افرادی که سرمایه زیادی دارند و از طرفی دانش و وقت کافی برای رصد بازار بورس را ندارند، می‌توانند با سپردن سرمایه خود به شرکت‌های سبدگردان به صورت غیر مستقیم در بازار بورس سرمایه‌گذاری کنند.
شرکت‌های سبدگردان دارای مجوزهای لازم از سازمان بورس و اوراق بهادار بوده و از افراد حرفه‌ای برای انجام خرید و فروش سهام و اوراق بهادادر به نیابت از مشتریان عمل می‌کنند.
اما همه چیز به این سادگی نیست و آنچه بین سبدگردان و سرمایه‌گذار رخ می‌دهد دارای جزئیات پیچیده‌ای است که طرفین باید قبل از شروع همکاری در مورد آن‌ها به توافق برسند.
عناوین مطلب:
تمام این جزئیات و توافق‌ها در سندی به نام قرارداد سبدگردانی ثبت می‌شود و طرفین ملزم به رعایت کردن مفاد قرارداد تا زمان اتمام اعتبار آن هستند.
قرارداد سبدگردانی چیست؟
همان‌طور که گفته شد، افرادی که به هر دلیل می‌خواهند مدیریت سرمایه خود را به شرکت‌ها یا افراد حرفه‌ای و دارای صلاحیت به نام سبدگردان بسپارند باید این کار را در چهارچوب قانون مشخص انجام دهند.
بیشتر بخوانید: صندوق سرمایه گذاری یا سبدگردانی؛ کدامیک بهتر است؟
قرارداد سبدگردانی یک سند رسمی بین سبدگردان و مشتری است که در آن اطلاعاتی مانند نام شرکت شماره ثبت مجوز و نشانی سبدگردان و اطلاعات شخصی مشتری از جمله نام و نام خانوادگی کد ملی و نشانی او ثبت می‌شود.
پس از امضای قرارداد، سبدگردان با سرمایه مشتری اقدام به تشکیل سبد سهام برای او و خرید و فروش سهام در بازار بورس می‌کند و گزارش معاملات را به اطلاع مشتری می‌رساند. اما قراردادهای سبدگردانی جزئیات مهم دیگری دارند که هر سرمایه‌گذار باید قبل از امضای قرارداد با آن‌ها آشنا شود.
مزایای سبدگردانی
سرمایه‌گذاری به روش سبدگردانی، به ویژه برای افرادی که دانش و زمان کافی برای تحلیل کردن بازار بورس را ندارند، مزایای متعددی دارد؛ از جمله این مزایا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عدم نیاز سرمایه‌گذار به تصمیم‌گیری در مورد رویکرد و استراتژی مناسب سرمایه‌گذاری
- عدم نیاز به کسب دانش و صرف وقت برای رصد بازار و انجام معاملات
- کاهش ریسک سرمایه‌گذاری و مدیریت بهتر سرمایه
- امکان کسب سود بیشتر از میانگین بازار
مهم‌ترین نکاتی که باید در قرارداد سبدگردانی قید شود چیست؟
اهمیت وجود یک قرارداد سبدگردانی به ویژه در هنگام پرداخت کارمزد سبدگردان و محاسبه سود و زیان سبد سهام بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود.
نگارش قرارداد به صورت کاملاً شفاف و قید کردن دقیق تمام جزئیات می‌تواند از بروز بسیاری از اختلافات بین طرفین جلوگیری کند؛ اما این نکات شامل مواردی است که در ادامه با برخی از مهم‌ترین آن‌ها آشنا می‌شویم:
1. تعیین کارمزد سبدگردان
یکی از مهم‌ترین نکات در انعقاد قرارداد، تعیین میزان کارمزد یا حق‌الزحمه شرکت سبدگردان است.
کارمزد سبدگردان معمولاً از دو نوع ثابت و مبتنی بر عملکرد است. در نوع اول، همان‌طور که از نامش پیداست، درصد مشخصی از میانگین ارزش سبد در انتهای زمان قرارداد به عنوان کارمزد سبدگردان تعلق می‌گیرد.
در نوع دوم، سبدگردان درصد مشخصی از سود کسب شده در طول مدت قرارداد را دریافت می‌کند. بدیهی است که در این صورت منافع هر دو طرف در یک راستا بوده و تمام تلاش سبدگردان به حداکثر رساندن بازدهی سبد مشتری خواهد بود.
یک رویکرد رایج در این حالت، مقایسه بازدهی سبد با میزان سود بانکی در مدت زمان مشابه است؛ به این صورت که اگر بازدهی سبد معادل سود بانکی یا کمتر از آن باشد، سبدگردان کارمزدی دریافت نمی‌کند، و اگر از سود بانکی بیشتر باشد درصد مشخصی از سود مازاد را دریافت خواهد کرد.
بیشتر بخوانید: صندوق اختصاصی بازارگردانی چیست؟ + سود صندوق بازارگردانی
2. حداقل سرمایه برای سبدگردانی
انجام سبدگردانی معمولاً با مبالغ کم انجام نمی‌شود چرا که به دلیل محدودیت سرمایه امکان کسب بازدهی بالا برای شرکت سبدگردان میسر نیست؛ در نتیجه تشکیل سبدهای با ارزش پولی کم و صرف وقت و انرژی برای سبدگردان به صرفه نیست.
با این حال، شرکت‌های مختلف استانداردهای ویژه خود را دارند و ممکن است حداقل‌های متفاوتی را برای پذیرفتن سفارش سبدگردانی تعیین کنند.
برای مثال، شرکتی ممکن است حداقل سرمایه لازم را 500 میلیون تومان اعلام کند، در حالی که یک شرکت دیگر حتی با 100 میلیون تومان سرمایه هم برای مشتری سبدگردانی کند.
3. گزارش‌دهی سبدگردان به مشتری
شرکت سبدگردان موظف است میزان بازدهی سبد مشتری را به صورت روزانه، هفتگی، ماهانه و سالانه به او گزارش کند.
همچنین، برای دوره‌های کمتر از یک سال، شرکت باید بازدهی سالانه شده را بر اساس دستورالعمل تأسیس و فعالیت شرکت سبدگردان محاسبه کرده و در اختیار سرمایه‌گذار قرار دهد.
شرکت سبدگردان برای هر سبد اختصاصی یک دسترسی در نرم‌افزار رسمی وب‌سایت خود تعریف می‌کند که در آن اطلاعات آماری مربوط به میزان بازدهی سبد و شرح معاملات ثبت شده و سرمایه‌گذار در هر لحظه می‌تواند به آن دسترسی پیدا کند.
4. محدودیت‌های تعیین شده برای سبدگردان
مشتری می‌تواند در زمینه معاملات، محدودیت‌هایی را برای سبدگردان تعیین کند.
برای مثال، او می‌تواند در قرارداد قید کند که سبدگردان بر روی کدام صنعت یا صنعت‌ها سرمایه‌گذاری کرده یا نکند و سبدگردان موظف است با توجه به این محدودیت‌ها اقدام به خرید و فروش سهام و اوراق بهادار کند.
5. نظارت بر فعالیت سبدگردان
هر سبد سهام توسط نهادی به نام امین نظارت می‌شود. این نهاد معمولاً یک موسسه حسابرسی است که بر عملکرد سبدگردان در یک سبد خاص نظارت می‌کند.
در واقع، نهاد امین با دسترسی به نرم‌افزار سبدگردانی می‌تواند بر رعایت شدن یا نشدن قوانین سبدگردانی توسط شرکت سهام سبدگردان نظارت کرده و در صورت مشاهده عدم رعایت قوانین، موارد تخطی را به صورت کتبی به اطلاع سازمان بورس و اوراق بهادار می‌رساند تا با سبدگردان برخورد قانونی شود.
بیشتر بخوانید: نهاد مالی چیست؟ + انواع نهادهای مالی در ایران
6. مدت زمان قرارداد سبدگردانی
در زمان به پایان رسیدن مدت اعتبار قرارداد و در صورت تمدید نشدن آن از سوی سرمایه‌گذار، شرکت سبدگردان دیگر مجاز به انجام معامله و ایجاد تغییر در سبد سهام مشتری نیست.
شرکت می‌بایست سبد سرمایه‌گذار را در طی 2 روز کاری به فروش رسانده و وجه حاصل را به سرمایه‌گذار تحویل دهد. در صورتی که سرمایه‌گذار مایل به نقد کردن سبد سهام خود نباشد، شرکت سبدگردان باید دارایی‌های وی را به او تحویل دهد.
بیشتر بخوانید: ضامن نقدشوندگی چیست و چه کاربردی دارد؟
7. جزئیات سود مجامع اوراق مشارکت و غیره
یکی دیگر از مفاد مهم قرارداد سبدگردانی مربوط به سود مجامع اوراق مشارکت و تمام مزایای دیگر مربوط به سبد سهام است.
در واقع، سود سهام، سود اوراق مشارکت، سهام جایزه، سود سایر اوراق بهادار، برگه‌های حق تقدم و به طور کلی تمام منافع و مزایای مربوط به دارایی‌های سبد اختصاصی متعلق به سرمایه‌گذار بوده و بخشی از دارایی‌های سبد اختصاصی او محسوب می‌شود.
سخن پایانی
سبدگردانی یکی از روش‌های غیر مستقیم برای سرمایه‌گذاری در بازار بورس است که در آن شرکت سبدگردان با استفاده از سرمایه مشتری به نیابت از او اقدام به خرید و فروش سهام و اوراق بهادار می‌کند.
توافق صورت گرفته بین مشتری و سبدگردان دارای جزئیات مهمی است که پیش از شروع همکاری در سندی به نام قرارداد سبدگردانی قید می‌شود.
نگارش قرارداد سبدگردانی به صورت شفاف و توجه به تمام جوانب مربوط به همکاری می‌تواند مانع بروز بسیاری از مشکلات میان مشتری و شرکت سبدگردان شود؛ بنابراین آشنایی با این موارد برای تمام سرمایه‌گذاران کاملاً ضروری است.
شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:
- می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
- در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید
برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:
برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود: