اقتصاد جنگ (به انگلیسی War Economy)، به نحوه سازماندهی ظرفیت تولید و توزیع یک کشور در زمان جنگ و درگیری می‌گویند.
اقتصاد جنگی در یک کشور باید به گونه‌ای باشد که تعدیل‌های اساسی در تولیدات مصرفی خود اعمال کند تا نیازهای تولید برای دفاع از کشور را برآورده نماید.
در اقتصاد جنگی، معمولا هزینه‌هایی که برای دفاع از کشور لازم است، از طریق درآمدهای مالیاتی تامین می‌شوند. علاوه بر این؛ در اقتصادهای جنگی به دلیل فشارهای موجود برای تولید محصولات ارزان و باکیفیت، شاهد پیشرفت‌های صنعتی، تکنولوژیکی و پزشکی نیز خواهیم بود.
عناوین مطلب:
هدف از اقتصاد جنگی در یک کشور چیست؟
یک کشور در اقتصاد جنگی، علاوه بر اینکه به دنبال تقویت اقتصاد خود به عنوان یک اصل کلی است، تولید کالا و خدماتی که در دوران جنگ به شدت نیاز است را در اولویت اهداف خود قرار می‌دهد.
یکی از مهم‌ترین کارهای دولت‌ها در زمان جنگ و درگیری، اقداماتی در جهت اولویت‌بندی هزینه‌های دفاعی و امنیت ملی است که یکی از این اقدامات مهم، سهمیه‌بندی به منظور کنترل توزیع کالاها، خدمات و همچنین تخصیص منابع در زمان بحران جنگ است.
در زمان جنگ، هر کشوری موظف است به شیوه‌ای متفاوت، به پیکربندی مجدد اقتصاد خود بپردازد و با کمک یک استراتژی قوی، وضعیت تامین منابع در کشور را در حد قابل قبولی قرار دهد. برای کشوری با این اقتصاد، درآمد حاصل از مالیات عمدتاً برای دفاع از کشور استفاده می‌شود.
به این ترتیب؛ در شرایط جنگی، اگر کشور مقادیر زیادی پول قرض یا وام بگیرد، این وجوه بیشتر برای حفظ ارتش و تامین نیازهای امنیت ملی به کار می‌رود. و برعکس؛ در کشورهایی که درگیر جنگ نیستند، درآمد مالیاتی و پول قرض گرفته شده، برای بهبود زیرساخت‌ها و برنامه‌های داخلی مانند آموزش، استفاده خواهد شد.
لازم به ذکر است که اقتصادهای جنگی، اغلب از سر ناچاری و زمانی که کشوری احساس کند باید دفاع ملی را در اولویت قرار دهد، به وجود می‌آید. همانطور که قبل‌تر هم اشاره کردیم؛ اقتصادهای جنگی معمولا پیشرفت‌های صنعتی، فناوری و پزشکی بیشتری را به همراه دارند؛ چراکه این کشورها در رقابت هستند و تحت فشار برای ایجاد محصولات دفاعی بهتر با هزینه ارزان‌تر قرار می‌گیرند. به همین دلیل؛ معمولا کشورهای دارای این نوع اقتصاد، کاهش در توسعه و تولید داخلی را تجربه می‌کنند.
بیشتر بخوانید: اقتصاد چگونه شکل می‌گیرد و چطور رشد می‌کند؟
مثالی از اقتصاد جنگ در کشورها
در طول جنگ جهانی دوم؛ تمام کشورهای عضو متحدین و متفقین، دارای اقتصاد جنگی بودند. کشورهایی مانند ایالات متحده، ژاپن و آلمان از جمله قدرت‌های مهمی بودند که در آن زمان، این اقتصاد را تجربه کردند. قدرت اقتصادی آمریکا به گونه‌ای بود که پول و تجهیزات مورد نیاز برای شکست متحدین را برای نیروهای متفقین فراهم می‌کرد.
پس از حمله ژاپن به پایگاه دریایی ایالات متحده در پرل هاربر (Pearl Harbor)، ایالات متحده وارد این نوع اقتصاد شد و به منظور تامین مالی ادوات جنگی خود، مالیات‌ها و اوراق قرضه جنگی را افزایش داد.
در آن زمان؛ هیئت تولیدات جنگی (WPB) به دستور رئیس جمهور وقت آمریکا، فرانکلین دلانو روزولت، به منظور تخصیص منابع (مانند مس، لاستیک و نفت) به تلاش‌های جنگی و اعطای قراردادهای دفاعی به منافع شرکت‌های غیرنظامی و ایجاد انگیزه برای تولیدات نظامی در میان صاحبان مشاغل غیرنظامی، تاسیس شد.
در آن شرایط؛ زنان نیز در سراسر ایالات متحده با در اختیار گرفتن مشاغل مربوط به تولیدات نظامی و سایر موقعیت‌هایی که قبلاً در اختیار مردانی بود که بسیاری از آنها به ارتش پیوسته بودند، در اقتصاد جنگ آمریکا شرکت کردند.
سخن پایانی
در این مقاله؛ درباره مفهوم اقتصاد جنگ (War Economy) و اهداف آن صحبت کردیم. همانطور که گفتیم؛ به اقتصاد یک کشور در حال جنگ و درگیری اشاره دارد. در این اقتصاد، دولت‌ها باید درباره چگونگی تخصیص منابع در جهت پاسخگویی به نیازهای دفاعی خود، تصمیم‌گیری کنند. در شرایط این‌چنینی، دولت‌ها از درآمدهای مالیاتی به منظور تامین منابع مربوط به جنگ بهره می‌گیرند.
از آنجایی که معمولا وقوع جنگ، تاثیر به‌سزایی بر پیشرفت فناوری و پزشکی دارد؛ اقتصاد یک کشور تا حد زیادی پس از جنگ، تقویت خواهد شد. همانطور که در مورد ایالات متحده، بعد از جنگ جهانی اول و دوم نیز این اتفاق افتاد. با این حال؛ برخی از اقتصاددانان معتقدند که هزینه‌های نظامی بیهوده بوده و در نهایت مانع از پیشرفت فناوری و اقتصادی در کشورها خواهد شد.
شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:
- می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
- در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید
برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:
برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود: