ذخیره مطالبات مشکوک الوصول (Bad debt reserve)

ذخیره مطالبات مشکوک الوصول (به انگلیس Bad debt reserve)، میزان ذخیره‌ای که براساس روش‌های متداول و پذیرفته شده حسابداری در خصوص مطالبات و اسناد دریافتنی در حساب‌ها ایجاد می‌شود را نشان می‌دهد.

به هنگام ایجاد ذخیره جهت مطالبات مشکوک الوصول و همچنین سوخت مطالبات مزبور این حساب مـورد ثبت قرار می‌گیرد.

قطعا درباره فروش نسیه چیزهایی شنیده‌اید. فروش نسیه هم می‌تواند برای فروشنده مفید باشد و هم می‌تواند برای فروشنده هزینه‌بر باشد.

گاهی ممکن است مشتریان توانایی پرداخت فوری وجه نقد را نداشته باشند و مجبور شوند خرید خود را به صورت نسیه انجام دهند.

هزینه، زمانی به وجود می‌آید که واحد تجاری مذکور در وصول مطالبات، ناتوان باشد. از نظر حسابداری، نام این هزینه “هزینه مطالبات مشکوک الوصول” یا “هزینه مطالبات سوخت شده” نام دارد.

در حسابداری یک دیدگاه محافظه‌کارانه وجود دارد که سعی می‌شود مطالباتی که مشکوک به وصول آنها هستیم شناسایی کنیم و ذخیره‌ای را از این بابت در حساب‌ها منظور نماییم که به آن ذخیره مطالبات مشکوک الوصول گویند.

اقلام قابل درج در این حساب بشرح زیر هستند:

• بستانکار: مبالغ مربوط به ایجاد ذخیره مطالبات مشکوک‌الوصول در این حساب بستانکار و حساب هزینه مطالبات مشکوک الوصول بدهکار می‌شود.
• بدهکار: مبالغ مربوط به مطالبات مشکوک الوصول و لاوصول در این حساب بدهکار و متقابلا حساب‌های دریافتنی تجاری بستانکار می‌شود.

اهمیت مطالبات مشکوک الوصول

هرچه برآورد مطالبات مشکوک الوصول صحیح‌تر انجام شود، اطلاعات موجود در صورت‌های مالی، قابل اعتمادتر خواهد بود.

میزان هزینه مطالبات مشکوک الوصول؛ به کارایی بخش اعتبارات، حجم فروش نسیه و تلاش بخش وصول مطالبات بستگی دارد.

روش‌های ثبت مطالبات مشکوک الوصول

براساس اصل محافظه‌کاری و اصل تطابق هزینه‌ها با درآمدها در حوزه حسابداری، قسمتی از حساب‌های دریافتنی (مطالبات) که نسبت به وصول آن‌ها در آینده مشکوک هستیم، شناسایی شده و ثبت‌های حسابداری مربوط به آن را در دفاتر وارد می‌کنیم.

حسابداران برای ثبت مطالبات مشکوک الوصول در دفاتر از دو روش استفاده می‌کنند :

1. روش حذف مستقیم
2. روش ایجاد ذخیره

• روش حذف مستقیم: این روش زمانی مورد استفاده حسابداران قرار می‌گیرد که نسبت به غیرقابل وصول بودن مطالبات در آینده اطمینان کامل دارند و هیچ شک و شبهه‌ای وجود ندارد. 

در این روش لازم است تا آن قسمت از مطالبات غیرقابل وصول را با بدهکار کردن حساب هزینه مطالبات سوخت شده و بستانکار کردن حساب‌های دریافتنی، از دفاتر خارج کنیم.

• روش ایجاد ذخیره: این روش زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که نسبت به وصول قسمتی از مطالبات در آینده مشکوک هستیم و احتمال می‌دهیم که این مطالبات را نتوانیم وصول کنیم. 

در این صورت با ایجاد ذخیره به وسیله بدهکار کردن حساب هزینه مطالبات مشکوک الوصول و بستانکار کردن حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول، ثبت‌های مربوطه را در دفاتر انجام می‌دهیم.

توجه داشته باشید که حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول، یک حساب دائمی با ماهیت بستانکار است که در پایان هر دوره مالی، مانده این حساب در ترازنامه در زیر حساب‌های دریافتنی نشان داده شده و از حساب‌های دریافتنی کسر خواهد شد.

روش‌های شناسایی مطالبات مشکوک الوصول 

• روش تجزیه سنی: در این روش، حسابدار باید تمامی حساب‌های دریافتنی را براساس تاریخ سررسید، در یک جدول مرتب کرده و از حساب‌هایی که مدت زمان کمتری از تاریخ سررسید آن‌ها گذشته یا هنوز تاریخ سررسیدشان نرسیده، با درصد کمتری به عنوان مطالبات مشکوک الوصول شناسایی کند. 

اما از حساب‌هایی که از تاریخ سررسیدشان مدت زمان بیشتری گذشته، باید با درصد بیشتری به عنوان مطالبات مشکوک الوصول شناسایی کرده و در دفاتر ثبت کند.

• روش درصدی از فروش‌های نسیه: در این روش؛ حسابدار باید براساس تجربه خود در هر دوره مالی، درصدی از مانده حساب فروش نسیه خالص را به عنوان مشکوک الوصول شناسایی کرده و در دفاتر ثبت نماید.
• روش درصدی از مانده حساب‌های دریافتنی: در این روش؛ حسابدار باید براساس تجربه خود در هر دوره مالی، درصدی از مانده حساب‌های دریافتنی را به عنوان مشکوک الوصول شناسایی کرده و در دفاتر ثبت نماید.
• روش بررسی موردی: در این روش؛ حسابدار باید تمام حساب‌های دریافتنی را بررسی نموده و آن قسمت از حساب‌ها که مشکوک الوصول می‌باشند را در دفاتر ثبت نماید. 

لازم به ذکر است که این روش، زمانی مفید است که تعداد حساب‌های دریافتنی کم و محدود باشد.

بیشتر بخوانید: منظور از وصول مطالبات سوخت شده یا غیر قابل وصول چیست؟

قانون مالیات برای این نوع مطالبات چگونه است؟

براساس ماده 148 قانون مالیات‌های مستقیم؛ مطالبات مشکوک الوصول جزو هزینه‌های قابل قبول مالیاتی بوده و بایستی شرایط زیر را داشته باشند:

• باید احتمال قوی برای وصول نشدن مطالبات وجود داشته باشد.
• مطالبات باید در راستای فعالیت سازمان باشند.
• باید وضعیت وصول و عدم وصول در دفتر موسسه ثبت شود.
• لازم است میزان ذخیره مطالبات مشکوک الوصول برای هر مشتری به طور جداگانه مشخص شده و اسناد و مدارک مربوط به این مطالبات به طور کامل موجود باشد.

سخن پایانی

• ذخیره مطالبات مشکوک الوصول، جزو حساب‌های کاهنده دارایی‌ها است و در صورت‌های مالی بایستی از حساب‌های دریافتنی کسر و خالص آن منعکس شود. به همین دلیل حساب آن در گروه دارایی‌های جاری طبقه‌بندی و انعکاس یافته است.
•  در صورتی که شرکت موفق شود تمام یا قسمتی از مطالبات سوخت شده را وصول کند؛ بایستی ابتدا معادل مبلغ وصول شده حساب ”ذخیره مطالبات مشکوک الوصول“ بستانکار و حساب مربوطه در سر فصل ”حساب‌های دریافتنی تجاری” بدهکار شده و سپس با مبلغ دریافتی تسویه شود.
• در صورتی که از روش حذف مستقیم در رابطه با سوخت مطالبات استفاده شود، طریقه اشاره شده بشرح بند 2 فوق که با روش ذخیره منطبق باشد مورد ندارد و بایستی به هنگام سوخت مطالبات مبلغ مربوطه از حساب‌ها خارج و به عنوان مطالبات سوخت شده در حساب انعکاس یابد.

شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:

• می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
• در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید

برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:

نام شرکت	ویژگی‌ها	امتیاز	لینک ثبت‌نام
کارگزاری آگاه	باشگاه مشتریان با جایزه نرم‌افزار معاملاتی پیشرفته دریافت اعتبار معاملاتی خرید آنلاین صندوق‌ سرمایه‌گذاری ثبت‌نام آنلاین برای کد بورسی

برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود:

نام خدمات	ویژگی‌ها	لینک ثبت‌نام
دوره‌های آموزش تحلیل تکنیکال	دوره‌های حضوری + غیرحضوری شناخته‌شده‌ترین اساتید در سطح مقدماتی، متوسط و پیشرفته ارائه مدرک معتبر گذراندن دوره