توکن غیرقابل‌تعویض یا ان‌اف‌تی (NFT) چیست؟

اگر هنوز نام توکن غیرقابل‌تعویض (Non-Fungible Token) یا به‌اختصار ان‌اف‌تی‌ (NFT) را نشنیده‌اید، به‌زودی با آنها آشنا خواهید شد.

چه کارت‌های ورزشی دیجیتالی و چه آثار هنری دیجیتالی، ان‌اف‌تی‌‌ها طوفانی در اینترنت به راه انداخته‌اند. اما ماهیت دقیق این توکن‌ها چیست؟

ان‌اف‌تی‌ یا توکن غیرقابل‌تعویض چیست و چه کاربردی دارد؟

ان‌اف‌تی‌ یا توکن غیرقابل‌تعویض براساس فناوری بلاک‌چین ایجاد شده است و نشانه‌ای مبنی بر مالکیت یک دارایی ویژه محسوب می‌شود.

دقیقاً همانطور که هر بلیت یک کنسرت موسیقی نشانه مالکیت مکانی ویژه برای آن کنسرت موسیقی است، توکن غیرقابل‌تعویض نیز دارایی دیجیتالی است که در بلاک‌چین ذخیره می‌شود و نشان می‌دهد که دارندۀ توکن مالک اثر، شی، مکان یا یک ویژگی خاص است.

از آنجا که ماهیت بلاک‌چین شفاف است، همه کاربران شبکه می‌توانند بررسی کنند که چه کسی مالک کدام توکن است.

«غیرقابل تعویض» به چه معناست؟

در مقابل دارایی‌های ‌تعویض‌نا‌پذیر (Non-Fungible)، دارایی‌های تعویض‌پذیر (اصطلاحا Fungible) قرار دارند که به‌راحتی قابل مبادله هستند.

یک اسکناس ۱۰ هزار تومانی کاملاً تعویض‌پذیر یا Fungible است، به این معنا که شما به‌راحتی می‌توانید اسکناس ۱۰ هزار تومانی خود را با اسکناس ۱۰ هزار تومانی دوست‌تان عوض کنید، بدون اینکه ارزش هر یک از اسکناس‌ها تغییر کند.

همچنین، می‌توان با پرداخت یک یا چند اسکناس ۱۰ هزار تومانی، کالایی خریداری یا خدماتی دریافت کرد، صرف نظر از اینکه این اسکناس متعلق به شما باشد یا متعلق به همسایه‌تان.

درواقع، دارایی‌های تعویض‌پذیر را به‌راحتی می‌توانید تعویض یا مبادله کنید.

از سویی دیگر، توکن‌های غیرقابل‌تعویض یا NFT ها توکن‌هایی منحصربه‌فرد هستند که نمی‌توان آنها را به‌راحتی تعویض کرد.

یک توکن در واقع یک دارایی دیجیتال است که روی شبکه بلاک‌چین نگهداری و منتقل می‌شود.

NFT هنری چیست؟

گفتیم که NFT ها دارایی‌های دیجیتالی هستند که فقط بصورت دیجیتال وجود دارند، پس NFT ها قابل لمس نیستند ولی مالکیت یک چیز را اثبات می‌کنند. آن چیز می‌تواند یک اثر هنری باشد.

مفهوم Art NFT یا NFT هنری همین است.

یکی از اصلی‌ترین کاربردهای توکن‌های NFT، در زمینه مالکیت و خریدوفروش آثار هنری است.

با استفاده از توکن‌های غیرقابل‌تعویض یا ان‌اف‌تی‌ها، میلیون‌ها دلار اثر هنری روی بلاک‌چین خرید و فروش می‌شود.

یکی از مشهورترین هنرمندانی که از ویژگی توکن‌های غیرقابل‌تعویض استفاده می‌کند، مایکل جوزف وینکلمن (Michael Joseph Winkelmann)، طراح و گرافیست معروف آمریکایی به بیپِل (Beeple) است.

بیپِل اولین بار ۲۱ مورد از آثار هنری خود را به ارزش ۳.۵ میلیون دلار در بازار دیجیتالی نیفتی گِیتوِی (Nifty Gateway) به فروش رساند و پس از آن رکورد فروش شاهکارش به‌نام «هرروز: ۵۰۰۰ روز اول» را با قیمت ۶.۵ میلیون دلار در خانه حراج کریستی به ثبت رساند.

آثار هنری تنها مواردی نیستند که در این بازارهای دیجیتالی مبادله می‌شوند. کارت‌های ورزشی دیجیتالی نیز روزبه‌روز حجم بیشتری از فضای توکن‌های غیرقابل‌تعویض را به خود اختصاص می‌دهند.

تا به امروز، طرفداران بسکتبال بیش از ۲۳۰ میلیون دلار برای کارت‌های تاپ شات (Top Shot) بسکتبال ان‌بی‌اِی (NBA) هزینه کرده‌اند. این کارت‌ها نمایان‌گر لحظات تاریخی ویژه‌ای از این ورزش هستند و از هر کارت فقط تعداد محدودی وجود دارد.

در سال 2021 کارتی که لِبرون جیمز (Lebron James)، بسکتبالیست مشهور، را به تصویر کشیده بود با رقم خیره‌کننده ۲۰۰,۰۰۰ دلار و از طریق توکن‌های غیرقابل‌تعویض به فروش رفت.

بلاک‌چین اتریوم مالکیت و کمیاب‌بودن این کارت‌ها را تضمین می‌کند.

نکته جالب و دیوانه‌وار خرید با چنین مبلغ هنگفتی این است که هرکسی می‌تواند آثار هنری بیپل و تصویر لبرون جیمز را دانلود کند.

فقط کافی است روی گزینه «ذخیره تصویر» (save image) لپ‌تاپ خود کلیک کنید. درواقع، آنچه خریداران را مجاب می‌کند چنین هزینه‌هایی برای NFT پرداخت کنند، نه خود اثر هنری، بلکه اثبات مالکیت آن است.

خریداران توکن‌های غیرقابل‌تعویض شبیه به کلکسیونرهای آثار هنری هستند که باارزش‌ترین دارایی‌های خود را در موزه‌ها به نمایش می‌گذارند.

از طریق توکن‌های غیرقابل‌تعویض، کلکسیونرهای آثار هنری می‌توانند حامی آنلاین هنرمندان مورد علاقه خود باشند.

با توجه به رشد و گسترش فناوری، کاملاً طبیعی به نظر می‌رسد که تصمیم بگیریم آثار هنری را از بازارهای دیجیتال خریداری کنیم.

کالکشن NFT چیست؟

کالکشن NFT، به مجموعه‌ای از توکن‌های NFT گفته می‌شود که توسط یک هنرمند یا گروهی از هنرمندان انتشار می‌یابد. کالکشن‌های NFT معمولا تعداد محدودی NFT را در خود جای می‌دهند و دارای یک سبک و استایل خاص هستند.

از جمله کالکشن‌های مشهور‌ NFT، می‌توان به کالکشن Bored Ape Yacht Club اشاره کرد. این کالکشن شامل 10 هزار میمون می‌شود که هر کدام از آنها کاراکترهای خاص با ویژگی‌های خاص هستند.

یکی از جذابیت‌های دنیای NFT این است که هرکسی می‌تواند کالکشن خود را بسازد و منتشر کند و هیچ شرایط خاصی برای ایجاد و انتشار کالکشن NFT وجود ندارد.

هنرمندانی که دست به ساخت و انتشار NFT بصورت تکی یا کالکشن می‌زنند اغلب دارای مهارت در طراحی گرافیکی روی کامپیوتر و سایر مهارت‌های گرافیکی هستند.

ساخت NFT چیست؟

ساخت NFT یعنی ایجاد توکن NFT روی بلاک‌چین.

شاید شنیدن این اصطلاحات شما را سردرگم کند یا به نظر شما کاری پیچیده به نظر برسد، البته اگر با کیف پول‌ها و اپلیکیشن‌های ارزهای دیجیتال تجربه نداشته باشید احتمالا همینطور خواهد بود.

واقعیت این است که ساخت NFT چندان پیچیده نیست و فقط نیاز به مقداری ارز دیجیتال دارد. در این مطلب نحوه ساخت NFT را بخوانید.

ارز NFT چیست؟

NFT ها، خود از انواع توکن‌هایی هستند که می‌توانند روی بلاک‌چین ایجاد شوند.

بنابراین NFT ها را می‌توان نوعی ارز دیجیتال دانست (از برخی جهات).

NFT ها اغلب روی شبکه اتریوم خرید و فروش می‌شوند، به همین دلیل قیمت گذاری آنها نیز اغلب براساس ETH (اتریوم) که ارز بومی شبکه اتریوم است انجام می‌شود.

همینطور خرید و فروش NFT ها در بازارهای NFT مشهور، با ارزهای دیجیتال دیگر مانند USDC و DAI نیز انجام می‌گیرد.

Mint NFT چیست؟

Mint به معنای ضرب کردن است، مثلا ضرب کردن سکه.

Mint NFT در دنیای ان‌اف‌تی به معنای ایجاد NFT برای اولین بار است.

زمانیکه یک پروژه NFT اعلام می‌کند که قصد عرضه NFT دارد، معمولا به عده‌ی خاصی از افراد (یا عموم) اجازه انتشار آن روی بلاک‌چین را می‌دهد. به اینکار اصطلاحا Minting an NFT گفته می‌شود.

در واقع شخصی که NFT را برای اولین بار Mint می‌کند، صاحب آن NFT خواهد بود و می‌تواند از مزایای داشتن آن NFT که رشد احتمالی قیمت یا سایر مزایای تعریف شده برای آن NFT است بهره بگیرد.

Mint کردن NFT را می‌توان ایجاد یک NFT برای اولین بار دانست.

برای Mint NFT شما نیاز به کیف پول و مقداری ارز دیجیتال برای پرداخت هزینه Mint و کارمزد تراکنش دارید.

اگر NFT قرار است روی شبکه اتریوم Mint شود، کیف پول متامسک یک گزینه مناسب است و باید مقداری اتریوم در این کیف پول داشته باشید.

اگر Mint یک NFT از یک پروژه به خصوص را دارید باید توجه داشته باشید که تاریخ Mint از قبل اعلام می‌شود، به جزییات و موارد خواسته شده دقت کنید. اغلب پروژه‌ها قیمت خاصی برای Mint در نظر می‌گیرند. برخی نیز Mint را رایگان می‌کنند. با این حال، همیشه کارمزد تراکنش شبکه را باید بپردازید.

NFT در بازی‌های مبتنی بر بلاک‌چین

اگر اهل بازی‌های موبایلی یا کامیپوتری باشید می‌دانید که گاهی آیتم‌های خاصی در این بازی‌ها قابل خرید و فروش است.

مثلا در بازی کانتر استرایک، اسکین‌های مختلفی قابل خرید و فروش است.

یکی از مهمترین کاربردهای NFT این است که آیتم‌های درون بازی‌ها نیز می‌توانند به صورت NFT وجود داشته باشند و هر شخص مالک واقعی آن آیتم در بازی باشد و حتی در آینده بتواند آن آیتم را در بازی دیگری که از آن NFT پشتیبانی می‌کند استفاده کند!

NFT ها در متاورس نیز کاربردهای زیادی خواهند داشت، در مورد متاورس اینجا بخوانید

اکنون پلتفرم‌های بازی‌های مبتنی بر بلاک‌چین، همچون دیسِنترالند (Decentraland) به کاربران اجازه می‌دهد تا در دنیای دیجیتال، زمین یا املاک و مستغلات خرید و فروش کنند.

مطلب مرتبط: پلتفرم دیسنترالند (Decentraland) و توکن مانا (MANA) چیست؟

دیسِنترالند همیشه کاربران ویژه خود را داشته است؛ با این حال، طی سال 2021 این پلتفرم به یکی از رسانه‌های اجتماعی پربازدید تبدیل شده است و ظاهراً جای پای خود را در فضای اینترنت محکم کرده است.

اگرچه اولین آزمایش‌های توکن‌های ان‌اف‌تی به سال ۲۰۱۳-۲۰۱۴ بازمی‌گردد، به نظر می‌رسد که تازه در ابتدای سال ۲۰۲۱، بازار این توکن‌ها به بلوغ مطلوبی رسیده و مورد پذیرش عموم قرار گرفته است.

با این وجود، چندین مسئله حل‌نشده در بازار توکن‌های غیرقابل‌تعویض باقی مانده است.

از آنجا که ارز اصلی مبادله‌ای و شبکه‌ای که بازارهای ان‌اف‌تی روی آن بنا شده‌اند، ارز و بلاک‌چین اتریوم است، هزینه تراکنش این توکن‌ها گاهی بسیار زیاد است.

در پلتفرم‌هایی مانند رِیریبل (Rarible) یا اُپن سی (OpenSea) که پیشگامان فعلی بازار توکن‌های غیرقابل‌تعویض محسوب می‌شوند، نه‌تنها هر تراکنش (اعم از خلق ان‌اف‌تی، خرید و انتقال مالکیت) برای کاربران هزینه گزافی به همراه دارد، بلکه ترافیک شبکه اتریوم را به‌شدت سنگین‌تر می‌کند.

با این حال، با توجه به تغییر معماری شبکه اتریوم، امید به بهبود وضعیت تراکم شبکه وجود دارد. در این بین، بازارهای خاصی نیز راه‌حل‌هایی فنی برای رفع محدودیت‌های فعلی شبکه پیدا کرده‌اند.

به‌عنوان مثال، پروژه ان‌اف‌تی نوپای Drops.is قرار است به شما کمک کند تا علاوه بر خرید و فروش توکن‌های غیرقابل‌تعویض فعالیت‌های دیگری نیز در این حوزه انجام دهید.

این پروژه جدید به کاربران اجازه می‌دهد ان‌اف‌تی جدید ایجاد کنند و به سهام‌گذاری و وام‌گیری از طریق ان‌اف‌تی‌های شخصی خود بپردازند.

این پروژه همچنین با استفاده از راه‌حل‌های لایه دوم و شبکه پُلیگان (Polygon)، هزینه این تراکنش‌ها را به چند سِنت کاهش می‌دهد (که توسط خود پلتفرم پرداخت می‌شود) و از تراکم و ترافیک شبکه اتریوم نیز می‌کاهد.

اقتصادی نوین با توکن‌ غیرقابل‌تعویض

هیجان‌انگیزترین بخش انقلاب توکن‌های غیرقابل‌تعویض (NFT ها) کمک و حمایت مالی از هنرمندانی است که در هنرهای دیجیتال تخصص دارند.

تا به امروز، این هنرمندان به علت ماهیت هنر دیجیتال و امکان تکثیرپذیری بی‌نهایت این آثار، راه بسیار سختی برای فروش آثار هنری و خلاّقه خود داشتند.

اما اکنون و به کمک توکن‌های غیرقابل‌تعویض، طرفداران واقعی این هنرمندان می‌توانند مستقیماً و بدون نیاز به واسطه یا پلتفرم شخص ثالث، از آنها حمایت کنند.

شایان ذکر است که هنرمندان تنها افرادی نیستند که می‌توانند از توکن‌های غیرقابل‌تعویض کسب درآمد کنند. حوزه‌های دیگر، همچون بازار فروش کارت‌های ورزشی، نیز به کمک توکن‌های غیرقابل‌تعویض رشد قابل‌توجهی داشته است.

سخن آخر

پدیدۀ توکن‌ غیرقابل‌تعویض داغ‌ترین مبحث اخیر در حوزه ارزهای دیجیتال هستند و با جلب توجه روزافزون هنرمندان به این حوزه، بر شهرت و گسترش بازار توکن‌های غیرقابل‌تعویض نیز افزوده می‌شود.

برای خواندن مطالب بیشتر در مورد ان‌اف‌تی و فرصت‌های پولسازی و کسب درآمد عالی که از این طریق ایجاد شده توصیه می‌کنیم دسته بندی مطلب مرتبط با NFT را در بورسینس بخوانید.

مقالات مرتبط:

• ولت چیست