همه چیز درباره دامنه نوسان بورس (آپدیت 1401)

در بازارهای بورسی، قوانین و مقرراتی وجود دارند که مانع از تقابل عرضه و تقاضا می‌شوند. دامنه نوسان در بورس، یکی از این قوانین است.

 دامنه مجاز نوسان سهام، از قوانین مهمی است که به عنوان عامل کنترل در برابر نوسان قیمت سهام، کاهش تلاطم بازار و زیان سهامداران در اثر تصمیمات هیجانی استفاده می‌شود. 

دامنه نوسان، در واقع محدودیتی است که برای قیمت هر سهم در نظر گرفته شده و در هر روز اشخاصی که قصد معامله دارند، تنها می توانند در این بازه قیمتی اقدام به خرید و فروش کنند.

بیشتر بخوانید: شروع سرمایه گذاری در بورس

برای درک بهتر مفهوم دامنه نوسان، به مثال زیر توجه کنید:

فرض کنید، امروز قیمت باز شدن سهمی 1000 تومان باشد؛ بنابراین، امروز آن سهم تنها می‌تواند سفارش‌هایی که با قیمتی در بازه 940 الی 1060 تومان است را سفارش‌گیری کند و هر سفارشی خارج از این قیمت (چه بیش‌تر و چه کم‌تر) جزء سفارش‌های غیرقابل قبول محسوب می‌گردد (سفارش‌ها، خارج از قیمت دامنه نوسان ثبت نمی‌شوند).

 لازم به ذکر است که این میزان دامنه نوسان قیمت، برای افراد تازه‌کار و کم‌تجربه مفید است. اگر بازار دچار ضرر و زیان شود، این افراد ضرر سنگین را متقبل نخواهند شد. تمامی افرادی که دارای کد بورسی هستند، می‌توانند بر روی پروفایل خود قیمت مجاز و قیمت پایانی سهام شرکت‌های مربوطه را مشاهده کنند.

شما می‌توانید به راحتی دامنه نوسان قیمت را در یک روز با تمام جزئیات مشاهده نمایید. پس از آن، اگر قصد خرید سهام داشته باشید، با توجه به این میزان قیمت تخمین می‌زنید که نوسان قیمت سهام بین چه قیمتی تا چه قیمت خواهد بود.

 دامنه نوسان بازار فرابورس 

دامنه مجاز نوسان برای شرکت‌های پذیرفته‌شده در بازار فرابورس همانند بازار بورس است.

اما دامنه نوسان بازار پایه فرابورس با سایر محدودیت‌های نوسان قیمتی متفاوت است که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.

 دامنه نوسان بازار پایه

دامنه مجاز نوسان قیمت سهام در بازار پایه با دامنه مجاز نوسان بازارهای بورس و فرابورس متفاوت است.

با توجه به تغییر قوانین بازار پایه در سال 1398 و به‌منظور افزایش شفافیت اطلاعات، شرکت‌های درج‌شده در بازار پایه فرابورس بر اساس شرایط پذیرش، در سه تابلوی پایه زرد، نارنجی و قرمز قرار گرفتند که دامنه نوسان برای هر تابلو متفاوت است. 

بیشتر بخوانید: منظور از حراج پیوسته و ناپیوسته در بورس چیست؟

اما در دیگر روزهای معاملاتی هفته و روز دوشنبه قبل از ساعت 12، دامنه نوسان در تابلوی زرد 3 درصد، تابلوی نارنجی 2 درصد و تابلوی قرمز 1 درصد است.

مبنای تعیین آن، قیمت پایانی روزهای دوشنبه هر هفته است. 

 به عنوان مثال اگر قیمت پایانی سهمی در تابلوی نارنجی و در پایان روز دوشنبه پس از حراج 4 درصدی، 1000 تومان باشد، این نماد در طول هفته تا زمان حراج بعدی (ساعت 12 روز دوشنبه) در بازه 1020 تا 980 تومان خواهد بود.

بنابراین در طول هفته نمادهای درج‌شده در تابلوی نارنجی می‌توانند حداکثر 6 درصد (2+4) نوسان کنند. از این 6 درصد، 4 درصد آن بین ساعت 12 تا 12:30 روز دوشنبه و 2 درصد در سایر روزها است.

چه زمانی می‌توانیم شاهد حذف دامنه نوسان باشیم؟

دامنه مجاز نوسان در بازار بورس به صورت روزانه و همیشگی است.

اما براساس مقررات بازار سرمایه، در برخی از روزهای خاص و به دلیل رویدادهای حائز اهمیت برای شرکت، این قانون برداشته شده و سهم می‌تواند بدون نوسان قیمت معامله شود.

 سه موقعیتی که منجر به حذف دامنه نوسان می‌شوند، به شرح زیر است:

• بازگشایی سهام پس از مجمع عمومی عادی سالانه برای تقسیم سود
• بازگشایی سهام پس از مجمع فوق‌العاده برای کاهش یا افزایش سرمایه
• بازگشایی پس از اعلام افزایش یا کاهش سود هر سهم (EPS) به شرط آنکه از 20 درصد بیشتر باشد. 

بیشتر بخوانید: مجمع عادی و مجمع فوق‌العاده شرکت‌ها چیست؟

مزایای حذف دامنه نوسان چیست؟

1. از بین رفتن بساط صف‌نشینی: موافقان حذف دامنه نوسان اعتقاد دارند در صورتی که این محدودیت وجود نداشته باشد، بازار سهام در زمان رشد و سقوط هیجانی، خیلی زودتر به تعادل می‌‌رسد و معاملات به حالت عادی بر می‌گردد. 
2. بازار کارآمدتر: گروهی از مخالفان دامنه نوسان بر این باورند که وجود دامنه نوسان، منجر به کاهش کارایی بورس می‌شود؛ زیرا وقتی ارزش ذاتی سهم به دلیل انتشار اخبار و تغیـیر عوامل اقتـصادی کاهش یا افزایش می‌‌یابد، لازم است قیمت سهم نیز متناسب با آن تغییر کند و هرچه این دو فاکتور مهم به یکدیگر نزدیک‌تر باشند، بازار کاراتر خواهد بود.
3. افزایش حجم معاملات و نقدینگی سهام: در شرایط فعلی، بسیاری از سهامداران تمایلی به خرید سهام در صف فروش یا تمایل به فروش آن در صف خرید ندارند. این موارد با حذف دامنه نوسان کاملا معکوس می‌شوند؛ چراکه در این صورت زمانی که فشار عرضه افزایش یابد، سهامدار عمده به منظور حفاظت از دارایی‌‌های خود، با خرید سهام از ریزش قیمت آن جلوگیری می‌کند و شاهد افزایش حجم معاملات خواهیم بود.

معایب حذف دامنه نوسان چیست؟

1. ایجاد ضعف در قدرت تحلیل: موافقان دامنه نوسان بر این باورند که، در بازاری امکان حذف دامنه نوسان وجود دارد که از قدرت تحلیل بالایی برخوردار باشد و خرید و فروش اکثر معامله‌گران آن بر اساس تحلیل صورت بگیرد نه بر اساس شایعات و هیجانات.
2.   وجود فرصت کافی برای ارزیابی اخبار: با وجود دامنه نوسان، سرمایه‌گذاران فرصت کافی دارند که اخبار مهم را مجددا ارزیابی کرده و به صورت آگاهانه معامله کنند. بنابراین وقوع اتفاقات احساسی و نسنجیده در بازار کاهش می‌یابد. 
3. عدم وجود بازار گردان‌های حرفه‌ای: با حذف محدودیت دامنه نوسان، در صورتی که حجم معاملات در یک نماد پایین باشد و بازارگردان‌‌ها نتوانند به وظیفه خود به شکل بهینه عمل کنند، ممکن است قیمت سهام یک شرکت در عرض چند دقیقه ریزش سنگینی را تجربه کند.

 منظور از دامنه نوسان نامتقارن چیست؟

با وجود اینکه از مدت‌ها قبل کارشناسان بازار سرمایه پیشنهاد افزایش دامنه‌ نوسان و حتی حذف آن را مطرح کره بودند؛ در بهمن سال 1399، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار از اتخاذ تصمیم مهمی در جلسه شورای عالی بورس خبر داد؛ و آن هم ایجاد دامنه نوسان نامتقارن بود.

در این جلسه مقرر شد تا دامنه نوسان خرید و فروش سهام از منفی 2 تا مثبت 6 درصد تغییر کند و از روز 25 بهمن ماه همان سال، دامنه نوسان بورس تغییر کرد.

این تصمیم موافقان و مخالفان بسیاری داشت؛ موافقان بر این باور بودند که اگر دامنه نوسان کاهش پیدا کند، رشد بازار تعدیل می‌شود و سقوط کمتری را نیز شاهد خواهیم بود؛ در نتیجه زیان کمتری به سرمایه‌گذاران تازه‌وارد می‌رسد.

اما مخالفان بر این باور بودند که افزایش دامنه نوسان، منجر به تعدیل رشد و کاهش سقوط ارزش بازار در بلندمدت نمی‌شود و صرفا در کوتاه‌مدت اثر روانی دارد. همچنین این گروه معتقد بودند که کاهش دامنه نوسان تاثیری بر سرعت رشد بازار نمی‌گذارد و حتی با افزایش دامنه نوسان، بازار شاهد نوسانات بیشتری می‌شود.

با این حال این دامنه نوسان نامتقارن هم تنها تا اردیبهشت سال بعد (1400) دوام داشت و دوباره دامنه نوسان به 5% بازگشت.

پس از آن طبق دستور سازمان بورس در 29 فروردین 1401، دامنه نوسان به 6% افزایش یافت.

در حال حاضر و در مصوبه سازمان بورس که در شهریور 1401 اعمال شد، دامنه نوسان بورس به 7% رسید.

سخن پایانی

با توجه به توضیحات داده شده؛ برخی از سرمایه‌گذاران معتقدند که با وجود مزایایی که دامنه نوسان دارد، اما روند طبیعی معاملات زیر سوال می‌رود و باعث می‌شود قیمت سهام تمایل به حرکت در محدوده قیمتی سقف و کف باشد؛ که این امر هیجان و تلاطم را در بازار افزایش داده و در بلندمدت باعث از بین رفتن اعتماد سرمایه‌گذاران خواهد شد.

 بنابراین لازم است تا سیاستگذاران در این زمینه تمهیداتی را بیندیشند که ضمن دفاع از حقوق و منافع سهامداران خرد، بازار سرمایه نیز به سمت یک بازار رقابتی کامل سوق پیدا کند.

در این مقاله از مجله بورسینس، به توضیح دامنه نوسان بورس، کاربرد، مزایا و معایب آن پرداختیم. امیدواریم که این مقاله برای شما مفید باشد.

شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:

• می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
• در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید

برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:

نام شرکت	ویژگی‌ها	امتیاز	لینک ثبت‌نام
کارگزاری آگاه	باشگاه مشتریان با جایزه نرم‌افزار معاملاتی پیشرفته دریافت اعتبار معاملاتی خرید آنلاین صندوق‌ سرمایه‌گذاری ثبت‌نام آنلاین برای کد بورسی

برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود:

نام خدمات	ویژگی‌ها	لینک ثبت‌نام
دوره‌های آموزش تحلیل تکنیکال	دوره‌های حضوری + غیرحضوری شناخته‌شده‌ترین اساتید در سطح مقدماتی، متوسط و پیشرفته ارائه مدرک معتبر گذراندن دوره