شاید تابه‌حال درباره اوراق سلف نفتی شنیده باشید یا اطلاعاتی درباره کاربرد آن بدست آورده‌اید.
این روزها خبر‌های مختلفی از قرارداد‌ها سلف نفتی به گوش می‌رسد و همین باعث شده تا افراد زیادی مشتاق کسب اطلاعات بیشتر درباره این اوراق شوند.
نفت خام منبع اصلی برای تامین انرژی در جهان است. یکی از کالاهایی مهمی که به طور دائم در جهان معامله می‌شود و نوسانات قیمتی آن هم تاثیر زیادی روی کالای مشتق‌شده مثل بنزین و گاز طبیعی و … دارد، نفت خام است. علاوه بر این، تاثیر قیمت‌های نفت خام بر قیمت سهام، اوراق قرضه و ارز در جهان هم بسیار مهم است.
عناوین مطلب:
به‌طور‌کلی، نفت خام را یکی از کالاهای مناسب برای معامله با قراردادهای آتی می‌دانند. مهم‌ترین دلیلی که باعث چنین اتفاقی شده، فعال‌بودن بازار آن است، همین موضوع دلیلی بود که نفت خام و حتی اوراق سلف نفتی برای معامله‌گران در سراسر جهان قابل‌توجه باشد.
از طرفی، رویدادهای مهم خبری می‌توانند قیمت نفت را به طور غیرقابل‌پیش‌بینی و گسترده‌ای تغییر دهند. قیمت نفت با زمزمه اخبار مربوط به قیمت‌گذاری دچار نوسان می‌شود و این عاملی شده تا اخبار مربوط به نفت و فرآورده‌های نفتی در صدر اخبار قرار بگیرد و روزانه هزاران دنبال‌کننده در جهان داشته باشد.
این فضای بی‌ثبات و این نوسان‌های دائمی باعث شده فرصتهای معاملاتی خوبی در بازار فروش نفت جهان و حتی بورس و دیگر بازارهای مالی وجود داشته باشد.
اگر شما هم مشتاق آشنایی با این فرصت‌ها هستید و می‌خواهید اطلاعات بیشتری درباره اوراق سلف نفتی کسب کنید، تا پایان این مطلب همراه ما در بورسینس باشید.
تعریف گواهی سلف
یکی از راه‌هایی که برای گمانه‌زنی در مورد قیمت نفت و استفاده از فرصتهای خوب معاملاتی وجود دارد، معامله در معاملات آتی نفت است.
به همین دلیل همواره به سرمایه‌گذاران و معامله‌گران بازارهای مختلف، به‌خصوص بازار نفت توصیه می‌شود اطلاعات مربوط و مهم بازار موردنظرشان را بشناسند و بیاموزند.
گواهی سلف یا اوراق سلفی سندی است که مشمول بر مجموع دارایی‌های خریدار از قراردادهای سلف است. در طول دوره معاملاتی گواهی سلف مبنای انجام معاملات است و بعد از اتمام دوره، به‌عنوان مبنای تسویه نقدی یا تحویل فیزیکی قرار سلف محسوب می‌شود.
قرارداد سلف یا اوراق سلف به این معنا است که فروشنده (عرضه‌کننده) در ازای دریافت مبلغی که در قرارداد مشخص شده است، به فروش بخشی از دارایی خود به خریدار (متقاضی) متعهد می‌شود. تاریخ ارائه دارایی به طور دقیق در قرارداد قید می‌شود.
با این مقدمه می‌توان درک بهتری از تعریف اوراق سلفی نفت داشت.
بیشتر بخوانید: اوراق سلف موازی استاندارد در بازار بورس چیست؟ + نحوه معامله آن
تعریف قرارداد سلف نفتی
اوراق سلف نفتی قراردادهایی هستند که شرکت‌های نفتی به هدف تامین مالی خود و جذب سرمایه استفاده می‌کنند.
سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی که قصد دارند در بازار سرمایه نفت وارد شوند و از اتفاقات این بازار سود کسب کنند، می‌توانند برای خرید این اوراق اقدام کنند.
شرکت ملی نفت جهت اثبات تعهد خود حواله‌ای را تحویل خریدار می‌دهد که نشان‌دهنده واگذاری نفت به خریدار است.
به‌این‌ترتیب، خریدار می‌تواند تصمیم بگیرد که اوراق خریداری شده خود را نگه دارد یا بفروشد. یعنی امکان فروش و واگذاری اوراق، پیش از سررسید تحویل آن وجود دارد.
در صورت فروش، حواله به خریدار جدید منتقل می‌شود یا موقع سررسید تحویل به شرکت ملی نفت تحویل خواهد شد. نکته جالب‌تر درمورد اوراق سلف نفتی این است که اگر در زمان موعد تحویل، قیمت نفت از زمان خرید کمتر باشد و خریدار ضرر کرده باشد، می‌تواند در زمان تحویل، نفت را به شرکت ملی نفت بفروشد تا از ضرر خود جلوگیری کند!
قرارداد سلف نفتی به‌تازگی بسیار مورد استقبال و توجه مردم در ایران قرار گرفته است. این استقبال عاملی بود که دولت برای تامین مالی و جبران کسی بودجه استفاده از روش‌های اوراق سلف، به‌خصوص سلف نفتی را در دستور کار خود قرارداده است.
فروشنده یا تولید‌کننده در قرارداد سلف نفتی
فروشنده و حتی تولید‌کننده سلف نفتی برای این که بتوانند روی عایدی فروش یا تولید محصول خود برنامه‌ریزی کنند، از این قرارداد‌ها استقبال زیادی کرده‌اند.
فروشنده با عقد قرارداد سلف مطمئن می‌شود که با کسری بودجه مواجه نخواهد شد و در آینده ضرر قابل‌توجهی دارایی و سرمایه‌گذاری او را تهدید نمی‌کند.
خریدار این قرارداد هم می‌تواند با خرید مواد موردنیاز خود برای تولید و فروش آینده شرکت برنامه‌ریزی کند.
یکی از مزایای این برنامه‌ریزی صرفه‌جویی در هزینه‌های شرکت است. به‌این‌ترتیب، دیگر نگرانی زیادی بابت افزایش قیمت مواد موردنظر خود نخواهد داشت. چرا که قبل از گرانی‌های احتمالی و سخت شدن شرایط خرید، مواد موردنظر خود را خریده است و از نوسان زیاد قیمت‌ها درامان است.
حق اختیار
حق اختیار در قراردادهای مالی، به‌خصوص اوراق سلف نفتی، حقی است که به خریدار اجازه خرید سهام، اوراق قرضه، کالا، دارایی یا ابزار دیگر با قیمت تعیین‌شده در یک بازه زمانی مشخص را می‌دهد.
عده‌ای معتقدند حق اختیار ممکن است با ماهیت اصلی اوراق سلف در مغایرت باشد. زیرا به دارنده این حق را می‌دهد که دارایی اساسی را با قیمت مشخص شده در انقضا یا قبل از انقضا بفروشد. این در حالی است که خریدار اختیار زمانی سود می‌برد که قیمت دارایی اساسی افزایش پیدا کند.
برخلاف معاملات آتی داشتن حق اختیار به این معنی است که دارند می‌توان تصمیم بگیرد که این حق را استفاده کند یا قصد استفاده از آن را ندارد. همچنین او می‌تواند دارایی با قیمت جدید خریداری کند یا اجازه دهد قرارداد به‌خاطر افزایش قیمت و ضرری که این معامله برای او خواهد داشت، به طور کل نقض کند.
بیشتر بخوانید: اختیار خرید چیست؟
حق اختیار خرید (call option)
حق اختیار حقی است که خریدار قرارداد سلف خواهد داشت.
حق خرید خریداران برای آنها محفوظ است و حکم تعهد ندارد. به این معنی که خریدار اگر تمایل داشته باشد می‌تواند از حق خود استفاده کند و اگر تمایلی نداشته باشد، ملزم به فروش دارایی نیست و بعد از موعد قرارداد، می‌تواند سهام یا قرارداد خود را به طور کامل در اختیار بگیرد.
معمولا دارندگان حق اختیار زمانی تصمیم به خرید دارایی می‌گیرند که قیمت دارایی تا زمان سررسید یا پیش از آن قیمت خریداری، طبق قرارداد بیشتر شده باشد. در این صورت، خریدار می‌تواند با فروش قرارداد خود، از سود حق اختیار خرید استفاده کند.
این در حالی است که اگر همچنان خریدار تصمیم به اجرای قرارداد بگیرد و به آن پایبند باشد، فروشنده موظف به فروش دارایی است.
حق اختیار فروش (put option)
حق اختیار فروش، حقی است که از طرف شرکت ملی نفت ایران همراه با معامله سلف، به خریدار داده می‌شود. طبق این قرارداد، فروشنده اختیار خرید مقدار مشخصی نفت را در تاریخ سررسید، به خریدار واگذار خواهد کرد.
نحوه خرید یا فروش اوراق سلفی
برای درک نحوه خریدوفروش اوراق سلف نفتی ، در نظر بگیرد که فردی قصد عقد قرارداد اختیار خرید سهام شرکتی را دارد.
اگر قیمت فعلی سهم موردنظر او 100 تومان باشد و طبق انتظار سرمایه‌گذار، تا قبل از سررسید قرارداد، قیمت به بیش از قیمت قرارداد نرسد، به‌عنوان خریدار قرارداد را ثبت می‌کند.
اگر بخواهیم این مثال را با اعداد ملموس‌تری بررسی کنیم، در نظر بگیرد که قیمت فعلی سهم 150 تومان است و قیمت قرارداد 170 تومان ثبت شده است. موعد سررسید تحویل هم به تاریخ 31 تیرماه است. در چنین شرایطی و قبل از تاریخ 31 تیرماه، قیمت دارایی قرارداد به 190 تومان می‌رسد.
اینجا موقعیتی است که خریدار می‌تواند از حق اختیار فروش خود استفاده کرده و سهمی که با قیمت 170 تومان خریده است را با قیمت جدید، یعنی همان 190 تومان به فروشد. بنابراین، خریدار از فروش این اوراق سلف نفتی حدود 20 تومان سود کرده است. قراردادهایی که به خریداران اجازه انتقال یا فروش می‌دهد را با نام قراردادهای سلف موازی استاندارد می‌شناسند.
شرایطی هم وجود دارد که خریدار ترجیح می‌دهد از حق اختیار فروش خود استفاده نکند. برای مثال، قیمت قرارداد 160 تومان است و تا قبل از موعد رسیدن تحویل (31 تیرماه) قیمت به 130 تومان می‌رسد. در چنین شرایطی خریدار با فروش اوراق خود 30 تومان ضرر خواهد کرد.
برخی از خریداران ممکن است به دلیل جلوگیری از ضرر احتمالی بیشتر، این ضرر را بپذیرند و از حق فروش خود استفاده کنند، برخی دیگر هم با دید سرمایه‌گذاری طولانی‌مدت و جبران این خسارت، قرارداد را نگه می‌دارند.
در چنین شرایطی یک گزینه سوم دیگری هم وجود دارد. خریدار می‌تواند بدون خرید یا فروش اوراق، در موعد سررسید تحویل، از حق خود استفاده کرده و قرارداد را باطل کند.
بیشتر بخوانید: بیمه کردن سهام یا اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟
اهمیت استفاده از اوراق سلف نفتی
ازآنجایی‌که نفت خام یکی از مهم‌ترین نیروهای محرک اقتصاد جهانی است و تغییر در قیمت آن تاثیر چشمگیری بر رشد و اقتصاد جهانی دارد، سرمایه‌گذاری در آن هم بسیار هم است.
شوک‌های قیمت نفت و نوسان‌های ناگهانی آن از طریق کانال‌ها و روش‌های مختلف به اقتصاد کلان یک کشور و در نهایت جهان می‌رسد. در بخش‌های خصوصی تاثیر این نوسان‌ها و بالارفتن ناگهانی قیمت بیشتر است و باعث افزایش هزینه‌ها تولید و در نهایت، محدودکردن تولید خواهد شد.
همچنین ممکن است شوک‌های قیمت نفت در بازار بین‌المللی بسته به نرخ ارز دلاری مربوطه و فشارهای تورمی حاکم در کشور‌ها خاص افزایش پیدا کند.
با عرضه اوراق سلف نفتی و جذب سرمایه‌گذار در این بخش از اقتصاد، می‌توان حجم قابل‌توجهی از کسری بودجه را جبران کرد. همچنین به رونق بازار سرمایه و کنترل نقدینگی هم کمک می‌کند.
مقایسه اوراق سلف نفتی با ورود نفت به بورس کالا
اگر تا اینجای مطلب همراه ما بوده باشید، شاید برایتان سوال پیش‌آمده باشد که تفاوت خرید قرارداد سلف نفتی با عرضه نفت در بورس و سرمایه‌گذاری از آن طریق چیست؟
درواقع، عرضه اوراق سلف نفتی در بورس انرژی از اقدامات و راهکاری است که دولت برای تحقق پیش‌بینی‌های درآمده بودجه استفاده می‌کند. این کار موجود مولدسازی دارایی‌ها دولت خواهد شد.
زمان فروش اوراق سلف نفتی با نمادی مثل «سنفت 002» و «سنفت 003» در تاریخ 26 مرداد سال 99 باعث شد بیش از 500 هزار بشکه نفت خام سنگین ایران با قیمت هر بشکه 944 هزار و 622 تومان تعیین شود.
مطلب مرتبط: روش معامله در بورس کالا
این آمار، نخستین مرحله فروش اوراق سلف نفتی بورس انرژی بود و سود قابل‌توجهی را به دنبال داشت. طبق آمار منتشر شده، سود اوراق در حدود 19 درصد و بدون پرداخت دوره‌ای تعیین شده بود. در این عرضه حداقل یک و حداکثر 20 هزار بشکه سهمیه به خریداران اختصاص داده شد.
بعد از اتمام دوره عرضه اولیه حداکثر 10 روز کاری بعد، معاملات ثانویه اوراق شروع شود و فاز دومی از این فروش اوراق سلف نفتی در تاریخ مقرر رقم خورد.
ازآنجایی‌که سررسید اوراق سلف نفتی را دوساله تعیین کرده‌اند، زمان سررسید این اوراق به تاریخ 26 مرداد 1401 است.
عمدتا مشتریان عرضه نفت در بورس انرژی، شرکت‌های پالایشگاهی بودند، اما در این طرح حضور مردم و اشخاص حقیقی برای خرید اوراق سلفی هم قابل‌توجه بود.
جمع‌بندی
در این مطلب از بورسینس درباره اوراق سلف نفتی ، قرارداد سلف موازی استاندارد که تضمینی برای نقد‌شوندگی این قرارداد محسوب می‌شود صحبت کردیم.
خریداران این قرارداد می‌توانند با خرید مواد موردنیاز خود برای شرکت و تولیدات آن، برنامه‌ریزی کافی داشته باشد. این کار باعث می‌شود که در هزینه‌ها صرفه‌جویی کرده و یک قرارداد سودآور و آینده‌دار منعقد کنند.
اگر قصد خرید این اوراق نفتی را دارید، هنگام خرید و پیگیری حرکت قیمت و انجام معاملات خود همه جوانب مهم و تاثیرگذار را بررسی کنید تا از فرصتهای سودآور برای خرید یا استفاده از حق اختیار خرید بهره ببرید.
شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:
- می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
- در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید
برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:
برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود: