در اقتصاد رفتاری، تازه گرایی (به انگلیسی Recency Bias) یک سوگیری شناختی است که به‌عنوان سوگیری دسترسی یا دسترس پذیری (Availability Bias) نیز شناخته می‌شود.
هنگامی که تصمیم می‌گیریم در بازارهای مالی سرمایه‌گذاری کنیم قطعاً پیرامون آن بازار و وقایع اخیر تحقیق می‌کنیم و اطلاعاتی که به دست می‌آوریم اغلب سودمند خواهند بود. اما در مواردی ذهن ما گول می‌خورد و دچار خطاهایی مانند تازه گرایی می‌شود.
عناوین مطلب:
تازه گرایی می‌تواند سرمایه ما را به‌شدت در معرض خطر قرار دهد به همین دلیل باید این سوگیری را بشناسیم. در این مقاله علاوه بر شرح سوگیری تازه گرایی، راه‌حل‌هایی را مطرح می‌کنیم که از گیرافتادن ذهن خود در این تله جلوگیری کنید.
تازه گرایی (Recency Bias) چیست؟
سوگیری دسترس پذیری در حوزه بازارهای مالی اهمیت زیادی پیدا می‌کند؛ زیرا اخبار و رویدادهای اخیر می‌تواند سرمایه‌گذاران را به طور غیرمنطقی به این باور برساند که احتمال وقوع مجدد رویداد مشابه بیشتر از احتمال عینی آن است.
تازه گرایی یکی از مقصران اصلی در جلوگیری از دستیابی سرمایه‌گذاران به سود بیشتر در طولانی‌مدت است؛ زیرا فرآیند تصمیم‌گیری را سخت و دچار اشکال می‌کند.
همین امر سبب می‌شود اگر آخرین اخباری که راجع به سهام یک شرکت مطالعه کرید کاهش قیمت بوده است، اقدام به فروش سهام خود کنید؛ زیرا تصور می‌کنید روند نزولی ادامه خواهد داشت حتی اگر احتمالات عینی خلاف آن را نشان دهند.
این سوگیری چگونه بر تصمیم‌گیری ما اثر می‌گذارد؟
برای اینکه نحوه کارکرد تازه گرایی را بهتر متوجه شویم بهتر است ابتدا آن را در زندگی روزمره‌مان جستجو کنیم.
به‌عنوان‌مثال پس از اکران فیلم آرواره‌ها در سال 1975 تعداد افرادی که در دریا شنا می‌کردند به طور قابل‌توجهی کاهش یافت؛ زیرا باتوجه‌به سوگیری تازه گرایی مردم تصور می‌کردند که حمله کوسه‌ها بسیار محتمل است و ممکن است هر لحظه به آنها حمله کنند.
این در حالی است که حملات کوسه‌ها مخصوصاً زمانی که منجر به مرگ انسان شود بسیار نادر است؛ اما سوگیری دسترس پذیری موجب می‌شود افراد نتوانند بر اساس واقعیت‌های عینی تصمیم بگیرند و عمل کنند.
در دنیای سرمایه و بازارهای مالی نیز این سوگیری بر تصمیمات سرمایه‌گذاران اثر می‌گذارد در نتیجه آنها انتظار دارند رویدادهای اخیر بیش از آنچه واقعاً قرار است رخ دهند، پیش بیایند و تکرار شوند.
به همین ترتیب سرمایه‌گذاران تحت‌تأثیر سوگیری تازه گرایی هنگام سقوط بازار، به‌سرعت سهام خود را می‌فروشند و در طول حباب دارایی‌ها به خرید ادامه می‌دهند؛ زیرا تصور می‌کنند روند همچنان ادامه خواهد داشت.
فرقی نمی‌کند سوگیری تازه گرایی راجع به سقوط هواپیما باشد یا سقوط و اوج سهام، در هر دو حالت باعث می‌شود ما از احتمالات واقعی رویدادهای آینده چشم بپوشیم.
دست داغ، نمونه‌ای از تازه گرایی
یکی از نمونه‌های این سوگیری، دست داغ است.
هنگامی مغالطه دست داغ رخ می‌دهد که فرد حس می‌کند اگر چند مرتبه در کاری موفق شود، این موفقیت‌ها در آینده نیز ادامه‌دار خواهند بود.
برای مثال کسی که دو دست از بازی را می‌برد فکر می‌کند که بخت با او یار شده و دست‌های دیگر را نیز خواهد برد. بازیکنان دیگر هم همین فکر را راجع به او می‌کنند.
این اتفاق در بازارهای مالی نیز رخ می‌دهد به این صورت که سرمایه‌گذاران وسوسه می‌شوند تا در صندوق‌‌هایی سرمایه‌گذاری کنند که مدیران آنها اخیراً خوب عمل کرده‌اند. اما در واقعیت مدیران پورتفولیو که یک برد طولانی غیرمعمول داشته‌اند، اغلب در سال‌های آینده عملکرد ضعیف‌تری نسبت به همتایان خود دارند.
بیشتر بخوانید: چگونه از سرمایه گذاری احساسی در بازارهای مالی پرهیز کنیم؟
تصحیح تازه گرایی
حتماً با خواندن این مقاله تصمیماتی را که در بازار سرمایه تحت‌تأثیر تازه گرایی گرفته بودید، به خاطر آوردید و این سؤال برایتان به وجود آمد که چه نکاتی را باید رعایت کنید تا در این دام نیفتید.
در ادامه به ارائه برخی راهکارها را برای کاهش تأثیر سوگیری دسترس پذیری در تصمیمات مالی می‌پردازیم.
مقابله با این سوگیری کمی دشوار است؛ زیرا ترس و طمع که احساسات قدرتمندی هستند، به کمک تازه گرایی می‌آیند و کار را برایمان سخت می‌کنند. همچنین ازآنجایی‌که ساختار مغز ما برای بقا طراحی شده است اتفاقاتی را که اخیراً رخ‌داده را برجسته‌تر و مهم‌تر نشان می‌دهد.
اگرچه غلبه بر تازه گرایی سخت است؛ اما غیرممکن نیست. بهترین راهکار برای سرمایه‌گذاران، داشتن یک استراتژی سرمایه‌گذاری و پایبند بودن به آن است. اگر از پیش برای سرمایه‌گذاری برنامه‌ریزی کنید قادر خواهید بود در نوسانات کوتاه‌مدت و گذرای بازار، تصمیمات درستی اتخاذ کنید.
علاوه بر تنظیم یک برنامه سرمایه‌گذاری می‌توانید از ابزارهای مالی برای آگاهی دقیق از دارایی‌ها و بدهی‌هایتان استفاده کنید. برای خود اهداف مالی در بلندمدت تعیین کنید و مطابق با هدف‌هایتان تصمیم بگیرید.
در آخر اگر هنوز احساس کردید در شکست سوگیری تازه گرایی به تنهای موفق نمی‌شوید از مشاوران مالی حرفه‌ای کمک بگیرید. به خاطر داشته باشید که در سرمایه‌گذاری‌ها به‌خصوص سرمایه‌گذاری بلندمدت، رخدادهای آخرین هفته یا آخرین ماه نمی‌تواند مبنای معتبری برای پیش‌بینی اتفاقات آینده قرار گیرد.
سخن پایانی
تازه گرایی؛ مانند مه احتمالات واقعی را از دید ما مخفی نگه می‌دارد و باعث می‌شود فقط توانایی دیدن رخدادهای اخیر را داشته باشیم.
همین امر سبب می‌شود تصمیماتی نادرست اتخاذ کنیم و سرمایه ما در معرض زیان قرار بگیرد. برای اینکه گرفتار پیامدهای سوگیری دسترس پذیری نشویم یک برنامه سرمایه‌گذاری می‌تواند کمک‌کننده باشد و پایبندی به آن ما را به اهداف بلندمدت خود نزدیک‌تر کند.
در این مقاله به طور کامل نحوه مقابله با سوگیری تازه گرایی را مطرح کردیم تا با عملی‌کردن راهکارها یک قدم به سود نزدیک‌تر شوید.
شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:
- می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
- در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید
برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:
برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود: