همه چیز درباره صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک

• صندوق سرمایه‌گذاری دقیقا چیست؟
• سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری چه تفاوتی با سهام شرکت‌ها یا سایر اوراق بهادار دارد؟
• چند صندوق سرمایه‌گذاری هست؟
• مزایای صندوق‌های سرمایه‌گذاری چه هستند؟

این مطلب را بخوانید تا به پاسخ سوالات فوق برسید.

برخی افراد، صندوق‌های سرمایه‌گذاری را با صندوق‌های دیگر! اشتباه می‌گیرند.

پس بهتر است از اصول و پایه توضیح دهیم.

صندوق سرمایه‌گذاری چیست؟

صندوق‌های سرمایه‌گذاری عمدتا توسط کارگزاران رسمی بورس تأسیس می‌شوند و تحت نظارت سازمان بورس و با مدیریت افراد متخصص، فعالیت می‌کنند.

این صندوق‌ها، وجوهی که سرمایه‌گذاران در اختیـار آنها قرار می‌دهند را در سبد متنوعی از سهام و سایـر اوراق بهادار سرمایـه‌گذاری می کننند.

اصلی‌ترین هدف صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، کسب بازده مناسب برای سرمایه‌گذاران و کاهش ریسک سرمایه گذاری در بورس برای غیرحرفه‌ای‌هاست.

به افرادی که بتازگی قصد دارند وارد بورس شوند توصیه می شود بجای خرید مستقیم سهام شرکت‌ها، از طریق صندوق‌های سرمایه گذاری اقدام کنند.

شما با سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک (از طریق خرید واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق)، در حقیقت یک سبد سرمایه‌گذاری را تشکیل می‌دهید که این سبد، به طور دائم تحت نظارت و مدیریت افراد متخصص و خبره است.

چند نوع صندوق سرمایه‌گذاری وجود دارد؟

انواع متعددی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری براساس نوع اوراق بهاداری که در آن سرمایه‌گذاری می‌کنند و نیز اهدافی که دنبال می‌کنند وجود دارد.

بعضی از آنها عبارتند از: صندوق‌های سرمایه‌گذاری بازار پول، صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهام، صندوق‌های سرمایه‌گذاری اوراق با درآمد ثابت، صندوق‌های سرمایه‌گذاری بخشی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری بین‌المللی و … در ایران صندوق‌های سرمایه‌گذاری در گروه صندوق با درآمد ثابت و صندوق سهام در حال فعالیت هستند.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اوراق با درآمد ثابت چه فعالیتی را انجام می‌دهند؟

این صندوق‌ها وجوه دریافتی از سرمایه‌گذاران را در پرتفویی (سبدی) از اوراق بهادار با درآمد ثابت (شامل انواع اوراق قرضه، اوراق مشارکت و انواع اوراق بدهی) سرمایه‌گذاری و آن را اداره می‌کنند.

ویژگی خاص این صندوق‌ها این است که ریسک آنها پایین است و جریانات نقدی و زمان‌بندی پرداخت سودها و اصل سرمایه توسط آنها از اطمینان بالایی برخوردار است.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بازار پول چه فعالیتی را انجام می‌دهند؟

این صندوق‌ها در اوراق بهادار بازار پول (به طور کلی اوراق بهادار با سررسید کوتاه مدت کمتر از یک‌سال که در بازار پول منتشر و معامله می‌شود) سرمایه‌گذاری می‌کنند.

ویژگی خاص برخی از این صندوق‌ها ریسک و بازدهی پایین آنهاست چون اوراق بهادار بازار پول دارای سررسید کوتاه مدت هستند و نرخ سود و ریسک پایینی دارند.

از اوراق بهادار بازار پول می‌توان گواهی سپرده بانکی، اوراق تجاری و اوراق خزانه را نام برد.

افرادی که سهام (واحد) صندوق‌های سرمایه‌گذاری را خریداری می‌کنند چه درآمدهایی عایدشان می‌شود؟

کسانی که سهام یا واحد سرمایه‌گذاری صندوق‌های سرمایه‌گذاری را خریداری نمایند از سه محل بازدهی کسب می‌کنند:

1) افزایش ارزش خالص دارایی‌ها یا NAV  
2) دریافت سود تقسیمی سالانه صندوق
3) دریافت سود سرمایه‌ای حاصل از خرید و فروش اوراق بهادار توسط صندوق.

سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری چه مزایایی دارد؟

مزایای ویژه این صندوق‌ها عبارتند از نقدشوندگی بالای واحدهای سرمایه‌گذاری، مدیریت تخصصی و حرفه‌ای، امکان متنوع‌سازی سرمایه‌گذاری‌ها با هزینه اندک و نیز هزینه‌های پایین مدیریت و اداره صندوق در نتیجه صرفه‌جویی در مقیاس.

در ادامه، جزییات مزایای صندوق‌های سرمایه‌گذاری را می‌خوانید.

مزیت اول: مدیریت حرفه‌ای دارایی‌ها

نخستین مزیت صندوق سرمایه گذاری، مدیریت حرفه‌ای پول شماست.

سرمایه گذاران به این دلیل در صندوق سرمایه گذاری می‌کنند که معمولا زمان و یا تخصص کافی را برای سرمایه‌گذاری به صورت انفرادی ندارند.

صندوق سرمایه‌گذاری ابزاری برای سرمایه گذاران خرد است تا بتوانند از توانایی‌ها و مهارت‌های افراد حرفه‌ای برای سرمایه گذاری و نظارت بر دارایی‌هایشان استفاده کنند. چرا که این صندوق‌ها دارای تحلیلگران و مدیران سرمایه گذاری هستند که پیوسته تلاش می‌کنند با یافتن گزینه‌های مناسب و خرید و فروش به موقع آنها، عملکرد ممتازی برای سرمایه‌گذاران خود فراهم نمایند.

مزیت دوم: کاهش ریسک سرمایه گذاری‌ها

براساس قوانین سازمان بورس، صندوق‌های سرمایه گذاری ملزم به تشکیل سبدی متنوع از دارائی‌های نقدی و اوراق بهادار هستند.

بخشی از این دارایی‌ها شامل دارایی‌های با درآمد ثابت همچون سپرده‌های بانکی و اوراق بهادار با درآمد ثابت می‌شود که ریسک سرمایه گذاری را به شکل قابل توجهی کاهش می‌دهد.

تشکیل سبدی از دارایی‌ها که اصطلاحا متنوع سازی دارایی‌ها نام دارد باعث کاهش ریسک سرمایه گذاری می‌شود، سرمایه‌گذار صندوق با پرداخت مبلغی قادر است چنین سبدی را خریداری کند و مخاطرات سرمایه‌گذاری مستقیم در بورس را کاهش دهد.

مزیت سوم: نظارت و شفافیت اطلاعاتی صندوق‌ها

صندوق‌های سرمایه گذاری در بازه‌های زمانی مشخصی توسط سه نهاد سازمان بورس و اوراق بهادار، متولی و حسابرس مورد بازرسی قرار می‌گیرند و تمامی فعالیت‌های آنان به صورت شفاف اطلاع‌رسانی می‌شوند.

متولی صندوق نیز به صورت مستمر بر عملکرد صندوق نظارت دارد.

مزیت چهارم: نقد شوندگی بالا

سرمایه‌گذاری در صندوق این امکان را به شما می‌دهد خیلی زود پول خود را نقد کنید.

در اغلب مواقع شما برای فروش واحدهای سرمایه گذاری خود با هیچ مشکلی مواجه نمی شوید. این کار توسط ضامن نقد شوندگی صندوق انجام می‌شود و شما هرزمان که تصمیم به نقد کردن دارایی خود بگیرید ضامن نقد شوندگی صندوق این وظیفه را به عهده می‌گیرد.

مزیت پنجم: صرفه جویی نسبت به مقیاس

با توجه به اینکه صندوق‌های سرمایه گذاری از گردآوری سرمایه‌های خرد تشکیل می‌شوند، بنابراین امکان استفاده از مزایای یک مجموعه سرمایه گذاری بزرگ برای دارندگان آن فراهم می‌شود.

شما شاید با 10 میلیون تومان توانایی سرمایه‌گذاری در گزینه های متنوعی را نداشته باشید.

اما با توجه به حجم بالای سرمایه در صندوق سرمایه‌گذاری، این امکان برای شما فراهم می‌شود.

ضمنا به دلیل حجم بالای سرمایه صندوق‌ها هزینه‌هایی از قبیل تحلیل، بررسی، ارزش گذاری، خرید و فروش و سایر هزینه‌ها در بین سرمایه‌گذاران سرشکن می‌شود و برای سرمایه گذار صرفه‌جویی زیادی خواهد داشت.

آیا سرمایه‌گذاری در صندوق سرمایه‌گذاری مشترک از سرمایه‌گذاری مستقیم در بورس مطمئن‌تر است؟

باتوجه به این که صندوق سرمایه‌گذاری در سهام، سرمایه تحت مدیریت را در سبدی بسیار متنوع از سهام و سایر انواع اوراق بهادار سرمایه‌گذاری می‌کند، ریسک سرمایه‌گذاری نیز کاهش می‌یابد.

بنابراین می‌توان گفت ریسک سرمایه‌گذاری در صندوق سرمایه‌گذاری مشترک از ریسک سرمایه‌گذاری مستقیم در بورس کمتر است.

البته میزان ریسک همه صندوق‌ها با هم یکسان نیست و بسته به نوع صندوق، برخی از صندوق‌ها ریسک بیشتری دارند.

آیا همه‌ی صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک شبیه یکدیگرند؟

خیر، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک اهداف سرمایه‌گذاری مختلف و بنابراین، ریسک‌های متفاوتی دارند.

شما به عنوان یک سرمایه‌گذار، باید آن صندوق سرمایه‌گذاری را انتخاب کنید که با ریسک قابل قبول شما، همخوانی داشته باشد.

برای این که بتوانم صندوق‌های سرمایه‌گذاری را با هم مقایسه و بهترین آنها را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کنم چه ملاک‌هایی را باید در نظر بگیرم؟

1. بررسی وضعیت صندوق‌ها با مراجعه به سایت www.seo.ir و استفاده از گزارش‌های عملکرد هفتگی، ماهانه، سه‌ماهه و …. صندوق‌ها.
2. بررسی روند نوسانات صندوق‌های سرمایه‌گذاری با مراجعه به نمودارهای NAV و بررسی روند آن در طول دوره‌ی فعالیت (روند اگر صعودی باشد با نوسان کم مطلوب‌تر است).
3. بررسی میزان ترکیب دارایی صندوق‌ها (صندوقی که ترکیب دارایی متنوع‌تری داشته باشد ریسکش کمتر است.
4. استفاده از راهنمایی مشاوران مالی و سرمایه‌گذاری برای تحلیل ریسک و بازدهی صندوق‌ها.

چگونه می‌توان سهام صندوق‌های سرمایه‌گذاری را خرید و فروش کرد؟

واحدها یا یونیت‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری توسط نمایندگان مدیر صندوق صادر و ابطال می‌شود.

بنابراین کسانی که متقاضی خرید اوراق باشند، می‌توانند با مراجعه مستقیم یا غیرمستقیم به مدیر صندوق (از طریق راهنمای سایت اینترنتی آنها و یا از طریق تماس با کارگزاران یا نمایندگان صندوق) درخواست خرید اوراق را بدهند اشخاصی که قصد خروج از صندوق‌ را داشته باشند صرفاً می‌توانند با مراجعه به نماینده صندوق درخواست ابطال اوراق را بدهند.

در این صورت مدیر صندوق اوراق را براساس NAV و پس از کسر هزینه‌های مربوط ابطال و خالص وجوه را به حساب سرمایه‌گذار واریز می‌کند.

البته سرمایه‌گذاری در ETF ها که صندوق‌های قابل معامله در بورس هستند با سهولت بیشتر و سرعت بالاتری قابل انجام است.

اگر من بخواهم در یکی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک سرمایه‌گذاری کنم، چه کارهایی باید انجام دهم؟

1. مراجعه به یکی از سایت‌های فیپ ایران www.seo.ir   – www.fipiran.com  و یافتن لیست صندوق‌ها و مشخصات تماس و آدرس آنها؛
2. تماس تلفنی یا مراجعه حضوری به یکی از شعب صندوق
3. پرداخت وجه و تکمیل فرم‌ها با توجه به راهنمایی مدیر.  

ارزش هر سهم صندوق‌های سرمایه‌گذاری چگونه مشخص می‌شود؟

ارزش خالص دارایی‌های صندوق سرمایه‌گذاری در پایان هر روز معاملاتی محاسبه می‌شود.

از تقسیم مابه‌التفاوت دارایی‌ها و بدهی‌ها بر تعداد واحدهای منتشره، ارزش هر واحد سرمایه‌گذاری مشخص می‌شود که براساس این قیمت شخص می‌تواند اوراق جدید خریداری و یا اوراق قبلی خود را ابطال نماید.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری و شرکت‌های سرمایه‌گذاری چه تفاوت‌هایی دارند؟

میزان سرمایه در صندوق‌های سرمایه‌گذاری متغیر می‌باشد و با صدور واحدهای سرمایه‌گذاری افزایش و یا با ابطال آنها کاهش می‌یابد، اما سرمایه شرکت‌های سرمایه‌گذاری ثابت بوده و تنها با طی مراحل افزایش و یا کاهش سرمایه و با تصویب مجامع فوق‌العاده قابل تغییر است.

علاوه بر این تضمین نقدشوندگی و در مواردی تضمین حداقل سود، شفافیت و اطلاع‌رسانی بالا، نظارت دقیق بر فرآیند صدور و ابطال براساس ارزش خالص دارایی‌ها و هزینه‌های اجرایی و اداری اندک را می‌توان از دیگر وجوه متمایز صندوق‌های سرمایه‌گذاری در مقایسه با شرکت‌های سرمایه‌گذاری دانست.

ETF چیست؟ 

“ETF” مخفف exchange traded funds یعنی صندوق‌های قابل معامله در بورس هستند.

ETF ها از انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری هستند که خرید و فروش آنها به دلیل اینکه در بورس انجام می‌شود با سرعت بالاتر و سهولت بیشتر همراه است. 

بر خلاف صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک که “NAV” هر واحد در پایان روز محاسبه و مبنای خرید و فروش قرار می‌گیرد،”ETF” ها را می‌توان همانند سهام در طول یک روز معاملاتی معامله کرد.

”ETF” ها از یک سو همانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری، بر اساس خالص ارزش دارایی‌ها قیمت‌گذاری شده و معادل آن قیمت در روز معامله می‌شوند و از سوی دیگر همانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری با سرمایه ثابت امکان دارد به قیمتی متفاوت از خالص ارزش دارایی‌هایشان معامله شوند و بنابراین ویژگی هر دو نوع صندوق سرمایه‌گذاری را دارا هستند.

از دیگر مزیت‌های “ETF” ارزان بودن آنها نسبت به سایر صندوق‌های سرمایه‌گذاری می باشد، زیرا سرمایه‌گذاران خریدار “ETF” از طریق کارگزاران معاملات خود را انجام می دهند و بنابراین هزینه‌های بازاریابی برای صندوق وجود ندارد.

همچنین به استناد مفاد تبصره 1 ماده 7 “قانون توسعه ابزارها و نهاده­ای مالی جدید در راستای تسهیل اجرای سیاست­های کلی اصل44 قانون اساسی “بابت نقل و انتقال واحدهای سرمایه‌گذاری انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله و صدور و ابطال آنها هیچگونه مالیاتی اخذ نمی‌شود.

برای سرمایه گذاری در صندوق‌های ETF باید کدمعاملاتی خود را از طریق یکی از کارگزاران رسمی بورس دریافت کنید و واحدهای این صندوق‌ها را مانند سهام خریداری نمایید.

جزییات بیشتر درباره etf ها را اینجا بخوانید

با وجود تمام این توضیحات، یکی از مهم‌ترین مزیت‌های سرمایه‌گذاری مستقیم در بورس، امکان کسب سود بیشتر است.  (در مقایسه با سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک)

لطفا سوالات، نظرات و پیشنهادات خود را در بخش دیدگاه مطرح کنید.