آشنایی با یورو؛ تولد یک اتحاد پولی

زمانی که نام ارز برده می‌شود، بسیاری از مردم تصور می‌کنند که منظور همان واحد پولی ایالات متحده امریکا یا دلار است.

در صورتی که واژه ارز به تمام واحدهای پولی اشاره دارد و محدود به یک کشور و دولت خاص نخواهد شد.

به همین دلیل است که ارز آوری یکی از ملاک‌های سنجش پویایی اقتصادی و از جمله مهم‌ترین مزیت‌های صادرات کالا و خدمات برای کشور به شمار می‌رود. منظور از ارزآوری، پولی است که توسط سایر دولت‌ها که عموما ارزش بیشتری دارند، پرداخت می‌گردد.

تاریخچه شکل گیری یورو

یکی از واحدهای پولی رایج در دنیا، یورو است. واحد پولی یورو، به طور واضح از نام اروپا برگرفته شده که به نوعی، یکی از ملموس‌ترین نتایج پایان جنگ جهانی و اتمام جنگ سرد به شمار می‌رود.

در حقیقت، با فروریختن دیوار برلین در سال 1989، تقسیم اروپا به دو قسمت وابسته به بلوک‌های شرق و غرب جهانی که چندین سال زندگی، تجارت و توسعه آن قاره را تحت تاثیر قرار داده بود، پایان یافت.

قبل از فروریختن دیوار و پایان کامل این تقسیم بندی، نهادی به نام کمیسیون اروپا شکل گرفته بود که ریاست آن را یک فرانسوی به عهده داشت. ژاک دلور، وزیر دور اندیش اقتصاد فرانسه از 1985 تا 1995 بر کرسی ریاست کمیسیون اروپا نشسته بود و در این فاصله، زمینه لازم به منظور هماهنگی اقتصادی کشورهای اروپایی را فراهم می‌نمود.

در آن دوره، دولت‌های آن قاره هر یک واحد پولی منحصر به فرد خود را داشتند و البته برخی از واحدها ممکن بود بین چند کشور مشترک باشد. اروپایی‌ها طی سال‌های زیادی به دنبال یک همبستگی سیاسی و اقتصادی بودند که این تمایل، به دنبال هزینه‌ها و زخم‌های بجا مانده از دو جنگ جهانی شکل گرفت.

دولت‌مردان اروپایی در میان وضعیت بحرانی اقتصادی و سیاسی کشورهای خود و در شرایطی که آلمان آمادگی مناسبی برای اتحاد نشان داد، سعی کردند تا زمینه­‌های تجاری آن منطقه را افزایش دهند.

در اواخر دوران جنگ سرد، جنبش سرمایه‌داری قاره اروپا را تحت تاثیر خود قرار می‌داد، به این ترتیب پس از تلاش‌های ژاک دلور، در سال 1992 معاهده­ای در هلند به امضا رسید. این معاهده به نام ماستریخت، در شهری به همین اسم امضا شد که در واقع مصوبه ایجاد واحد پولی مشترک و آغاز رسمی اتحاد اقتصادی بود.

بر اساس استاندارد ایزو، نماد € برای یورو انتخاب شد که البته کد استاندارد آن هم EUR است.

این معاهده و تمایل کلی اروپاییان به اتحاد اقتصادی، باعث شد تا افزایش ظرفیت­‌ها و اهداف مشترک برای داد و ستد و توسعه مالی را دنبال کنند. از جمله مهم­ترین پیش نیازها برای این اتحاد، یکسان شدن واحد پولی بود که از معاهده ماستریخت به طور جدی آغاز شد و در سال 2002 شکل عمومی به خود گرفت.

از سال 2002 یورو به طور رسمی در اختیار عموم مردم قرار گرفت تا در معاملات روزمره نیز مورد استفاده قرار گیرد. نوزده کشور عضو اتحادیه اروپا، پول­های مستقل و محلی خود را کنار گذاشتند و یورو را به عنوان واحد اصلی در مبادلات داخلی و برون مرزی پذیرفتند.

به همین سبب، زمینه رقابت و در عین حال همکاری­ دو یا چند جانبه میان شرکت‌های تولیدی، خدماتی و بازرگانی، بورس و … سرعت بیشتری به خود گرفت.

نکته مهم اینجاست که تمام کشورهای عضو اتحادیه اروپا، لزوما به واحد یورو ملحق نشدند. شاخص‌­ترین کشورهایی که از یورو استفاده می‌کنند عبارتند از آلمان، فرانسه، بلژیک، اسپانیا، اتریش، فنلاند، پرتغال و هلند.

مطلب مرتبط: فرانک؛ ارزی که فرانسه آن را کنار گذاشت

در کنار این دولت‌های توانمند در زمینه اقتصادی، سایر کشورهای یورو نیز عبارتند از استونی، اسلواکی، اسلوونی، ایتالیا، ایرلند، قبرس، لوکزامبورگ، مالت، یونان، لتونی و لیتوانی. غیر از این‌ها، سه کشور مونتنگرو، واتیکان و موناکو نیز با اینکه در اتحادیه اروپا قرار ندارند، اما با واحد یورو کار می‌کنند.

در مجموع بیش از سیصد و سی میلیون شهروند، اسکناس‌ها و سکه‌های یورو را مورد استفاده قرار می‌دهند و در سفرهای برون مرزی خود در کشورهای مختلف، نیازی به تبدیل پول ندارند.

مزیت­‌های یورو

نخستین و ملموس‌ترین مزیت یورو، از بین بردن بروکراسی و گرفتاری ناشی از تبدیل پول بین کشورها است. با این حال، فواید بسیار عمیق‌تر و مهم‌تری نیز به دنبال پول واحد ایجاد شده‌اند.

یکی از مزایای اشتراک یورو کمک به رونق تولید محسوب می‌شود که توانسته است زمینه تولید در کشورهای کمتر توسعه یافته را با هزینه کمتر و سپس بهره برداری یا فروش با قیمت بالا و سود قابل توجه، فراهم کند.

آن گروه از کشورهای اروپایی که تمایل نداشته‌اند به یورو ملحق شوند نیز البته از توان اقتصادی خاصی برخوردارند ولی به دلایل گوناگون، ترجیح داده‌اند واحد پولی خود را حفظ کنند. یکی از این دلایل، بالا بردن پشتوانه و قدرت پولی مستقل و سودآوری بانک­های داخلی است تا به دنبال آن، آمادگی برای تورم‌های احتمالی را داشته باشند.

در واقع زمانی که یک کشور به یورو بپیوندد، بانک محلی و ملی آن دیگر صلاحیت تعیین سیاست‌های پولی را ندارد و می‌بایست تابع سیاست‌های بانک مرکزی اتحادیه اروپا باشد. کشورهایی که سیاست مالی آنها توسط بانک محلی خودشان تعیین می‌شود، بهتر می‌توانند نسبت درستی میان تولید ناخالص داخلی و کسری بودجه خود برقرار کرده و از آسیب پذیری اقتصادی‌شان پیشگیری نمایند.

البته نباید فراموش کرد که پیوستن به یورو نیز علاوه بر اینکه نشان‌دهنده قدرت اقتصادی است، میزان ریسک­پذیری و برنامه مالی دولت را نیز مشخص می‌کند.

از نتایج بسیار مهم دیگری که واحد پولی مشترک برای دولت‌های هم­پیمان یورو به دنبال داشته، توسعه صنعت توریسم و افزایش شمار گردشگران غیر اروپایی است. امروزه درآمدهای پایدار بر اساس حفظ منابع طبیعی تجدید ناپذیر، جزو مهم‌ترین شاخص‌های توسعه نوین به شمار می‌رود.

در واقع کشورهای اروپایی توانستند مقدمات حضور گردشگران در شهرها و مناطق دیدنی مختلف را تا حد زیادی آسان‌تر کنند.

قبل از واحد یورو، دردسرهای خاصی برای تبدیل پول هر مسافر، تفریح، خرید و … در هر کشور وجود داشت و معمولا سفرها تنها به یک یا دو کشور محدود می‌شد. در حالی که با روی کار آمدن یورو، گردشگران با هدف بازدید از چند کشور، تمایل بیشتری به سفر در اروپا دارند.

همچنین ارائه خدمات و نرخ اجناس نیز در رقابت گسترده‌تری قرار گرفت.

بد نیست این نکته را هم مدنظر قرار دهیم که افزایش درآمدهای حاصل از توسعه گردشگری، به جای توسعه سایر صنایع، به حفظ ارزش‌های فرهنگی و همچنین محیط زیست نیز منجر خواهد شد که به عبارتی، نگهداری از ثروت‌های بنیادین یک سرزمین محسوب می‌گردد.

همچنین به دلیل آن که بانک مرکزی اتحادیه اروپا مسئول سیاست‌گذاری برای وضع یورو در کشورهای تابع است، ثبات قیمت و ارزش این واحد در تمام این کشورها محفوظ و یکسان بوده و تا جایی ممکن از افت و خیز آن جلوگیری می­شود.

در نتیجه کشورها کمتر دچار نوسان بازار می­گردند و رشد اقتصادی مبتنی بر امنیت مالی و قدرت برنامه‌ریزی تا حد چشمگیری محقق می‌شود.

مشخصات یورو

با توجه به گردش مالی بسیار بالا و نقدینگی فراوان این واحد پولی، بانک مرکزی اروپا، مسئول چاپ، توزیع اسکناس و سکه‌های یورو و مدیریت این پول است.

اسکناس‌های یورو شامل 5، 10، 20، 50، 100، 200 و 500 یورویی هستند. وزن اسکناس­ها نیز از 0.6 گرم (پنج یورویی) تا 1.1 گرم (200 و 500 یورویی) متغیر هستند و روی تمام آنها تصویری از یک شاهکار معماری مربوط به دوره­ای خاص در محدوده اروپا چاپ شده است.

این تصاویر از کشورهای مختلف حوزه یورو انتخاب شده و به نوعی تاریخ و هویت شهروندان اروپایی را نشان می‌دهد. ضمن این‌که تنوع قومی و فرهنگی مردمان اروپا در تنوع رنگ و طرح بناها و عمارت‌های درج شده روی اسکناس‌ها تداعی می‌گردد.

البته برخی از طرح‌ها دچار تغییراتی شده‌اند و به طور کامل ابعاد و تصاویر این اسکناس‌ها در سال 2019 تغییرات ملموسی را پشت سر خواهد گذاشت.

علاوه بر این، سکه‌های یورو نیز شامل یک یورو و دو یورو و همچنین سکه‌های سنت یورو شامل 1، 2، 5، 10، 20 و 50 سنتی هستند. تصاویر حک شده روی هر سکه نیز از الگوی خاصی برخوردار است. یک روی همه سکه‌ها تصویر یکسانی با طراحی مرکز ضرب سکه بلژیک دارد و روی دیگر، بر اساس کشورهایی که آن سکه را ضرب می‌کنند، یک نماد محلی را نشان می‌دهد.

البته امروز نرخ انواع ارزها و ارزش آنها تا حد قابل توجهی با نرخ دلار امریکا در ارتباط است، با این حال نمی­توان افزایش یا کاهش هر ارز را به راحتی پیش بینی کرد و ثبات ارزش پول یورو نیز غیر قابل چشم‌پوشی است.

بیشتر بخوانید: 8 فاکتور کلیدی تاثیرگذار بر نرخ ارز

در مبادلات بورس نیز یورو جایگاه ویژه­ای دارد و به دلیل پشتوانه قوی اتحادیه اروپا، از متغیرهای ویژه‌ای تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

آشنایی با سکه ها و اسکناس های یورو

برخی از انواع سکه های و اسکناس های یورو را در ادامه مشاهده می کنید

آیا وضعیت یورور وضعیتی پایدار خواهد بود؟

یورو یک پول ملی نیست که بتواندر مورد آن تصمیمات درون کشوری انجام داد. در واقع یورو نوعی ارز فراملی است که ممکن است یک تصمیم بانک مرکزی اتحادیه اروپا، برای برخی از افراد مفید و برای برخی دیگر مضر باشد. در نتیجه نمی توان وضعیت یورو را در هیچ دوره ای به صورت دقیق پیش بینی کرد.

یکی از دلایل مهم انگلستان برای عدم قبول استفاده از یورو همین موضوع بوده است. انگلستان با ارز خود که یکی از معتبرترین ارزهای دنیا محسوب می شود، نمی‌خواست اختیار تصمیم گیری در مورد وضعیت ارز کشورش را به مجموعه‌ای از کشورها بسپارد.

البته کشورهای بزرگی مثل فرانسه و آلمان نیز چنین منافعی داشتند اما به این نتیجه رسیدند که پیوستن به حوزه یورو به آن ها سود بیشتر می‌رساند. در واقع پیوستن این کشورها به یورو بود که باعث اعتباربخشی یه این ارز بین المللی شد.

اینکه وضعیت یورو پایدار می ماند یا خیر، پرسش سخت و غیر قابل پاسخی است.

با توجه به اینکه مجموعه ای از کشورها باید بر سر منافه خود در یورو به توافق برسند، بسیاری اعتقاد دارند که ممکن است در طی سال های آتی و با وخیم تر شدن وضعیت اقتصادی، یورو از هم فرو بپاشد و این پیوند تازه به بلوغ رسیده اروپایی دچار خلل شود.

یکی از مهم‌ترین پیمان‌هایی که به قدرت بیشتر واحد پولی یکسان اروپا کمک می‌کند و یکی از عوامل متقاعد کردن بسیاری از کشورها برای ماندن در حوزه پولی یورو است، پیمان شینگن است.

در واقع اگر یورو وضعیت نابسامانی پیدا کند، این پیمان که به گسترش تجارت آزاد و افزایش توریسم در اروپا منجر شده نیز عملا کارایی خود را از دست می‌دهد. هرچند هم اکنون نیز برخی از اعضای پیمان شینگن، واحد پولی غیر از یورو دارند.

آنچه که مشخص است، سران اروپایی درصدد هستند که واحد پولی مشترک را تا جای ممکن حفظ کرده و نگذارند به آن خدشه ای وارد شود.

مقالات مرتبط:

• ظرفیت اسمی تولید چیست