پرتفوی سرمایه‌گذاری چیست + انواع و روش تشکیل آن

پرتفو، پرتفوی (به انگلیسی Portfolio) یا سبد دارایی همگی یک مفهوم واحد را می‌رسانند.

اگر شما صاحب دارایی‌های مالی باشید یک پرتفوی دارید.

یک پرتفوی، ترکیبی از همه دارایی‌هایی است که شما مالک آن هستید. این ساده‌ترین تعریف پرتفوی است.

منظور ما از دارایی‌های مالی، چیزهایی مانند سهام، اوراق مشارکت، اوراق خزانه اسلامی، سپرده بانکی، ETF است.

البته پرتفوی سرمایه‌گذاری می‌تواند شامل چیزهای دیگر مانند املاک و مستغلات و دارایی‌های دیجیتال مانند بیت‌کوین نیز باشد.

درک انواع پرتفوی و اجزای تشکیل دهنده آن، به شما کمک می‌کند بتوانید پرتفوی خودتان را به نحو درست ایجاد و مدیریت کنید.

پرتفوی دقیقا چیست؟

پرتفوی یک اصطلاح بسیار گسترده است که می‌تواند شامل دارایی‌های زیادی باشد، حتی چیزهایی مانند املاک و اشیای گران‌قیمت کلکسیونی.

به طور کلی در اغلب اوقات، پرتفوی به معنای همه دارایی‌هایی است که برای شخص ایجاد درآمد و سود می‌کنند.

پرتفوی یک سرمایه‌گذار (دارایی‌هایش) می‌تواند ترکیبی از سهام، سایر اوراق بهادار، سپرده بانکی و دارایی‌های معادل وجه نقد، کالاها و چیزهای دیگر باشد.

برخی از افراد و سازمان‌ها، خودشان پرتفوی سرمایه‌گذاری خود را مدیریت می‌کنند، در حالیکه برخی دیگر با استخدام مشاور مالی یا سبدگردان و سایر متخصصان مالی، مدیریت دارایی‌هایشان را به آنها می‌سپارند.

نحوه کار یک پرتفوی سرمایه‌گذاری

یک پرتفوی سرمایه‌گذاری مناسب، می‌تواند به رشد ثروت شما کمک کند تا بتوانید به اهداف مالی‌تان (مانند جمع‌آوری سرمایه برای بازنشستگی) برسید.

اساس تشکیل پرتفوی، خرید دارایی‌هاست که ارزش آنها افزایش پیدا کند و به این ترتیب بتوانید درآمد و سود کسب کنید.

تخصیص دارایی‌ها

انتخاب انواع مختلف دارایی‌ها (که ممکن است از طبقه دارایی مختلفی باشد) برای پرتفوی‌تان، را به اصطلاح تخصیص دارایی می‌گویند.

دارایی‌ها بطور کلی شامل چندین دسته می‌شوند:

• سهام (حق‌تقدم، صندوق‌های سهامی و ETF ها)
• اوراق با درآمد ثابت (اوراق مشارکت)
• وجه نقد و معادل‌های آن
• دارایی‌های دیجیتال (مانند بیت‌کوین و اتریوم که به تازگی به طبقه جدیدی از دارایی‌ها در پرتفوی افراد تبدیل شده‌اند)

تنوع‌بخشی

برای جلوگیری از در معرض زیان‌بودن بیش از حد (که ممکن است یک شرکت یا صنعت متحمل شود)، سرمایه‌گذاران معمولا اقدام به تنوع‌بخشی پرتفوی‌شان می‌کنند.

یعنی سرمایه خود را برای خرید سرمایه‌گذاری‌ها در طبقه دارایی‌های مختلف اختصاص می‌دهند. به این ترتیب پرتفوی بطور کل در معرض ریسک کمتری قرار می‌گیرد.

انواع پرتفوی

به احتمال قوی شما هم‌اکنون دارایی یک پرتفوی هستید. چه مقداری سهام داشته باشید، چه ارز دیجیتال و چه پس‌اندازی برای بازنشستگی.

شاید فرد دیگری دارای پرتفویی باشد که با هدف کسب سود کوتاه‌‌مدت از نوسانات قیمت، همواره دست به خرید و فروش دارایی‌های موجود در پرتفوی بزند.

ممکن است افراد دیگری برای اهداف میان‌مدت خود پرتفوی خود را چیده باشند. یا دیگران چندین پرتفوی که برای دستیابی به چندین هدف مختلف است ایجاد کرده باشند.

انواع مختلفی از پرتفوی وجود دارد که هرکدام مختص دست‌یابی به هدف خاصی در سرمایه‌گذاری است و شامل ریسک‌پذیری و استراتژی‌های مختلف می‌شود.

پرتفوی مستعد رشد

اصطلاحا growth portfolio که با عنوان پرتفوی تهاجمی (به انگلیسی aggressive portfolio) نیز شناخته می‌شود به معنای خرید دارایی‌هایی است که با داشتن ریسک بیشتر، پتانسیل رشد بالاتر را نیز دارند.

بسیاری از سرمایه‌گذاران که به دنبال رشد سریع هستند، به جای اینکه در شرکت‌های قدیمی و بزرگ که جای رشد کم دارند سرمایه‌گذاری کنند، به دنبال شرکت‌های جدیدی می‌گردند که پتانسیل پیشرفت بالایی در آینده‌شان وجود دارد.

سرمایه‌گذارانی که پرتفوی مستعد رشد تشکیل می‌دهند، برای کسب سود سرمایه‌گذاری در بلندمدت حاضر به تحمل نوسانات کوتاه‌مدت در دارایی‌هایشان هستند.

پرتفوی مستعد رشد برای افرادی مناسب است که سطح تحمل ریسک بالایی دارند یا افرادی که بازه سرمایه‌گذاری‌شان طولانی‌مدت است.

پرتفوی درآمدی

پرتفوی درآمدی (به انگلیسی Income Portfolio) با تمرکز بر بدست آوردن درآمد انفعالی تکرارشونده چیده می‌شود. سرمایه‌گذار برای چیدن پرتفوی درآمدی به دنبال سرمایه‌گذاری‎هایی است که سالیانه یا در بازه‌های کوتاه‌مدت سود پرداختی نقدی داشته باشد. مانند سهام شرکت‌هایی که معمولا سالیانه مبلغ بالایی از سود خود (EPS) را بصورت نقدی بین سهامداران تقسیم می‌کنند.

اشخاصی که به دنبال ایجاد پرتفوی درآمدی هستند، اغلب سرمایه‌گذاری‌هایی که سود پرداختی تکرارشوند ندارند را نادیده می‌گیرند.

این نوع سرمایه‌گذاری معمولا برای افرادی ریسک‌گریز است که هدف سرمایه‌گذاری میان‌مدت را در ذهن دارند.

پرتفوی ارزشی

پرتفوی ارزشی (به انگلیسی Value Portfolio) شامل سهامی است که با توجه به ارزش ذاتی آنها خریداری شده یا سهامی که با توجه به وضعیت کلی شرکت، در قیمت پایین‌تری از ارزش ذاتی‌شان معامله می‌شود.

سرمایه‌گذاران ارزشی این سهام که پایین‌تر از ارزش‌ واقعی‌شان معامله می‌شوند را می‌خرند و نگهداری می‌کنند تا قیمت افزایش یابد.

سرمایه‌گذارانی که به دنبال ایجاد پرتفوی ارزشی هستند به جای تمرکز روی یافتن سهام شرکت‌های پرداخت‌کننده سود نقدی، سهام شرکت‌ها را با هدف نگهداری طولانی‌‌تر و منفعت بردن از رشد بلندمدت سهم خریداری می‌کنند.

این نوع سرمایه‌گذاری برای افرادیست که تحمل پذیرش ریسک متوسط و کمی دارند و بازه‌ سرمایه‌گذاری بسیار بلندمدت است.

پرتفوی تدافعی

پرتفوی تدافعی (به انگلیسی Defensive Portfolio) به نوعی از سبد دارایی گفته می‌شود که نوسانات زیادی در بازار ندارد.

سهام شرکت‌هایی که همواره (در شرایط مختلف اقتصادی) برای محصولات آنها در بازار مصرف‌کننده و خواهان دارد، از این نوع سرمایه‌گذاری‌ها محسوب می‌شود.

همچنین دارایی‌هایی که به طور ذاتی نوسان زیادی نمی‌کنند، مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک می‌توانند جزئی از این پرتفوی باشند.

برای پرتفوی تدافعی سهامی که نوسانات کمی دارند و در هنگام ریزش و افت بازار، کمترین کاهش قیمت را تجربه می‌کنند خریداری می‎شود.

یک پرتفوی تدافعی معمولا ریسک و پاداش کمتری نسبت به سایر پرتفوی‌ها دارد. این پرتفوی برای بازه زمانی بلندمدت مناسب است، زیرا هدف این پرتفوی کسب سودهای پایین ولی مداوم و پیوسته است.

پرتفوی متعادل

پرتفوی متعادل (به انگلیسی Balanced Portfolio) متداول‌ترین نوع پرتفوی در بین سرمایه‌گذاران است. هدف این نوع پرتفوی، کاهش نوسانات است.

پرتفوی متعادل معمولا شامل سهام پرداخت‌کننده سود نقدی، سهام شرکت‌های مستعد رشد متوسط و درصد زیادی اوراق بهادار با درآمد ثابت است.

ترکیب اوراق بهادار درآمد ثابت با سهام، به سرمایه‌گذار کمک می‌کند در همه شرایط بازار ریسک را کاهش دهد.

این نوع پرتفوی نیز برای افرادی که بازه سرمایه‌گذاری میان‌مدت تا بلندمدت را دارند و به دنبال ریسک کم تا متوسط هستند مناسب است.

نکته: شما مجبور نیستید حتما یک نوع از پرتفوی‌های فوق را انتخاب کنید. پرتفویی که به خوبی تنوع‌بخشی شده می‌تواند ترکیبی از پرتفوی مستعد رشد، پرتفوی ارزشی و مثلا پرتفوی تدافعی باشد. به عبارت دیگر، انواع ذکر شده پرتفوی یک قانون مطلق نیست و صرفا تعریفی برای انواع موقعیت‌هایی است که سرمایه‌گذاران با چیدن دارایی‌ها اتخاذ می‌کنند.

آیا حتما باید یک پرتفوی داشته باشیم؟

داشتن پرتفوی به خودی‌خود یک فرایند پیچیده نیست، تخصیص مناسب دارایی‌هاست که می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. همین که یک دارایی یا مثلا سهام در سبد داشته باشید به معنای این است که یک پرتفوی دارید.

برخی افراد بطور کلی به دلیل ریسک‌گریز بودن و ترس و عدم علاقه به یادگیری مباحث مالی، ترجیح می‌دهند پول‌شان را در بانک نگهدارند. شاید تصور اینکه پول کافی ندارند باعث شده دست به تشکیل پرتفوی سرمایه‌گذاری نزنند.

با این حال، تشکیل پرتفوی مناسب و بهینه، یکی از بهترین راه‌ها برای افزایش ثروت و رسیدن به اهداف مالی است.

مقایسه پرتفوی در مقایسه با سپرده بانکی

برخی افراد تصور می‌کنند سپرده‌گذاری پول در بانک نوعی سرمایه‌گذاری است. با وجودیکه پول موجود در بانک، می‌تواند بخشی از یک پرتفوی سرمایه‌‌گذاری باشد ولی گذاشتن پول در بانک به خودی‌خود یک سرمایه‌گذاری محسوب نمی‌شود.

در جدول زیر مقایسه‌ای از سپرده‌گذاری در بانک و سرمایه‌گذاری انجام داده‌ایم:

چگونه یک پرتفوی بهینه تشکیل دهیم؟

تشکیل پرتفوی بهینه به معنای ترکیبی از دارایی‌هاست که متناسب با شرایط شما باشد.

مطلب مرتبط: شخصیت شما و اهمیت آن در سرمایه گذاری

1. چه کسی پرتفوی‌تان را مدیریت می‌کند؟

ندانستن اصول و قواعد سرمایه‌گذاری و همچنین اطلاعات دیگر مانعی برای سرمایه‌گذاری برخی از افراد می‌شود. برای این افراد که ترجیح می‌دهند سرمایه‌شان را شخص دیگری مدیریت کند، راهکارهایی وجود دارد.

برخی از این راهکارها شامل صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و شرکت‌های سبدگردانی (مدیریت دارایی) است.

خود فرد نیز می‌تواند حتی در صورت نداشتن اطلاعات بسیار زیاد، دارایی‌ها را با مشورت مشاوران سرمایه‌گذاری خریداری و نگهداری کند.

2. بازه زمانی سرمایه‌گذاری را مشخص کنید

بازه زمانی سرمایه‌گذاری، مقدار زمانی است که انتظار دارید پس از آن به پولی که سرمایه‌گذاری کرده‌اید احتیاج پیدا کنید.

مثلا اگر برای بازنشستگی سرمایه‌گذاری می‌کنید و 30 ساله هستید، این بازه زمانی حدود 30 سال خواهد بود (مگر اینکه انتظار داشته باشید زودتر بازنشسته شوید).

متخصصان معتقدند با کاهش بازه زمانی سرمایه‌گذاری، باید ریسک پرتفوی را نیز کاهش دهید. به عبارت دیگر، زمان بیشتر داشتن به معنای این است که می‌توانید ریسک بیشتری متحمل شوید.

بطور مثال اگر 20 ساله هستید و برای بازنشستگی سرمایه‌گذاری می‌کنید، به احتمال قوی یک پرتفوی مستعد رشد که بخش زیادی از آن شامل سهام و سایر دارایی‌های پرپتانسیل مانند دارایی‌های دیجیتال باشد برای شما مناسب‌تر خواهد بود.

اما با نزدیک شدن به زمان بازنشستگی، می‌توانید پرتفوی را برای تعدیل ریسک تنظیم کنید. سپس با رسیدن به بازنشستگی، پرتفوی را به پرتفوی درآمدی تغییر دهید تا با حفظ سرمایه، درآمدی تکرارشونده بدست آورید.

3. سطح تحمل ریسک‌تان را مشخص کنید

هر فرد می‌تواند میزان خاصی از ریسک را تحمل کند. برخی از افراد ممکن است ریسک سرمایه‌گذاری را هیجان‌انگیز بدانند، در حالیکه برخی دیگر به دنبال امنیت بیشتر پول‌شان هستند و نقدشوندگی سرمایه‌گذاری برایشان اولویت بالایی دارد.

سطح تحمل ریسک تاثیر بسیار زیادی روی تشکیل پرتفوی دارد.

یک سرمایه‌گذار ریسک‌گریز از دارایی‌های پرنوسان دوری می‌کند و ترجیح می‌دهد بخش زیادی از سرمایه را برای خرید اوراق درآمد ثابت و صندوق‌های کم‌ریسک اختصاص دهد.

اما یک سرمایه‌گذار با ریسک‌پذیری بالا ممکن است به دنبال سهام، بیت‌کوین و صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام برود.

مطلب مرتبط: مراحل مدیریت ریسک در بازارهای مالی

4. روی تنوع‌بخشی پرتفوی تمرکز کنید

تنوع‌بخشیدن به دارایی‌ها یکی از راه‌های موثر برای کاهش زیان‌هاست. با تنوع‌بخشی، اگر یکی از دارایی‌ها دچار افت قیمت و زیان شد، ارزش کل دارایی شما افت نمی‌کند.

به عبارت دیگر، سایر دارایی‌ها می‌توانند زیان احتمالی را خنثی و جبران کنند.

شما هم می‌توانید در یک دسته خاص تنوع‌بخشی کنید و هم دارایی‌هایی از دسته‌های دیگر وارد پرتفوی کنید. مثلا سهام چند شرکت مختلف را داشته باشید و املاک و برخی کالاها نیز بخشی از پرتفوی سرمایه‌گذاری شما باشد.

همچنین می‌توانید از صندوق‌های سرمایه‌گذاری دنبال‌کننده شاخص استفاده کنید. این صندوق‌ها نزدیکترین بازدهی به شاخص کل بورس را دارند و اگر بطور مثال مایل نیستید بطور مستقیم اقدام به خریداری سهام کنید، با خریداری این صندوق‌ها از پتانسیل رشد بورس بهره‌مند شوید.

5. پرتفوی را براساس نیازتان دوباره‌ بچینید

دوباره‌چینی پرتفوی یا متعادل کردن آن به معنای این است که دارایی‌ها را با هدف دست‌یابی با تخصیص اولیه‌ای که در نظر داشتید افزایش یا کاهش دهید.

برخی از دارایی‌های پرتفوی‌تان سریعتر از سایر موارد حرکت می‌کنند و به همین خاطر درصد تخصیص آنها در پرتفوی نسبت به سابق افزایش پیدا می‌کند. این موضوع می‌تواند توازن و تعادل پرتفوی را بر هم بزند.

برای حفظ درصد مناسب هر دارایی‌ در پرتفوی، باید مقداری از آن دارایی که رشد داشته را بفروشید و از مبلغ حاصل شده برای خرید سایر دارایی‌های پرتفوی استفاده کنید.

از طرف دیگر، ممکن است با مشاهده عدم بازدهی مناسب یک دارایی در بازه زمان طولانی‌مدت، تصمیم بگیرید مقدار آنرا کم کنید و به دارایی پرپتانسیل اضافه کنید.

سوالات متداول