بازخرید سهام (به انگلیسی Share repurchase یا stock buyback) به این معنی است که یک شرکت بورسی، بعد از این که سهامش را به سهامداران و سرمایه‌گذاران دیگر عرضه می‌کند، در زمان مشخصی در آینده قسمتی از سهامش را دوباره خریداری کند.
سهامی که شرکت در این حالت خریداری می‌کند، سهام خزانه (به انگلیسی Treasury stock) نام دارد.
باید دقت کرد که سهام خزانه در دفاتر حسابداری در ستون دارایی نوشته نمی‌شود و در نتیجه سود و ضرر خرید و فروش آن به سهامداران تعلق نمی‌گیرد.
عناوین مطلب:
چرا شرکت‌ها سهام خود را می‌خرند؟
دلایل مختلفی برای این امر گفته می‌شود.
اما دلیل اصلی اکثر شرکت‌ها این است با خرید سهام شرکت خود، تقاضای سهام شرکت را بالا ببرند و در نتیجه با افزایش تقاضا، ارزش سهام شرکت هم بالا برود.
از طرف دیگر اگر شرکتی سهام خودش را بخرد، درآمد هر سهم (EPS) بالا می‌رود. برای این که درآمد هر سهم به دست بیاید، درآمد خالص شرکت بر تعداد سهام های موجود تقسیم می شود. به همین دلیل هر چه تعداد سهام کمتر باشد، درآمد هر سهم بیشتر می‌شود.
بازخرید سهام چه فوایدی دارد؟
1. بالا رفتن قیمت سهم
وقتی یک شرکت بورسی سهامش را از سهامداران می‌خرد، یعنی مدیران شرکت فکر می‌کنند قیمت سهام شرکت به اندازه واقعی رشد نداشته است و با خرید سهام شرکت خود، سعی می‌کنند سهام شرکت‌شان را از معاملات دور نگه دارند.
از طرفی با کم شدن تعداد سهام، درصد مالکیت سهم‌های دیگر و سودی که به آنها تعلق می‌گیرد، بیشتر می‌شود.
2. شرکت‌ها دیگر پول را نزد خودشان نگه نمی‌دارند
مطالعات نشان داده که شرکت‌ها هنوز دوست دارند بیشتر از حد معمول نزد خودشان پول نگه دارند.
دقت کنید که منظور ما پول در حال گردش نیست. منظور نگه‌داری پول برای پس‌انداز است. پس وقتی شرکتی سهام خودش را برای پس‌انداز می‌خرد، سهامداران مطمئن می‌شوند که شرکت نه تنها پول موردنیاز خود را دارد، بلکه فکر می‌کند آینده خوبی هم دارد.
3. بازخرید سهام شرکت باعث می‌شود شرکت گزینه‌های بیشتری داشته باشد
مثلا هنگام پرداخت سود سهامداران، شرکت می‌تواند پول نقد اضافی خود را با خرید سهام خودش کم کند.
بسیاری از شرکت‌ها تمایل دارند در طولانی‌مدت نرخ رشد سودشان، مقدار مشخصی باشد و برای مثال اگر در یک سال شرایط و سود بهتری داشتند، تمام آن را با پرداخت سود از دست ندهند.
در نتیجه با خرید سهام خودشان از آنجا که این سهام دارایی حساب نمی‌شود، پول نقد به طور غیرمستقیم در دست شرکت می‌ماند و شرکت هر وقت که خواست با فروش این سهام می‌تواند، پول نقد مورد نیازش را افزایش دهد.
4. به خاطر شرایط مالیاتی، مدیران شرکت می‌توانند نفع خوبی با بازخرید سهام خود به دست بیاورند.
بازخرید سهام چه ضررهایی می‌تواند داشته باشد؟
1. گاهی شرکت‌ها مغرضانه رفتار می‌کنند
ممکن است شرکت با پخش اخبار مبنی بر بازخرید سهام، باعث شود سهامداران فکر کنند که ارزش سهم در روز مشخص شده بالا می رود. اما در عمل کمتر از مقدار ذکر شده خرید کند یا اصلا چیزی نخرد.
کاری برای مثال در سال 2007 هنگام فروپاشی بازار مسکن آمریکا، شرکت Home Depot انجام داد. این شرکت اعلام کرد که می‌تواند به ارزش 10 میلیارد دلار سهام خودش را بازخرید کند. اما بعد برای این که پول نقدش در بازار فروپاشیده آمریکا، حفظ کند، برنامه‌اش را عوض کرد.
البته در تمام این حالت‌ها در صورت ثابت شدن سوءنیت، شرکت هم از طرف بورس اوراق بهادار و هم از طرف اداره مالیات به شدت جریمه خواهد شد.
2. اگر شرکت از وضعیت کسب و کار و بازار مطمئن نباشد، با خرید سهام خودش ممکن است خطرهای زیادی را برای خود به وجود بیاورد.
اگر با وقوع اتفاق پیش بینی نشده‌ای در اقتصاد، ارزش سهم، از ارزش خریداری شده پایین بیاید، شرکت پول و سرمایه‌اش را از دست می‌دهد.
اگر اقتصاد با رکود مواجه شود، شرکت با نداشتن پول نقد کافی، با مشکلات جدی و دشواری مواجه خواهد شد.
به همین خاطر اکثر سرمایه‌گذاران دوست دارند ببیند که شرکت‌ها هم چنان وجوه نقدی زیادی را برای مواجهه با مشکلات اقتصادی خود کنار گذاشته‌اند.
بازخرید سهام در ایران به چه صورت است؟
در کشور ما ابتدا طبق ماده 198 لایجه اصلاحی قانون، خرید سهام توسط خود شرکت، قانونی نیست. قانون‌گذار علت این امر را این گونه توضیح می‌دهد:
- عدم وجود عدالت: از آن جا که مدیران شرکت خود در داخل شرکت هستند و به وضوح شرایط شرکت را می‌دانند، می‌توانند زمان ارزان بودن سهم، سهم را بخرند و با افزایش قیمت آن، سود زیادی به دست بیاورند. این در مقایسه با سایر سهامدارانی که در خود شرکت نیستند و اطلاعات دقیق شرکت را ندارند، اصلا عادلانه نیست.
- حمایت از طلبکاران: با ممنوعیت بازخرید سهام، شرکت‌ها سرمایه بیشتری برای پرداخت بدهی‌های خود دارند.
- حمایت از سهامداران: قانون‌گذار می‌گوید اگر سهام در دست خود شرکت باشد، ممکن است معاملات سهم را براساس سیاست‌های مغرضانه خودش دستکاری کند.
بعد از چندین سال، با تصویب قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور، با اعمال چند شرط و محدودیت، بازخرید سهام، قانونی اعلام شد.
این محدودیت ها عبارتند از:
- تنها شرکت‌های سهامی بورسی و بازارهای خارج از بورس می‌توانند سهام خود بخرند.
- بازخرید را نمی‌توان هنگام پذیره‌نویسی سهام شرکت انجام داد.
- شرکت نه تنها نمی‌تواند به صورت عمده سهامش را بخرد، بلکه نهایتا تا ده درصد از سهام شناور (سهامی که همیشه آماده خرید و فروش است) را می‌تواند خریداری کند.
- برای خرید سهام توسط خود شرکت، بعد از این اعضای هیئت مدیره شرکت انجام این کار را تصویب کردند، سازمان بورس هم باید آن را تصویب کند.
شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:
- می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
- در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید
برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:
برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود: