نظریه پولی مدرن (MMT)

نظریه پولی مدرن (به انگلیسی MMT) یک چهارچوب اقتصاد کلان هترودوکسی (heterodox) است.

این نظریه می‌گوید کشور‌های دارای حاکمیت پولی مانند ایالات متحده، بریتانیا، ژاپن و کانادا که پول‌های فیاتی که کاملا کنترل می‌کنند را در اشکال مختلف مانند هزینه، مالیات و وام صرف می‌کنند، از نظر عملیاتی توسط درآمد‌ها محدود نمی‌شوند و به مخارج دولت فدرال مربوط می‌شود. 

به بیان ساده‌تر، چنین دولت‌هایی برای هزینه کردن به مالیات یا استقراض متکی نیستند، زیرا می‌توانند به اندازه‌ی نیاز پول چاپ کنند و صادر کنندگان انحصاری ارز هستند.

چندین تفاوت اصلی دیگر نیز بین نظریه پولی جریان اصلی (mainstream) و نظریه پولی مدرن (MMT) وجود دارد که مهم‌ترین آن‌ها توالی وقایعی است که از وام‌ها، سپرده‌ها و از مخارج و مالیات دولت به وجود می‌آید:

• نظریه‌ی پولی مدرن باور‌های مرسوم در مورد نحوه تعامل دولت با اقتصاد، ماهیت پول، استفاده از مالیات و اهمیت کسری بودجه را به چالش می‌کشد. 
• به گفته‌ی منتقدان، این باور‌ها آثار باقی مانده از دوران استاندارد طلا هستند و دیگر دقیق، مفید و ضروری نیستند. 
• نظریه پولی مدرن  در بحث‌های سیاستی برای استدلال در قوانین مترقی مانند مراقبت‌های بهداشتی همگانی و سایر برنامه‌های عمومی که دولت‌ها ادعا می‌کنند پول کافی برای تامین مالی آن‌ها ندارند، استفاده می‌شود. 

بیشتر بخوانید: اقتصاد چگونه شکل می‌گیرد و چطور رشد می‌کند؟

اصول اصلی نظریه پولی مدرن 

ایده‌ی اصلی نظریه پولی مدرن (MMT) به این صورت است که دولت‌هایی که سیستم ارز‌های فیات را تحت کنترل خود دارند، می‌توانند و باید به اندازه‌ی پولی که نیاز دارند خرج و چاپ کنند (یا به صورت دیجیتالی اضافه کنند) زیرا نمی‌توانند ورشکست شوند، مگر اینکه تصمیمات سیاسی برای این کار گرفته شود. 

برخی می‌گویند که چنین هزینه‌هایی از نظر مالی غیر مسئولانه خواهد بود، زیرا بدهی‌ها افزایش می‌یابد و تورم سر به فلک می‌کشد. اما طبق نظریه پولی مدرن: 

1. بدهی‌های کلان دولت پیش درآمدی برای فروپاشی نیست که ما به این باور رسیده‌ایم. 
2. کشور‌هایی مانند ایالات متحده می‌توانند کسری بودجه بسیار بیشتری را بدون دلیلی برای نگرانی حفظ کنند. 
3. یک کسری یا مازاد بودجه کوچک می‌تواند بسیار مضر باشد و باعث رکود شود، زیرا مخارج کسری بودجه چیزی است که پس‌انداز مردم از آن نشات می‌گیرد. 

بیشتر بخوانید: چرا ارزش پول ایران کم است

نظریه پردازان نظریه پولی مدرن توضیح می‌دهند که بدهی صرفا پولی است که دولت وارد اقتصاد می‌کند و مالیات آن را پس نمی‌دهد. آن‌ها همچنین استدلال می‌کنند که مقایسه بودجه دولت با بودجه یک خانواده‌ی معمولی اشتباه است. 

در حالی که حامیان این نظریه اذعان دارند که تورم از نظر تئوری یک نتیجه احتمالی از چنین هزینه‌هایی است، آن‌ها می‌گویند که احتمال بروز آن بسیار کم است و در صورت لزوم می‌توان با تصمیم گیری‌های سیاسی (مانند سیاست‌های پولی) در آینده با آن مبارزه کرد.

آن‌ها اغلب ژاپن را مثال می‌زنند که بدهی عمومی بسیار بالاتری نسبت به ایالات متحده دارد. 

ایجاد پول دولتی 

به گفته‌ی نظریه‌ی پولی مدرن، تنها محدودیتی که چنین‌ دولت‌هایی در مورد هزینه‌ها دارند، به در دسترس بودن منابع واقعی مانند کارگران، تجهیزات ساخت و ساز و غیره مربوط می‌شود.

بیشتر بخوانید: منظور از تورم چیست؟ + نحوه محاسبه تورم در ایران

طبق گفته این نظریه، مالیات‌ها تقاضای مداوم برای ارز دولتی را تقویت می‌کند که به عنوان ابزاری برای خارج کردن پول از اقتصادی که بیش از حد داغ شده کاربرد دارد.

این نگاه در تضاد با ایده‌ی متعارف است که مالیات‌ها در درجه‌ی اول به منظور تامین پول دولت برای تامین زیرساخت‌ها، تامین مالی برنامه‌های رفاه اجتماعی و غیره صرف می‌شود. 

اگر بخواهید به اداره مالیات منطقه خود بروید تا مالیات خود را با پول نقد پرداخت کنید چه اتفاقی می‌افتد؟ وارن موسلر (Warren Mosler)، یک اقتصاد‌دان آمریکایی و یکی از پیشگامان نظریه پولی مدرن (MMT) در کتاب خود «7 کلاهبرداری بی‌ضرر مرگبار سیاست اقتصادی» (The 7 Deadly Innocent Frauds of Economic Policy) این گونه عنوان می‌کند:

« در ابتدا، شما حجم زیادی از پول خود را به مامور مالیات تحویل می‌دهید. سپس آن‌ها مالیات شما را حساب می‌کنند و رسید آن را به شما می‌دهند و اگر شانس بیاورید از شما برای کمک به پرداخت هزینه‌های تامین اجتماعی، بهره بدهی ملی و جنگ عراق تشکر می‌کنند. سپس، بعد از اینکه شما به عنوان مالیات دهنده آن‌جا را ترک کردید، تمام پول نقدی که به سختی به دست آورده‌اید را در دستگاه خرد کن می‌ریزند و از بین می‌برند.»  

نظریه پولی مدرن (MMT) می‌گوید یک دولت برای قرض گرفتن پول نیازی به فروش اوراق قرضه ندارد، زیرا این پولی است که می‌تواند به تنهایی ایجاد کند.

دولت اوراق قرضه می‌فروشد تا ذخایر مازاد را تخلیه و به هدف نرخ بهره‌ی تعیین شده یک شبه‌ی خود برسد. بنابراین وجود اوراق قرضه، که موسلر (Mosler) آن را «حساب‌های پس‌انداز در فدرال رزرو» می‌نامد، یک الزام برای دولت نیست، بلکه یک انتخاب سیاسی است. 

بیشتر بخوانید: تاثیر بیکاری بر اقتصاد؛ بیکاری چه آسیب‌هایی به اقتصاد وارد می‌کند؟

این نظریه می‌گوید کسانی که به دنبال کار هستند و نمی‌توانند شغلی در بخش خصوصی بیابند، باید مشاغلی با دستمزد حداقلی از سمت دولت برای آن‌ها فراهم شود که این مشاغل نیز توسط جامعه‌ی محلی هر شهر مدیریت شوند.

این نیروی کار می‌تواند به عنوان ذخیره‌ای برای کمک به دولت برای کنترل تورم در اقتصاد عمل کند. 

نظریه پولی مدرن از کجا شکل گرفت؟

نظریه پولی مدرن توسط موسلر (Mosler) توسعه داده شد و شباهت‌هایی با مکاتب فکری قدیمی مانند امور مالی عملکردی و چارتالیسم دارد.

موسلر برای اولین بار در دهه‌ی 1970، زمانی که به عنوان تاجر وال استریت کار می‌کرد، درباره‌ی برخی از مفاهیمی که این نظریه را شکل می‌دهد، فکر کرد. او در نهایت از ایده‌های خود برای قرار دادن برخی شرط بندی‌های هوشمند در صندوق تامینی که خود تاسیس کرده بود استفاده کرد. 

در اوایل دهه‌ی 1990، زمانی که سرمایه‌گذاران از کوتاهی ایتالیا در بازپرداخت قرض خود هراس داشتند، موسلر متوجه شد که امکان رخ دادن چنین مسئله‌ای صفر است. در آن زمان، شرکت او و مشتریانش بزرگ‌ترین دارندگان اوراق قرضه‌ی لیر ایتالیا در خارج از ایتالیا شدند. ایتالیا قروض خود را پرداخت در عوض نیز 100 میلیون دلار سود کرد. 

موسلر که دارای مدرک B.A در رشته‌ی اقتصاد از دانشگاه کانکتیکات (Connecticut) بود، زمانی که سعی کرد نظریه‌های خود را به اشتراک بگذارد، تا حد زیادی توسط جامعه دانشگاهی نادیده گرفته شد.

حمایت از نظریه پولی مدرن به لطف اینترنت به شکلی رواج یافت که اقتصاد دانان، به توضیح این نظریه در بلاگ‌های شخصی و گروهی پرطرفدار پرداختند، ایده‌‌ی یک تریلیون دلاری به طور گسترده‌ای مورد بحث قرار گرفت و حامیان این ایده، کلیپی از رئیس سابق فدرال رزرو، آلن گرینسپن (Alan Greenspan) به اشتراک گذاشتند که در آن آقای Alan این‌گونه اذعان می‌کند:

«در مدل پرداخت به ازای مصرف (pay as you go)، مزایای آن تضمین شده است زیرا هیچ چیز مانع از آن نمی‌شود که دولت فدرال به اندازه‌ای که می‌خواهد پول ایجاد کند و آن را به کسی بپردازد.»

رهبران سیاسی مانند Alexandria Ocasio-Cortez و Bernie Sanders از نظریه پولی مدرن حمایت کردند. کار تا آن‌جایی پیش رفت که اقتصاد دانی با نام Stephanie Kelton که برای اولین بار با ایده‌های موسلر در listserv آشنا شد، اکنون یکی از چهره‌‌های حامی این نظریه است. او به عنوان مشاور ارشد اقتصاد سندرز در طول مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری 2016 خدمت کرد. 

نقد نظریه پولی مدرن 

نظریه پولی مدرن توسط منتقدان، ساده لوحانه و غیر مسئولانه خوانده شده است.

توماس پالی (Thomas Palley)، اقتصاد دان آمریکایی این نظریه را «جدال سیاسی برای زمان‌های افسرده» توصیف کرده است. او از عناصر مختلف این نظریه مانند پیشنهاد مبنی بر صفر نگه داشتن نرخ بهره‌ی بانک مرکزی انتقاد کرده و گفته است که هیچ راهنمایی برای کشور‌هایی مانند مکزیک و برزیل ارائه نمی‌دهد و این نظریه پیچیدگی‌های سیاسی ناشی از منافع شخصی را در نظر نمی‌گیرد. 

دیدگاه‌های پل کروگمن (Paul Krugman) -اقتصاد دان- برنده‌ی جایزه‌ی نوبل، درباره‌ی بدهی ایالات متحده، مشابه بسیاری از ایدئولوگ‌های نظریه پولی مدرن (MMT) است، اما کروگمن به شدت با این نظریه مخالف بوده.

در مقاله‌ای در نیویورک تایمز در سال 2011، او هشدار داد که اگر این نظریه عملی شود و سرمایه گذاران از خرید اوراق قرضه ایالات متحده امتناع کنند، ایالات متحده شاهد تورم فوق‌العاده‌ای خواهد بود. 

او می‌نویسد:«با یک حساب کتاب ریاضی مشخص می‌شود که هر تلاشی برای افزایش حق ضرب پول، احتمالا بیش از چند درصد تولید ناخالص داخلی (GDP) منجر به یک گردباد بسیار بزرگ و ویرانگر تورم خواهد شد». او همچنین اضافه می‌کند «اگر دولت همچنان بتواند اوراق قرضه بفروشد، حتی با همین کسری، این اتفاق رخ نخواهد داد». 

بیشتر بخوانید: چاپ پول یا خلق نقدینگی چیست؟

مایکل آر.استرین (Michael R. Strain) محقق مقیم موسسه American Enterprise، استدلال کرده است که پیشنهاد نظریه پولی مدرن (MMT) مبنی بر استفاده از مالیات برای کاهش تورم نیز ناقص است.

او در ستون بلومبرگ گفت :« افزایش مالیات‌ها تنها رکود را بدتر ، بیکاری را افزایش می‌دهد و اقتصاد را بیش از پیش کند می‌کند».  

نظریه پولی مدرن چه تفاوتی با نظریه‌های اصلی پول و بانکداری دارد؟ 

نظریه پولی مدرن یک نظریه پولی تجربی و قابل ابطال است که برای توضیح دنیای واقعی تنظیم می‌شود، در حالی که نظریه اقتصادی جریان اصلی از فرضیات یک مدل ایجاد می‌کند و سپس آن مدل را در دنیای واقعی مورد بررسی قرار می‌دهد.

نظریه پولی مدرن اساسا یک رویکرد ترازنامه به اقتصاد کلان است که هزینه‌های دولت را از طریق ایجاد پول و نه از طریق افزایش مالیات پرداخت می‌کند.

تفاوت عمده‌ی دیگر این نظریه در آن است که نظریه‌ی جریان‌های اعلام می‌کنند که سپرده‌ها وام ایجاد می‌کنند، اما در طرف دیگر، نظریه پولی مدرن پیشنهاد می‌کند که وام‌ها هستند که سپرده‌ها را ایجاد می‌کنند. 

نظریه پولی مدرن درباره‌ی بدهی دولت چه می‌گوید؟ 

نظریه MMT این گونه استدلال می کند که دولت هرگز نمی‌تواند با کمبود پول مواجه شود زیرا همیشه می‌تواند پول بیشتری چاپ کند.

در نتیجه، دولت‌های مستقلی که پول خود را کنترل می‌کنند (مثلا برخلاف اتحادیه اروپا) هرگز نمی‌توانند بدهی خود را باز پرداخت کنند، زیرا همیشه می‌توانند به اندازه‌ی کافی پول جدید برای پوشش تعهدات فعلی و آینده در دسترس داشته باشند. 

نظریه پولی مدرن چگونه با تورم ناشی از خلق پول مقابله می‌کند؟ 

 طرفداران نظریه پولی مدرن استدلال می‌کنند که نرخ تورم بالا در اقتصاد نباید رخ دهد مگر اینکه اشتغال کامل در اقتصاد وجود داشته باشد.

اما اگر دولت بیش از حد هزینه کند، مازاد تقاضا نیز باعث تورم می‌شود. در هر صورت، نظریه پولی مدرن پیشنهاد می‌کند که تورم را می‌توان با کاهش مخارج دولت و افزایش مالیات کاهش داد. 

شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:

• می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
• در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید

برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:

نام شرکت	ویژگی‌ها	امتیاز	لینک ثبت‌نام
کارگزاری آگاه	باشگاه مشتریان با جایزه نرم‌افزار معاملاتی پیشرفته دریافت اعتبار معاملاتی خرید آنلاین صندوق‌ سرمایه‌گذاری ثبت‌نام آنلاین برای کد بورسی

برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود:

نام خدمات	ویژگی‌ها	لینک ثبت‌نام
دوره‌های آموزش تحلیل تکنیکال	دوره‌های حضوری + غیرحضوری شناخته‌شده‌ترین اساتید در سطح مقدماتی، متوسط و پیشرفته ارائه مدرک معتبر گذراندن دوره