توکنیزاسیون (به انگلیسی Tokenization) روندی است که در آن دارایی‌های مختلف به دارایی دیجیتال تبدیل می‌شوند.
معادل دیگر توکنیزاسیون، توکنایز یا توکنیزه کردن (Tokenize) است.
این مفهوم را با یک مثال شرح می‌دهیم:
عناوین مطلب:
فرض کنید که مزرعه‌ای به ارزش 1 میلیارد تومان و تعدادی گاو و گوسفند و انبار غلات دارید. ناگهان نیاز شدیدی به پول پیدا می‌کنید.
اولین راهکاری که به ذهن‌تان خطور می‌کند، فروش مزرعه به روش قدیمی است.
در این صورت شما باید به دنبال مشتری بگردید، قیمت‌های پیشنهادی را بررسی کنید، مشتری موردنظر را پیدا کنید، معامله کنید، سند را به نام فروشنده بزنید و پولتان را دریافت کنید.
اما اگر به پولی کمتر از 1 میلیاد تومان نیاز داشته باشید و دلتان بخواهد که بخش اعظمی از مزرعه را برای خود نگاه دارید، چطور؟
برای اینکار، تصور کنید که یک میلیون توکن با نماد “COW” بصورت دیجیتال منتشر کرده و ارزش هر توکن COW را دقیقا یک درصد دارایی‌تان تعیین کنید.
درواقع بدین صورت شما الگوریتمی را به جریان می‌اندازید که به عنوان قراردادی هوشمند بر روی بلاک‌چین اجرا خواهد شد. در این الگوریتم، تمامی شاخص‌های توکن آینده شما از جمله ارزش آن، کمیت، طبقه بندی، نام و…. تعریف خواهد شد.
حال پرسش اینجاست که ما چگونه از توکن‌های COW استفاده کنیم و آنها را آزادانه در صرافی‌های مختلف خرید و فروش کنیم؟
برای این کار به پلتفرمی نیاز است که از قراردادهای هوشمند پشتیبانی کند و برای اینکار اتریوم بهترین انتخاب است.
قصد نداریم تا به جزئیات فنی مسئله و نحوه تولید توکن‌ها ورود کنیم و تنها به این نکته بسنده می‌کنیم که برای این کار به یک نمونه قرارداد هوشمند، یک ویرایشگر متنی و نیز یک آدرس کیف پول اتریوم نیاز است.
بدین صورت توکن‌های COW به جریان می‌افتند. درواقع این توکن‌ها از نوع ERC-20 هستند (بدین معنی که توسط بلاک‌چین اتریوم راه‌اندازی شده‌اند).
پس از اینکه توکن‌ها وارد بازار شدند، ارزش‌شان به نسبت تقاضا بالا یا پایین می‌رود.
اکنون به این پرسش پاسخ می‌دهیم که بلاک‌چین چگونه به ما اجازه توکنیزه کردن دارایی‌ها را می‌دهد.
ما مزرعه‌ای داشتیم که آن را به دارایی دیجیتال تبدیل کردیم و اکنون در بلاک‌چین قرار دارد. به طور خلاصه میتوان گفت که این مزرعه اکنون یک دارایی توکنیزه شده است.
آیا توکنیزاسیون یک مفهوم جدید است؟
درواقع توکنیزاسیون مفهومی جدید نیست، اما به نوعی مفهومی مدرن شده است.
مفهوم بهادارسازی (به انگلیسی securitization یعنی تبدیل دارایی‌ها به اوراق بهادار) که گونه کلی‌تر توکنیزاسیون است به پیش از پیدایش ارزهای دیجیتال رمزنگاری‌شده برمی‌گردد.
بهادارسازی مفهومی است که در دهه 1980 میلادی پا به عرصه اقتصاد گذاشت. بهادارسازی به زبان ساده تبدیل انواع چیزها به اوراق بهادار است تا در بازارهای مالی قابل معامله باشند.
درواقع بهادارسازی به فرآیندی گفته می‌شود که در آن واسطه‌های مالی مانند بانک‌های تجاری، اوراق بهادار را به طور مستقیم به سرمایه‌گذاران می‌فروشند.
تفاوت توکنیزاسیون و بهادارسازی چیست؟
یک تفاوت اساسی و اصلی وجود دارد: توکنیزاسیون روی بلاک‌چین انجام می‌شود ولی بهادارسازی خیر.
اجازه بدهید کمی بیشتر درباره معنای “توکن” صحبت کنیم.
مطلب مرتبط: توکن چیست و انواع آن کدام است؟
هرچند که توکن نیز مانند بسیاری از ارزهای دیجیتال دیگر، تنها یک معنی مشخص که همگی با آن موافق باشند، ندارد؛ اما به طور کلی توکن، نمود یک دارایی یا ابزار و تاسیسات خاص است.
برای درک بیشتر مسئله، تعاریفی از انواع توکن‌ها برای شما ارائه دادهایم:
توکن ارز (به انگلیسی Currency tokens)
توکن‌های ارز در بلاک‌چین‌های مستقل خود ساخته می‌شوند. این نوع توکن‌ها بر مبنای دارایی‌ها نیستند، بلکه ارزش‌شان مستقیما به مکانیزم توزیع آنها برمی‌گردد.
توکن ارز، درست مانند سایر ارزهای مرسوم برای معامله، خرج کردن و دریافت کردن تولید می‌شود. یکی از نمونه‌های توکن ارز، بیتکوین است؛ نوعی ارز رمزنگاری‌شده کلاسیک.
توکن کاربردی (Utility tokens)
توکن کاربردی به شما امکان دسترسی به محصولات یا خدماتی را می‌دهد که هنوز تولید یا ارائه نشده‌اند و درعوض، پولی که شما در ازای آن پرداخت می‌کنید، باعث می‌شود تا استارتآپ مورد نظر، سرمایه لازم را برای توسعه آن محصول یا خدمات در دنیای واقعی به دست آورد.
BAT نمونه‌ای از این توکن است که به وسیله آن تبلیغات دیجیتال افزایش پیدا می‌کند. افرادی که به کسب و کار تبلیغاتی مشغول هستند (تبلیغ‌کنندگان)، توسط توکن BAT به کار تبلیغات می‌پردازند؛ بدین‌گونه که این توکن‌ها در میان ناشران در ازای پخش تبلیغات و نیز در میان کاربران مرورگرها در ازای مشاهده آنها توزیع می‌شود.
توکن‌های کاربردی به منظور سرمایه‌گذاری طراحی نشده‌اند؛ هرچند که اغلب مردم بدین دلیل آنها را می‌خرند که انتظار دارند، ارزش‌شان همزمان با افزایش تقاضای محصولات یا خدمات کمپانی، افزایش پیدا کند.
توکن‌های بهادار (به انگلیسی Security tokens)
توکن‌های بهادار نیز به نوبه خود به معنای یک سرمایه‌گذاری هستند. تعریف این نوع توکن‌ها بسیار ساده است.
هنگامی که یک توکن میبینید، برای تشخیص Security بودن آن باید این پرسش‌ها را بپرسید:
- آیا این توکن‌ها به عنوان یک سرمایه‌گذاری فروخته می‌شوند؟
- آیا میتوان از آنها انتظار سوددهی داشت؟
- آیا سود آنها به شخص ثالث، یا به تلاش و فعالیت‌های معرفی‌کننده توکن بستگی دارد؟
اگر پاسخ به این سه پرسش، بله باشد، آنگاه میتوان گفت که شما با یک توکن بهادار سروکار دارید.
اگر توکن COW را که در ابتدای مقاله مثال زدیم، به یاد دارید، آن را مجددا بررسی می‌کنیم.
فرض کنیم که این توکن به عنوان یک فرصت سرمایه‌گذاری فروخته می‌شود. سرمایه‌گذاران از شما به عنوان مالک مزرعه انتظار دارند که مزرعه را در نهایت سوددهی اداره کنید و متحمل ضرر و زیان نشوید. در غیر اینصورت دلیلی برای خرید توکن‌های COW از سوی سرمایه‌گذاران وجود ندارد.
به عبارت دیگر، سرمایه‌گذاران انتظار بازدهی دارند.
در مجموع، توکن‌های بهادار نمود هرگونه دارایی هستند که قابل معامله و قابل تعویض باشد. پشتوانه توکن‌های بهادار، گزارشات تفصیلی طولانی با شرح فنی (White paper ها) نیست بلکه این توکن‌ها در اصل سهامی هستند که روی بلاک‌چین ایجاد شده‌اند.
چرا از بلاک‌چین در این خصوص استفاده کنیم؟
به طور خلاصه میتوان گفت به این دلیل که بلاک‌چین باعث شفاف‌سازی توکنیزاسیون می‌شود.
هر نقل و انتقالی که با توکن‌های COW انجام دهید، بر روی بلاک‌چین اتریوم ثبت می‌شود، زیرا COW یک توکن ERC-20 است.
علاوه بر این، بلاک‌چین یک دفتر عمومی تغییرناپذیر است که باعث می‌شود که هیچکس نتواند مالکیت شما را بر روی توکن‌های COW زیر سوال ببرد یا مالکیت‌تان را جعل کند.
حقوق و مسئولیت‌های قانونی شما پس از خرید توکن‌ها مستقیما در آنها درج می‌شود.
از طرفی، بلاک‌چین باعث می‌شود توکنیزاسیون از نظر مالی به‌صرفه شود. شما به‌جای پرداخت هزینه به تمامی واسطه‌ها برای انجام کاغذبازی‌های مرسوم، تنها لازم است تا قراردادی هوشمند تهیه کنید.
هزینه‌های اجرایی خرید و فروش COW نیز تقریبا صفر است.
علاوه بر این، توکن COW نیز مانند سایر معاملات ارزی دیجیتالی، به صورت شبانه‌روزی در هفت روز هفته در سرتاسر جهان برای خرید و فروش در دسترس است.
یکی از مزایای عمده توکنیزاسیون این است که شما به نوعی صاحب بخشی از دارایی مربوطه می‌شوید که در مثال مذکور، بخشی از مزرعه است.
به این پدیده، مالکیت کسری (مشترک) از دارایی‌های واقعی می‌گویند که به سرمایه‌گذاران، فرصت تنوع بخشیدن به سبد سهام‌شان را می‌دهد.
مثال: یک گاو می‌تواند چندین مالک داشته باشد، زیرا با وجودیکه یک گاو زنده قابل تقسیم نیست ولی میتوان توکن‌هایی ایجاد کرد که نماینده ارزش آن گاو باشد. این مفهوم دقیقا مانند سهام است ولی روی بلاک‌چین انجام می‌شود.
اگر پول کافی برای خرید آن خانه‌ای که دوست داشتید را ندارید، می‌توانید مزرعه‌تان را توکنیزه کنید. توکن‌ها را تا آنجا که پول مورد نیازتان تامین شود، بفروشید و پس از اینکه درآمد کافی به دست بیاورید، دوباره همان توکن‌ها را به ارزش بازار بخرید.
البته مالکیت کسری (به انگلیسی fractional ownership) پیشتر از این در قالب داد و ستدهای بازاری میان مردم نیز وجود داشته، (مثلا یک نفر، سه دنگ از یک خودرو یا منزل صاحب باشد) اما امروزه از کاغذبازی‌های مرسوم آن کاسته شده و قالبی رسمی‌تر و مطمئن‌تر به خود گرفته است.
هنگامی که دارایی‌ها توکنیزه می‌شوند، بهخصوص دارایی‌های غیرنقدی مانند هنرهای زیبا، مخاطبان بیشتری به آنها دسترسی پیدا می‌کنند.
مثلا میتوان بخشی از یک نقاشی بسیار گران‌قیمت را با با توکنیزه شدن آن نقاشی مالک شد. به این ترتیب که تعدادی از توکن‌هایی که نماینده آن نقاشی هستند را خریداری کرد.
درنتیجه، سرمایه‌گذاران نیز به نوبه خود فرصت‌های بیشتری برای سرمایه‌گذاری در مرحله رشد دارند. به عبارت دیگر، چندین و چند سرمایه‌گذاری 30 دلاری بر روی یک نقاشی 30 میلیون دلاری می‌تواند منجر به سرمایه‌گذاری میلیونی بر روی یک دارایی غیرنقدی جاری شود و حجم تجارت‌های جهانی را افزایش دهد.
آیا توکنیزاسیون معایبی نیز دارد؟
تنظیم مقررات توکنیزاسیون دشوار است، زیرا باید کاملا مطابق قانون جاری باشد.
به نظر می‌رسد که متقاعد کردن نهادهای قانونی برای جایگزینی نهاد واسط مالی با قراردادهای هوشمند و بلاک‌چین امری دشوار است.
این سخت‌گیری طبیعی است، زیرا رابطه بین دارایی و توکن باید غیرقابل انکار باشد. مثلا اگر مزرعه شما توسط یک طوفان از بین برود، افرادی که توکن‌های COW را از شما خریده‌اند، چه باید بکنند؟ آنها باید به حقوق حفاظت از سرمایه‌گذار استناد کنند و تنها قانونگذاران می‌توانند این پروسه را اجرا کنند.
هرچند که برخی استارتآپ‌ها ادعا می‌کنند که راه‌حلی برای این مسئله دارند. برای مثال، یک کمپانی تحت عنوان Standard Tokenization Protocol به اختصار (STP) ادعا می‌کند که از یک نرم‌افزار ولیدیتور بلاک‌چین استفاده می‌کنند تا در اجرای پروسه، قوانین مخصوص هر ناحیه رعایت شود.
در واقع در این سیستم، معامله تنها در صورتی انجام می‌شود که از تمامی قوانین پیروی شود؛ البته از آنجا که هنوز این سیستم در شرایط زندگی واقعی اجرا نشده، موفقیت آن قطعی و واضح نیست.
شرکت دیگری به نام Tokenized هدفش را ساخت توکن‌هایی برای دارایی‌های غیرمنقول از جمله سهام، امتیازهای وفاداری، بلیط‌های ورودی و حق عضویت، در بلاک‌چین Bitcoin SV (BSV) عنوان کرده است و تاکید دارد که محصولاتش مطابق قانون هستند.
علاوه بر این، این استارتآپ ادعا دارد که پلتفرمش به قانونگذاران اجازه می‌دهد تا احکامی که بصورت دیجیتالی امضا شده‌اند را صادر کنند که منجر به توقیف یک قرارداد هوشمند می‌شود. به این ترتیب فرصتی بالقوه برای مصادره و توقیف توکن‌ها خواهد شد و قانونگذاران را راضی خواهد کرد.
شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:
- می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
- در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید
برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:
برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود: