دارایی مالی (به انگلیسی Financial Asset) یک دارایی نقدی و غیرفیزیکی است که ارزش خود را از مطالبات قراردادی (contractual right) یا ادعای مالکیت (ownership claim) می‌گیرد.
وجه نقد، سهام، اوراق قرضه، صندوق‌های سرمایه گذاری مشترک، و سپرده‌های بانکی همگی نمونه‌هایی از دارایی‌های مالی هستند.
برخلاف زمین، اموال، کالاها، و یا سایر دارایی‌های فیزیکی مشهود، دارایی‌های مالی لزوما دارای ارزش ذاتی فیزیکی یا حتی شکل و فرم فیزیکی نیستند. بلکه، ارزش آنها بازتاب دهنده فاکتورهای عرضه و تقاضا در بازاری است که در آن معامله می‌شوند، و همچنین میزان ریسکی که با خود دارند.
عناوین مطلب:
درک بهتر دارایی مالی
اکثر دارایی‌ها به سه دسته واقعی، مالی، یا نامشهود طبقه بندی می‌شوند.
دارایی‌های واقعی (real assets) دارایی‌های فیزیکی هستند که ارزش آنها یا ذاتی است و یا بستگی به خواص‌شان دارد، مانند فلزات گرانبها، زمین، املاک و مستغلات، و کالاهایی مانند سویا، گندم، روغن، و فلزات اساسی.
دارایی‌های نامشهود اموال باارزشی هستند که ماهیت فیزیکی ندارند. این دسته از دارایی‌ها شامل حق امتیاز (patent)، علائم تجاری (trademarks)، و مالکیت معنوی می‌شوند.
دارایی‌های مالی مابین دو دارایی دیگر هستند. دارایی‌های مالی ممکن است غیرمشهود (غیر فیزیکی) به نظر برسند و ارزش آنها فقط روی یک تکه کاغذ بیان شده باشد مانند یک اسکناس یک دلاری یا یک فهرست در یک صفحه از کامپیوتر.
با این حال، آنچه که آن کاغذ یا فهرست نشان می‌دهد ممکن است ادعای مالکیت یک نهاد، مانند یک شرکت دولتی و یا مطالبات قراردادی، به عنوان مثال درآمد حاصل از سود یک ورقه بهادار باشد.
ارزش دارایی‌های مالی وابسته به مطالبات قراردادی در مورد یک دارایی ضمنی است.
این دارایی ضمنی ممکن است واقعی یا نامشهود باشد. به عنوان مثال، کالاها دارایی‌های واقعی و ضمنی هستند که به دارایی مالی مانند معاملات آتی کالا، قراردادها، یا برخی صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF ها) متصل و مربوط هستند.
به همین ترتیب، املاک و مستغلات دارایی‌های واقعی مرتبط با صندوق‌های سرمایه‌گذاری املاک و مستغلات هستند. صندوق‌های سرمایه گذاری املاک و مستغلات، به عنوان دارایی‌های مالی، مالک املاک و مستغلات هستند و به شکلی عمومی معامله می‌شوند.
نکات کلیدی
- دارایی مالی یک دارایی نقدی است که نمایانگر ادعای مالکیت یک نهاد یا مطالبات قراردادی برای پرداخت‌های آتی از سوی یک نهاد باشد و ارزش خود را نیز از آن بگیرد.
- دارایی مالی ممکن است مبتنی بر یک دارایی ضمنی مشهود یا واقعی باشد اما عرضه و تقاضای بازار نیز بر ارزش آن تاثیر دارد.
- سهام، سایر اوراق بهادار، وجه نقد، گواهی سپرده طلا و سپرده‌های بانکی همگی نمونه‌هایی از دارایی‌های مالی هستند.
انواع متداول دارایی‌های مالی
طبق تعریف متداول استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی (International Financial Reporting Standards)، دارایی‌های مالی شامل این موارد می‌شوند:
- وجه نقد
- ابزارهایی مانند سهام و سایر اوراق بهادار
- مطالبات قراردادی برای دریافت یک دارایی مالی از یک نهاد دیگر، که تحت عنوان مطالبات دریافتنی شناخته میشود.
- مطالبات قراردادی برای مبادله دارایی‌ها یا بدهی‌های مالی با یک نهاد دیگر تحت شرایط مطلوب
- قراردادی که با ابزار سرمایه‌ای خودِ نهاد تسویه خواهد شد
علاوه بر سهام و مطالبات دریافتنی، تعریف بالا شامل موارد زیر نیز میشود: مشتقات مالی (financial derivatives)، اوراق بهادار، بازار پول یا سایر حساب‌ها.
بسیاری از این دارایی‌های مالی تا زمانی که به وجه نقد تبدیل نشوند دارای ارزش مالی مشخصی نیستند، خصوصا در مورد سهام‌هایی که ارزش و قیمت آنها در نوسان است.
به جز وجه نقد، انواع متداول دارایی‌های مالی که سرمایه‌گذاران پیش روی خود دارند شامل این موارد هستند:
- سهام به دارایی‌های مالی گفته میشود که هیچ تاریخ پایان یا انقضایی ندارند. سرمایه‌گذاری که سهام می‌خرد مالک بخشی از یک شرکت شده و در سود و زیان آن سهیم میشود. سهام ممکن است به طور نامحدود نگهداری یا به سایر سرمایه‌گذاران فروخته شود.
- اوراق قرضه راهی برای تامین مالی پروژه‌های کوتاه‌مدت شرکت‌ها یا دولت‌هاست. افرادی که این اوراق قرضه را می‌خرند در واقع قرض دهنده هستند و اوراق قرضه مشخص می‌کند که چه مقدار پول قرض داده شده، چه نرخ بهره‌ای باید پرداخت شود و موعد سررسید اوراق قرضه چه تاریخی است.
- گواهی سپرده به سرمایه‌گذار اجازه می‌دهد تا مبلغی پول را برای یک دوره مشخص و با نرخ بهره‌ای تضمینی در یک بانک سپرده‌گذاری کند. گواهی سپرده ماهیانه مبلغی سود پرداخت می‌کند و بسته به قرارداد، معمولا می‌توان آن را از چندماه تا چندسال نگهداری کرد.
جوانب مثبت و منفی دارایی‌های مالی با نقدینگی بالا
ناب‌ترین شکل دارایی‌های مالی وجه نقد و معادل‌های نقدی است، مانند حساب‌های جاری، حساب‌های پس‌انداز، و سایر حساب‌های بازار پول.
حساب‌های نقدی برای پرداخت صورتحساب‌ها و همچنین استفاده در مواقع اضطراری یا تنگناهای مالی به راحتی تبدیل به وجوه نقد می‌شوند.
انواع دیگر دارایی‌های مالی ممکن است به این اندازه قابل نقد شدن نباشند. نقدینگی، توانایی تغییر سریع دارایی مالی به وجه نقد است. در مورد سهام، این امر به معنای توانایی یک سرمایه‌گذار برای خرید یا فروش سهام در بازار است.
با این حال، بازارهای نقد در اغلب مواقع تعداد بسیاری خریدار و تعداد بسیاری فروشنده دارند و هیچ تاخیر طولانی در تلاش برای انجام یک مبادله پیش نمی‌آید.
در مورد سهام و اوراق قرضه، سرمایه گذار مجبور است دارایی خود را بفروشد و منتظر تاریخ سررسید (معمولا دو روز کاری) شود تا بتواند پول خود را دریافت کند. برای دارایی‌های مالی دیگر طول رسیدن به تاریخ سررسید متفاوت است.
نگهداری وجوه در قالب دارایی مالی که دارای نقدشوندگی بالاست، می‌تواند باعث تسهیل دسترسی به سرمایه لازم شود. دارایی‌های نقد مانند حساب‌های پس انداز و جاری معمولا بازگشت سرمایه محدودی دارند.
بازگشت سرمایه سودی است که شما بابت یک دارایی دریافت می‌کنید. در حساب‌های جاری و پس انداز، نرخ بازگشت سرمایه به حداقل ممکن می‌رسد.
همچنین گواهی‌های سپرده‌بلندمدت و برخی حساب‌های بازار پول ممکن است برداشت پول را برای ماه‌ها یا سال‌ها محدود کنند.
جوانب مثبت:
- دارایی‌های مالی با نقدشوندگی بالا را به راحتی می‌توان به وجه نقد تبدیل کرد.
- برخی دارایی‌های مالی قابلیت افزایش قیمت و ارزش دارند.
جوانب منفی:
- دارایی‌های مالی با نقدینگی بالا افزایش ارزش زیادی نخواهند داشت.
- دارایی‌های مالی با نقدشوندگی پایین‌تر ممکن است به راحتی تبدیل به وجه نقد نشوند.
- ارزش دارایی مالی فقط به اندازه دارایی ضمنی مرتبط با آن است.
جوانب مثبت و منفی دارایی‌های با نقدشوندگی پایین
نقطه مقابل دارایی‌های با نقدشوندگی بالا، دارایی‌هایی است که نقدشوندگی‌شان پایین است. املاک و مستغلات و وسایل آنتیک و قدیمی نمونه‌هایی از دارایی‌هایی است که نقدشونگی پایین دارند. پ
این موارد ارزشمندند اما نمی‌توان آنها را به سرعت تبدیل به وجه نقد کرد. نمونه دیگری از دارایی‌های مالی با نقدشوندگی پایین، سهام‌هایی هستند که حجم معاملات بالایی ندارند.
غالبا این قبیل دارایی‌ها سهام برخی شرکت‌های گمنام و کوچک، یا سرمایه گذاری‌های با هدف سفته‌بازیست با احتمال سود بالا هستند که ممکن است به هنگام فروش، خریدار آماده‌ای نداشته باشند.
نگه داشتن مبلغ زیادی پول در سرمایه‌گذاری‌هایی که غیرنقدشوندگی پایینی دارند، مشکلاتی حتی در شرایط عادی، ایجاد می‌کند. انجام این کار ممکن است منجر به استفاده از وام‌های بانکی با بهره زیاد، افزایش بدهی، و تاثیر منفی روی سایر اهداف سرمایه‌گذاری و پس‌انداز بازنشستگی شود.
شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:
- می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
- در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید
برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:
برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه میشود: