بورس کالا چیست؟ + نحوه دریافت کد معاملاتی

بورس کالا، بازاری است که مشابه بازار بورس اوراق بهادار بوده و در آن تعداد زیادی از شرکت‌ها و عرضه‌کنندگان، کالای خود را برای فروش به این بازار می‌آورند.

کالای مربوطه پس از بررسی‌های کارشناسی و قیمت‌گذاری توسط کارشناسان بورس کالا، به خریداران حاضر در بازار عرضه می‌شود.

در بازار بورس کالا، هر شخصی می‌تواند با گرفتن کد بورس کالا، در این بازار فعالیت کند و محصولات عرضه شده را خریداری نماید.

بورس خرید کالا با بورس اوراق بهادار، یک تفاوت مهم دارد و آن هم این است که در بورس کالا، کالاهای خام و فرآوری نشده مانند گندم، برنج، پنبه، فلزات و… نیز معامله می‌شوند.

در این مقاله قصد داریم تا درباره بورس خرید کالا، انواع قراردادها، بازارها و چگونگی خرید و فروش در آن صحبت کنیم.

اگر شما هم تمایل دارید که با بازار بورس کالا و نحوه خرید و فروش در آن آشنا شوید؛ پس تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.

نکات کلیدی

• معاملات در بورس کالا در قالب چهار بازار انجام می‌شود؛ بازار فیزیکی، بازار فرعی، بازار مشتقه، بازار مالی.
• در بازار مشتقه دو نوع قرارداد وجود دارد؛ قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله.
• کدهای معاملاتی صادر شده در بورس کالا، با توجه به شرایط، محدودیت‌ها و کالاهای مورد معامله، انواع مختلفی دارند. این کدها عبارتند از: کد معاملاتی عام، کد معاملاتی کالای خاص، کد معاملاتی گروه کالایی خاص.

بورس کالا چیست؟ 

به دلیل اینکه بازار ایران بسیار با سابقه است؛ مشکلات و محدودیت‌هایی نیز دارد.

بعضی از مهم‌ترین مشکلات موجود در بازار کالا در ایران عبارتند از:

• شفاف نبودن قیمت و عدم نظارت در آن‌ها
• عدم وجود تضمین‌های لازم برای معامله‌گران
• عدم وجود یک ناظر جهت کنترل فرآیند خرید و فروش
• وجود نوسان‌های کاذب قیمت
• عدم وجود مدیریت مناسب جهت ریسک
• عدم هماهنگی بخش‌های تولید، بازار مصرف، واردات و صادرات با یکدیگر

 با توجه به مشکلات ذکر شده، نیاز به یک بازار هدفمند و منسجم به شدت احساس می‌شد.

به این ترتیب؛ در شهریور ماه سال 1382، بورس فلزات به عنوان اولین بازار بورس کالا در ایران، راه‌اندازی شد و یک سال بعد از آن، بورس کالای کشاورزی فعالیت خود را آغاز کرد.

بعد از آن، براساس مصوبه شورای عالی بورس، با ادغام بورس فلزات و کشاورزی، شرکت مستقلی با عنوان ” شرکت بورس کالای ایران ” در مهرماه سال 1386 راه‌اندازی شد.

اهدافی که بورس کالای ایران دنبال می‌کند؛ به شرح زیر است:

• شفافیت قیمت‌ها بر اساس عرضه و تقاضا
• مدیریت ریسک در بازار
• توسعه سرمایه‌گذاری و ارائه تسهیلات مالی جهت خرید و فروش کالا
• نظارت و سازمان‌دهی بازار
• تسهیل انجام معامله بر اساس قانون

تاریخچه بورس کالا در جهان

اگر به تاریخچه بورس در جهان بنگریم؛ می‌بینیم که از قرن 19 به بعد، روند پیدایش بورس کالا در جهان، جهت تامین برخی از نیازهای اقتصادی و رفع موانع موجود در بازارهای کالا به وجود آمده است.

در واقع همانند ایران؛ مشکلاتی که بازارهای سنتی در نوسانات کاذب و عدم شفافیت قیمت‌ها داشتند، از مهم‌ترین دلایل راه‌اندازی بورس‌ کالا در کشورهای مختلف جهان بوده ‌است.

در این شرایط؛ وجود بورس خرید کالا و استفاده از ابزارهای آن، منجر به پدید آمدن یک نظام سازمان‌یافته توزیع و دادوستد کالا در کشورهای مختلف شده و راه ورود به بازارهای جهانی را برای کشورهای مختلف آسان کرده است.

لازم به ذکر است که امروزه صدها بورس کالای مدرن در سراسر دنیا فعالیت می‌کنند که از معروف‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

بورس کالای نیویورک (NYMEX)، بورس کالای توکیو (TOCOM)، بورس تجاری شیکاگو (CME)، بورس کالای شانگهای (SHFE) و بورس کالای هند (MCX).

انواع بازارها در بورس کالای ایران

برای خرید و فروش در بازار بورس کالای ایران، لازم است تا با انواع معاملات، چگونگی خرید از بورس کالا و انواع قراردادهای موجود در این بازار آشنا شوید.

انواع مختلفی از بازارها در بورس کالا وجود دارد که در ادامه به شرح هر یک می‌پردازیم. 

معاملات بورس کالا در قالب 4 بازار انجام می شوند:

1. بازار فیزیکی
2. بازار فرعی
3. بازار مشتقه
4. بازار مالی 

بازار فیزیکی بورس کالا

بازار فیزیکی، یکی از بازارهای مهم در بورس کالا است.

این بازار، از نظر تحویل کالا، شبیه به بازار سنتی است؛ با این تفاوت که قوانین مشخص و مخصوص به خود را دارد.

بیشتر بخوانید: راهنمای ثبت نام و ورود به معاملات فیزیکی بورس کالا

معامله کالاهای فیزیکی در این بازار، به صورت مزایده انجام می‌شود. مزایده به این معناست که ابتدا فروشنده حداقل قیمتی را برای فروش کالای خود بیان می‌کند.

سپس خریداران در صورت تمایل، قیمتی بالاتر از قیمت نهایی را جهت خرید پیشنهاد می‌دهند. در آخر؛ کالا به پیشنهاددهنده‌ای که بالاترین قیمت را گفته است، به فروش می‌رسد.

بنابراین؛ مزایده فرآیندی است که جهت دادوستد کالا، بر پایه انطباق سفارش‌های خرید و فروش مشتریان حاضر در بورس خرید کالا و براساس اولویت زمان و قیمت انجام می‌شود.

اگر بخواهیم کالاهایی که در بازار فیزیکی بورس کالا خرید و فروش می‌شوند را دسته‌بندی کنیم؛ به 4 گروه کالایی می‌رسیم:

• محصولات کشاورزی: مانند گندم، ذرت، برنج، جو، جوجه، شکر، عدس، روغن خام، تخم‌مرغ، پسته، مرغ منجمد، زعفران و …
• فرآورده های نفتی: مانند روغن، قیر، گوگرد، عایق رطوبتی و …
• محصولات شیمیایی و پتروشیمی: مانند محصولات پلیمری (پلی پروپن، پلی اتیلن، پلی استراین و …) و محصولات شیمیایی (اوره، بنزین، اسید استیک و …)
• محصولات صنعتی و معدنی: مانند کانی‌های فلزی شامل آلومینیوم، مس، سرب، فولاد، روی و …

انواع قراردادهای مورد معامله در بازار فیزیکی

در بازار فیزیکی بورس کالا، قراردادهای معاملاتی مختلفی بین طرفین معامله وجود دارد که در ادامه به بررسی هریک از آن‌ها می‌پردازیم:

1. قرارداد نقدی (تحویل فوری): در قرارداد نقدی؛ طرفین معامله باید ظرف مدت 72 ساعت، وجه و کالا را با یکدیگر مبادله نمایند. به این معنا که خریدار، کل مبلغ قرارداد و کارمزد آن را نقدا پرداخت کرده و در مقابل، کالای خریداری شده را از فروشنده دریافت می‌کند.
2. قرارداد نسیه: در قرارداد نسیه؛ کالا در هنگام معامله تحویل و مبلغ آن در تاریخ سررسیدی که بین طرفین مشخص شده، پرداخت می‌گردد.
3. قرارداد معاوضه: در این نوع قرارداد، یک دارایی در مقابل دارایی دیگری مورد معامله قرار می‌گیرد. به این معنا که طرفین معامله توافق می‌کنند تا بهای کالای خریداری شده را با کالای دیگری پرداخت نمایند.
4. قراداد سلف: در قرارداد سلف، خریدار ملزم به پرداخت کامل مبلغ کالای خریداری شده است و بایستی در آینده آن را تحویل بگیرد. در واقع برعکس قرارداد نسیه؛ در این نوع قرارداد، فروشنده کالا به منظور تأمین منابع مالی مورد نیاز خود، کالا را پیش‌فروش می‌کند.

به بیان ساده‌تر؛ قرارداد سلف قراردادی است که در آن، کالا با قیمت معین و در زمانی مشخص در آینده تحویل گردیده و مبلغ آن در هنگام معامله پرداخت خواهد شد.

توجه داشته باشید که معاملات در بازار فیزیکی بورس کالا، در دو رینگ داخلی و صادراتی انجام می‌شوند:

• رینگ داخلی به معنای تشکیل جلسات معاملاتی بورس جهت معامله کالاهایی است که مقصد آن‌ها فقط بازار هدف داخل ایران است.
• رینگ صادراتی به معنای تشکیل جلسات معاملاتی بورس جهت معامله کالاهایی است که مقصد آن‌ها صرفاً بازار هدف خارجی و بین‌المللی است. 

بازار فرعی

بازار فرعی بورس کالا، از نظر فرآیندهای عملیاتی موجود، شبیه به بازار فیزیکی است و ماهیت اصلی این دو بازار، تفاوت زیادی با یکدیگر ندارد.

به عبارت دیگر؛ کالاهایی که شرایط پذیرش در بازار فیزیکی را ندارند، در بازار فرعی مورد معامله قرار می‌گیرند. برای پذیرش کالا در بازار فرعی بورس کالا، لازم است تا موارد زیر بررسی گردد:

• بررسی مشخصات و شرایط کالا و انطباق کالا با شرایط اعلام شده در اطلاعیه‌های مربوط به عرضه کالا در بورس
• تأمین وثیقه‌های لازم و معتبر از سوی عرضه‌کننده کالا؛ به منظور تضمین تحویل کالا
• عدم وجود ممنوعیت به لحاظ قانونی در معامله کالا

بازار مشتقه

بازار مشتقه، بازاری است که در آن براساس نیاز مشتریان بورس خرید کالا، روش جدیدی برای انجام معاملات ایجاد شده است. همانطور که از نام آن پیداست؛ در این بازار، اوراق مشتقه مورد معامله قرار می‌گیرند.

اوراق مشتقه، اوراقی هستند که براساس دارایی پایه مانند طلا، نقره، محصولات کشاورزی خاص و … ارزش‌گذاری می‌شوند.

روند انجام معاملات در بازار مشتقه به این صورت است که ابتدا یک دارایی مشخص به عنوان دارایی پایه در نظر گرفته می‌شود و سپس قیمت معاملات از قیمت آن دارایی مشتق خواهد شد.

این دارایی پایه می‌تواند سکه، زعفران، فرآورده‌های نفتی، پسته، زیره سبز و انواع محصولات باارزش دیگر باشد. 

انواع قراردادهای موجود در بازار مشتقه 

در بازار مشتقه؛ دو نوع قرارداد “آتی” و “اختیار معامله” وجود دارد:

قرارداد آتی

این نوع قرارداد، براساس توافق طرفین معامله در خرید و فروش دارایی‌ها، در زمان مشخص و با قیمت معین صورت می‌گیرد.

به بیان دیگر؛ فروشنده در قرارداد آتی باید در سررسید تعیین شده، مقدار مشخصی از کالا را به قیمت معلوم بفروشد؛ در مقابل خریدار، با توجه به شرایط از پیش تعیین شده، مکلف به خرید است.

در قرارداد آتی، مبلغی به صورت شرط ضمن عقد و به عنوان ضمانت، نزد اتاق پایاپای گذاشته می‌شود. بنابراین؛ طرفین معامله، امکان فسخ قرارداد را نخواهند داشت. در این قرارداد طرفین معامله، متعهد می‌شوند که متناسب با نوسانات قیمت، وجه تضمین شده را تعدیل کنند.

لازم به ذکر است که اتاق پایاپای به عنوان نماینده نیز این اختیار را دارد که بخشی از وجه تضمین را تحت عنوان “اباحه” (اجازه تملک) در اختیار فرد ذینفع قرار دهد.

جهت لغو قرارداد لازم است که طرفین قرارداد پیش از سررسید تعیین شده با انعقاد “قرارداد صلح” در میان خود، قرارداد را لغو نمایند. البته در چنین شرایطی، باید فرد دیگری به جای هر یک از طرفین قرارداد وجود داشته باشد.

بیشتر بخوانید: منظور از قیمت تسویه در قراردادهای آتی بازار بورس چیست؟

 قرارداد اختیار معامله

در این نوع قرارداد، هر یک از طرفین قرارداد این امکان را دارند که اختیار خرید یا فروش را از طرف دیگر خریداری کنند.

این قرارداد به دو دسته قرارداد اختیار خرید و قرارداد اختیار فروش تقسیم می‌شود.

• قرارداد اختیار خرید: در این نوع قرارداد؛ عرضه‌کننده کالا، حق خرید میزان مشخصی از کالا را با قیمت و زمان معین و مطابق با استانداردهای بازار بورس، به طرف دیگر قرارداد واگذار می‌کند. این کار، بدون الزام طرف مقابل به خرید صورت می‌گیرد.
• قرارداد اختیار فروش: این قرارداد دقیقا برعکس قرارداد اختیار خرید است. در این نوع قرارداد، اختیار فروش میزان مشخصی کالا، به طرف دیگر واگذار می‌گردد. این کار نیز بدون الزام طرف مقابل به فروش صورت می‌گیرد.

بازار مالی

بازار مالی، با هدف سازماندهی و جذب سرمایه‌های سرگردان سرمایه‌گذاران، راه‌اندازی شده است.

این بازار؛ با گردآوری و جهت‌دهی مناسب سرمایه سرمایه‌گذاران، بخش زیادی از نیاز مالی بورس خرید کالای کشور را تامین می‌کند. این بازار نیز قراردادهای خاص خودش را دارد که در ادامه به بررسی هریک می‌پردازیم.

انواع قراردادهای موجود در بازار مالی

در ادامه با انواع قراردادهای موجود در بازار مالی بورس کالای ایران آشنا می‌شویم:

قرارداد سلف موازی استاندارد

این قرارداد مانند قرارداد سلف است که درباره آن صحبت کردیم؛ با این تفاوت که در این نوع قرارداد، خریدار می‌تواند پیش از سررسید مشخص شده، قرارداد را به شخص دیگری واگذار کند.

بیشتر بخوانید: اوراق سلف موازی استاندارد در بازار بورس چیست؟ + نحوه معامله آن

در این نوع قرارداد؛ ابتدا در بازار اولیه، دارایی‌های پایه مطابق با استانداردهای تعیین شده عرضه شده و سپس توسط خریداران، مورد معامله قرار می‌گیرد.

خریداران با تسویه قرارداد با شخص فروشنده، معادل دارایی خریداری شده را در بازار ثانویه، به شکل سلف موازی استاندارد عرضه می‌نمایند.

گواهی سپرده کالایی

گواهی سپرده کالایی، ورقه بهاداری است که نشان دهنده مالکیت دارنده آن برای مقدار مشخصی از کالا می‌باشد.

از جمله کاربردهای این اوراق بهادار، ایجاد یک پشتوانه محکم و ضمانت به منظور دریافت تسهیلات از نظام بانکی و انجام معامله در بازار بورس کالا می‌باشد.

صندوق های سرمایه‌گذاری کالایی (ETC)

صندوق‌های کالایی قابل معامله، به عنوان ابزاری نوین جهت انجام معاملات، توسط بورس کالا ایجاد شده‌اند.

در واقع؛ سرمایه‌گذاران با خرید اوراق مربوط به صندوق‌های کالایی و بدون نیاز به خرید و نگهداری مستقیم کالای مورد نظر خود، از مزایای معاملات آن‌ها بهره‌مند خواهند شد.

شرایط قراردادهای قابل معامله در بازار مالی

قراردادهای معاملاتی در بازارهای مالی، شرایط مختلفی دارند که متقاضیان خرید از بورس کالا، باید به آن‌ها توجه کنند.

در هنگام انعقاد قرارداد، لازم است تا شرایط زیر تعیین شود:

• تاریخ تحویل
• مقدار کالای مورد معامله و مبلغ آن
• زمان معامله (روز و ساعت)
• مشخصات کالا و نوع قرارداد مورد معامله
• استاندارد تحویل و نوع بسته‌بندی
• انبار یا محل تحویل

مزایای معامله در بورس کالا

• شفافیت: در بازار بورس کالا؛ معاملات بین خریدار و فروشنده به طور شفاف در معرض دید عموم قرار دارد و براین اساس، امکان دستکاری قیمت‌ها وجود ندارد.
• ایجاد اطمینان بین خریدار و فروشنده: اصالت کالاهایی که در بورس کالا عرضه می‌شوند و اصالت خود شخص خریدار و فروشنده نیز مورد تایید است. از طرفی؛ پرداخت وجه و تسویه از طریق اتاق پایاپای انجام می‌شود و ریسکی نخواهد داشت. 
• بخشودگی مالیاتی: طبق قانون توسعه ابزارهای جدید، 10 درصد از مالیات بر درآمد حاصل از فروش کالاهایی که در بورس کالا معامله می‌شوند، بخشیده خواهد شد.
• کشف نرخ واقعی: در بورس کالا؛ کشف نرخ حقیقی بر اساس رقابت بین عرضه‌کنندگان و خریداران انجام می‌شود و همه عوامل، مستقیماً‌ روی قیمت تاثیرگذار خواهند بود.
• جبران خسارت:‌ به توجه به ضمانت طرفین معامله در بورس کالا؛ جبران خسارت در تسویه یا تحویل کالا از طریق اتاق پایاپای انجام شده و نیازی به اقامه دعوی در مراجع قضایی و صرف وقت نیست.
• تأمین مالی: به دلیل اینکه در بورس کالا، دو طرف معامله می‌توانند داد و ستد را به صورت تسویه یا خرید سلف انجام دهند و با توجه به اینکه بانک‌ها می‌توانند بر اساس اسناد معتبر به خریدار وام اعطا کنند، تأمین مالی به سهولت انجام می‌شود.

محدودیت‌های معامله در بورس کالا

• حجم خرید محدود در بورس کالا 
• ارائه برخی از محصولات به صورت سبد کالا در بازار بورس کالا
• الزام به عرضه مداوم محصولات در بورس کالا برای عرضه‌کنندگان

نحوه ثبت سفارش خرید در بورس کالا چگونه است؟

اولین قدم برای خرید از بورس کالا، دریافت کد معاملاتی از یکی از کارگزاری‌های معتبر و دارای مجوز است.

بعد از دریافت کد معاملاتی، لازم است تا جهت خرید از بورس کالا، مراحل زیر را طی کنید:

1. انتخاب کارگزاری؛ در این زمینه، کارگزاری‌های بسیاری وجود دارند. شما می‌توانید با جستجو و مشورت با کارشناسان این حوزه، کارگزاری مناسب خود را انتخاب کنید.
2. تکمیل فرم ثبت سفارش نزد کارگزاری مورد نظر و پیشنهاد قیمت
3. واریز حداقل سپرده مورد نیاز معامله به حساب کارگزاری، نزد اتاق پایاپای
4. انتقال سفارش مشتری به تالار معاملات توسط کارگزاری
5. شرکت در مزایده توسط کارگزاری و انجام معامله در تالار
6. واریز باقی‌مانده وجه معامله پس از کسر سپرده اولیه به حساب کارگزاری، نزد اتاق پایاپای
7. تسویه اسنادی معاملات در اتاق پایاپای و صدور اسناد معاملاتی
8. تسویه مالی معاملات در اتاق پایاپای
9. نقل و انتقال وجوه پس از کسر هزینه‌ها به حساب معامله‌گران از طریق حساب بانکی

در ادامه به نحوه دریافت کد بورس کالا می‌پردازیم:

کد بورس کالا چیست؟

کد بورس کالا که از آن به عنوان کد معاملاتی کالا نیز یاد می‌شود، کدی شبیه به کد بورسی است که سرمایه‌گذاران باید برای فعالیت در بازار بورس کالا، آن را در اختیار داشته باشند.

این کد یک شناسه منحصر به فرد است که معامله‌گران با استفاده از آن، می‌توانند در سامانه‌ معاملات برخط (آنلاین) بورس کالا، معامله کنند.

انواع کد معاملاتی در بورس کالا

کدهای معاملاتی صادر شده در بورس کالا، با توجه به شرایط، محدودیت‌ها و کالاهای مورد معامله، انواع مختلفی دارند.

در ادامه انواع کدهای معاملاتی بورس کالا را شرح می‌دهیم:

• کد معاملاتی عام: این نوع کد معاملاتی برای معامله انواع کالاهای موجود در بورس کالا قابل استفاده است. افرادی که کد معاملاتی عام در اختیار دارند، مجاز به معامله کلیه کالاهای عرضه شده در بورس کالا هستند.

برای دریافت کد معاملاتی عام، بعد از ارائه مدارک کامل به کارگزاری مورد نظرتان، تقریبا 3 روز کاری طول می‌کشد تا نتیجه به شما اعلام شود.

به عبارت دیگر؛ بعد از بررسی مدارک ارائه شده، یا کد معاملاتی شما صادر می‌شود و یا عدم تایید مدارک به شما اعلام خواهد شد.

• کد معاملاتی خاص: این کد دقیقا برعکس کد معاملاتی عام، فقط برای معامله یک یا چند کالای خاص کاربرد دارد. به عبارت دیگر؛ دارندگان این کد می‌توانند تنها یک یا چند کالای خاص را خرید و فروش کنند.
• کد معاملاتی خاص گروه کالا: این کد نیز برای خرید و فروش یک گروه کالای خاص کاربرد دارد. در واقع شما با استفاده از این کد می‌توانید تمام کالاهای پذیرفته شده در یک گروه کالایی خاص را معامله کنید.

لازم به ذکر است که کلیه فعالان در بورس کالا، جهت معامله کالا و یا اوراق بهادار مبتنی بر کالا، ملزم به دریافت کد معاملاتی عام هستند.

بیشتر بخوانید: حساب وکالتی بورس کالا چیست؟ + آموزش افتتاح حساب وکالتی

مدارک لازم جهت دریافت کد بورس کالا

از آنجایی که مدارک مورد نیاز جهت صدور کد بورس کالا در بازار فیزیکی و بازار مشتقه و برای مشتریان حقیقی و حقوقی ایرانی و خارجی متفاوت است؛ در ادامه مدارک مورد نیاز برای هر گروه را به صورت جداگانه ذکر می‌کنیم:

مدارک مورد نیاز جهت دریافت کد بورس کالا در بازار فیزیکی

1. برای مشتریان حقیقی ایرانی:

• اصل فرم درخواست کد حقیقی ایرانی
• ثبت‌نام در سامانه امور مالیاتی
• کپی برابر اصل شده کارت ملی و شناسنامه
• سایر موارد در صورت نیاز و به تشخیص کمیته

2. برای مشتریان حقوقی ایرانی:

•  اصل فرم درخواست کد حقوقی ایرانی
• کپی برابر اصل شده کارت ملی و شناسنامه مدیرعامل و تمام اعضای هیئت مدیره
• اساسنامه
• صورت‎های مالی حسابرسی شده آخرین دوره ( در صورت عدم شمول برای حسابرسی، اظهارنامه مالیاتی)
• پروانه بهره‌برداری و سایر مجوزهای فعالیت معتبر
• روزنامه رسمی تاسیس و آخرین تغییرات اعضای هیئت مدیره و سایر روزنامه‎های رسمی مهم
• سایر موارد در صورت نیاز و به تشخیص کمیته

3. برای مشتریان حقیقی خارجی:

• اصل فرم درخواست کد حقیقی خارجی
• مجوز فعالیت در کشور مبدا به زبان فارسی یا انگلیسی، ممهور به مهر تاییدیه کنسولگری ایران در آن کشور یا مجوز فعالیت در ایران
• کپی برابر اصل شده گذرنامه معتبر متقاضی
• مدارک مالی به تشخیص بورس

4. برای مشتریان حقوقی خارجی:

• اصل فرم درخواست کد حقوقی خارجی
• مدارک ثبت شرکت در کشور مبدا به زبان فارسی یا انگلیسی مهر شده با مهر تاییدیه کنسولگری ایران در آن کشور (مدارک ثبت شرکت عبارتند از: گواهی تاسیس یا مدرک مشابه، اساسنامه یا مدرک مشابه، حدود اختیارات صاحبان امضای مجاز شخص حقوقی، مدارک مشخصات و مدارک مربوط به مجوز فعالیت در کشور متبوع که به تایید کنسولگری ایران رسیده باشد.)
• کپی برابر اصل شده مدارک شناسایی مدیرعامل و اعضای هیئت مدیره (کارت ملی، شناسنامه، گذرنامه معتبر)
• مدارک مالی معتبر ( صورت مالی حسابرسی شده یا مدارک مشابه) به تشخیص بورس

بیشتر بخوانید: راهنمای ثبت نام و ورود به معاملات فیزیکی بورس کالا

مدارک مورد نیاز جهت دریافت کد بورس کالا در بازار مشتقه

1. برای مشتریان حقیقی ایرانی:

• کپی برابر اصل شده پشت و روی کارت ملی و تمام صفحات شناسنامه
• اصل فرم درخواست کد با تاییدیه بانک مربوطه و کارگزار
• اقرارنامه و بیانیه ریسک معاملات قراردادهای آتی
• فرم معرفی اطلاعات حساب‌های بانکی مشتری

2. برای مشتریان حقوقی ایرانی:

• کپی برابر اصل شده پشت و روی کارت ملی و تمام صفحات شناسنامه مدیرعامل، تمام اعضای هیئت مدیره و نماینده شرکت
• فرم مشخصات نماینده
• اصل فرم درخواست کد با تاییدیه بانک مربوطه و کارگزار
• فرم معرفی اطلاعات حساب‌های بانکی مشتری
• اقرارنامه و بیانیه ریسک معاملات قراردادهای آتی
• اساسنامه
• آخرین تغییرات روزنامه رسمی شرکت که در آن سرمایه ثبتی شرکت درج شده باشد

نکات مهم درباره ارائه مدارک جهت دریافت کد بورس کالا

حال که با مدارک اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی یا خارجی برای دریافت کد بورس کالا آشنا شدید، لازم است تا به چند نکته مهم در این‌باره توجه نمایید:

1. به جز فرم درخواست کد که باید به صورت فیزیکی ارسال شود، مابقی مدارک از طریق سامانه‌های بورسی یا استعلام سایر مراجع ثبت خواهند شد.
2. شرکت‌هایی که دارای انبار مواد اولیه یا محصول نهایی خود هستند، باید در سامانه جامع انبارهای وزارت صمت ثبت نام کنند. به عبارت دیگر؛ برای این شرکت‌ها ثبت‌نام در سامانه گمرک به تنهایی کافی نیست.
3. شرکت‌ها یا افرادی که موظف به تکمیل اظهارنامه مالیاتی هستند، باید اطلاعات اظهارنامه خود را در دسترس سازمان بورس قرار دهند.
4. اشخاص مکلف به حسابرسی صورت‌های مالی، باید از حسابرس رسمی خود بخواهند تا صورت‎های مالی حسابرسی شده را به همراه گزارش و یادداشت‌های همراه، در سامانه مربوط به جامعه حسابداران رسمی بارگذاری کند.

مراحل دریافت کد بورس کالا

در حال حاضر؛ شما می‌توانید کد بورس کالا را در دو مرحله حضوری و غیرحضوری دریافت نمایید.

در ادامه جزئیات دقیقی از روش ثبت‌نام و دریافت کد بورس کالا را به شکل غیرحضوری را توضیح می‌دهیم:

قدم اول: ثبت‌نام در سامانه سجام

جهت دریافت کد بورس کالا، اولین گام مراجعه به سامانه سجام و انجام مراحل ثبت‌نام و احراز هویت در آن است.

شما می‌توانید با مراجعه به سایت sejam.ir، مشخصات و اطلاعات خواسته شده را مرحله به مرحله وارد کرده و فرآیند احراز هویت در این سامانه را کامل کنید.

بیشتر بخوانید: آموزش گام‌به‌گام احراز هویت غیرحضوری در سامانه سجام

پس از ثبت نام در سامانه سجام برای دریافت کد بورس کالا به این لینک مراجعه کنید.

قدم دوم: مراجعه به وب‌سایت  EBGO

پس از احراز هویت خود در سامانه سجام، به این لینک مراجعه کرده و سپس بر روی گزینه “اخذ کد آنلاین در بورس کالا” کلیک نمایید.

سپس به صفحه‌ای وارد می‌شوید که باید شماره ملی و شماره موبایل خود را برای ثبت‌نام وارد کنید.

دقت داشته باشید که برای فراخوانی اطلاعات به‌ روز خود از سامانه سجام، حتما تیک “نیاز به بروزرسانی اطلاعات از سجام دارم” را فعال کنید.

پس از وارد کردن تصویر کد امنیتی، با کلیک بر روی گزینه ادامه، به مرحله بعدی بروید.

در این مرحله یک کد 5 رقمی از طرف سامانه سجام برای تلفن همراه شما ارسال خواهد شد. سپس باید کد تایید را در کادر مربوطه وارد کنید و بر روی گزینه تایید کلیک نمایید.

قدم سوم: تکمیل اطلاعات فردی در سامانه  EBGO 

پس از وارد کردن کد تایید، صفحه‌ای برای ورود اطلاعات شخصی برای شما به نمایش درمی‌آید. در این صفحه لازم است اطلاعات فردی خود را وارد کنید.

توجه داشته باشید که برخی از اطلاعات شما از سامانه سجام دریافت شده‌اند و در سامانه EBGO قابل تغییر نیستند؛ بنابراین برای اعمال تغییرات در اطلاعات خود، لازم است که از طریق سامانه سجام اقدام نمایید. 

سپس اطلاعات محل سکونت خود را وارد کنید. 

در صفحه بعدی، اطلاعات شغلی خود را تکمیل کنید و بر روی گزینه “ادامه” کلیک نمایید. دقت کنید که در بخش نوع فعالیت، اگر فعالیت مورد نظر شما در لیست فعالیت‌ها وجود ندارد، گزینه “سایر” را انتخاب کنید.

در ادامه اطلاعات مالی خود را تکمیل کنید.

در این مرحله اطلاعات حساب بانکی ثبت شده شما در سامانه سجام نمایش داده می‌شود.

قدم چهارم: افتتاح حساب در بانک‌های عامل

معمولا برای دریافت کد بورس کالا، باید دو نوع حساب بانکی “کوتاه مدت عادی” و حساب “قرض‌الحسنه” افتتاح شده در بانک‌های عامل (بانک‌های مشخص شده در کارگزاری)، به کارگزاری مدنظرتان معرفی کنید.

توجه داشته باشید که حساب کوتاه‌مدت عادی به‌عنوان “حساب در اختیار بورس کالا” و حساب قرض‌الحسنه یا جاری همراه با دسته چک به‌عنوان “حساب شخصی” در نظر گرفته می‌شود.

لازم به ذکر است که هر دو حساب باید مربوط به یک بانک باشند.

 پس از افتتاح حساب، باید در اسرع وقت به صورت حضوری به یکی از شعب کارگزاری مورد نظرتان مراجعه کرده و مشخصات حساب‌های بانکی خود (حساب در اختیار بورس کالا و حساب شخصی) را به کارگزاری اعلام کنید.

علاوه بر این؛ قبل از مراجعه حضوری به شعبه کارگزاری، باید شماره حساب‌های خود را در سامانه EBGO کارگزاری مذکور ثبت نمایید.

 قدم پنجم: بارگذاری تصویر نمونه امضا

در مرحله بعدی از شما تصویر نمونه امضا می‌خواهد که باید آن را در چارچوب مشخص شده ارسال کنید و بر روی گزینه “ادامه” کلیک نمایید.

توجه داشته باشید که ارسال تصویر امضا الزامی و ارسال سایر مدارک ذکر شده در این صفحه، اختیاری است.

دقت کنید که باید در یک صفحه سفید بدون خط امضا کرده و یک عکس به صورت افقی و واضح بگیرید و ارسال کنید.

در مرحله بعدی باید مشخص کنید که قصد دریافت کدام کد را دارید؛ کد معاملاتی بازار فیزیکی یا بازار مالی بورس کالا.

می‌توانید هر دو گزینه را نیز انتخاب کنید. در نهایت گزینه “قبول قوانین و مقررات و تایید نهایی” را انتخاب نمایید.

پس از طی این مراحل، در نهایت کد بورسی برای شما صادر می‌شود.

سوالات متداول

سخن پایانی

همانطور که گفتیم؛ بورس کالا یک بازار سازمان یافته است که در آن تولیدکنندگان، کالاهای خود را پس از تایید کارشناسان بورس، در معرض فروش می‌گذارند و شما با داشتن کد بورس کالا می‌توانید آن‌ها را خریداری کنید.

در این مقاله به صورت جامع و کامل در مورد بورس کالای ایران و نحوه دریافت کد بورس کالا توضیح دادیم که امیدواریم با استفاده از این مقاله، بتوانید در بازار بورس کالا فعالیت داشته باشید.