مفهوم EPS و DPS و پیش‌بینی درآمد هر سهم چیست؟

در بازارهای مالی، تعداد زیادی از اصطلاحات کاربردی وجود دارد که هر سرمایه‌گذار باید قبل از شروع فعالیت در بازار بورس، با معنا و مفهوم این اصطلاحات آشنا شود. مفهوم EPS و DPS نیز از جمله مفاهیم و اصطلاحات کاربردی بازار بورس هستند که در موضوع ارزش‌گذاری سهام بسیار به کار می‌روند.

از این رو؛ در این مقاله قصد داریم تا درباره مفهوم EPS و DPS و تفاوت‌های آن‌ها صحبت کنیم.

برای شروع سرمایه گذاری در بورس کلیک کنید!

EPS چیست؟

EPS مخفف عبارت Earnings Per Share و به معنای درآمد هر سهم است.

به عبارت دیگر؛ اگر در پایان سال مالی، کل درآمد (سود پس از کسر مالیات) یک شرکت را بر تعداد سهام آن شرکت تقسیم کنیم، EPS آن شرکت را محاسبه کرده‌ایم.

EPS، از پرکاربردترین مفاهیم بورسی در میان سرمایه‌گذاران است. چنانچه سرمایه‌گذاران و تحلیلگران بخواهند وضعیت سهام یک شرکت را مورد تحلیل و بررسی قرار دهند، بایستی به شکل مستقیم یا غیرمستقیم از مفهوم EPS  استفاده کنند.

فرمول محاسبه EPS

همانطور که از تعریف EPS برمی‌آید، مقدار سود هر سهم، از تقسیم درآمد خالص بر تعداد سهام موجود به دست می‌آید.

فرمول محاسبه EPS به صورت زیر است:

مثالی از نحوه محاسبه EPS

همانطور که می‌دانید؛ شرکت‌ها با توجه به فعالیتی که انجام می‌دهند، هر ساله مقداری سود (یا ضرر) ایجاد می‌کنند که این مقدار سود یا ضرر، بایستی در صورت‌های مالی سالیانه شرکت ذکر شود.

شرکت‌ها به منظور شفافیت اطلاعات و توانمندسازی سهامداران جهت تصمیم‌گیری و تحلیل، هر سه ماه یکبار، صورت‌های مالی میاندوره‌ای خود را در سایت کدال منتشر می‌کنند که در این گزارش‌ها مقدار سودی که شرکت در آن دوره به دست آورده، ذکر شده است. سود سالانه شرکت نیز با جمع سود شرکت در سه ماهه اول، دوم، سوم و چهارم به دست می‌آید.

برای به دست آوردن سود و زیان یک شرکت، ابتدا به سایت کدال مراجعه کرده و در بخش جستجوی اطلاعیه‌ها، نماد شرکت مورد نظر خود را جستجو کنید. سپس روی یکی از گزارش‌های صورت مالی شرکت کلیک کرده و بین گزارش‌های موجود، گزارش صورت سود و زیان شرکت را انتخاب کنید.

به عنوان مثال؛ به تصویر زیر که گزارشی از صورت سود و زیان شرکت سرمایه‌گذاری صنایع شیمیایی ایران (با نماد شیران) را نشان می‌دهد توجه کنید:

در این جدول، 4 ستون عدد وجود دارد. عدد اول مربوط به دوره 6 ماهه سال مالی فعلی، عدد دوم برای دوره 6 ماهه سال مالی قبل و عدد سوم متعلق به دوره ی 12 ماهه سال مالی قبل است. عدد چهارم هم درصد تغییرات عدد اول و دوم را نشان می‌دهد.

در این جدول، اعدادی که مقابل ردیف “سود (زیان) خالص هر سهم” ذکر شده است، در واقع همان EPS دوره مالی مربوطه را نشان می‌دهد. به عنوان مثال با توجه به آمار ارائه شده در این تصویر، سهام شیران در دوره 6 ماهه اول سال مالی فعلی، به ازای هر سهم 893 ریال سود ایجاد کرده که نسبت به دوره مشابه سال مالی قبل که 1037 ریال بوده، 14 درصد کاهش داشته است.

نکته‌ای که در روند مقایسه سوددهی یک شرکت بسیار مهم است، این است که حتما باید به اعداد درج شده در ردیف “سرمایه” نیز توجه کنید. چنانچه سرمایه شرکت در یک سال مالی با سال مالی بعد تفاوت داشته باشد، در واقع تعداد سهام شرکت در این دو سال تغییر کرده است.

بنابراین نمی‌توان سود هر سهم امسال و پارسال را با یکدیگر مقایسه کرد. در چنین مواردی باید به اعداد مقابل ردیف “سود (زیان) خالص” توجه کنید؛ زیرا این عدد ارتباطی با تعداد سهام شرکت نداشته و می‌تواند برای مقایسه مورد استفاده قرار گیرد.

انواع EPS

براساس داده‌هایی که در صورت مالی هر شرکت ذکر می‌شود، چند نوع EPS وجود دارد که در ادامه به شرح هریک می‌پردازیم.

EPS پیش‌بینی شده

گاهی اوقات شرکت‌ها موظفند تا پایان سال مالی و با هر بار انتشار گزارش صورت‌های مالی، پیش‌بینی خود را از روند سودسازی شرکت در قالب گزارشی جداگانه منتشر کنند؛ البته ممکن است گاهی پیش‌بینی شرکت فراتر از عملکرد آن، و گاهی ممکن است عملکرد شرکت فراتر از پیش‌بینی انجام شده، باشد.

EPS به روش TTM

برای محاسبه سود هر سهم به روش TTM، سودی که شرکت به ازای هر سهم در فصل بهار و تابستان سال جاری و پاییز و زمستان سال قبل ساخته را با یکدیگر جمع می‌کنیم تا در نهایت EPS برای یک دوره  12 ماهه به دست آید.

بیشتر بخوانید: محاسبه نسبت P/E سهام با روش TTM (براساس گذشته)

به عنوان مثال؛ فرض کنید برای سهام یک شرکت، داده‌های زیر را در اختیار داریم:

• سود هر سهم در سه ماهه پاییز 1400: 2000 ریال
• سود هر سهم در سه ماهه زمستان 1400: 1500 ریال
• سود هر سهم در سه ماهه بهار 1400: 2500 ریال
• سود هر سهم در سه ماهه تابستان 1400: 1300 ریال

در نتیجه EPS سهم مورد نظر به روش TTM برابر است با 7300 ریال.

لازم به ذکر است که این عدد در سایت TSETMC و در مقابل تابلوی هر سهم نوشته می‌شود که با انتشار هر صورت مالی در هر سه ماه، آپدیت خواهد شد:

EPS فوروارد (Forward EPS)

تعدای از تحلیلگران بنیادی، با توجه به اعداد و ارقام منتشر شده از سوی شرکت، خودشان محاسبه و پیش‌بینی EPS شرکت را تا پایان سال مالی انجام می‌دهند.

ساده‌ترین راه این است که سود هر سهم را در دوره‌های باقی مانده تا پایان سال مالی، برابر با سود هر سهم در آخرین گزارش صورت مالی منتشر شده در نظر بگیرید و با سود هر سهم در دوره‎های قبلی جمع کنید. به عدد به دست آمده، EPS فوروارد می‌گویند.

EPS منفی چیست؟

گاهی ممکن است با عددی منفی مقابل EPS روبه‌رو شوید و یا سود خالص هر سهم شرکت در سامانه کدال، داخل پرانتز و با رنگ قرمز مشخص شده باشد. عدد منفی برای EPS به معنای این است که فعالیت‌های آن شرکت در آن دوره مالی خاص، زیان خالص بوده و شرکت هیچ سودی ایجاد نکرده است.

 گاهی پیش می‌آید که یک شرکت به طور موقت و در یک بازه زمانی زیان‌ده است؛ اما اگر زیان‌ده بودن شرکت ادامه داشته باشد، ضرر و زیان دوره‌های مالی مختلف با یکدیگر جمع می‌شود و عدد منفی زیادی را نشان می‌دهد.

در چنین حالتی، مشکلات به وجود آمده برای شرکت مذکور عمیق است که در چنین شرایطی پیشنهاد می‌کنیم، تا زمانی که تحولات بنیادی آشکاری در ساختار شرکت و روند سوددهی آن رخ نداده، سهام آن شرکت به قصد سرمایه‌گذاری بلندمدت را خریداری نکنید.

DPS چیست؟

اکنون که با مفهوم EPS آشنا شدید، زمان آن رسیده تا درباره اصطلاح DPS صحبت کنیم.

در مجمع عمومی سالیانه، سهامداران شرکت‌های بورسی تصمیم می‌گیرند که چه مقدار از EPS شرکت را به صورت نقدی، بین سهامداران شرکت تقسیم کنند.

DPS مخفف عبارت Divided Per Share و به معنای سود تقسیم شده به ازای هر سهم است.

DPS معیار مهمی برای سهامداران به شمار می‌رود؛ چراکه نشان‌دهنده میزان سود مستقیم یا درآمد به دست آمده برای خریداران سهم است. می‌توان گفت DPS، یکی از آسان‌ترین راه‌حل‌ها برای محاسبه میزان سود به دست آمده در صورت نگهداری سهام در بلندمدت است که از آن برای تعدیل در بورس نیز استفاده می‌شود.

فرمول محاسبه DPS

برای محاسبه DPS می‌توان از فرمول زیر استفاده کرد:

متغیرها در این فرمول عبارتند از:

• D: مجموع سود‌ها در یک دوره زمانی معین
• SD: سود ممتاز
• S: تعداد سهام عادی منتشر شده

علاوه بر این؛ برای مشاهده مقدار DPS یک شرکت بورسی، می‌توانید به گزارش “تصمیمات مجمع عمومی عادی سالیانه” آن شرکت که در سایت کدال ثبت شده است، مراجعه کنید.

همانطور که در تصویر بالا مشاهده می‌کنید؛ در ردیف “سود نقدی هر سهم”، همان مقدار DPS ذکر شده که با توجه به این مثال، شرکت به ازای هر سهم 2868 ریال سودسازی داشته که مجمع عمومی شرکت مصوب کرده است تا از این مقدار، 1700 ریال بین سهامداران تقسیم شود.

شایان ذکر است که مطابق با قانون تجارت، شرکت‌ها موظفند تا حداقل 10 درصد از سود شرکت را بین سهامداران خود تقسیم کنند و حداکثر 8 ماه مهلت دارند تا این سود را پرداخت نمایند.

نحوه پرداخت سود نقدی هر سهم بین سهامداران به یکی از 3 روش زیر انجام می‌شود:

• واریز به یک بانک خاص و درخواست از سهامداران برای مراجعه به آن بانک
•  واریز به شماره حساب ثبت شده در سامانه سجام
• اعلام شماره حساب به شرکت  و واریز به آن  

بیشتر بخوانید: پرداخت سود سهام به سهامداران چگونه است؟

تفاوت EPS و DPS چیست؟

مفهوم EPS و DPS هر دو نمایانگر میزان سوددهی یک شرکت هستند؛ اما تفاوت‌هایی نیز دارند:

1. DPS مانند بهره بانکی است که  اگر یک شرکت کاربرد بهتری برای آن‌ پیدا کند، موظف به پرداخت آن نیست. در مقابل؛ EPS درآمد خالص به ازای هر سهم منتشر شده را نشان می‌دهد که از معیارهای مهم و تعیین‌کننده قیمت حقیقی یک سهم است.
2. EPS نشان‌دهنده ارزش پولی هر سهم و DPS نشان‌دهنده میزان سود اختصاص یافته به هر سهم است. در واقع سرمایه‌گذار با مشاهده EPS می‌تواند به طور تقریبی DPS را تخمین بزند.
3. معمولا مقدار  DPS از  EPS شرکت کمتر است؛ چراکه شرکت‌ها علاقه دارند بخشی از سود را نزد خود نگه دارند. اما گاهی نیز ممکن است مقدار DPS از  EPS بیشتر شود.

چند نکته مهم در مورد DPS

• توجه داشته باشید هر شخصی که در زمان برگزاری مجمع شرکت، سهامدار باشد، سودی که به عنوان DPS در مجمع تصویب شده، به او تعلق می‌گیرد. بنابراین؛ حتی اگر آن شخص روز بعد از مجمع، سهام خود را بفروشد نیز  DPS به او تعلق می‌گیرد.
• میزان تقسیم سود و زمان پرداخت آن، به سیاست‌های شرکت بستگی دارد. شما می‌توانید رویه شرکت را از روندی که در گذشته پیش گرفته است، بررسی کنید.
• براساس قوانین بورس اوراق بهادار، شرکت‌ها تا 8 ماه فرصت دارند که سود نقدی سهامداران را پرداخت کنند. بعضی از شرکت‌ها این سود را زود و بعضی نیز خیلی دیر پرداخت می‌کنند.
• ممکن است شرکتی تمام سود خود را به عنوان  DPS بین سهامداران خود تقسیم نکند؛ بلکه مقداری از آن را نزد خود نگه داشته تا بر حسب شرایط و نیاز خود از آن استفاده کند.

سوالات متداول

سخن پایانی

در این مقاله با مفهوم EPS و DPS آشنا شدیم و تفاوت این دو مفهوم مهم در بازار بورس را به خوبی مورد بررسی قرار دادیم. به طور خلاصه؛ EPS در تحلیل بنیادی سهام شرکت‌ها بسیار کاربرد دارد و هدف این است که EPS سهم تا پایان سال مالی محاسبه شود که برای این کار نیاز به در نظر گرفتن عوامل بنیادی مرتبط با شرکت است. DPS نیز سود به دست آمده از فعالیت‌های شرکت است که بین سهامداران شرکت تقسیم می‌شود.