آموزش سرمایه گذاری در بورس

با توجه به رونق بازار بورس، افراد زیادی قصد سرمایه گذاری در این بازار را دارند؛ اما به دلیل اینکه دانش لازم در این زمینه را ندارند، از سرمایه گذاری در بورس صرف نظر می‌کنند.

در این مقاله از بورسینس، قصد داریم به طور کامل بازار بورس و نحوه سرمایه گذاری در آن را برای شما شرح دهیم.

ویدئوی گام‌های سرمایه گذاری در بورس

لینک‌ها:

شروع دریافت کدبورسی در کارگزاری

کارمزد و هزینه معاملات در بورس

لیست کلاس‌های آنلاین و حضوری (مقدماتی تا پیشرفته)

نحوه انجام معاملات کاغذی و صوری (جهت یادگیری)

چرا سرمایه گذاری در بورس؟

قبل از اینکه بخواهیم درباره بازار بورس صحبت کنیم؛ باید بدانیم که چرا سرمایه گذاری در بورس از اهمیت زیادی برخوردار است؟

براساس آمار سال‌های اخیر؛ بازار بورس پربازده‌ترین بازار ایران بوده و از بازار‌های موجود همانند ارز، مسکن، طلا و … به ‌مراتب سوددهی بالاتری داشته است. از طرف دیگر؛ مهم‌ترین ویژگی این بازار، کسب سود مرکب و قابل ‌توجهی است که از افت سرمایه در برابر تورم جلوگیری می‌کند.

مورد بعدی که می‌توان به آن اشاره کرد؛ امکان فعالیت آنلاین در این بازار است که در وقت، انرژی و حتی سرمایه موردنیاز برای کسب‌وکار صرفه‌جویی می‌کند.

لزوم یادگیری بورس

به طور کلی؛ بدون آموزش و مهارت کافی، موفقیت در هر بازار مالی امکان‌پذیر نخواهد بود. بازار بورس یک بازار نوین و آنلاین است که ورود به آن، نیازمند حجم زیادی از اطلاعات و آموزش‌های تخصصی است.

از طرف دیگر؛ آموزش بورس، نوعی سرمایه گذاری روی خود فرد است؛ چراکه شما با یادگیری مفاهیم بازار بورس، مهارت‌هایی به دست می‌آورید که حتی در بازار‌های دیگر و تمام معاملات و سرمایه گذاری‌های شما تاثیرگذار است.

موضوعاتی مانند کار با سامانه‌های معاملاتی، نوسانات موجود در بازار سرمایه، توانایی تحلیل قبل از هرگونه انجام معامله و داشتن اطلاعات از سهم‌ها، لزوم آموزش برای ورود به بازار بورس را به ما یاد‌آوری می‌کند.

به خاطر داشته باشید که بازار بورس، به ‌هیچ‌ عنوان با سرمایه‌گذاران بدون دانش و آگاهی شوخی ندارد و زیان‌های سنگینی در انتظار افراد بودن مهارت خواهد بود.

مقالات مربوط به آموزش بورس برای افراد تازه کار را اینجا بخوانید.

انواع روش‌های سرمایه گذاری در بورس

وجود ابزارها و نهادهای مالی متنوع باعث شده که سرمایه گذاری در بورس، به روش‌های مختلفی انجام شود.

هر شخص متناسب با میزان آشنایی خود با بورس، سطح دانش مالی، میزان ریسک پذیری و مقدار زمانی که در اختیار دارد، گزینه مناسب برای سرمایه گذاری را در بورس انتخاب می‌کند.

به طور کلی؛ دو نوع روش سرمایه گذاری مستقیم و غیرمستقیم در بازار سرمایه وجود دارد که در ادامه به بررسی هر کدام از این روش‌ها می‌پردازیم:

روش سرمایه گذاری مستقیم در بورس

در روش سرمایه گذاری مستقیم، سرمایه‌گذار با اختیار خود، اقدام به خرید و فروش سهام می‌کند.

در این روش، سرمایه‌گذار باید تا حدودی با بازار سهام آشنایی داشته باشد و با درنظر گرفتن ریسک و نوسانات حاکم بر بازار سهام شروع به سرمایه گذاری در بورس نماید.

علاوه بر این؛ در این روش بایستی مهارت‌هایی برای سرمایه گذاری فرا بگیرد و بطور مداوم اطلاعات خود را به روز کند.

در روش سرمایه گذاری مستقیم در بورس باید زمان کافی در اختیار داشته باشید تا بتوانید بازار را رصد کنید و موقعیت سهام خود را مورد بررسی قرار دهید.

روش سرمایه گذاری غیرمستقیم در بورس

روش غیرمستقیم، بهترین راه سرمایه گذاری در بازار بورس، برای افرادی است که زمان و مهارت کافی برای انجام معاملات ندارند.

در این روش، یک تیم حرفه‌ای و متخصص مدیریت سهام افراد را به عهده می‌گیرند. این روش با ریسک کمتری نسبت به روش مستقیم همراه است و برای همه افراد به خصوص افرادی که به تازگی وارد بازار بورس شده‌اند، بسیار مناسب است.

صندوق سرمایه گذاری‌ ( اوراق، سهام، طلا و …) و سبدگردانی اختصاصی، ابزارهای سرمایه گذاری غیرمستقیم در بازار بورس هستند.

بیشتر بخوانید: سرمایه‌گذاری در صندوق‌های بورسی (هر آنچه باید بدانید)

حداقل سرمایه مورد نیاز برای سرمایه گذاری در بورس چقدر است؟

قبل از اینکه برای ورود به بازار بورس، به میزان سرمایه‌ای که در اختیار دارید توجه کنید؛ باید به نوع سرمایه خود توجه داشته باشید.

به عبارت ساده‌تر؛ به هیچ عنوان نباید از سرمایه‌های اصلی زندگی برای ورود به بازارهای مالی استفاده کنید.

تنها در صورتی از پول و سرمایه‌های اصلی خود برای سرمایه گذاری استفاده کنید که اگر آن پول در معاملات شما کم شد یا کاملا از بین رفت، لطمه‌ای به زندگی شما وارد نشود.  

علاوه بر این؛ برای شروع سرمایه گذاری در بازار بورس، نیازی به سرمایه اولیه زیادی نیست؛ بلکه می‌توانید حداقل با 500 هزار تومان، سهام مورد نظر خود را خریداری کنید.

حتی در بعضی موارد که عرضه‌های اولیه یا اولین پذیره نویسی سهام شرکت‌ها اطلاع‌رسانی می‌شوند، امکان خرید با کمتر از 500 هزار تومان هم وجود دارد.

بیشتر بخوانید: حداقل میزان سرمایه برای ورود به بازار بورس چقدر است؟

انواع اوراق بهادار قابل معامله در بازار سهام کدامند؟

مهم‌ترین انواع اوراق بهادار قابل معامله در بازار بورس عبارتند از:

• سهام
• حق تقدم سهام
• قراردادهای اختیار معامله سهام
• قراردادهای اختیار معامله کالا (زعفران، سکه طلا)
• قراردادهای آتی کالا (زعفران، زیره، پسته، برنج، صندوق طلا، نقره)
• گواهی سپرده کالایی (سکه، زعفران، زیره، پسته، برنج، سیمان)
• صندوق‌های کالایی (طلا، زعفران)
• واحدهای صندوق‌های قابل معامله (ETF) که شامل درآمد ثابت، مختلط، سهامی، شاخصی و طلا هستند

مزایای سرمایه گذاری در بورس

در این بخش قصد داریم تا مزایای بورس را از سه دیدگاه مختلف مورد بررسی قرار دهیم:

الف) از دیدگاه سرمایه‌گذاران

• اطمینان از سرمایه گذاری به دلیل شفافیت اطلاعات
• خرید سهام و اوراق بهادار جهت دریافت بازده مناسب و پوشش در مقابل تورم
• مشاركت در فرآیند تصمیم‌گیری برای اداره شركت‌ها
• قابلیت نقدینگی اوراق بهادار و سهولت نقل و انتقال سهام
• امكان سرمایه گذاری بلندمدت و كوتاه‌مدت
• وجود طیف‌ گسترده‌ای از اوراق بهادار از نظر میزان بازدهی و ریسک پذیری برای سرمایه‌گذار
• نظارت مضاعف بر فعالیت شركت‌ها در چارچوب استانداردها و آئین‌نامه‌های بازار سرمایه

ب) از دیدگاه اقتصاد كلان

• استفاده از پس‌اندازهای راكد، در جهت تولید و تامین مالی دولت و موسسات
• جمع‌آوری سرمایه‌های جزئی و انباشت آن برای تجهیز منابع مالی شركت‌ها
• كنترل حجم پول، نقدینگی و تورم از طریق انتشار سهام و اوراق قرضه
• رشد تولید ناخالص ملی، اشتغال و كمك به حفظ تعادل اقتصادی كشور
• فراهم نمودن توزیع عادلانه ثروت از طریق گسترش مالکیت عمومی و ایجاد احساس مشاركت عمومی

ج) از دیدگاه واحدهای اقتصادی (شركت‌های سرمایه‌پذیر)

• وثیقه گذاشتن سهام شركت در بازارهای مالی داخلی و خارجی و افزایش اعتبار داخلی و خارجی
• سهولت در تأمین مالی از طریق انتشار سهام و سایر اوراق بهادار
• سهولت در تغییر ترکیب سهامداری و انتقال مالکیت
• تعیین ارزش بازار، بر اساس قانون عرضه و تقاضا
• برخورداری از مزایای خاص مانند افزایش سقف تسهیلات بانكی
• برخورداری از معافیت‌های مالیاتی
• به وجود آمدن دیدگاهی مطلوب در سرمایه‌گذاران با کاهش ریسک واحد اقتصادی و امكان تامین مالی با هزینه کمتر
• انتشار اوراق مشاركت بدون اخذ مجوز از بانك مركزی و فقط با مجوز سازمان بورس اوراق بهادار
• ارتقاء سطح اعتماد عمومی و استفاده از مشاركت عمومی در توسعه شركت
• تبیین چشم انداز فعالیت شركت در آینده و ارزیابی عملكرد شركت

ریسک‌های سرمایه گذاری در بورس

اگر بخواهیم یک تعریف ساده از ریسک ارائه دهیم؛ می‌توان گفت که ریسک به معنای محقق نشدن پیش‌بینی‌ها است.

اگرچه آموزش بورس و افزایش دانش و آگاهی، احتمال موفقیت در بورس را بیشتر می‌کند؛ اما به هرحال فعالیت در بازار سرمایه ریسک‌های خاص خودش را دارد.

به طور کلی؛ دو نوع ریسک در بازار سرمایه وجود دارد: ریسک سیستماتیک و ریسک غیرسیستماتیک.

ریسک سیستماتیک

ریسک سیستماتیک ریسکی است که نه تنها بر روی سهام یک شرکت یا صنعت خاص تاثیرگذار است؛ بلکه بر روی کل بازار تاثیر می‌گذارد. این ریسک با نام‌های “ریسک غیرقابل‌ حذف” یا “ریسک بازار” نیز شناخته می‌شود. این نوع ریسک، علاوه بر اینکه غیرقابل ‌پیش‌بینی است، امکان اجتناب کامل از آن نیز وجود ندارد. در واقع سرمایه‌گذار نمی‌تواند این نوع ریسک را کنترل کند.

مواردی مانند سیاست‌های کلان اقتصادی، وجود تحریم‌، تغییر نرخ تورم، شرایط سیاسی، بلای طبیعی و جنگ، نمونه‌هایی از ریسک سیستماتیک حاکم بر بازار سرمایه هستند که می‌توانند سرمایه گذاری‌ها را تحت تاثیر قرار دهند.

بیشتر بخوانید: آشنایی با ریسک سیستماتیک و غیرسیستماتیک + رابطه آن با بازده سهام

ریسک غیرسیستماتیک

ریسک غیرسیستماتیک، نوعی ریسک‌ سرمایه گذاری است که ناشی از شرکت یا صنعتی است که در آن سرمایه گذاری کرده‌اید.

به عنوان مثال؛ اگر کارکنان شرکتی که در آن سرمایه گذاری کرده‌اید، اعتصاب کنند، ریسک غیرسیستماتیک بر قیمت سهام آن تاثیر گذاشته و از ارزش آن کم می‌کند.

مواردی مانند تغییرات تعرفه واردات خودرو، تغییرات نرخ سوخت سیمانی‌ها، تغییرات نرخ خوراک پتروشیمی‌ها و تغییرات نرخ بهره سنگ‌آهنی‌ها، نمونه‌هایی از ریسک غیرسیستماتیک‌ در صنایع مختلف هستند.

توجه داشته باشید که به ریسک غیرسیستماتیک، “ریسک قابل حذف” نیز می‌گویند؛ چرا که این نوع از ریسک را می‌توان به وسیله تنوع و تشکیل سبد سرمایه گذاری مناسب، کاهش داد.

انواع روش‌های تحلیل برای سرمایه گذاری در بورس

قطعا مهم‌ترین موضوع در آموزش بورس، یادگیری مهارت‌ها و تحلیل بازار است. تحلیل بازار سرمایه به دو روش تحلیل بنیادی و تحلیل تکنیکال انجام می‌شود که در ادامه به طور مفصل هر یک را بررسی می‌کنیم:

تحلیل بنیادی

تحلیل بنیادی یا همان تحلیل فاندامنتال به معنای تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی و پیشینه شرکت یا پروژه فعال در بازار بورس است.

هر سرمایه گذاری با یادگیری تحلیل بنیادی می‌تواند گزارشی از عملکرد یک شرکت را مورد بررسی قرار داده و سپس اقدام به خرید یا فروش سهام مورد نظر خود کند.

به دلیل اینکه تحلیل بنیادی زمان‌بر است و باید تمامی گزارش‌ها و اطلاعات شرکت مورد نظر بررسی شوند، معمولا اشخاصی که قصد سرمایه گذاری بلندمدت دارند، از روش تحلیل بنیادی استفاده می‌کنند.

رویکرد بالا به پایین

در رویکرد بالا به پایین، تحلیلگر باید تحلیل خود را از سطح‌های بالای اقتصادی یعنی اقتصاد جهانی و اقتصاد کشور شروع کند تا به  تحلیل صنعت و تحلیل شرکت برسد.

در واقع؛ در این رویکرد نقطه شروع، یک خبر اقتصادی یا سیاسی موثر در سطح کلان جهانی است.

به عنوان مثال؛ در درگیری‌های بین یمن و عربستان در سال 98، پالایشگاه‌های نفت عربستان مورد حمله قرار گرفت که این امر موجب کاهش عرضه نفت و بالا رفتن قیمت نفت در جهان شد. طبیعتا نوسان قیمت نفت در دنیا، بر روی صنایع وابسته به نفت مانند پتروشیمی‌ها تاثیرگذار است.

تحلیلگر بنیادی با شنیدن این اخبار، ابتدا باید وضعیت اقتصاد جهانی را بررسی کند تا ببیند که این افزایش قیمت نفت چقدر طول می‌کشد و چه تاثیرات اقتصادی و سیاسی به همراه خواهد داشت.

بعد از آن باید وضعیت کشور خود را بررسی کند؛ مثلا؛ آیا کشور ما با وجود تحریم‌ها، زمینه صادرات نفت به دیگر کشورها را دارد و می تواند از فرصت پیش آمده به نفع خود استفاده کند؟!

در مرحله سوم تحلیلگر باید به تحلیل صنعت بپردازد. در مثال نفت، باید به سراغ صنعت پتروشیمی برود و وضعیت آن را بررسی کند.

و در آخر باید به تحلیل شرکت‌های فعال در آن صنعت بپردازد و با بررسی صورت‌های مالی آن‌ها  و اخبار مرتبط با آن‌ها، بهترین گزینه برای سرمایه گذاری را انتخاب نماید.

رویکرد پایین به بالا

رویکرد پایین به بالا دقیقا عکس رویکرد بالا به پایین است.

یعنی تحلیلگر، تحلیل خود را از شرکت آغاز کرده و به ترتیب به تحلیل صنعت، تحلیل اقتصاد داخلی و در نهایت تحلیل اقتصاد جهانی می‌پردازد. در واقع نقطه شروع در این رویکرد می‌تواند اخبار منتشر شده از یک شرکت خاص باشد.

اصطلاحات مهم در تحلیل بنیادی

در تحلیل بنیادی؛ علاوه بر مواردی که گفتیم، مفاهیم و اصطلاحاتی وجود دارد که سرمایه‌گذار باید قبل از تحلیل، آن‌ها را یاد بگیرد تا نتیجه‌ای که از تحلیلش به دست می‌آید، معتبرتر باشد.

در ادامه مهم‌ترین مفاهیمی که در تحلیل بنیادی به کار شما می‌آید را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

اشراف اطلاعاتی

اولین گام در تحلیل بنیادی یک شرکت، اشراف اطلاعاتی است.

این اصطلاح به معنای آشنایی کامل با کلیه فرآیندهایی است که شرکت مورد نظر برای تولید محصولات یا ارائه خدمات خود طی می‌کند. به عنوان مثال؛ در یک شرکت تولیدی، باید چگونگی تامین مواد اولیه، فرآیندهای تولید، توزیع و فروش محصول و ریسک‌های تاثیرگذار بر فعالیت‌های آن مورد بررسی قرار گیرد.

صورت‌های مالی

نتیجه فعالیت یک شرکت در یک دوره زمانی خاص، در گزارش‌هایی ارائه می‌شود که به آن‌ها “صورت‌های مالی” می‌گویند.

توجه داشته باشید که این گزارش‌ها چارچوب خاصی دارند که برای تهیه آن‌ها باید اصول حسابداری و استانداردهای مربوطه رعایت شود تا گزارش دقیق‌تری از وضعیت و عملکرد شرکت را به ما ارائه دهد.

هدف از تهیه صورت‌های مالی، انعکاس اطلاعات به صورت خلاصه و طبقه‌بندی شده درباره وضعیت و عملکرد مالی یک واحد تجاری است، به گونه‌ای که ذینفعان بتوانند از آن برای اتخاذ تصمیمات اقتصادی خود استفاده کنند.

انواع صورت های مالی عبارتند از:

• ترازنامه
• صورتحساب سود و زیان انباشته
• صورتحساب گردش سود و زیان جامع
• صورت گردش وجوه نقد
• صورت مالی میان دوره‌ای
• صورت سرمایه

در این میان صورت‌های مالی ذکر شده، سه مورد از آن‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است که به آن‌ها “صورت‌های مالی اساسی” گفته می‌شود. این صورت‌ها به شرح ذیل است:

• ترازنامه: وضعیت مالی یک واحد تجاری را در یک زمان مشخص نشان می‌دهد. در ترازنامه سه گروه دارایی، بدهی و سرمایه مشخص می‌گردد. به بیان ساده‌تر؛ ترازنامه مشخص می‌کند که یک واحد تجاری چه میزان دارایی، بدهی و سرمایه دارد.
• صورت سود و زیان: نتیجه فعالیت یک واحد تجاری را با نمایش میزان درآمد، هزینه، سود یا زیان آن در یک دوره مشخص زمانی، نمایش می‌دهد.
• صورت گردش وجوه نقد: گزارشی است که تغییرات در وجه نقد یک واحد تجاری را که ناشی از سرمایه گذاری، فعالیت‌های عملیاتی و تامین مالی در یک دوره زمانی مشخص است، نمایش می‌دهد.

نسبت‌های مالی

نسبت‌های مالی اعداد و ارقامی هستند که با استفاده از مقادیر به دست آمده از صورت‌های مالی، به دست می‌آیند.

این نسبت‌ها، اطلاعات مفیدی درباره وضعیت شرکت ارائه می‌دهند؛ به همین دلیل است که کاربرد زیادی در تحلیل بنیادی دارند. به عنوان مثال؛ از نسبت‌های مالی در ارزیابی نقدینگی، میزان سودآوری و نرخ بازده یک شرکت استفاده می‌شود.

مهم‌ترین نسبت‌های مالی عبارتند از:

1. نسبت سود هر سهم  (EPS)

این نسبت نشان می‌دهد که شرکت به ازای هر سهم، چقدر درآمد داشته است و یکی از ملاک‌های مهم مورد استفاده در تخمین ارزش شرکت است.

برای محاسبه EPS، درآمد خالص شرکت بر تعداد سهام عادی موجود آن در طول سال تقسیم می‌شود.

2. نسبت درآمد بر قیمت  (P/E)

نسبت P/E به سهامداران نشان می‌‌دهد که با خرید یک سهم، چند سال طول می‌کشد تا سرمایه اولیه آن‌ها بازگردد.

به عبارت بهتر؛ نسبت P/E نمایانگر این موضوع است که سرمایه‌گذاران حاضرند چند ریال به ازای یک ریال سود برای آن سهم بپردازند.

نسبت P/E از تقسیم قیمت سهام شرکت بر سود هر سهم (EPS) آن به دست می‌آید و یکی از متداول‌ترین معیارهای ارزش‌گذاری سهام شرکت‌ها در روش تحلیل بنیادی است. 

3. نسبت سرمایه در گردش

نسبت سرمایه در گردش که به آن “نسبت جاری” نیز گفته می‌شود، از ﺗﻘﺴﯿﻢ دارایی‌های ﺟﺎری ﺑﻪ بدهی‌های ﺟﺎری به دست می‌آید.

به عبارت ساده‌تر؛ این نسبت مالی نمایانگر توانایی شرکت در پرداخت بدهی‌های جاری خود، با استفاده از دارایی‌های جاری آن است. لازم به ذکر است که این نسبت، یک معیار مهم برای بررسی سلامت مالی واحد تجاری است.

مدل‌های ارزش‌ گذاری شرکت‌ها

برای بررسی و تخمین ارزش ذاتی یک شرکت، می‌توانید از مدل‌های مختلف ارزش ‌گذاری استفاده کنید.

ارزش گذاری را می‌توان با مقایسه یک دارایی با دارایی‌های مشابه دیگر و یا براساس ارزش فعلی متغیرهای تاثیرگذار در بازده دارایی، انجام داد.

چند نمونه از رایج‌ترین مدل‌های ارزش گذاری به شرح زیر است:

• جریان نقدی آزاد صاحبان سهام (FCFE)
• جریان نقدی آزاد شرکت (FCFF)
• تنزیل سود نقدی (DDM)
• درآمد باقی مانده (RI)

یک نوع از ارزش گذاری نیز وجود دارد که با کمک ضرایب قیمت انجام می‌شود که این ضرایب قیمت عبارتند از:

• ضریب قیمت به ارزش دفتری (P/BV)
• ضریب قیمت به سود هر سهم (P/E)
• ضریب قیمت به فروش (P/S)

بیشتر بخوانید: 4 روش برای ارزش گذاری سهام شرکت‌ها در ایران

چگونه می‌توان اطلاعات لازم برای تحلیل بنیادی را به دست آورد؟

داده‌هایی که برای ارزش‌گذاری یک شرکت و یا محاسبه نسبت‌های مالی آن مورد نیاز است، از صورت‌های مالی آن استخراج می‌شوند.

تمام صورت‌های مالی شرکت‌های فعال در بورس، از طریق سامانه کدال به نشانی codal.ir منتشر شده و در اختیار همگان قرار می‌گیرد. بنابراین؛ سامانه کدال یک مرجع معتبر و اصلی جهت استخراج داده‌های مورد نیازتان برای تحلیل بنیادی است.

همه شرکت‌هایی که نماد آن‌ها در بورس یا فرابورس درج شده است، می‌بایست گزارش‌های مصوب خود را در این سامانه که متعلق به سازمان بورس اوراق بهادار است، منتشر کنند. صورت‌های مالی شرکت‌ها، اطلاعیه‌های تقسیم سود و آگهی‌های افزایش سرمایه شرکت‌ها از جمله مهمترین اطلاعات موجود در سامانه کدال هستند.

مقالات مربوط به آموزش تحلیل بنیادی را اینجا بخوانید.

تحلیل تکنیکال

یکی دیگر از انواع تحلیل‌ها، تحلیل تکنیکال است که روشی برای تجزیه و تحلیل و پیش‌بینی قیمت آینده یک سهم، با استفاده از نمودارها و داده‌هایی مانند قیمت و حجم معاملات گذشته آن است.

نمودارهای قیمتی یک سهم، تغییرات قیمت آن سهم را در طول زمان نشان می‌دهند. به طور کلی از چند نوع نمودار در تحلیل تکنیکال استفاده می‌شود که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از: نمودار خطی، نمودار میله‌ای و نمودار شمعی.

در ادامه قصد داریم تا انواع نمودارها و اصطلاحات مهمی که باید در تحلیل تکنیکال بدانید را برای شما شرح دهیم:

نمودار خطی

یکی از انواع نمودارهای تحلیل تکنیکال، نمودار خطی است که در آن، اطلاعات قیمت سهام یا حجم معاملات در محور عمودی یا y و دوره زمانی مربوطه در محور افقی یا x قرار می‌گیرد.

منظور از حجم معاملات، تعداد سهام یک شرکت است که طی یک روز خاص در بازار خرید و فروش شده است.

نمودار خطی، نسبت به سایر نمودارهای تحلیل تکنیکال اطلاعات کمتری در اختیار معامله‌گر قرار می‌دهد. از مزایای این نمودار می‌توان به سادگی آن اشاره کرد که در نگاه اول دیدگاهی ساده از حرکت قیمت در اختیار معامله‌گر قرار می‌دهد.

بیشتر بخوانید: تفاوت نمودار خطی و لگاریتمی چیست؟ + کدام برای تحلیل بهتر است؟

نمودار میله‌ای

نمودار میله‌ای در ظاهر شبیه نمودار خطی است؛ با این تفاوت که اطلاعات بیشتری در اختیار معامله‌گر قرار می‌دهد.

نقطه بالایی هر خط عمودی نشان‌دهنده بالاترین قیمتی است که سهام در یک روز معامله شده و نقطه پایینی نشان‌دهنده پایین‌ترین قیمت معامله شده سهام در آن روز است.

به همین ترتیب؛ خط افقی سمت چپ نشان‌دهنده اولین قیمت معامله شده سهام در روز معاملاتی و خط افقی سمت راست نشان‌دهنده قیمت سهام در آخرین معامله روز است. یکی از مزایای مهم نمودارهای میله‌ای نسبت به نمودارهای خطی، این است که این نمودارها علاوه بر قیمت‌ دارایی، نوسان قیمت آن را نیز منعکس می‌کنند.

نمودار شمعی یا کندل استیک

هر شمع یا کندل از سه قسمت تشکیل می‌شود؛ سایه بالایی، سایه پایینی و بدنه.

در مقایسه با سایر نمودارهای تحلیل تکنیکال، رنگ بدنه همه‌ی کندل استیک‌های این نمودار سبز یا قرمز بوده و هر یک از آن‌ها نشان‌دهنده بخشی از یک دوره زمانی هستند.

داده‌های کندل استیک، معاملات انجام شده در آن دوره زمانی خاص را نشان می‌دهد؛ به عنوان مثال یک شمع 5 دقیقه‌ای نشان‌دهنده کل داده‌های معاملاتی طی آن 5 دقیقه است. 

در هر کندل چهار نقطه داده وجود دارد: قیمت باز، قیمت بسته، قیمت بالایی و قیمت پایینی.

سطوح حمایت و مقاومت

سطوح حمایتی یا مقاومتی، سطوحی هستند که انتظار داریم قیمت نسبت به این سطوح، واکنش نشان دهد. معمولا با رسیدن قیمت به سطح حمایت، با افزایش تقاضا و افزایش قیمت مواجه هستیم. و برعکس؛ در سطوح مقاومتی، با کاهش قیمت و کاهش تقاضا مواجه هستیم.

بیشتر بخوانید: روانشناسی سطوح حمایت و مقاومت؛ این نواحی چگونه شکل می‌گیرند؟

روندها

خطوط روند، جهت کلی حرکت بازار و تغییرات قیمتی یک سهم را نشان می‌دهند. به طور کلی سه نوع روند نزولی، صعودی و خنثی در بازارهای مالی وجود دارد.

الگوهای قیمتی

الگوهای قیمتی یک بخش مهم در تحلیل تکنیکال هستند؛ چراکه به کمک آن‌ها می‌توان روند حرکت یک سهم در آینده را پیش‌بینی کرد.

در تحلیل تکنیکال، دو نوع الگوی کلاسیک و هارمونیک وجود دارد که الگوهای هارمونیک از ترکیب اشکال هندسی و اعداد فیبوناچی به دست می‌آیند و استفاده از آن‌ها در مقایسه با الگوهای کلاسیک، نیاز به مهارت بیشتری دارد.

اندیکاتورها

اندیکاتورها ابزاری هستند که با استفاده از محاسبات ریاضی بر روی قیمت سهم و حجم معاملات آن، اطلاعات بسیار خوبی در مورد آن سهم به ما می‌دهند.

این اطلاعات شامل شتاب قیمتی، روند حرکت و سایر معیارهای مهم است. معمولا از اندیکاتورها جهت گرفتن تایید و اعتبارسنجی روند سهم استفاده می‌شود که در نهایت با بهره‌گیری از چند اندیکاتور، سیگنال خرید یا فروش به دست می‌آید.

در ادامه چند نمونه از مهمترین اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال را معرفی می‌کنیم:

میانگین متحرک (Moving Average)

میانگین متحرک، از اندیکاتورهایی است که از داده‌های قیمت بهره می‌گیرد.

توجه داشته باشید که اندیکاتور میانگین متحرک، قیمت آینده را پیش‌بینی نمی‌کند؛ بلکه مسیر فعلی را مشخص می‌نماید.

تحرک و نوسان میانگین‌های متحرک نسبت به قیمت‌ کمتر است؛ زیرا بر اساس میانگین قیمت‌های گذشته رسم می‌شوند. پس میانگین‌های متحرک، حرکات قیمت را به صورت هموارتر نمایش داده و نویزهای قیمت را حذف می‌کنند.

این اندیکاتور، پایه و اساس برخی اندیکاتورهای دیگر مانند اندیکاتورهای باندهای بولینگر، مکدی و … هستند. اندیکاتورهای میانگین متحرک ساده و میانگین متحرک نمایی، دو نوع میانگین متحرک پرطرفدارند که برای تشخیص مسیر قیمت، روند و یافتن مناطق احتمالی مقاومت و حمایت به کار می‌روند.

اندیکاتور مکدی (MACD)  

MACD مخفف عبارت Moving Average Convergence Divergence بوده که به معنای همگرایی و واگرایی میانگین متحرک است.

این اندیکاتور، یکی از اندیکاتورهای پرکاربرد در تحلیل تکنیکال است که با استفاده از آن می‌توان جهت‌گیری روند، قدرت روند و شتاب روند قیمت را تشخیص داد.

اندیکاتور  RSI

 RSI مخفف عبارت Relative Strength Index به معنای شاخص قدرت نسبی است.

این اندیکاتور نشانگر قدرت روند بوده و بین صفر تا 100 نوسان می‌کند. معمولا اگر این اندیکاتور زیر عدد 30 باشد، نشانه اشباع در فروش و اگر بالای عدد 70 باشد، نشانه اشباع در خرید است.

اندیکاتور باندهای بولینگر (Bollinger Bands)

باندهای بولینگر که توسط جان بولینگر توسعه یافته، شامل دو نوار نوسانی است که در بالا و پایین یک میانگین متحرک حرکت می‌کند.

اگر میزان نوسانات قیمت افزایش ‌یابد، باندهای این اندیکاتور پهن‌تر می‌شوند و زمانی که نوسانات کاهش یابد، فاصله باندها از هم کمتر خواهد شد. در برخی مواقع؛ کمتر شدن فاصله بین باندها، نشان دهنده سیگنال تغییر جهت روند سهم است.

ساختار باندهای بولینگر به شرح زیر است:

• میانگین متحرک ساده: معمولا این میانگین متحرک، در بازه زمانی 20 روزه تنظیم می‌شود.
• باند بالایی: با استفاده از 2 انحراف معیاری تخمین زده می‌شود که از میانگین متحرک ساده بیشتر هستند.
• باند پایینی: با استفاده از 3 انحراف معیاری تخمین زده می‌شود که از میانگین متحرک ساده کمتر هستند.

تفاوت اصلی تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی این است که تحلیلگران تکنیکال صرفا بر مبنای تاریخچه قیمت یک نماد تصمیم به خرید یا فروش می‌گیرند. در حالی که تحلیلگران بنیادی بر اطلاعات مالی و عملکردی منتشر شده شرکت متمرکز هستند.

مقالات مربوط به آموزش تحلیل تکنیکال را اینجا بخوانید.

چگونه در بازار بورس خرید و فروش کنیم؟

خرید و فروش اوراق بهادار در بازار بورس، به وسیله کارگزاران رسمی  و معتبر بازار بورس امکان‌پذیر است.

کارگزاری‌های بورس، علاوه بر ارائه خدمات متنوع، سامانه و ابزارهایی جهت انجام معاملات بورسی دارند که معامله‌گران می‌توانند به وسیله آن، به راحتی در یک پلتفرم معاملاتی، اقدام به خرید و فروش کنند.

به طور کلی؛ مراحل خرید و فروش سهام در بازار بورس به شرح زیر است:

1. دریافت کد بورسی و ورود به سامانه معاملات آنلاین
2. شارژ حساب کارگزاری
3. جستجوی نام نماد بورسی مورد نظر
4. ثبت سفارش خرید سهم
5. تایید سفارش و اضافه شدن سهم به پرتفوی سرمایه‌گذار
6. ثبت سفارش فروش و فروختن سهم
7. دریافت وجه و واریز به حساب بانکی

برای خرید سهام این مطلب را از دست ندهید: بهترین راه خرید سهام در بورس تهران: راهنمای قدم‌به‌قدم

در ادامه اطلاعات تخصصی‌تری درباره بازار سرمایه و ارکان آن در اختیار شما قرار می‌دهیم:

سایت‌های کاربردی برای سرمایه گذاری در بورس

برای بهره‌مندی از یک سرمایه گذاری موفق و پر سود، دسترسی به منابعی که اطلاعات موثق و معتبری دارند، الزامی است.

با توجه به رونق بازار بورس، افراد زیادی با استفاده از کانال‌ها و سایت‌های جعلی، از علاقه‌مندان به این بازار سوءاستفاده می‌کنند؛ به همین دلیل، در ادامه به معرفی سایت‌های معتبر و مرتبط با بازار بورس می‌پردازیم تا شما بتوانید با استفاده از آن‌ها، یک سرمایه گذاری موفق داشته باشید.

سایت مدیریت فناوری بورس تهران (tsetmc.com)

سایت مدیریت فناوری بورس اوراق بهادار تهران، به عنوان دیده بان بازار شناخته می‌شود که اطلاعات با اهمیتی در خصوص بازار بورس و فرابورس در اختیار سرمایه‌گذران می‌گذارد.

شما می‌توانید با مراجعه به این سایت، اطلاعات و آمار معاملات روزانه، شاخص‌های بورس و فرابورس، خرید و فروش‌های حقیقی و حقوقی در هر نماد، پیام‌های ناظر، دیده بان بازار و … را مشاهده نمایید. علاوه براین؛ بخش‌هایی همچون شبکه کدال، بورس انرژی تهران، فرابورس، صندوق‌های سرمایه گذاری، بورس کالا و … نیز در این سایت وجود دارد.

فعالان بازار سرمایه، به بررسی اطلاعات نماد در تابلوی بورس نیاز دارند. در سایت tsetmc می‌توانید اطلاعاتی مانند قیمت آخرین معامله و قیمت پایانی، تعداد و حجم معاملات، ارزش بازار، حجم مبنا، آخرین معامله، بازه هفته، سهام شناور و میانگین حجم ماهانه هر سهم را مشاهده کنید.

سایت اطلاع رسانی ناشران بازار سرمایه (codal.ir)

نام Codal مخفف Comprehensive Database Of All Listed Companies است که به معنای یک بانک اطلاعاتی جامع از تمام شرکت‌های بورسی است.

سامانه کدال از سال 1386 و با همکاری 14 شرکت حاضر در جلسه مدیران شرکت‌های بورس ایران، فعالیت خود را آغاز کرد.

دانستن اطلاعات شرکت‌های بورسی، از عوامل موفقیت در سرمایه گذاری‌ها است؛ به همین دلیل، سرمایه گذاران برای کسب سود بیشتر به این اطلاعات نیاز دارند. در سایت کدال، کلیه اطلاعات مربوط به شرکت‌های فعال در بورس، قابل دسترس است. در واقع؛ کلیه شرکت‌های پذیرفته شده موظفند اطلاعات مالی خود را در این سایت منتشر کنند.

سایت پایگاه خبری بازار سرمایه ایران (sena.ir)

سایت سنا با به کارگیری شیوه‌ای حرفه‌ای و تعامل سازنده با مدیران و پیشکسوتان اقتصاد و بازار سرمایه، به یک حوزه مالی معتبر تبدیل شده است. در این سایت، آخرین اخبار مربوط به بازار بورس و شرکت‌های موجود در این بازار منتشر می‌شود.

ویژگی‌های سایت سنا به شرح زیر است:

• رعایت بی‌طرفی و صیانت از بازار سرمایه
• عدم وجود هیچگونه تبلیغی مرتبط با اشخاص حقیقی، حقوقی و یا شرکت‌های پذیرفته شده
• براساس قانون سازمان بورس و اوراق بهادار، کارکنان این پایگاه خبری (به جز مشاوران آن) نمی‌توانند هم‌زمان شغل دیگری داشته باشند.
• سایت سنا، سایتی مسئولیت‌پذیر است که صحت اطلاعات منتشر شده از مقامات مسئول سازمان بورس را می‌پذیرد.
• توسعه ابزارهای لازم جهت اطلاع رسانی‌ها، در راستای پیشرفت تکنولوژی

سایت سازمان بورس اوراق بهادار (seo.ir)

شما می‌توانید در این سایت، با شرکت‌ها و نهادهای مختلف فعال در بازار بورس آشنا شده و به اطلاعات تماس هر یک دسترسی داشته باشید.

علاوه بر این؛ در این وب‌سایت قوانین مربوط به بازار سرمایه، دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌های بازار که در مسیر آموزش بورس و فعالیت مستقیم در بازار هستند، منتشر می‌شوند.

سایت فرابورس ایران (ifb.ir)

شرکت فرابورس ایران دومین شرکتی است که تحت نظارت سازمان بورس اوراق بهادار فعالیت می‌کند. با مراجعه به سایت فرابورس می‌توانید به اطلاعات زیر دسترسی داشته باشید:

• اطلاعات کلی در خصوص شرکت فرابورس ایران و ضوابط و مقررات این بازار
• اطلاعات مربوط به بازار مانند: آمار معاملات مربوط به اوراق اجاره، معاملات و نوسانات شاخص فرابورس، آمار معاملات شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس، اوراق امتیاز تسهیلات مسکن و سایر اوراق بهاداری که در فرابورس پذیرفته شده‌اند
• کلیه اطلاعات درباره سهام‌ها مانند توقف و بازگشایی نمادها، عرضه سهام، اطلاعیه‌های منتشر شده و …

سایت شرکت بورس اوراق بهادار تهران (tse.ir)

همانطور که می‌دانید؛ بازار بورس به بازارها و تابلوهای مختلفی تقسیم می‌شود. در این وب‌سایت، اطلاعات کلی مربوط به بازار بورس شامل ضوابط، مقررات و اطلاعیه‌های مختلف نمادهای بورسی، منتشر خواهد شد.

سایت بورس کالای ایران (ime.co.ir)

بورس کالای ایران، سومین بورس کشور است که انواع کالاها از جمله محصولات پتروشیمی، فلزات، محصولات کشاورزی و طلا در آن معامله می‌شود.

شما می‌توانید در سایت بورس کالای ایران، اطلاعات عمده‌ای در خصوص بازار بورس کالا به دست آورید. برخی از این اطلاعات به شرح زیر است:

• اطلاعاتی در خصوص شرکت بورس کالای ایران و ضوابط و مقررات این بازار
• آمار معاملات انواع محصولات داد و ستد شده در بورس کالا و آخرین قیمت این محصولات
• آمار معاملات قراردادهای آتی سکه، طلا و نوسانات قیمت آن‌ها
• اطلاعیه‌های مربوط به عرضه انواع محصولات در بورس کالا
• اطلاعیه‌های مربوط به ضوابط  و مقررات حاکم بر معاملات قراردادهای آتی سکه طلا

سایت بورس انرژی ایران (irenex.ir)

بورس انرژی، چهارمین و آخرین بورس شناخته شده در کشور است. اطلاعاتی که در سایت بورس انرژی می‌توانید به آن دسترسی داشته باشید به شرح زیر می‌باشد:

• اطلاعات کلی که در خصوص بورس انرژی و تمامی قوانین و مقررات این بازار
• آمار معاملات انواع حامل‌های انرژی در این بازار و آخرین قیمت آن‌ها
• اطلاعیه‌های مربوط به عرضه انواع حامل‌های انرژی

سایت شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار (csdiran.ir)

هدف از ایجاد این وب‌سایت، بررسی امور پس از معامله سهام است. شما می‌توانید مواردی همچون نگهداری و انتقال اوراق بهادار، ثبت معاملات و تسویه معاملات را از طریق این وب‌سایت پیگیری نمایید.

سایت تالار مجازی بورس ایران (irvex.ir)

برخی از افراد به دنبال راهی برای تمرین و یا کسب دانش و اطلاعات در حوزه بورس هستند تا از این طریق بتوانند ریسک‌های احتمالی موجود در بازار سرمایه را کاهش دهند.

تالار مجازی بورس، این دغدغه تازه‌کارها را تا حدودی کاهش داده است. در این وب‌سایت، امکان تمرین برای افراد مبتدی فراهم شده تا بتوانند با شبیه‌سازی معاملات بورس در بازار مجازی، خرید و فروش در بازار سرمایه را امتحان کنند.

این امر باعث می‌شود که نگرانی شما از ریسک‌های احتمالی موجود در بازار سرمایه، کاهش یابد؛ چراکه ضرر یا سود در تالار مجازی بورس واقعی نبوده و صرفا جهت تمرین تازه‌‌کارها می‌باشد.

از ویژگی‌های تالار مجازی بورس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• افراد بدون وجود هیچ سرمایه‌ای می‌توانند این کار را در فضای مجازی انجام داده و مهارت لازم را کسب نمایند.
• شاخص و قیمت خرید و فروش سهام‌ها واقعی و کاملا منطبق با اعداد و ارقام واقعی تالار بورس است.
•  تغییرات در قیمت‌ها کاملا به‌روز‌رسانی می‌شوند

بنابراین؛ به شما پیشنهاد می‌کنیم قبل از ورود به بازار سرمایه، با کمک این سایت، مهارت لازم جهت انجام معاملات در بازار سرمایه را به دست آورید و بعد از انجام چند معامله تمرینی، وارد بازار سرمایه واقعی شوید.

سایت مرکز پردازش اطلاعات مالی ایران (fipiran.com)

این سایت، متعلق به شرکت مدیریت فناوری بورس تهران است و یکی از سایت‌های مفید برای دسترسی به اطلاعاتی مانند تحلیل‌های سهام و مقایسه آن‌ها با هم به شمار می‌رود.

اگر دقت کرده باشید؛ سایت‌های کمی برای مقایسه تحلیل سهام‌ها وجود دارند؛ اما در این سایت، امکان دسترسی به کلیه این اطلاعات به صورت یکجا وجود دارد.

بیشتر بخوانید: راهنمای کامل استفاده از سایت فیپ ایران (fipiran.com)

این سایت در تلاش است داده‌های متفاوت از دیدگاه‌های گوناگون را جمع‌آوری کند و پس از پردازش، به شکل مختلفی در اختیار علاقه‌مندان قرار دهد. به عبارت دیگر؛ هدف اصلی این سایت، ارائه داده‌ها و اطلاعات پردازش شده بازارهای مالی ایران در سطوح مختلف و برای گروه‌های مختلف کاربران است.

معرفی نهادهای فعال در بازار بورس ایران

بازار بورس ایران، از نهادهایی مانند نهادهای نظارتی و قانون‌گذار، نهادهای وابسته به سازمان، بورس‌ها، نهادهای ارائه‌دهنده خدمات و کانون‌ها ایجاد شده است.

در ادامه این نهادها و جزئیات درونی هریک را شرح خواهیم داد.

نهادهای نظارتی و قانون‌گذار

از مهم‌ترین و اصلی‌ترین اهداف قانون‌گذاران، نظارت بر بازار بورس است؛ چراکه اگر نظارتی بر این بازار وجود نداشته باشد، اقتصاد کشور متزلزل خواهد شد.

موارد مهمی که باید تحت نظارت قرار بگیرند عبارتند از: معاملات اعتباری، استانداردگذاری لازم درباره صلاحیت مدیران نهادهای مالی و ناشران، افشای اطلاعات و… .

هرچقدر نظارت بر بازار بورس قوی‌تر باشد، این بازار سالم‌تر خواهد بود. با تصویب قانون جدید بازار بورس اوراق بهادار، از آذر سال 1384، نهادهای نظارتی این بازار تغییر یافت. براساس این قانون؛ سازمان بورس و اوراق بهادار راه‌اندازی شده تا تحت نظر شورای عالی بورس، بر تنظیم، تدوین و اجرای قوانین، نظارت داشته باشد.

شورای عالی بورس و اوراق بهادار

بالاترین رکن بازار سرمایه ایران متعلق به شورای عالی بورس و اوراق بهادار است. اعضای این نهاد عبارتند از:

• وزیر اقتصاد در سمت ریاست شورا
• وزیر صنعت، معدن و تجارت
• رئیس‌کل بانک مرکزی
• روسای اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران و اتاق تعاون
• دادستان کل کشور یا معاون او
• رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار
• یک نفر نماینده از طرف کانون‌ها
• سه نفر فرد خبره از بخش خصوصی که در بحث مالی متخصص باشند (این سه نفر با مشورت تشکل‌های حرفه ای بورس و به پیشنهاد وزیر اقتصاد معرفی می‌شوند.)
• یک نفر خبره برای هر بورس کالا از بخش خصوصی، به پیشنهاد وزیر مربوطه (به عنوان مثال، نماینده رینگ کشاورزی بورس کالا به پیشنهاد وزیر کشاورزی تعیین می‌شود.)

لازم به ذکر است که ریاست شورای عالی بورس و اوراق بهادار بر عهده وزیر امور اقتصاد و دارایی است و رئيس سازمان بورس و اوراق بهادار نیز سمت دبير شورا و سخنگوی سازمان را بر عهده دارد.

وظایف این نهاد، به سه دسته کلی تقسیم می‌شود؛ نظارت بر بازار سرمایه، نظارت بر سازمان بورس و وظایف دیگری که در مواقع اضطراری به انجام آن‌ها نیاز است.

سازمان بورس و اوراق بهادار

سازمان بورس اوراق بهادار (سبا) تحت نظارت شورای عالی بورس، به اجرای قوانین و مقررات، تنظیم و تدوین مقررات و سایر وظایف تعیین‌ شده در قانون می‌پردازد.

این سازمان یک موسسه عمومی غیردولتی با شخصیت حقوقی و مالی مستقل است. در واقع، دو نهاد شورای عالی بورس و سازمان بورس و اوراق بهادار، ارکان ناظر بر بازار بورس ایران هستند.

مسئولیت اداره این سازمان بر عهده یک هیات مدیره پنج نفره است. به پیشنهاد رئیس شورا، از میان افراد مجرب در رشته مالی و از میان کارشناسان غیردولتی، اعضای هیات مدیره سبا انتخاب شده و به تصویب شورا می‌رسد.

وظایف سازمان بورس اوراق بهادار به شرح زیر است:

• کنترل و مدیریت ریسک فراگیر
• تلاش در جهت حفظ و توسعه یک  بازار سرمایه شفاف، باثبات و منصفانه به وسیله نظارت بر اجرای قوانین و مقررات مرتبط
• ایجاد زیرساخت‌های مقرراتی و فناوری اطلاعات
• انجام پژوهش‌های توسعه‌ای و کاربردی
• توسعه فرهنگ سرمایه گذاری
• ارتقای سواد مالی
• ارتقای جایگاه بین‌المللی

نهادهای وابسته به سازمان

نهادهای وابسته به سازمان بورس شامل موارد زیر می‌شود:

شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه معاملات

در دی ماه سال 1384، سپرده‌گذاری مرکزی با هدف رسیدگی به امور مربوط به پیش و پس از معاملات تشکیل شد.

این شرکت سپرده‌گذاری، ثبت، نگهداری، انتقال اوراق بهادار و تسویه معاملات را انجام می‌دهد.

شرکت سپرده‌گذاری مرکزی برای تسهیل و تسریع این امور، یک سامانه الکترونیکی ایجاد کرده و این امور را به صورت الکترونیکی انجام می‌دهد. لازم به ذکر است وظایفی که این شرکت بر عهده دارد، ریسک جعل کردن، مفقودی و سرقت را پایین می‌آورد.

شرکت مدیریت فناوری بورس تهران

شرکت مدیریت فناوری بورس تهران، در زمینه معاملات الکترونیکی و تحت عنوان یکی از شرکت‌های زیرساخت، خدماتی را در بازار سرمایه ارائه می‌دهد.

برخی از این خدمات شامل: انتشار لحظه‌ای اطلاعات معاملات، مدیریت سیستم معاملات و محاسبه شاخص‌ها می‌باشد.

این شرکت تحت نظارت مستقیم سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت دارد.

شرکت رایان بورس

شرکت رایان بورس، متولی سامانه کدال می‌باشد که با هدف نوآوری در فناوری اطلاعات ایجاد شده است. این شرکت در سال 1390 توسط سازمان بورس و اوراق بهادار ایجاد شد. وظایف اصلی این رکن از بازار سرمایه شامل موارد زیر است: 

• ساماندهی، حفظ و توسعه بازاری شفاف
• حمایت از حقوق سرمایه‌گذاران
• اتخاذ تدابیر لازم جهت پیشگیری از وقوع تخلفات در بازار اوراق بهادار
• نظارت بر حسن اجرای قانون
• نظارت بر افشای اطلاعات با اهمیت توسط شرکت‌های پذیرفته شده در بورس

شرکت توسعه مدیریت و آموزش بورس

این شرکت وابسته به سازمان بورس و اوراق بهادار است که در مرداد ماه سال 1383 راه‌اندازی شد. مهمترین اهداف این شرکت به شرح زیر است:

• گسترش فرهنگ سرمایه گذاری در دارایی‌های مالی
• برگزاری آزمون گواهینامه‌های حرفه‌ای سازمان بورس و اوراق بهادار
• برگزاری دوره‌های آموزشی عمومی و تخصصی در حوزه بازار سرمايه
• برگزاری نمایشگاه‌ها، همایش‌ها و سمینارهای تخصصی

بورس‌ها

در ادامه با انواع بازار بورس موجود در ایران آشنا می‌شویم:

شرکت بورس اوراق بهادار تهران

اولین بار؛ شرکت بورس اوراق بهادار تهران در بهمن ماه سال 1346 تاسیس شد و هدف آن، ایجاد یک بازار شفاف جهت فراهم کردن ارزش افزوده، برای صاحبان منافع بود.

منظور از ارزش افزوده، ارزشی است که در مسیر تولید به ارزش کالاهای واسطه‌ای افزوده می‌شود.

بورس اوراق بهادار تهران تا سال 1384، در قالب یک سازمان عمومی غیرانتفاعی فعالیت داشت؛ اما از سال 1384 به بعد، براساس قانون بازار اوراق بهادار، به یک شرکت عمومی انتفاعی تبدیل شد و فعالیت‌های آن در قالب عملیات اجرایی درآمد.

لازم به ذکر است که شرکت بورس اوراق بهادار تهران توسط هفت نفر مدیریت می‌شود که اعضای هیئت مدیره شرکت، به مدت دو سال توسط مجمع عمومی، انتخاب می‌شوند. این شرکت از 3 بخش مجزا تشکیل شده است:

• بازار اول – تابلوی اصلی
• بازار اول – تابلوی فرعی
• بازار دوم

بیشتر بخوانید: بازار اول (تابلوی اصلی و فرعی بورس) و بازار دوم چیست؟

توجه داشته باشید که گاهی شرایط پذیرش شرکت‌ها در بورس اوراق بهادار، بین هر سه بازار مشترک است و گاهی برخی شرایط در هر یک از بازارهای بورس متفاوت می‌باشند.

شرکت فرابورس ایران

در آبان ماه سال 1388، شرکت فرابورس ایران تاسیس شد که هدف اصلی آن، بهره‌وری صنایع جوان از منابع مالی بازار سرمایه بود.

از دیگر اهداف این بازار می‌توان به افزایش مشارکت‌های مردمی، ایجاد تنوع به اوراق بهادار قابل معامله و افزایش سهم دارایی‌های مالی در سبد سرمایه گذاری اشاره کرد.

تفاوت بورس و فرابورس در این است که فرآیند پذیرش شرکت‌ها در فرابورس، آسان‌تر از پذیرش در بورس اوراق بهادار تهران است؛ یعنی شرکت‌ها یا بنگاه‌های اقتصادی می‌توانند با شرایطی ساده‌تر و در زمان کمتری به فرابورس راه پیدا کنند. هر شرکت با پذیرش در فرابورس، می‌تواند از کلیه مزایای بازار اوراق بهادار نیز استفاده نمایند.

به عبارت دیگر؛ شرکت‌هایی که به هر دلیلی در بورس اوراق بهادار تهران پذیرش نمی‌شوند، در بازار فرابورس مورد معامله قرار می‌گیرند.

فرابورس متشکل از هشت بازار و تابلوی معاملاتی مجزا است که عبارتند از:

• بازار اول
• بازار دوم
• بازار سوم
• بازار پایه نارنجی، قرمز و زرد
• بازار شرکت‌های کوچک و متوسط (SMF)
• بازار ابزارهای نوین مالی (شامل صندوق‌های سرمایه گذاری زمین و ساختمان، صندوق سرمایه‌ گذاری قابل معامله (ETF)، صندوق‌های جسورانه، اوراق تامین مالی استاندارد، اسناد خزانه اسلامی و اوراق تسهیلات مسکن)
• بازار مشتقات

شرکت بورس کالای ایران

بورس کالای ایران، در مهر ماه سال 1386 با هدف برطرف کردن نارسایی‌های بازار سنتی ایجاد شد.

در واقع، بورس کالا بازار منسجمی است که در آن، کالاهای خام مانند فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی، فلزات، پنبه، گندم، برنج، زعفران، پسته، زیره و… خرید و فروش می‌شوند. مهمترین حسن این بازار، شفاف‌سازی در کشف قیمت و عدم حضور نوسانات کاذب می‌باشد؛ همچنین برای معامله‌گران تضمین‌های لازم را فراهم می‌سازد. قراردادها و اوراق متنوعی در بورس کالا معامله می‌شوند که عبارتند از:

•  قرارداد نقدی
•  قرارداد آتی
• قرارداد نسیه
• قرارداد سلف
• قرارداد سلف استاندارد
• قراردادهای اختیار معامله
• گواهی سپرده کالایی
• صندوق های سرمایه گذاری مبتنی بر طلا

شرکت بورس انرژی ایران

در شورای عالی بورس، درخواست‌هایی جهت جداسازی بورس نفت و برق مطرح شده بود که این موضوع باعث شد در سال 1391، شرکت بورس انرژی ایران راه‌اندازی شود.

در بازار بورس انرژی، حامل‏‌های انرژی و اوراق بهادار مبتنی بر کالا معامله می‌شوند. در این بازار محصولات و مشتقات نفتی، برق، گاز طبیعی، زغال سنگ و سایر حامل‌های انرژی عرضه می‌گردند. بورس انرژی ایران، متشکل از 4 بخش بازار فیزیکی، مشتقه، فرعی و اوراق بهادار قابل معامله است که در بخش فیزیکی آن، کالاها و در مشتقه، اوراق مبتنی بر این کالاها داد و ستد می‌شوند.

بازار فیزیکی دارای سه تابلوی برق، نفت و گاز و بازار مشتقه شامل سه تابلوی قرارداد سلف موازی استاندارد، قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله می‌باشد.

نهادهای ارائه دهنده خدمات

در ادامه نهادهای ارائه دهنده خدمات در بازار سرمایه را معرفی می‌کنیم:

شرکت‌های تامین سرمایه

این شرکت‌ها، وظیفه تامین مالی شرکت‌ها، مدیریت دارایی و مشاوره در امر سرمایه گذاری را بر عهده دارند که به عنوان یک واسط بین ناشران اوراق بهادار و سرمایه‌گذاران، فعالیت می‌کنند.

در واقع وظیفه اصلی شرکت‌های تامین سرمایه این است که با استفاده از ابزارهای مناسب، به شرکت‌هایی که به منابع مالی نیاز دارند کمک کرده تا سرمایه مورد نیاز خود را تأمین نمایند. همچنین؛ این شرکت‌ها می‌توانند با دریافت مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار، کارهایی مانند سبدگردانی، بازارگردانی، مشاوره، پذیره نویسی و تعهد پذیره نویسی را نیز انجام دهند.

بیشتر بخوانید: روش‌های تامین مالی شرکت‌ها در بازار بورس

شرکت‌های کارگزاری

کارگزاری نهادی است که نقش واسط بین خریداران و فروشندگان سهام را ایفا می‌کند.

یعنی کارگزار منتخب شما، با فشردن دکمه خرید سهام یک شرکت با قیمت مشخص، شما را به فروشنده سهم با همان قیمت مرتبط می‌کند تا این داد و ستد انجام شود. درآمد این نهاد از کارمزدی که برای هر معامله گرفته می‌شود، تامین خواهد شد.

شرکت‌های کارگزاری می‌توانند با دریافت مجوزهای مربوطه از سازمان بورس و اوراق بهادار، خدماتی مانند بازارگردانی، معاملات انواع اوراق بهادار، خدمات مالی، مشاوره و تعهد پذیره نویسی را انجام دهند.

در بازار سرمایه ایران، کارگزاری‌های معتبر بسیاری وجود دارد که شما می‌توانید با تحقیق درباره هرکدام از آن‌ها، یکی از این کارگزاری‌ها را انتخاب نمایید و سرمایه گذاری خود را آغاز کنید.

لیست کارگزاری‌های فعال در بازار سرمایه ایران را مشاهده کنید.

شرکت‌های سبدگردان

این شرکت‌ها، با جمع‌آوری سرمایه مردم، اقدام به سرمایه گذاری و ایجاد پرتفوی برای آن‌ها می‌کنند. سبدگردان‌ها برای فعالیت در بازار بورس، بایستی از سازمان بورس اوراق بهادار، مجوز رسمی دریافت کنند.

سبدگردانی به معنای انتخاب چند دارایی در قالب یک سبد مشخص است که مالکیت آن متعلق به سرمایه‌گذار بوده ولی مقدار دارایی‌ها و زمان خرید و فروش آن‌ها توسط سبدگردان تعیین و انجام می‌شود.

بیشتر بخوانید: سبدگردان کیست و مدیریت پرتفوی چیست؟

شرکت‌های بازارگردان

شرکت‌های بازارگردان، وظیفه متعادل نگه داشتن بازار را برعهده دارند. در واقع بازارگردان موظف است که نقدشوندگی را در یک سهام تامین نماید. به عنوان مثال؛ بازارگردان با خرید به موقع اوراق بهادار، از قفل شدن سهم در صف خرید یا فروش جلوگیری می‌کند تا نقدشوندگی سهام شرکت تا حد ممکن زیاد باشد.

بیشتر بخوانید: صندوق اختصاصی بازارگردانی چیست؟ + سود صندوق بازارگردانی

صندوق‌های سرمایه گذاری

یکی دیگر از نهادهای مالی، صندوق سرمایه گذاری است که یکی از بهترین گزینه‌های سرمایه گذاری غیرمستقیم در بازار بورس  است.

این صندوق‌ها برای افرادی که دانش کافی برای سرمایه گذاری نداشته یا به دلیل مشغله‌ کاری، امکان تحلیل و بررسی بازار را ندارند، بسیار مناسب و کاربردی است. صندوق‌های سرمایه گذاری، دارایی‌های خود را در بازارهای مختلفی مانند بورس، طلا، اوراق بدهی، سپرده بانکی و… سرمایه گذاری می‌کنند.

در واقع؛ دارایی‌های خرد افراد در این صندوق‌ها جمع‌آوری و توسط تیمی متشکل از تحلیلگران حرفه‌ای و باتجربه، مدیریت می‌شود.

دارایی‌های صندوق مانند سهام شرکت‌ها، به بخش‌های کوچکی تقسیم می‌شود که “واحد سرمایه گذاری” نام دارد و هر سرمایه‌گذار براساس میزان دارایی خود، مالک تعدادی از واحدهای سرمایه گذاری صندوق می‌شود. علاوه بر این؛ فرآیند خرید و فروش در صندوق‌ها تحت عنوان “صدور و ابطال واحد” انجام خواهد شد.

صندوق‌های سرمایه گذاری از نقدشوندگی بالایی برخوردارند؛ یعنی سرمایه‌گذاران در هر زمان می‌توانند با ابطال واحدهای سرمایه گذاری خود، وجه آن را دریافت نمایند.

صندوق‌های سرمایه گذاری، به چند دسته صندوق سرمایه گذاری درآمد ثابت، صندوق سرمایه گذاری مختلط، صندوق سرمایه گذاری سهامی، صندوق بازارگردانی و صندوق سرمایه گذاری طلا تقسیم می‌شوند. در ادامه به شرح مختصری از هریک می‌پردازیم.

1. صندوق سرمایه گذاری درآمد ثابت

این صندوق‌ها، با توجه به اینکه به بازدهی بالاتری نسبت به سپرده بانکی دارند، از جذابیت بیشتری برای سرمایه‌گذاران برخوردارند.

علاوه بر این، برخلاف سپرده‌های بانکی که سود ماه‌ شمار دارند، در صندوق‌های سرمایه گذاری به ازای هر روز نگهداری واحد‌های آن، به سرمایه‌گذار سود تعلق می‌گیرد.(یعنی سود روزشمار دارند)

معمولا 70 تا 90 درصد دارایی صندوق‌های سرمایه گذاری درآمد ثابت را سپرده بانکی، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت تشکیل‌ می‌دهد و باقی‌مانده آن بنا بر تصمیم مدیر صندوق، در سهام سرمایه گذاری می‌شود.

اگر شما فرد ریسک پذیری نیستید و هدف‌تان از سرمایه گذاری، کسب سود دوره‌ای ثابت و مشخصی است، صندوق‌های سرمایه گذاری با درآمد ثابت بهترین انتخاب برای شما هستند.

2. صندوق سرمایه گذاری سهامی

صندوق سهامی حداقل 70 درصد از دارایی‌های خود را در سهام سرمایه گذاری می‌کند و 30 درصد باقی‌مانده هم به اختیار مدیر صندوق در سهام، اوراق مشارکت، سپرده بانکی یا سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت سرمایه گذاری می‌شود.

واضح است که ریسک سرمایه گذاری در این صندوق‌ها خیلی بیشتر از ریسک سرمایه گذاری در صندوق‌های درآمد ثابت است؛ اما سودی هم که می‌تواند نصیب شما شود، گاهی به‌مراتب بالاتر از سود صندوق‌های با درآمد ثابت خواهد بود.

در این نوع از صندوق‌ها خبری از حداقل سود تضمین‌شده نیست و ممکن است حتی شما شاهد افت سرمایه خود نیز باشید. این نوع از صندوق‌ها مناسب کسانی است که می‌خواهند در بورس سرمایه گذاری کنند، ولی وقت و تخصص کافی برای معامله‌گری را ندارند.

3. صندوق سرمایه گذاری مختلط

صندوق مختلط از نظر ریسک سرمایه گذاری مابین صندوق‌‌های درآمد ثابت و صندوق‌های سهامی قرار می‌گیرد. این نوع صندوق‌ها حداکثر 60 درصد از دارایی خود را در سهام سرمایه گذاری می‌کنند و حداقل 40 درصد از دارایی صندوق هم در اوراق با درآمد ثابت مثل اوراق مشارکت و سپرده‌های بانکی سرمایه گذاری می‌شود.

4. صندوق سرمایه گذاری طلا

این نوع صندوق، یکی از انواع صندوق‌های سرمایه گذاری مشترک و قابل معامله (ETF) در بورس کالا به شمار می‌رود. این صندوق‌ها سرمایه مشتریان خود را به جای خرید سهام، روی وجه نقد و اوراق مبتنی بر سکه طلا سرمایه‌ گذاری می‌‌کنند.

بیشتر بخوانید: جایگزین خرید سکه: سرمایه‌گذاری در صندوق طلا

حداقل 70 درصد از دارایی صندوق‌‌های طلا، در خرید سکه طلا سرمایه‌ گذاری می‌شود و مابقی در اوراق با درآمد ثابت سرمایه گذاری خواهد شد.

از آنجایی که درصد عمده سرمایه‌ گذاری این صندوق‌ها روی گواهی‌های سکه طلا است و قیمت‌گذاری طلا به دو پارامتر نرخ دلار و قیمت اونس جهانی وابسته است؛ می‌توان گفت که سرمایه گذاری در این صندوق‌ها، یک سرمایه‌ گذاری غیرمستقیم روی ارز و طلای جهانی است و سودی هم که از این صندوق‌ها نصیب شما می‌شود، ناشی از این دو عامل به همراه عرضه و تقاضای بورس است.

5. صندوق سرمایه گذاری جسورانه

این صندوق‌ها برای حمایت از ایده‌ها و کسب‌وکارهای نوآورانه ایجاد شده‌اند که افراد می‌توانند با سرمایه‌ گذاری در آن‌ها، به کارآفرین‌ها در تحقق اهدافشان کمک کنند. به عنوان مثال؛ دیجی کالا و اسنپ از نمونه پروژه‌های موفقی هستند که با این نوع سرمایه گذاری‌ها رشد کرده‌اند. 

بیشتر بخوانید: صندوق جسورانه چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟

6. صندوق سرمایه گذاری شاخصی

دارایی‌های این صندوق‌ها به نحوی تخصیص داده می‌شوند، که بازدهی آن برابر با یک شاخص خاص باشد. به عنوان مثال؛ اگر بخواهید با شاخص کل بورس پیش بروید و به آن نزدیک باشید؛ این صندوق، سهام شرکت‌هایی که بیشترین تاثیرگذاری را بر شاخص کل دارند، برای شما خریداری می‌کند.

البته توجه داشته باشید که این صندوق‌ها فقط مختص شاخص‌های بورس نیست و شما می‌توانید مطابق شاخص صنایع، طلا یا بازارهای سرمایه گذاری دیگر نیز پیش بروید.

شرکت سرمایه گذاری

شرکت سرمایه گذاری (Investment Company)، یکی از نهادهای مالی است که مانند صندوق‌های سرمایه گذاری، واسطه‌ای برای خرید و فروش سهام شرکت‌های بورسی می‌باشند.

شرکت سرمایه گذاری، در سهام دیگر شرکت‌ها سرمایه گذاری کرده و درآمدشان از خرید و فروش سهام و همچنین سود تقسیمی شرکت‌هایی است که سهام آن را در اختیار دارند.

این شرکت‌ها از نظر حقوقی به دو شکل سهامی خاص و سهامی عام فعالیت دارند. این شرکت‌ها تیمی از افراد متخصص حضور دارند که وضعیت شرکت‌های پذیرفته شده در بورس را بررسی و آنالیز می‌کنند و می‌دانند چه موقع باید سهام این شرکت‌ها را بخرند و چه زمان باید بفروشند تا بیشترین سود را بدست آورند.

یعنی فعالیت اصلی این شرکت‌ها خرید و فروش سهام شرکت‌های بورسی و غیر بورسی در بهترین زمان است.

شرکت‌های سرمایه گذاری، انواع مختلف و با کارکردهای متفاوتی دارند؛ اما معمولا شرکت‌های فعال در بازار اوراق بهادار با هدف مدیریت پرتفوی وارد بازار می‌شوند.

در حال حاضر، ده‌ها شرکت سرمایه گذاری در بورس فعالیت می‌کنند که برخی از آن‌ها مربوط به بانک‌ها، موسسات اعتباری و لیزینگ هستند و برخی هم در زمینه‌های تخصصی مانند ساختمان، خودرو، صنایع شیمیایی و… سرمایه گذاری می‌کنند.

شرکت‌های پردازش اطلاعات مالی

سرمایه‌گذاران برای سرمایه گذاری در یک سهم، نیاز به اطلاعات مالی دقیقی دارند؛ در واقع سرمایه‌گذارن با استفاده از این اطلاعات، عملکرد بهتری در بورس خواهند داشت.

برای این منظور، شرکت‌هایی ایجاد شده‌اند که اطلاعات مالی مورد نیاز جهت تصمیم‌ درباره سرمایه گذاری در بورس را جمع‌آوری و پردازش کرده و به شیوه‌های مختلف، در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌دهند.

شرکت‌های مشاور در سرمایه گذاری

همانطور که از نام این شرکت‌ها پیداست؛ شرکت‌های مشاور سرمایه گذاری، به مشتریان حقیقی و حقوقی خود درباره خرید یا فروش اوراق بهادار مشاوره می‌دهند تا سرمایه‌گذاران با دیدگاه بهتری در سهم مورد نظر خود سرمایه گذاری کنند.

خدماتی که توسط این شرکت‌ها ارائه می‌شود عبارتند از:

• اظهارنظر راجع به روند قیمت یا عرضه و تقاضای اوراق بهادار در آینده
• توصیه به خرید، فروش یا نگهداری اوراق بهادار
• اظهارنظر راجع به ارزش (قیمت) اوراق بهادار

کانون‌ها

از کانون‌های فعال بازار سرمایه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار

کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار یک موسسه غیردولتی، غیرتجاری و غیرانتفاعی است که در سال 1386 فعالیت خود را آغاز نمود.

این کانون با اقدامات خود، سعی در ایجاد یک بازار اوراق بهادار عادلانه، رقابتی و کارا در کشور، افزایش دانش تخصصی اشخاص، ایجاد تسهیلات لازم جهت گسترش آموزش نظام‌مند، تخصصی و مستمر برای اشخاص و افزایش کیفیت ارائه خدمات دارد.

بر اساس قانون بازار اوراق بهادار، شروع به فعالیت کارگزاری، کارگزار/معامله‌گری و بازارگردانی به هر شکل و تحت هر عنوان، منوط به عضویت در این کانون و رعایت مقررات، آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های اجرایی آن است.

بنابراین انجام فعالیت کارگزاری، کارگزار/معامله‌گری و بازارگردانی در کلیه بورس‌ها و بازارهای خارج از بورس، بدون عضویت در کانون کارگزاران، غیرقانونی تلقی خواهد شد.

کانون نهادهای سرمایه گذاری ایران

این کانون یک تشکل خود انتظام، غیردولتی، غیر انتفاعی، غیرسیاسی، دارای شخصیت حقوقی و مالی مستقل است که در سال 1386 تاسیس شد. نهادهای مالی تشکیل دهنده این کانون عبارتند از:

• شرکت‌های هلدینگ
• شرکت‌های سرمایه گذاری
• انواع صندوق‌های سرمایه گذاری ازجمله صندوق‌های بازنشستگی
• شرکتهای تامین سرمایه و سایر نهادهای سرمایه گذاری

سوالات متداول

سخن پایانی

در این مطلب، به طور کامل و جامع درباره سرمایه گذاری در بورس، ویژگی‌ها، مزایا، محدودیت‌ها و نحوه ورود به آن صحبت کردیم.

اگر شما هم قصد دارید که وارد بازار بورس شوید ولی چیزی از آن نمی‌دانید؛ قطعا این مقاله یک راهنمای کامل برای شما خواهد بود که می‌توانید با مطالعه آن، دانش و آگاهی خود را بالا برده و با اعتماد به نفس بیشتری وارد بازار سرمایه شوید.

مقالات مرتبط:

• نمونه سوالات آزمون معاملات آنلاین بورس