چگونه از سرمایه گذاری احساسی در بازارهای مالی پرهیز کنیم؟

اتخاذ یک رویکرد مناسب و جلوگیری از سرمایه گذاری احساسی یکی از موارد ضروری هنگام فعالیت در بازارهای مالی است.

با این حال برای سرمایه‌گذاران، مدیریت تکانه‌های احساسی خرید و فروش دارایی در افت و خیز‌های بازار یکی از ملزومات تبدیل شدن به یک حرفه‌ای است.

می‌توان گفت خرید در سقف و فروش در کف یک مهارت منفی است که می‌تواند از ترس یا جو اجتماعی بازار نشات بگیرد. خرید دارایی‌ها در اوج قیمتی و فروش آن‌ها در دره‌های چرخه قیمتی می‌تواند برای سرمایه‌گذار بسیار گران تمام شود.

سوال اصلی این است که سرمایه‌گذاران چگونه می‌توانند در بازار‌های پرنوسان باقی بمانند و در عین حال سبد دارایی‌ خود را برای همه شرایط و محیط‌های بازار در به دست آوردن بیشترین سود، متنوع و هماهنگ کنند؟ 

بیشتر بخوانید: چرا بازار ارزهای دیجیتال، نوسانات زیادی دارد؟

مسلما برای جلوگیری از اتخاد تصمیمات احساسی، شما باید انگیزه پشت سرمایه گذاری احساسی را درک کنید. در این مسیر هر چه خودتان را بیشتر بشناسید، امکان پرهیز از تله‌های سرمایه گذاری‌های افسرده و سرخوش بیشتر می‌شود.

رفتار سرمایه گذار

طی سالیان دراز، رفتار سرمایه‌گذاران هدف اصلی بسیاری از تحقیقات بوده است. در این بین، تئوری‌های بسیاری سعی در توضیح حس پشیمانی یا واکنش بیش از حد خریداران و فروشندگان در هنگام مواجه با پول را داشته‌اند.

واقعیت این است که روان سرمایه‌گذاران می‌تواند بر تفکر منطقی آن‌ها طی مواجه با استرس چیره شوند. این استرس چه ناشی از ترس باشد و چه سرخوشی، تاثیرات خطرناکی بر تفکر منطقی سرمایه‌گذار و تریدر خواهد داشت. 

بیشتر بخوانید: مالی رفتاری چیست و چگونه می‌توان رفتار معامله‌گران را تحلیل کرد؟

سرمایه‌گذاران تازه کار معمولا پولی که به سختی برای به دست آوردن آن تلاش کرده‌اند را برای کسب سود به راحتی وارد سرمایه گذاری می‌کنند. در جریان‌های افت و خیز بازار، این سرمایه‌گذاران شاهد کاهش ارزش سرمایه‌ خود هستند، کاهش و از دست دادن ارزش سرمایه باعث استرس، پیش‌بینی و در نهایت سرمایه گذاری احساسی می‌شود. 

بیشتر بخوانید: تفاوت تحمل ریسک (RT) و ظرفیت ریسک (RC) چیست؟

خانم Amy Morin در این باره می‌گوید” من فکر می‌کنم بسیاری از مردم سعی می‌کنند ارزش خودشان را با درآمد‌شان برابر کنند. بسیاری دیگر فکر می‌کنند شبکه‌های اجتماعی باعث قرار گرفتن فشار روی مردم برای نشان دادن خودشان در انجام بهتر کار‌ها نسبت به دیگران است. این مسئله باعث احساس بد مردم نسبت به خودشان می‌شود”.

در بازار‌های مالی، ریسک را می‌توان به عنوان یک راهنمای سرمایه گذاری و رفتار سرمایه‌گذار ملاک قرار داد. کسانی که درک اساسی از میزان ریسک سرمایه گذاری دارند، می‌توانند در هنگام سرمایه گذاری، احساسات ناشی از آن را کاهش دهند. 

بیشتر بخوانید: مراحل مدیریت ریسک در بورس و بازارهای مالی

به عبارت دیگر، چالش‌های احساسی که در حین یک سرمایه گذاری با آن مواجه می‌شویم در زمان مواجهه با یک خطر شناسایی نشده یا ریسک از دست دادن دارایی اصلی نسبت بیش از آن‌چه که پیش‌بینی کرده‌ایم می‌تواند احساسات ما را افزایش دهد. 

نقش بازار‌های خرسی و گاوی در سرمایه گذاری احساسی

بازار‌های گاوی (Bull)، زمان‌هایی رخ می‌دهد که بازار به شکل پیوسته رو به بالا حرکت می‌کند.

گاهی این حرکت می‌تواند به صورت یکسره رخ دهد. زمانی که بازار صعودی به اوج خود برسد و احساس (sentiment) سرمایه‌گذاران به شور و نشاط تغییر کند، آن‌ها ممکن است فرصت‌های موجود در بازار را ببینید یا سرمایه گذاری را از دیگران یاد بگیرند. 

بیشتر بخوانید: 19 نکته طلایی برای سرمایه گذاری و ترید در بازار صعودی (گاوی)

مشاهده استوری و پست‌های مرتبط در شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام از سوی دوستان، همکاران و یا خانواده می‌تواند آن‌ها را مجبور به امتحان کردن آب‌های جدید کند. این حس هیجان می‌تواند منجر به تشویق سرمایه‌گذار برای کسب سود از فرصت‌های ارائه شده در بازار بولیش شود. 

در مقابل، زمانی که سرمایه‌گذاران استوری و یا پست‌هایی در مورد شرایط اقتصادی وخیم، گزارش نوسانات و یا دوره منفی بازار را مشاهده می‌کنند، احساس ترس می‌تواند به عنوان محرکی برای فروش سرمایه گذاری‌ها عمل کند.

بازار خرسی همیشه در گوشه و کنار به انتظار نشسته و در زمان وقوع با هشدار‌های خود بازار را مطلع می‌کند. سرمایه‌گذاران با درک این هشدار‌ها و دنبال کردن آن‌ها می‌توانند از سرمایه‌ خود محافظت کنند. 

بیشتر بخوانید: 9 تکنیک کاربردی برای سرمایه گذاری در بازار نزولی

بازار‌های خرسی بورس، فارکس و ارز‌های دیجیتال اغلب از شرایطی مانند افزایش نرخ بهره دولت‌ها سرچشمه می‌گیرند. در این حالت سرمایه‌گذاران از فعالیت‌های پرریسک مانند معامله در بورس به سمت سرمایه گذاری‌هایی مانند محصولات کم ریسک حرکت کنند. 

استفاده از بازار‌های خرسی در جهت کسب منفعت درست زمانی که سرمایه‌گذاران شاهد کاهش ارزش دارایی‌های خود هستند می‌تواند مشکل باشد. در طرف مقابل، سرمایه گذاری روی سهام یا کالا‌هایی که آن‌ها را به عنوان پناهگاه امن (Safe Haven) می‌شناسیم به دلیل سود‌های عالی خود می‌تواند فریبنده باشند.

زمان‌بندی بد

سرمایه گذاری احساسی اغلب در زمان‌بندی بد در بازار رخ می‌دهد. دنبال کردن رسانه‌های معتبر می‌تواند برای درک وضعیت و جهت (خرسی یا گاوی) بازار مفید باشند.

در مورد بازار بورس، شرکت‌های سهامی فعالیت‌های خود را طی روز گزارش می‌دهند، با دنبال کردن و مطالعه این گزارش‌ها، سرمایه گذار نوعی زنگ هشدار دریافت خواهد کرد. با این حال اخبار و گزارش‌های ارائه شده از سوی رسانه‌ها نیز ممکن است گمراه کننده، منقضی شده یا کوتاه مدت باشند.

اما چیزی که در انتها مهم است، مسئولیت مردم در قبال اتخاذ تصمیمات معاملاتی و سرمایه گذاری خود است. سرمایه‌گذاران بورس و سایر بازار‌های مالی مانند فارکس و ارز‌های دیجیتال، در هنگام جستجوی بازار برای یافتن موقعیت جدید، باید به آخرین اخبار و چرخش احتمالی بازار توجه کنند. 

استفاده از تفکر منطقی و واقع گرایانه برای درک زمان سرمایه گذاری و قرار گرفتن در چرخه توسعه بازار، کلید یافتن موقعیت‌های سودآور و مقاومت در برابر فرصت‌های غلط سرمایه گذاری است.

در این بازار، واکنش نشان دادن به اخبار فوری احتمالا یکی از نشانه‌های اتخاذ تصمیم براساس احساسات توسط عمده بازیگران بازار است. 

نظریه Time Tested

شاید باور کردنی نباشد اما این ایده که بسیاری از مشارکت کنندگان بازار یک سهام را در قیمت بالا (بگوییم سقف) خریداری و آن را در قیمت پایین(یا کف) به فروش می‌رسانند توسط تحلیل داده‌های تاریخچه جریان پول به اثبات رسیده است.

ناهنجاری‌های بازارهای مالی مانند بحران‌ها نیز می‌توانند گزینه‌های خوبی برای مشاهده و ارزیابی باشند.

جریان خروج سرمایه در زمان اوج ترند نزولی بازار شدت گرفت و با رسیدن بازار به کف خود، موج فروش باعث تخفیف بیش از حد سرمایه‌‌ها شده بود. این مسئله باعث شکل گرفتن پایه‌های چرخش بازار و سوختی برای حرکت رو به بالای بازار بورس شد.

استراتژی‌هایی برای پرهیز از سرمایه گذاری احساسی

در مواجهه با احساساتی مانند استرس یا حس طمع و سرخوشی دو رویکرد کلی پیشنهاد می‌شود:

رویکرد اول میانگین قیمت سهام یا دارایی و دوم تنوع سبد دارایی است. با اتخاذ این دو رویکرد به صورت همزمان، اتخاذ تصمیمات سرمایه گذاری برپایه حدس و گمان کاهش پیدا می‌کند و خطر زمان بندی نامناسب ناشی از سرمایه گذاری در آغاز و پایان چرخه‌ها نیز پوشش داده خواهد شد. 

1. میانگین قیمت

همان‌طور که گفته شد، رویکرد اول میانگین کم کردن است که نقش موثری در پرهیز از احساسات در بازار‌های مالی ایفا می‌کند.

میانگین کم کردن استراتژی است که شما با تقسیم سرمایه و اختصاص هر بخش در یک بازه زمانی منظم، روی یک سهم سرمایه گذاری می‌کنید. این استراتژی را می‌توان در هر شرایطی و هر بازاری مورد استفاده قرار داد. 

با اتخاذ این استراتژی در یک ترند نزولی، سرمایه‌گذاران با کاهش قیمت‌ها، در هر بازه زمانی مشخص اقدام به خرید سهم یا دارایی مشخص می‌کنند.

با چرخش بازار و شکل گرفتن روند صعودی، سهم‌هایی که قبلا خریداری شده بودند، بازدهی پیدا می‌کنند و از آن‌جایی که میانگین کم کردن با مقدار ثابت سرمایه انجام می‌شود، به دلیل افزایش قیمت سهام و دارایی‌ها در ترند صعودی، سهام کمتری خریداری می‌شود.

بیشتر بخوانید: استراتژی DCA چیست و چرا در سرمایه‌گذاری اهمیت دارد؟

کلید موفقیت این روش در پایبندی به آن است. استراتژی را تنظیم و تا حد ممکن در بدنه از ایجاد تغییرات پرهیز کنید. فقط در صورتی اعمال تغییر در این استراتژی منطقی خواهد بود که متعادل سازی و ارزیابی مجدد آن باعث افزایش کارایی آن شود.

2. تنوع سبد (Diversifiaction)

 تنوع سبد به طور خلاصه فرآیند خرید انواع دارایی است.

در این حالت سبد خرید ما فقط به یک یا دو دارایی محدود نمی‌شود و از انواع کلاس دارایی، سهام‌های متنوعی خریداری کرده‌ایم. استفاده از این استراتژی باعث از بین رفتن پاسخ احساسی به نوسانات بازار خواهد شد.

در بازار بورس موقعیت‌هایی که همه سهام‌ها به یک باره سقوط کنند بسیار نادر است. در چرخه‌های طبیعی بازار، استفاده از استراتژی تنوع سبد عنصر محافظتی مناسبی ارائه می‌دهد که در آن با سقوط چند سهام در سبد دارایی، حاشیه سود از دست رفته توسط سایر دارایی‌ها پوشش داده می‌شود.

بیشتر بخوانید: راهنمای متنوع‌سازی سبد ارز دیجیتال

تنوع یک سبد می‌تواند به صورت اشکال زیادی در سرمایه گذاری روی صنایع، کلاس دارایی و یا مناطق جغرافیایی مختلف ظاهر شود. حتی قرار دادن املاک و سهام خصوصی نیز در تنوع یک سبد موثر هستند.

چرا احساسات در روانشناسی بازار اهمیت دارند؟

بسیاری از سرمایه‌گذاران احساساتی و واکنش پذیر هستند. برای این دسته از سرمایه‌گذاران، ترس و طمع مهم‌ترین نقاط ضعف آن‌ها محسوب می‌شود.

با توجه به برخی تحقیقات صورت گرفته در این زمینه، ترس (Fear) و طمع (Greed) عواملی هستند که قدرت زیادی برای اثر گذاری روی مغز ما را دارند. این عوامل به شکل چشم‌گیری روی قوه خود کنترلی و تفکر منطقی ما تاثیر منفی می‌گذارند.

می‌توان گفت وقتی حرف از پول و انسان‌ها می‌شود، ترس و طمع می‌توانند انگیزه‌ قدرتمندی برای تصمیم گیری باشند.

چگونه می‌توان سطح ترس و طمع را در بازار بورس اندازه گیری کرد؟

در این بازار اندیکاتور‌های ارزیابی سنتیمنت مختلفی برای رسیدن به این مقصود وجود دارند. شاخص VIX در بازار بورس جهانی می‌تواند سطح ترس و طمع بازار را با اندازه گیری نوسانات سهام ارزیابی کند.

این اندیکاتور‌ها برای اندازه گیری میزان ترس و طمع بازار از 7 فاکتور مختلف بهره می‌برند که امتیاز نهایی را از 0 به عنوان بیشترین ترس و 100 به عنوان بیشترین طمع نشان می‌دهند.

بیشتر بخوانید: شاخص ترس و طمع ارزهای دیجیتال چیست؟

بهترین استراتژی معاملاتی برای نجات از سرمایه گذاری احساسی چیست؟

داشتن یک برنامه سرمایه گذاری و معاملاتی و تعهد به آن بهترین راه پرهیز از معامله توسط احساسات است.

شاخص سرمایه‌گذار منفعل، تنوع سبد دارایی و میانگین گیری بهترین روش‌های جلوگیری از سرمایه گذاری احساسی هستند.

نتیجه گیری

سرمایه گذاری و معامله در بازار‌های مالی بدون دخالت احساسات به نظر راحت می‌رسد اما زمانی که پای پول‌های شما در میان باشد، قضیه متفاوت خواهد بود. 

در هنگام سرمایه گذاری نکاتی وجود دارند که می‌تواند شما را از تعقیب سود‌های بالا (طمع) و اضطراب از فروش (ترس) حفظ کند. در این مسیر، اولین نکته ارزیابی میزان تحمل ریسک و ریسک سرمایه گذاری قابل پذیرش است. با یادداشت کردن حد ضرر و نسبت آن می‌توانید تصمیمات منطقی‌تری در مواقع بحرانی اتخاذ کنید. 

نکته بعدی درک محرک‌ها و نیروهایی که باعث تغذیه روند‌های نزولی و صعودی فعلی می‌شود حیاتی است. شما باید بدانید چرخه نزولی یا صعودی فعلی از کجا سرچشمه می‌گیرد و چه چیزی باعث تقویت یا تضعیف آن خواهد شد.

در هنگام مطالعه این مقاله، ممکن است زمان‌هایی را به یاد بیاوید که با اتخاذ تصمیم از روی احساس و سرمایه گذاری احساسی توانسته‌اید سود‌هایی را کسب کنید اما داده‌ها نشان می‌دهد تعیین استراتژی مناسب و تعهد به آن می‌تواند شما را از نوسانات بازار حفظ و در به دست آوردن نتایج بلند مدت مطمئن سازد.

شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:

• می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
• در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید

برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:

نام شرکت	ویژگی‌ها	امتیاز	لینک ثبت‌نام
کارگزاری آگاه	باشگاه مشتریان با جایزه نرم‌افزار معاملاتی پیشرفته دریافت اعتبار معاملاتی خرید آنلاین صندوق‌ سرمایه‌گذاری ثبت‌نام آنلاین برای کد بورسی

برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود:

نام خدمات	ویژگی‌ها	لینک ثبت‌نام
دوره‌های آموزش تحلیل تکنیکال	دوره‌های حضوری + غیرحضوری شناخته‌شده‌ترین اساتید در سطح مقدماتی، متوسط و پیشرفته ارائه مدرک معتبر گذراندن دوره