گاهی پیش می‌آید که با توجه به تخلف‌های صورت گرفته، برخی سهم‌ها در بازار بورس، مشمول فرآیند تعلیق شوند یا نام آن‌ها در لیست “سهام تحت احتیاط” درج شود.
معمولا با بروز چنین اتفاقی، سهام‌داران نگران می‌شوند و سرمایه خود را در خطر می‌بینند. اما آیا واقعا این مسئله نگران‌کننده است؟
در این مقاله قصد داریم تا مفهوم تعلیق در بورس و معامله تحت احتیاط را بررسی کرده و اقداماتی که از ضرر و زیان شما در این وضعیت جلوگیری می‌کند را شرح دهیم.
عناوین مطلب:
چه عواملی منجر به تعلیق سهام می‌شوند؟
گاهی ممکن است در بازار بورس، نماد شرکت‌های بورسی با توجه به دلایل مختلف، مشمول فرآیند تعلیق شوند. یکی از این موارد، عدم رعایت ماده 141 قانون تجارت است. متن این ماده به شرح زیر است:
“مطابق با ماده 141 قانون تجارت، اگر بر اثر زیان‌های وارده حداقل نصف سرمایه شرکت از میان برود، هیئت مدیره مکلف است بلافاصله مجمع عمومی فوق‌العاده صاحبان سهام را دعوت نماید تا موضوع انحلال یا بقاء شرکت مورد شور و رای واقع شود.”
بیشتر بخوانید: وضعیت نماد شرکت‌ها در بورس (مجاز، ممنوع و متوقف بودن)
به بیان ساده‌تر اگر نیمی از دارایی‌های یک شرکت از بین برود، نشانگر مواجهه شرکت با مشکلات جدی مالی است. در حقیقت این قانون اعضای هیئت مدیره را موظف می‌کند که چاره‌ای برای این موضوع بیندیشند.
در همین راستا هیئت مدیره مکلف است که سهام‌داران را برای تشکیل مجمع عمومی فوق‌العاده دعوت کند. در مجمع عمومی فوق‌العاده تشکیل شده، ابتدا باید در رابطه با انحلال و یا بقای شرکت تصمیم‌گیری شود. در صورتی که هیئت مدیره برای برگزاری مجمع عمومی فوق العاده اقدامی نکند، این وظیفه بر عهده بازرس خواهد بود.
در ادامه متن ماده 141 قانون تجارت مقرر شده که: “هرگاه مجمع مزبور رای به انحلال شرکت ندهد، باید در همان جلسه و با رعایت مقررات ماده 6 این قانون سرمایه، شرکت را به مبلغ سرمایه موجود کاهش دهد.”
به عبات دیگر بسته به نوع تصمیم شرکت باید یکی از فرآیندهای زیر طی شود:
- اگر تصمیم به انحلال شرکت گرفته شود، باید مطابق با قانون، فرآیند انحلال شرکت آغاز شود. پس از انحلال شرکت، دارایی و اموال آن به فروش رفته و ابتدا مطالبات طلبکاران تسویه خواهد شد. سپس وجه باقی مانده بین سهام‌داران بر اساس نسبت تعداد سهم‌های آن‌ها تقسیم می‌شود.
- اگر در مجمع برگزار شده تصمیم به بقای شرکت گرفته شود، باید در همان جلسه و با رعایت مقررات ماده 6 این قانون، هیئت مدیره راهکاری مانند کاهش سرمایه شرکت را ارائه دهد.
بیشتر بخوانید: جزییات مهم ماده 141 قانون تجارت چیست؟
در صورتی که هیئت مدیره، مجمع عمومی فوق‌العاده برگزار نکند، هر ذی‌نفع می‌تواند انحلال شرکت را از دادگاه صلاحیت‌دار درخواست کند.
اما به جز این مورد، تخلفات دیگری نیز ممکن است رخ دهد. شرکت‌ها هنگام پذیرش در بازار بورس، قوانین مختلفی را به منظور حضور در بازار بورس اوراق بهادار می‌پذیرند. این قوانین به شرح زیر است:
- ارائه سر وقت و به موقع صورت‌های مالی جدید شرکت‌ها
- توجه به دستورالعمل‌ها و الزامات سازمان در زمان پرسش و پاسخ از مدیر شرکت
- ارائه گزارش‌های دقیق از جلسات هیئت مدیره
- ارائه گزارش‌های مربوط به کنترل داخلی
- عدم انجام معاملات مشکوک
- گزارش‌های دقیق در خصوص حسابرسی قانونی به منظور شفافیت ساختار مالی شرکت
- پیروی از دستورالعمل‌ها و ضوابط سازمان بورس در خصوص افشای اطلاعات با اهمیت
- برگزاری مجامع عمومی سالیانه در زمان مشخص و در حضور سهام‌داران شرکت
یکی از مهم‌ترین دلایل توقف نماد یک شرکت بورسی، افشای اطلاعات با اهمیت الف و ب است. افشای اطلاعات از سوی شرکت، علاوه بر دریافت تذکر کتبی، نماد معاملات شرکت را نیز مشمول فرآیند تعلیق خواهد کرد.
منظور از فرآیند تعلیق سهام در بورس چیست؟
اگر شرکت‌ها به هر دلیلی در انجام مواردی که در بالا ذکر شد، کوتاهی کنند یا این که این موارد را با تاخیر انجام دهند، سهام آن‌ها مشمول فرآیند تعلیق می‌شود. در واقع اولین گام، اطلاعیه‌ای است که به منزله هشدار و از جانب سازمان بورس خطاب به شرکت منتشر می‌شود.
چنان‌چه ناشران طی مدت معین به این هشدار توجه نکنند، ممکن است از بازار بورس اخراج شوند؛ بنابراین دیگر سهام آن شرکت‌ها در بازار معامله نخواهد شد.
این هشدار، هشدار فرآیند تعلیق است که پس از آن معمولا شرکت‌ها اقدام به انتشار صورت‌های مالی خود می‌کنند. در حقیقت سازمان بورس به کمک این هشدار سعی در برقراری نظم در بازار دارد. به همین خاطر، شرکت‌ها تمام تلاش خود را می‌کنند تا اطلاعات و صورت‌های مالی را به موقع ارائه دهند.
به طور کلی، فرآیند تعلیق به فرآیندی گفته می‌شود که طی آن یک شرکت بورسی، باید برخی اقدامات را انجام دهد تا مانع از تعلیق سهام خود شود. مطابق رویه اجرایی مواد 38 و 39 دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران، پس از این که مشخص شود شرکت‌ها الزامات پذیرش و افشای اطلاعات را رعایت نکرده‌اند، ناشر (شرکت بورسی) در زمان فرآیند تعلیق فرصت دارد تا حداقل الزامات را رعایت کند.
در صورتی که این اتفاق نیفتد، سهام شرکت در وضعیت “مشمول فرآیند تعلیق” قرار می‌گیرد.
توجه داشته باشید که مفهوم “فرآیند تعلیق” با خود “تعلیق” متفاوت است. به بیان دیگر زمانی که یک سهام مشمول فرآیند تعلیق می‌شود، همچنان معاملات آن مطابق با روال قبلی در جریان است.
اگر شرکت‌ها در مدت زمان مشخص شده، حداقل الزامات را فراهم نکنند، در آن زمان؛ نماد شرکت تعلیق خواهد شد؛ این مسئله بیان‌گر آن است که نماد متوقف می‌شود و تا اطلاع ثانوی معاملاتی در آن انجام نمی‌شود.
از کجا بدانیم که سهام یک شرکت، مشمول فرآیند تعلیق شده است؟
از نکات مهمی که باید قبل از سرمایه‌گذاری روی یک سهام خاص در نظر بگیرید، این است که آیا سهام مورد نظرتان مشمول فرآیند تعلیق شده است یا خیر.
نمادهایی که مشمول این فرآیند هستند، به صورت روزانه در سایت سازمان بورس اوراق بهادار تهران به نشانی tse.ir درج می‌شوند. به منظور آگاهی از فهرست سهام مشمول فرآیند تعلیق و یا سهام تحت احتیاط در بورس، می‌توانید همانند شکل زیر، با انتخاب تب “نمادهای تحت احتیاط، مشمول فرآیند تعلیق و تعلیق شده”، شرکت‌هایی که نمادشان در بازار بورس تعلیق شده یا در فرآیند تعلیق قرار دارند را مشاهده کنید.
همچنین با انتخاب دکمه “ادامه”، صفحه جدیدی برایتان باز می‌شود که در آن تمامی شرکت‌های مشمول فرآیند تعلیق، تحت احتیاط و تعلیق شده به همراه تاریخ شروع فرآیند و دلایل تعلیق آن‌ها قابل مشاهده است.
علاوه بر این، یک راه دیگر نیز برای آگاهی از نمادهای تعلیق شده وجود دارد؛ و آن مراجعه به سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران به آدرس tsetmc.com است. در این سایت، اگر نمادی مشمول فرآیند تعلیق شده باشد، در کنار نام آن شرکت علامت مثلث خطر دیده می‌شود.
با کلیک بر روی این علامت، می‌توانید دلایل تعلیق آن را نیز مشاهده کنید. نمادهایی که با این علامت مشخص شده‌اند، به طور موقت از جانب سازمان بورس هشدار دریافت کرده‌اند و شما باید در خصوص آن‌ها با احتیاط بیشتری عمل کنید.
بیشتر بخوانید: همه‌چیز درباره فیلتر سایت بورس (Tsetmc) + لیست فیلترهای کاربردی
اعطای فرصت به سهام تحت احتیاط یا مشمول فرآیند تعلیق
پس از هشدار به شرکت‌ها، سازمان بورس اوراق بهادار فرصتی را به شرکت‌ها می‌دهد تا مشکلات موجود را برطرف کنند. شرکت‌ها برای خارج کردن سهام خود از لیست مشمول فرآیند تعلیق و جلوگیری از تعلیق نماد، بایستی در مدت زمان مشخص شده، دستورالعمل‌های لازم را اجرا کنند.
اگر شرکت‌ها بعد از اتمام این زمان، اقدامات لازم را انجام ندهند، نماد آن‌ها تعلیق می‌شود.
در واقع با این کار، سازمان بورس پیش از آنکه نماد یک شرکت بورسی را تعلیق کند، به سهام‌داران آن شرکت مهلت می‌دهد تا در صورت تمایل سهام خود را بفروشند و نقد کنند. همچنین به شرکت نیز این فرصت داده می‌شود که اقدامات لازم را به منظور جلوگیری از تعلیق انجام دهد.
بنابراین، اگر شرکت‌ها در یک قدمی تعلیق باشند، در فهرست “سهام تحت احتیاط” قرار می‌گیرند؛ و اگر نتوانند پس از فرصت اعطا شده الزامات را فراهم کنند، در فهرست “تعلیق” قرار می‌گیرند.
چگونه اطلاعیه اعطای فرصت به شرکت‌ها را مشاهده کنیم؟
اطلاعیه‌هایی که در خصوص اعطای فرصت به شرکت‌های مشمول فرآیند تعلیق وجود دارد، در سایت کدال قابل مشاهده است.
به این منظور، پس از ورود به سایت کدال، می‌توانید در بخش اطلاعیه‌ها، نماد مورد نظر را وارد و جستجو کنید. اگر سهام مشمول فرآیند تعلیق شده باشد، در میان اطلاعیه‌ها، اطلاعیه‌ای با عنوان “اعطای فرصت به ناشر جهت رعایت دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار” را خواهید دید.
در اطلاعیه مذکور دلیل تعلیق نماد و تاریخی برای فراهم کردن الزامات نیز مشخص شده است. ناشر موظف است تا تاریخ تعیین شده، اقدامات لازم را انجام دهد تا از تعلیق رهایی یابد. البته این امکان نیز وجود دارد که فرصت اعطا شده تا تاریخ دیگری تمدید شود. این مسئله نیز از طریق اطلاعیه دیگری در سایت کدال، قابل مشاهده است.
چه زمانی نمادهای تعلیق شده بازگشایی می‌شوند؟
همانطور که گفتیم، اگر سهام مشمول فرآیند تعلیق، از فرصت اعطا شده استفاده نکند، تعلیق خواهد شد. اما زمان خروج از تعلیق با توجه به عملکرد شرکت‌ها متفاوت است.
هر زمان که ناشر دلایل تعلیق شدن را برطرف کند، از تعلیق خارج می‌شود. البته گاهی ممکن است ابهامات زیادی در ارائه اطلاعات وجود داشته باشد که در این صورت نماد به مدت طولانی بسته خواهد ماند. به همین دلیل توصیه می‌کنیم که پیش از خرید سهام، به این مسئله توجه کنید تا سرمایه شما به مدت طولانی در جایی قفل نشود.
برای بازگشایی نمادهای تعلیق‌شده هیچ محدودیت زمانی وجود ندارد. اگر نمادی بیش از پنج روز متوقف شود، با عنوان تعلیق شناخته خواهد شد. معمولاً تعلیق نماد از 3 تا 10 روز است و ممکن است تا 30 روز نیز ادامه پیدا کند.
منظور از معاملات سهام تحت احتیاط در بورس چیست؟
منظور شرکت‌هایی است که مشمول بندهای ب و ج ماده 19 مکرر 1 دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات در بورس اوراق بهادار تهران شده‌اند.
سازمان بورس، قبل از آنکه یک شرکت را به حالت “تعلیق” در بیاورد، آخرین مهلت را به سهام‌دارانش می‌دهد تا سهام خود را نقد کنند. در واقع شرکت‌هایی که زمان تعلیق آن‌ها بسیار نزدیک است، در فهرست “معامله تحت احتیاط” سازمان بورس قرار دارند. به معاملاتی که در خصوص این شرکت‌ها انجام می‌شود، “معاملات تحت احتیاط” گفته می شود.
لازم به ذکر است، شرکت‌هایی که در لیست معامله تحت احتیاط قرار دارند، الزاما تعلیق نمی‌شوند و ممکن است وضعیت شرکت تغییرات مثبت داشته باشد؛ اما در هر صورت یک سرمایه‌گذار باید بداند خرید سهام این شرکت‌ها ریسک بسیار بالایی دارد. به عنوان مثال، در برخی مواقع ممکن است نماد معاملاتی اصلا باز نشود و برای روند اخراج از بورس مورد بررسی قرار گیرد.
اگر یکی از سه مورد زیر درباره شرکت رخ دهد، نماد شرکت عنوان “تحت احتیاط” به خود می‌گیرد.
- ورشکستگی یکی از مشتریان عمده ناشر
- عدم افشای به موقع اطلاعات با اهمیت موضوع ماده 13
- ظن دست‌کاری بازار
اگر یک ماه از زمان تعلیق بگذرد ولی ناشر هیچ اقدامی به منظور رفع تعلیق انجام نداده باشد، دو حالت متفاوت ممکن است پیش بیاید:
- سهام تحت احتیاط باز شود و سازمان بورس به سهام‌داران اعلام کند که این شرکت از شفافیت کافی برخوردار نیست. کارگزاران نیز در چنین شرایطی، فرم اطلاع از ابهام را به سهام‌داران می‌دهند.
- احتمال دیگری که وجود دارد این است که نماد بازگشایی نشود و بررسی‌های لازم به منظور اخراج از بورس در دستور کار قرار گیرد.
آیا خرید و معامله سهام تحت احتیاط یا مشمول فرآیند تعلیق خطرناک است؟
بسیاری از سرمایه‌گذاران این سوال را دارند که آیا باید از انتشار اخبار مربوط به تعلیق سهام بترسیم؟ پاسخ این سوال واضح است؛ بله!
شاید در اخبار مختلف به این موضوع اشاره کنند که این مسئله ترسی ندارد و این سهام با سایر سهام تفاوت چندانی ندارند؛ اما واقعیت این است که این نمادها چندان قابل‌اعتماد نیستند؛ چراکه شفافیت در اطلاعات را رعایت نکرده‌اند.
در بسیاری از موارد، فرآیند تعلیق سهام مدتی طول می‌کشد و سرمایه سهام‌داران به اصطلاح می‌خوابد. پس در خرید این‌گونه سهام باید احتیاط لازم را مدنظر قرار داد.
توجه داشته باشید که نباید به محض انتشار اخبار درباره این موضوع، بلافاصله سهام خود را بفروشید؛ چراکه اگر سهام مشمول فرآیند تعلیق یا تحت احتیاط است، هیچ ارتباطی با سودده یا زیان‌ده بودن شرکت موردنظر ندارد. در واقع عوامل مختلفی در این مسئله دخیل هستند که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به عدم رعایت شفاف‌سازی و یا عدم ارائه به‌موقع اطلاعات اشاره کرد.
سخن پایانی
ممکن است شرکت‌های بورسی به دلایل مختلفی که مهم‌ترین آن به ارائه گزارش‌های صورت‌های مالی برمی‌گردد، مشمول فرآیند تعلیق و یا حتی توقف دائمی شوند. یا ممکن است برخی از سهم‌ها در وضعیت تحت احتیاط قرار بگیرند که این مورد نیز مربوط به عدم ارائه گزارش‌های ماهانه بورسی، ورشکستگی یا ظن دست‌کاری بازار است.
اگر شما سهام‌دار شرکتی هستید که به چنین وضعیتی دچار شده است، به خاطر داشته باشید که نباید تصمیمات عجولانه بگیرید؛ بلکه باید با مطالعه مداوم اطلاعیه‌های سایت کدال، وضعیت شرکت را پیگیری کنید. بعد از پیگیری، می‌توانید با اطمینان بیشتری نسبت به فروش یا نگهداری سهام خود تصمیم‌گیری کنید.
شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:
- می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
- در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید
برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:
برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود: