قیمت تعادل (Equilibrium) حالتی است که در آن عرضه و تقاضای بازار به یک اندازه بوده و در نتیجه قیمت‌ها ثابت می‌مانند.
به طور کلی، عرضه بیش از حد کالاها یا خدمات باعث کاهش قیمت‌ها می‌شود که این منجر به افزایش تقاضا می‌شود؛ در حالی که کمبود یا عرضه کم باعث افزایش قیمت‌ها و در نتیجه تقاضای کمتر برای کالاها می‌شود.
اثر متعادل کننده عرضه و تقاضا باعث ایجاد حالت تعادل می‌شود.
عناوین مطلب:
بیشتر بخوانید: عامل تغییرات در قیمت عرضه و تقاضا در بازار سهام
نکات کلیدی
- زمانی که میزان عرضه کالا با تقاضای موجود یکسان باشد، گفته می‌شود بازار به قیمت تعادل رسیده است.
- بازار در حالت تعادل سه ویژگی دارد: رفتار عامل‌ها پایدار است، عامل‌ها هیچ انگیزه‌ای برای برای تغییر رفتار ندارند، و یک فرآیند پویا بر نتایج تعادل حاکم است.
- انواع مختلفی از تعادل در علم اقتصاد استفاده می‌شود.
- عدم تعادل برعکس تعادل است و بیانگر تغییراتی در شرایط است که بر تعادل بازار تأثیر می‌گذارد.
- در واقع، بازارها هرگز در تعادل کامل نیستند، اما قیمت‌ها به سمت آن گرایش دارند.
آشنایی با قیمت تعادل
قیمت تعادل شرایطی است که در آن میزان عرضه کالا با تقاضای موجود در بازار همخوانی دارد.
هنگامی‌که یک شاخص بزرگ یک دوره تثبیت یا حرکت جانبی قیمت را تجربه می‌کند، می‌توان گفت که نیروهای عرضه و تقاضا نسبتاً برابر هستند و بازار در حالت تعادل است.
اقتصاددانان معتقدند که قیمت‌ها در حوالی سطوح تعادل در نوسان هستند. اگر قیمت خیلی بالا برود، نیروهای بازار فروشندگان را تشویق می‌کنند که وارد بازار شده و کالای بیشتری عرضه (تولید) کنند.
در طرف مقابل، اگر قیمت خیلی پایین باشد، خریداران وارد عمل شده و قیمت را بالا می‌برند. این فعالیت‌های خریداران و فروشندگان باعث می‌شود سطح تعادل به مرور زمان به تعادل نسبی برسد.
ملاحظات خاص
اقتصاددانانی مانند آدام اسمیت معتقد بودند که بازار آزاد به سمت تعادل حرکت می‌کند. به عنوان مثال، کمبود هر یک از کالاها به طور کلی باعث بالاتر رفتن قیمت و در نتیجه کاهش تقاضا برای آن کالا می‌شود.
این اتفاق در صورت وجود انگیزه کافی، متعاقباً منجر به افزایش عرضه می‌شود. در صورت عرضه بیش از حد یک کالا در بازار، همین امر به ترتیب معکوس هم رخ می‌دهد.
اقتصاددانان مدرن خاطرنشان می‌کنند که کارتل‌ها یا شرکت‌های انحصاری می‌توانند قیمت‌ها را به طور مصنوعی بالا نگه دارند و از بالا ماندن قیمت‌ها، سود بیشتری به دست آورند.
همان‌طور که پل ساموئلسون در کتاب خود به نام «مبانی تحلیل اقتصادی» در سال 1983 اشاره کرده است، اصطلاح تعادل در رابطه با بازار لزوماً از منظر هنجاری چیز خوبی نیست و رسیدن به چنین استنباطی می‌تواند یک اشتباه مهم باشد.
ممکن است بازارها در تعادل باشند، اما این تعادل لزوماً به این معنی نیست که همه چیز خوب است. به عنوان مثال، بازارهای مواد غذایی در ایرلند در طول قحطی بزرگ سیب زمینی در اواسط دهه 1800 در تعادل بودند.
سود بیشتر از فروش ایرلند به بریتانیا باعث شد که قیمت تعادل بازارهای ایرلند و بریتانیا به بالاتر از سطحی برسد که مصرف کنندگان می‌توانستند بپردازند؛ در نتیجه بسیاری از مردم قادر به خرید نبودند و گرسنگی این کشور را فرا گرفت.
بیشتر بخوانید: نابرابری اقتصادی چیست؟ آیا وجود آن در جوامع امری ناگزیر است؟
تعادل و عدم تعادل
زمانی که بازارها در حالت تعادل نیستند، گفته می‌شود که در حالت عدم تعادل (Disequilibrium) هستند.
گاهی اوقات عدم تعادل می‌تواند از بازاری به بازار دیگر سرایت کند- برای مثال، اگر شرکت‌های حمل‌ونقل کافی یا منابع کافی برای ارسال قهوه در سطح بین‌المللی وجود نداشته باشد، ممکن است عرضه قهوه در مناطق خاصی کاهش یابد و این بر تعادل بازارهای قهوه تأثیر بگذارد.
انواع تعادل
در ادامه به بررسی اجمالی انواع تعادل می‌پردازیم:
تعادل اقتصادی (Economic Equilibrium)
تعادل اقتصادی به طور کلی به هر وضعیتی در اقتصاد اشاره دارد که در آن نیروها متعادل هستند.
این تعادل می‌تواند مربوط به قیمت‌ها در بازاری باشد که در آن عرضه با تقاضا برابر است، اما همچنین می‌تواند نشان دهنده میزان اشتغال، نرخ بهره و غیره باشد.
تعادل رقابتی (Competitive Equilibrium)
قیمت‌ها از طریق فرایندی به نام رقابت به تعادل می‌رسند. این رقابت در میان فروشندگان به منظور تولید با کمترین قیمت برای تصاحب سهم بیشتر از بازار، و همچنین در میان خریداران برای داشتن به‌صرفه‌ترین معاملات است.
تعادل عمومی (General Equilibrium)
در تعادل عمومی تجمیع نیروها در سطح کلان اقتصادی بررسی می‌شود، نه نیروهای خرد حاضر در هر بازار. این رویکرد سنگ بنای اقتصاد والراسی است.
تعادل اشتغال ناقص (Underemployment Equilibrium)
اقتصاددانان به این نتیجه رسیده‌اند که سطحی از بیکاری پایدار وجود دارد که زمانی مشاهده می‌شود که تعادل عمومی در اقتصاد وجود داشته باشد.
این شرایط به عنوان تعادل اشتغال ناقص شناخته می‌شود و نظریه اقتصادی کینزی آن را پیش‌بینی می‌کند.
بیشتر بخوانید: تاثیر بیکاری بر اقتصاد؛ بیکاری چه آسیب‌هایی به اقتصاد وارد می‌کند؟
تعادل لیندال (Lindahl Equilibrium)
تعادل لیندال مورد خاصی است که در آن از نظر تئوری مقدار بهینه کالاهای عمومی تولید می‌شود و هزینه کالاهای عمومی به طور عادلانه بین همه تقسیم می‌شود.
این تعادل بیانگر یک حالت ایده‌آل است که به ندرت در واقعیت به دست می‌آید (یا هرگز اتفاق نمی‌افتد)، اما از آن برای ایجاد سیاست مالیاتی استفاده می‌شود و یک مفهوم مهم در اقتصاد رفاهی است.
تعادل موقت (Intertemporal Equilibrium)
از آنجا که قیمت‌ها ممکن است به دلیل تغییرات تقریبی در عرضه یا تقاضا در یک لحظه معین، به بالاتر یا پایین‌تر از سطح تعادل نوسان داشته باشند، بهتر است این اثر را در طول زمان -که به تعادل موقت معروف است- بررسی کرد.
اقتصاددانان از این مفهوم برای درک کردن اینکه شرکت‌ها و خانوارها چگونه هزینه‌های خود را بازه زمانی طولانی‌تر بودجه‌بندی می‌کنند، استفاده می‌کنند.
تعادل نش (Nash Equilibrium)
در تئوری بازی‌ها، تعادل نش حالتی از بازی است که در آن استراتژی بهینه شامل در نظر گرفتن استراتژی بهینه بازیکن دیگر یا حریف است.
مثالی از تعادل
یک تولیدی 1000 فرفره چرخان تولید می‌کند و هر کدام را با قیمت 10 دلار به فروش می‌رساند. اما هیچ کس حاضر نیست آنها را با این قیمت بخرد.
تولیدی برای افزایش تقاضا، قیمت خود را به 8 دلار کاهش می‌دهد. در این سطح قیمت، 250 خریدار حاضر به خرید هستند. در ادامه، تولیدی، قیمت خرده‌فروشی فرفره را یک بار دیگر و این بار به 5 دلار کاهش می‌دهد و در مجموع پانصد خریدار جذب می‌کند.
با کاهش بیشتر قیمت به 2 دلار، هزار خریدار دیگر برای فرفره‌ها پیدا می‌شود. در این نقطه قیمتی، عرضه برابر با تقاضا است. بنابراین 2 دلار قیمت تعادل برای فرفره‌های چرخان است.
در جریان تعادل بازار چه اتفاقی می‌افتد؟
زمانی که بازار در تعادل است، قیمت‌ها منعکس‌کننده تعادل دقیق بین خریداران (تقاضا) و فروشندگان (عرضه) هستند.
اگرچه این شرایط از نظر تئوری کاملاً آرمانی به نظر می‌رسد، اما بازارها به ندرت در یک لحظه معین در تعادل هستند؛ بلکه باید تعادل را یک سطح متوسط بلندمدت در نظر گرفت.
نحوه محاسبه قیمت تعادل
در علم اقتصاد، قیمت تعادل با برابر قرار دادن تابع عرضه و تقاضا با یکدیگر و به دست آوردن قیمت محاسبه می‌شود.
کمیت تعادل چیست؟
مقدار عرضه شده که دقیقا برابر با تقاضا است، کمیت تعادلی نامیده می‌شود. در چنین حالتی نه مازاد عرضه وجود خواهد داشت و نه کمبود کالا.
شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:
- می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
- در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید
برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:
برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود: