع و روش تشکیل آن
معایب سبدگردانی
در کنار مزایای سبدگردانی که در بالا توضیح دادیم، استفاده از این روش برای سرمایه‌گذاران معایبی هم به همراه دارد که از جمله می‌توان به انتخاب سبدگردان نامناسب، نیاز به سرمایه زیاد، مدت محدود قرارداد و غیره اشاره کرد.
در ادامه هر کدام از معایب سبدگردانی به اختصار توضیح داده شده است:
- انتخاب سبدگردان نامناسب: بزرگ‌ترین ریسکی که ممکن است سرمایه‌گذار با آن مواجه شود، انتخاب سبدگردان نامناسب و غیرحرفه‌ای است. اگر شما به عنوان سرمایه‌گذار سبدگردان مناسبی انتخاب نکنید، به احتمال زیاد خسارات سنگین و جبران‌ناپذیری متحمل خواهید شد زیرا سرمایه شما به صورت مستقیم توسط سبدگردانی غیرحرفه‌ای مدیریت می‌شود و هر گونه اشتباهی از سوی سبدگردان ممکن است لطمه جدی به سرمایه شما وارد کند.
- نیاز به سرمایه زیاد: همانطور که گفتیم، سبدگردانی برای سرمایه‌گذارانی که زمان یا اطلاعات کافی از بازار سرمایه را ندارند، می‌تواند گزینه مناسبی باشد، اما حداقل سرمایه برای تشکیل و افتتاح سبد در شرکت سبدگردان مورد نظر ممکن است بالا (در برخی موارد حداقل 500 میلیون تومان) باشد. البته ناگفته نماند که شرکت‌های سبدگردانی مختلف جهت جلب سرمایه‌گذاران، در میزان حداقل سرمایه جهت افتتاح سبد تخفیفاتی قائل می‌شوند.
- مدت محدود قرارداد: از جمله دیگر معایب سبدگردانی که منجر به ایجاد محدودیت برای این شیوه می‌شود، مدت محدود قرارداد سبدگردانی است. در نمای کلی، مدت قرارداد سرمایهگذاری در سبدهای اختصاصی برای هر سرمایه‌گذار، یک ساله است و حتی در صورت درخواست مشتری، امکان فسخ قرارداد زیر یک سال بدون جریمه یا محدودیت وجود خواهد داشت.
تفاوت صندوق‌های سرمایهگذاری با سبدگردانی چیست؟
مهم‌ترین تفاوت سبد گردانی با صندوق‌های سرمایهگذاری، همانطور که قبلاً اشاره شد، این است که در سبد گردانی خود سرمایه‌گذار «مستقیماً» مالک سهام و سایر اوراق بهادار محسوب می‌شود و سبدگذار «صرفاً» به وکالت از طرف سرمایه‌گذار اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار می‌کند.
بنابراین سرمایه‌گذار دقیقاً می‌داند که در سبد خود سهام کدام شرکت و از هر کدام به چه میزان وجود دارد در صورتی که در صندوق سرمایهگذاری، سرمایه‌گذار به‌صورت غیرمستقیم مالک سهام و سایر اوراق بهادار خریداری شده توسط صندوق می‌شود.
بدین ترتیب سرمایه‌گذار اصطلاحاً واحدهای سرمایهگذاری خریداری می‌کند و مدیر صندوق با وجوه حاصل از فروش صندوق‌های سرمایهگذاری اقدام به خرید سهام و انواع اوراق بهادار می‌کند.
از جمله تفاوت‌های عمده سبدگردانی و صندوق سرمایه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اختصاصی بودن سرمایهگذاری
- هزینه‌های قابل پرداخت
- تنوع داراییها
- اخذ مشاوره و اطلاع از وضعیت سبد
برای مثال، در سرویس سبد گردانی، ترکیب پرتفوی یک جوان 30 ساله مجرد و ریسک‌پذیر با سطح مالی معمولی که تجربه چندانی در سرمایهگذاری ندارد با یک فرد بازنشسته و با تجربه و آستانه ریسک کم و توان مالی بالا تفاوت‌هایی خواهد داشت.
بیشتر بخوانید: 10 گام برای دست یابی به امنیت مالی قبل از 30 سالگی!
از آن جا که سطح ریسک این افراد، بازده مورد انتظار و احتیاجات نقدینگی آن‌ها با هم برابر نیست، ترکیب دارایی‌های پیشنهادی به منظور استفاده هر یک از آن‌ها نیز با یک دیگر متفاوت خواهد بود.
صندوق‌های سرمایهگذاری شرکت‌هایی هستند که با جمع‌آوری دارایی‌های خرد افراد، اقدام به سرمایهگذاری در شرکت‌های مختلف می‌کنند. در واقع، افرادی که فاقد وقت و دانش کافی برای تحلیل بازار بوده و سرمایه زیادی ندارند می‌توانند در این صندوق‌ها مشارکت کنند و به نسبت سرمایه خود در سود یا زیان صندوق شریک شوند.
اما در روش سبدگردانی شرکت‌هایی که مجوزهای لازم جهت خرید و فروش سهام، مشاوره سرمایهگذاری در بورس و مدیریت دارایی افراد را از سازمان بورس دارند، به صورت اختصاصی برای افراد سرمایهگذاری می‌کنند.
به صورت خلاصه، صندوق‌های سرمایهگذاری با جمع‌آوری مبالغ کم یا زیاد افراد اقدام به سرمایهگذاری می‌کنند، اما شرکت‌های سبدگردان به صورت اختصاصی برای متقاضیان سرمایهگذاری می‌کنند.
به طور کلی، این دو روش سرمایهگذاری در بسیاری از جهات همچون بهره‌مندی از مدیریت حرفه‌ای دارایی، استفاده از تجارب، دانش و توانمندی‌های متخصصان خبره، کاهش ریسک سرمایهگذاری در بورس، افزایش احتمال کسب بازده بالاتر و غیره مشابه هم هستند.
تفاوت اصلی این دو روش نیز به انتظارات افراد از بازده سرمایهگذاری، دوره مدنظر جهت سرمایهگذاری و شناخت شخص سرمایه‌گذار نسبت به بازار سرمایه مربوط می‌شود.
جمع‌بندی: سبدگردانی بهتر است یا صندوق‌های سرمایهگذاری؟
اینکه کدام یکی از این دو روش برای ما بهتر است به دیدگاه و استراتژی ما در سرمایهگذاری بستگی دارد. صندوق‌های سرمایهگذاری بیشتر مناسب افرادی با ریسک‌پذیری کمتر می‌باشند. در سبدگردانی شما ریسک بیشتری متحمل می‌شوید، اما اغلب سود بیشتری نیز کسب می‌کنید.
گاهی فکر می‌کنیم سوددهی در سرمایهگذاری، مهم‌ترین اصل است؛ اما دقیق‌تر که نگاه کنیم، سوددهی، خود تابع میزان ریسک‌پذیری ما است. اگر اهل ریسک هستید به دلایلی همچون سرمایهگذاری اختصاصی، ارائه مشاوره اختصاصی، و تنوع و جذابیت بیشتر سبد سهام، انتخاب سبدگردان اختصاصی را به شما پیشنهاد می‌کنیم.
از سوی دیگر، میزان بازدهی هر نوع سرمایهگذاری از جمله سرمایهگذاری در بورس به میزان ریسک ابزارهای مالی همبستگی مستقیم دارد؛ به این معنی که هر چه ریسک سرمایهگذاری بیشتر باشد احتمال کسب بازدهی بیشتر از آن بالاتر و طبیعتاً احتمال متحمل شدن ضرر هم بالاتر است.
در نتیجه می‌توان گفت برای افرادی که آستانه تحمل ریسک بالاتر و سرمایه بیشتری در اختیار دارند انتخاب کردن گزینه سبدگردانی بهتر است. در سوی دیگر، با سپردن سرمایه به برخی صندوق‌های سرمایهگذاری (مانند صندوق‌های سرمایه گذاری با درآمد ثابت) می‌توان با خیال راحت انتظار دریافت سود مطمئن و اگرچه کمتر اما با ریسک بسیار کمتر را داشت.
شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:
- می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایهگذاری کنید
- در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید
برای شروع سرمایهگذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:
برای سرمایهگذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود: