اگر بخواهید در بازارهای مالی مانند بازار بورس و سهام سرمایه‌گذاری کنید؛ باید زمان و تخصص کافی در حوزه مالی داشته باشید.
به همین دلیل، بسیاری از افراد که زمان یا دانش کافی برای فعالیت در این بازارها ندارند، نمی‌توانند از امکانات آن استفاده کنند.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری، برای حل این مشکل ایجاد شده‌اند. افراد با سرمایه‌گذاری در انواع صندوق‌های سرمایه گذاری می‌توانند از مزایای بازارهای مالی بهره‌مند شوند.
عناوین مطلب:
در این مقاله قصد داریم تا یکی از انواع صندوق سرمایه‌گذاری به نام “صندوق اختصاصی بازارگردانی ” را مورد بررسی قرار داده و کاربرد و مزایای آن را بیان کنیم. پس اگر قصد فعالیت در بازار بورس را دارید، تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
صندوق سرمایه‌گذاری چیست؟
قبل از اینکه به سراغ تعریف صندوق‌های بازارگردان برویم، ابتدا لازم است تا با مفهوم صندوق سرمایه‌گذاری آشنا شویم.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری، واسطه‌های مالی تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار ایران هستند که امکان سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بازارهای مالی را فراهم می‌کنند.
با سرمایه‌گذاری در صندوق، تعدادی از واحدهای آن به شما تعلق می‌گیرد و ضرر یا سود دارایی‌های صندوق، باعث کاهش یا افزایش ارزش واحدهای شما می‌شود.
در واقع، شما با سرمایه‌گذاری در انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری، به موسسات فعال در حوزه مالی وکالت می‌دهید که از طرف شما معامله کنند.
با این کار، شما زمان زیادی برای فعالیت در بازار صرف نمی‌کنید و از طرفی، به دلیل اینکه صندوق‌های سرمایه‌گذاری افراد خبره در حوزه مالی را به استخدام خود در می‌آورند؛ دیگر شما نیازی به یادگیری مفاهیم مرتبط با بازاهای مالی ندارید و می‌توانید بدون صرف زمان زیاد و یادگیری مفاهیم مالی، از امکانات بازارهای مالی بهره‌مند شوید.
در بازارهای مالی جهانی نیز صندوق‌های سرمایه‌گذاری وجود دارند که دارایی‌های آن‌ها می‌تواند سهام شرکتها، شاخص‌های اقتصادی و یا سبدی از ارزهای دیجیتال مانند بیت‌کوین، اتریوم، کاردانو، سولانا و غیره باشد. به دلیل ریسک بالایی که در بازار ارزهای دیجیتال وجود دارد، سرمایه‌گذاری در صندوق‌های مبتنی بر آن‌ها می‌تواند مفید باشد.
صندوق اختصاصی بازارگردانی چیست؟
از تجربه‌‌های موفق در حوزه سرمایه‌گذاری در کشورهای مختلف، صندوق اختصاصی بازارگردانی است.
هدف صندوق‌های سرمایه‌گذاری اختصاصی بازارگردانی، جمعآوری سرمایه از سرمایه‌گذاران و خرید و فروش اوراق بهادار در چارچوب تعهدات بازارگردانی آن اوراق، مطابق با امیدنامه و کسب منافع است.
در بلندمدت صندوق‌های اختصاصی بازارگردانی ، کمک بسیاری در جهت جلوگیری از نوسانات شدیدی که گاهی در بازار سرمایه شاهد آن هستیم، خواهند بود.
هدف بازارگردان این است که همواره سهام را متعادل نگه دارد، صف خرید و فروش را از بین ببرد و قیمت سهام را به سمت ارزش ذاتی آن سوق دهد؛ که این ارزش ذاتی بر مبنای تنظیم عایدات آتی سهام شرکت به دست می‌آید.
بنابراین صندوق بازارگردانی از صف‌های خرید و فروش بی‌مورد و معامله نشدن سهام در این مواقع جلوگیری کرده و به روان شدن معاملات، افزایش نقدشوندگی و پیشگیری از دستکاری قیمت سهام به دست برخی سودجویان بازار، کمک می‌کند.
توجه داشته باشید که این نوع از صندوق‌های سرمایه‌گذاری، کمی متفاوت‌تر از انواع دیگر هستند؛ چراکه فعالیت بازارگردانی، یکی از فعالیت‌های اصلی بازارهای مالی برای افزایش نقدینگی در سهام است. شرکت‌های بازارگردان، نقش روان‌کننده معاملات را دارند و با خرید و فروش روزانه سهام، امکان انجام معاملات روان سهام را فراهم می‌کنند.
در روزهایی که خریدار سهام یک شرکت زیاد است، بازارگردان تا حد مشخصی از سهام شرکت را می‌فروشد تا سهم، معطل صف خرید نباشد یا حداقل با معامله تعدادی از سهام آن، حجم مبنا پر شود. برعکس این حالت، روزهای منفی بازار است؛ در این حالت بازارگردان موظف است مقدار مشخصی از سهام را با منابع خود خریداری کند تا سهامداران خرد امکان خروج از بازار را داشته باشند.
فعالیت بازارگردانی کار پرریسکی است زیرا ممکن است با توجه به تعهد خرید و فروش مقداری از سهام، ارزش دارایی‌های صندوق با کاهش روبه‌رو شوند یا در روزهای مثبت بازار امکان نگهداری سهام برای کسب سود بیشتر وجود نداشته باشد.
تصویر زیر، لیست برخی از صندوق‌های بازارگردانی به همراه سود سالانه آن‌ها را نشان می‌دهد. در تصویر اول صندوق‌های بازارگردانی با بازدهی سالانه مثبت و در تصویر دوم، صندوق بازارگردانی با بازدهی سالانه منفی را مشاهده می‌کنید:
وجود صندوق‌های اختصاصی بازارگردانی چه اهمیتی دارد؟
سرمایه صندوق‌های بازارگردانی، توسط سرمایه‌گذاران حقوقی تامین می‌شود و فعالیت این صندوق‌ها در گرو چنین سرمایه‌گذاری‌هایی است.
اگر چه سرمایه‌گذاران حقیقی نمی‌توانند به طور مستقیم در صندوق‌های بازارگردانی سرمایه‌گذاری کنند، اما فعالیت صندوق‌ها در متعادل ساختن بازار به خصوص در شرایط بحرانی بسیار مفید است.
بنابراین فعالیت صندوق بازارگردانی برای تمامی افراد فعال در بازار بورس سودمند است. اگر فعالیت‌های این صندوق‌ها به صورت اصولی، صحیح و در مقیاس مناسب انجام شود، تمام نقدینگی سرمایه‌گذاران از آسیب نوسان‌های مقطعی که ممکن است در بازار معاملات پیش بیاید، در امان می‌ماند و امنیت سرمایه‌گذاری افزایش می‌یابد.
بیشتر بخوانید: صندوق سرمایه گذاری اهرمی چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟
در بحث مربوط به بازار بورس و سرمایه‌گذاری، مفاهیمی مانند بازارگردانی و صندوق بازارگردانی بسیار به هم نزدیک هستند. بازارگردانی در واقع به اقداماتی گفته می‌شود که به منظور روان شدن معاملات در بورس و نقدشوندگی سهام صورت می‌گیرند.
اصطلاح بازارگردان نیز یکی دیگر از مفاهیم مرتبط با این موضوع است. در واقع بازارگردان به شخص یا نهاد معامله‌گری گفته می‌شود که برای حفظ تعادل میان عرضه و تقاضای سهام، به خرید و فروش سهم می‌پردازد.
به بیان دیگر، بازارگردان‌ها با داشتن مجوزهای لازم و با هدف افزایش نقدشوندگی سهام، در نقش یک خریدار یا فروشنده سهم (بسته به شرایط بازار) در معاملات حضور پیدا می‌کنند.
به این ترتیب، مهمترین وظایف بازارگردان‌ها به شرح زیر است:
- ضمانت نقدشوندگی اوراق بهادار
- کنترل کردن میزان عرضه و تقاضا در نهاد بورسی
- کمک به حفظ نقدینگی در معامله‌های بورس
- حفظ قیمت اوراق بهادار در یک محدوده مشخص
از آنجایی که بازارگردانی در قبال عرضه و تقاضا به وجود آمده و در یک یا چند نهاد تعهد دارند، پس باید منابع مالی قابل توجهی داشته باشند.
معمولا برای فرآیند بازارگردانی سهام، صندوق بازارگردانی به وجود می آید. همانطور که گفتیم، تشکیل صندوق‌های بازارگردانی در سطح جهانی نیز موفق عمل کرده و بسیاری از سرمایه‌گذاران از آن استفاده می‌کنند.
مزایای صندوق اختصاصی بازارگردانی
همانطور قبل‌تر اشاره کردیم، مهمترین مزیت صندوق‌های بازارگردانی برای عموم سرمایه‌گذاران، تضمین نقدشوندگی سهام سرمایه‌گذاران خود است.
در ادامه به برخی دیگر از مزایای صندوق اختصاصی بازارگردانی اشاره می‌کنیم:
- جلوگیری از بروز اشتباهات سودجویانه و دستکاری قیمت‌ها در بازار
- رساندن قیمت سهم‌ها به ارزش ذاتی و واقعی آن‌ها
- برقراری تعادل در بازار معاملات و تامین امنیت لازم برای سرمایه‌گذاری
- جلوگیری از به وجود آمدن صف‌های سنگین برای خرید یا فروش سهم‌ها
علاوه بر این مزایا، صندوق‌های بازارگردانی برای سرمایه‌گذاران این صندوق‌ها نیز مزایایی دارد که عبارتند از:
- کاهش میزان کارمزد
- کاهش هزینه‌های مربوط به معاملات به کمک معافیت‌های موجود
- ارائه ایستگاه معاملاتی برای بازارگردان‌ها
- کاهش محدودیت‌هایی که برای اعتباردهی صندوق، براساس اساسنامه وجود دارد
بیشتر بخوانید: صندوق خصوصی (PE) چیست؟ + نحوه فعالیت آن
دستورالعمل‌های موجود برای صندوق‌های بازارگردانی
دستورالعمل صندوق‌های بازارگردانی شامل شرایط اعطای مجوز، تعاریف، شرح وظایف بازارگردان و دیگر موارد مربوط به صندوق بازارگردانی است که توسط مجلس شورای اسلامی برای نحوه فعالیت بازارگردانی در سازمان بورس اوراق بهادار تصویب شده است.
بخشی از دستورالعمل‌های ارائه شده، به تعاریف اختصاص دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- دامنه مجاز نوسان: دامنه تغییرات مجاز قیمت اوراق بهادار که هر روز براساس قیمت پایانی روز معاملاتی قبلی مشخص می‌شود.
- دامنه مظنه: میزان اختلاف حداکثری میان قیمت سفارش خرید و قیمت سفارش فروش اوراق بهادار است که به صورت درصد بیان می‌شود؛ این درصد نسبت به قیمت سفارش خرید تعیین خواهد شد.
- حداقل سفارش انباشته: منظور از این اصطلاح، حداقل تعداد اوراق بهادار مربوط به سفارش خرید و سفارش فروش ثبت شده در سامانه معاملات بورس، توسط بازارگردان است.
- حداقل معاملات روزانه: حداقل تعداد اوراق بهاداری که بازارگردان در یک روز معاملاتی می‌تواند خریداری کند.
از دیگر موضوعات مهم که در دستورالعمل صندوق بازارگردانی به آن اشاره شده است، شرایط اعطای مجوز بازارگردانی است. برای دریافت مجوز، متقاضی باید فرم پیوست خود را به همراه تعهدات مربوط به دامنه مظنه، به شرکت بورس ارائه دهد.
شرکت بورس حداکثر پس از 15 روز نظر خود را در مورد تایید صلاحیت بازارگردان اعلام می‌کند. همچنین، تاریخ آغاز به کار و پایان کار شرکت کارگزاری هم در مجوز ذکر خواهد شد.
بر اساس ماده 6 دستورالعمل صندوق‌های بازارگردانی، بازارگردان‌ها باید فعالیت‌های مربوط به بازارگردانی را در کدهای بازارگردانی انجام دهند. برای منتقل کردن به کدهای بازارگردانی باید فرم مربوطه توسط مالک یا مالک‌های اوراق بهادار، تایید شود و فرم به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی تحویل داده شود.
به این ترتیب اوراق به کد انتقال می‌یابد و پس از آن یک ایستگاه معاملاتی در اختیار بازارگردان قرار می‌گیرد تا از این طریق بتواند معاملات خود را انجام دهد.
بر اساس دستورالعمل صندوق بازارگردانی، بازارگردان‌ها موظف می‌شوند که هر سه ماه، همه معاملات اوراق بهادار به همراه تمامی پرداخت‌ها، درآمدها، دریافت‌ها و هزینه‌های مربوط به فعالیت‌های بازارگردانی را در سر فصل‌های مشخص ثبت کنند و به سازمان بورس اوراق بهادار تحویل دهند.
همچنین تمام انتقالات مربوط به اوراق بهادار برای بازارگردان‌هایی که مجوز سازمان بورس را دریافت کرده‌اند، مشمول معافیت پرداخت مالیات نیم درصد نیز خواهند بود.
سخن پایانی
موضوع نقدشوندگی نقش بسیار مهمی در بازارهای مالی دارد؛ به همین دلیل برخی از شرکتها وارد صندوق‌های اختصاصی بازارگردانی می‌شوند تا خیالشان از جهت تامین نقدینگی مورد نیاز و نقدشوندگی سهامشان راحت باشد.
صندوق‌های اختصاصی بازارگردانی شاید مزیت مستقیمی برای افراد حقیقی نداشته باشند، اما باعث ثبات بازار سرمایه و افزایش اطمینان سرمایه‌گذاران به بازار می‌شوند. بنابراین سرمایه‌گذاران می‌توانند سهام شرکت‌های عضو این صندوق‌ها را با ارزش ذاتی خریداری کنند و نگران نوسانات شدید آن نباشند.
همچنین توجه داشته باشید که صندوق‌های سرمایه‌گذاری اختصاصی بازارگردانی، مناسب کسب سود نیستند و فعالیت آن‌ها بیشتر برای نزدیک کردن ارزش سهام شرکتها به ارزش ذاتی آن‌ها است. معمولا سرمایه‌گذار این صندوق‌ها، شرکت‌های حقوقی و سرمایه‌گذاران بزرگ هستند تا سهم را از خطر دستکاری دیگران حفظ کنند و سود بلندمدت آن را تضمین نمایند.
در این مقاله از مجله بورسینس، به توضیح صندوق اختصاصی بازارگردانی و نحوه عملکرد آن در بازار بورس پرداختیم. امیدواریم که این مقاله برای شما مفید باشد.
شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:
- می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
- در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید
برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:
برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود: