دارایی (Asset)

دارایی (به انگلیسی Asset)، یک منبع دارای ارزش اقتصادی است که یک فرد، شرکت یا کشور تحت تملک یا اختیار خود دارد و انتظار می‌رود که این منبع سود و منفعتی در آینده فراهم کند.

دارایی‌ها در ترازنامه یک شرکت گزارش شده و خریداری یا ایجاد می‌شوند تا ارزش شرکت یا سود عملیات شرکت را افزایش دهند.

دارایی را می‌توان به عنوان چیزی تصور کرد که، صرفنظر از اینکه تجهیزات تولیدی باشد یا حق ثبت اختراع، در آینده بتواند جریان نقدی ایجاد کند، هزینه‌ها را کاهش دهد، و فروش را بهتر کند.

درک کامل‌تر دارایی

دارایی نمایانگر منابع اقتصادی یک شرکت یا شخص است.

دارایی نمایانگر دسترسی به چیزی است که افراد یا شرکت‌های دیگر ندارند.

حق استفاده، مالکیت یا سایر دسترسی‌ها به دارایی از لحاظ قانونی قابل اعمال هستند، به این معنا که منابع اقتصادی را می‌توان با کسب اختیار استفاده کرد. استفاده از دارایی می‌تواند محدود و محصور به یک مالک باشد.

برای اینکه یک دارایی در شرکت موجود و واقعی تلقی شود، شرکت باید بتواند در زمان انتشار صورت‌های مالی حق مالکیت نسبت به آن داشته باشد. منبع اقتصادی چیزی کمیاب است که می‌تواند از طریق ایجاد جریان‌های نقدی ورودی یا کاهش خروج جریان نقدینگی به وجود آورنده منافع اقتصادی باشد.

نکات کلیدی

• دارایی، منبعی دارای ارزش اقتصادی است که یک فرد، شرکت یا کشور تحت تملک یا اختیار خود دارد و انتظار می‌رود که این منبع سود و منفعتی در آینده فراهم کند.
• دارایی‌ها در ترازنامه یک شرکت گزارش شده و خریداری یا ایجاد می‌شوند تا ارزش شرکت را افزایش و عملیات شرکت را بهبود بخشند.
  دارایی را می‌توان به عنوان چیزی تصور کرد که، صرف نظر از اینکه تجهیزات تولیدی باشد یا حق ثبت اختراع، در آینده بتواند جریان نقدی ایجاد کند، هزینه‌ها را کاهش دهد، و فروش را بهتر کند.
• دارایی‌ها را می‌توان در کل به چند دسته دارایی‌های کوتاه مدت (یا جاری)، دارایی‌های ثابت، سرمایه گذاری‌های‌مالی، و دارایی‌های نامشهود تقسیم بندی کرد.

نمونه دارایی‌ها

چند دسته‌بندی کلی برای دارایی‌ها وجود دارد:

دارایی‌های جاری (Current Assets)

دارایی‌های جاری منابع کوتاه‌مدت اقتصادی هستند که انتظار می‌رود طی یک سال آینده بتوان آنها را در صورت نیاز به وجه نقد تبدیل کرد. دارایی‌های جاری شامل وجه نقد و معادل وجه نقد، حساب‌های دریافتی، موجودی کالا، و پیش پرداخت‌ها می‌شوند.

با اینکه وجه نقد را راحت می‌توان ارزش‌گذاری کرد، حسابداران به طور دوره‌ای امکان بازیافت بهای موجودی کالا و حساب‌های دریافتی را ارزیابی می‌کنند. اگر شواهدی مبنی بر غیرقابل جمع آوری بودن حساب‌های دریافتی وجود داشته باشد، این حساب‌ها دچار کاهش ارزش می‌شوند. یا اگر موجودی از رده خارج شود، شرکت‌ها ممکن است این اقلام را مستهلک و کسر کنند.

نکته مهم: دارایی‌ها در ترازنامه شرکت‌ها براساس هزینه تاریخی که بهای اولیه دارایی را نشان می‌دهد و با لحاظ هرگونه بهبود یا فرسودگی ثبت می‌شوند.

دارایی‌های ثابت (Fixed Assets)

دارایی‌های ثابت، منابع بلندمدت مانند بنا، تجهیزات و ساختمان‌ها هستند. تعدیل برای فرسودگی دارایی‌های ثابت بر اساس هزینه‌های دوره‌ای که به نام هزینه استهلاک شناخته می‌شود انجام می‌گیرد. اینکار ممکن است بیانگر کاهش یا عدم کاهش توان سودآفرینی یک دارایی ثابت باشد.

به طور کلی اصول پذیرفته شده حسابداری (GAAP) هزینه استهلاک را تحت دو روش گسترده امکان‌پذیر می‌داند. روش خط مستقیم (straight-line method) فرض می‌کند که دارایی ثابت ارزش خود را به نسبت عمر مفیدش از دست می‌دهد، و روش تسریعی (accelerated method) فرض می‌کند که دارایی ارزش خود را در سال‌های اولیه استفاده سریعتر از دست می‌دهد.

دارایی‌های مالی (Financial Assets)

دارایی‌های مالی نشان‌دهنده سرمایه‌گذاری روی دارایی‌ها و اوراق بهادار سایر نهادها و موسسات هستند. دارایی‌های مالی شامل سهام، اوراق مشارکت دولتی و شرکتی، سهام ترجیحی و سایر اوراق بهادار است.

دارایی‌های مالی در بورس و سایر بازارها بر اساس نحوه دسته‌بندی و انگیزه اصلی سرمایه گذاری ارزش‌گذاری می‌شوند.

دارایی‌های نامشهود (Intangible Assets)

دارایی‌های نامشهود منابع اقتصادی هستند که هیچ حضور فیزیکی ندارند. آنها شامل حق ثبت اختراع (patents)، علائم تجاری (trademarks)، حق چاپ و نشر (copyrights)، و سرقفلی (goodwill) هستند.

حسابداری دارایی‌های نامشهود مطابق با نوع دارایی می‌تواند متفاوت باشد. همچنین امکان استهلاک و یا آزمایش سالیانه به جهت ارزیابی میزان کاهش ارزش نیز متفاوت است.

چگونه بدانیم یک چیز یک دارایی است یا خیر؟

دارایی، چیزی است که در زمان حال یا آینده منفعت اقتصادی داشته باشد یا حداقل پتانسیل کسب منفعت از آنرا بتوان در آن مشاهده کرد.

بنابراین یک دارایی، چیزی است که مالک آن هستید یا اینکه آنرا طلب دارید.

با این تعریف، یک اسکناس 50 هزارتومانی، یک کامپیوتر دسکتاپ و حتی یک صندلی را می‌توان جز دارایی‌ها محسوب کرد.

اگر شخصی به شما بدهکار است، آن پولی که قرض داده‌اید نیز یک دارایی محسوب می‌شود.

در مورد دارایی‌های غیرفیزیکی

یک دارایی‌ نامشهود باوجودیکه امکان لمس آن وجود ندارد، می‌تواند برای یک شخص منفعت اقتصادی داشته باشد.

دارایی‌های غیرفیزیکی یک دسته بااهمیت از دارایی‌ها هستند که شامل حقوق مالکیت معنوی، نام و برند، امتیاز، تعهدات قراردادی، حق تالیف و… می‌شوند.

شهرت شما نیز می‌تواند به یک دارایی ارزشمند تبدیل شود.

برخی از دارایی‌های مالی مانند اوراق بهادار، قراردادهای آتی و سایر مشتقات از جمله دارایی‌های نامشهود هستند.

آیا کار را می‌توان یک دارایی نامید؟

خیر، کار، فعالیتی است که توسط انسان‌ها انجام می‌شود و در ازای آن پول و حقوق دریافت می‌کنند. کار از دارایی متمایز است و در دسته «سرمایه» قرار می‌گیرد.

فرق دارایی و بدهی

از منظر مسائل مالی شخصی، می‌توان گفت بدهی پول را از جیب شما خارج می‌کند، در حالیکه دارایی به شما سود می‌رساند.

شاید این تعریف پیچیده بنظر برسد ولی با چند مثال در ادامه این موضوع برای شما روشن می‌شود.

اگر یک خودرو برای استفاده شخصی داشته باشید، درست است که هزینه بیمه سالیانه، استهلاک، مواد مصرفی را می‌پردازید ولی از آن طرف رفت و آمد راحتی خواهید داشت و هزینه تاکسی و حمل و نقل عمومی را نیاز نیست بپردازید. از طرفی به کارهایتان سریعتر می‌رسید، به مسافرت می‌روید و با انرژی بیشتری به کار خود بازمی‌گردید و در اصل سود می‌کنید، پس یک خودرو شخصی می‌تواند یک دارایی باشد.

اما اگر یک خودرو دوم در پارکینگ منزل پارک کرده‌اید که استفاده چندانی از آن ندارید ولی هزینه بیمه سالیانه، استهلاک، مواد مصرفی آن را می‌پردازید این خودرو را می‌توان یک بدهی قلمداد کرد زیر پول از جیب شما خارج می‌کند. البته در ایران به خارج تورمی که وجود دارد برخی افراد خودرو را صرف‌نظر از اینکه آن استفاده کنند یا نکنند به عنوان سرمایه گذاری می‌دانند که این موضوع به سرعت در حال تغییر است و خرید خودرو دیگر یک سرمایه گذاری قلمداد نخواهد شد.

از یک جنبه دیگر، اگر خودرویی مانند کامیون داشته باشید که یک راننده برای کار با آن استخدام کرده‌اید و خودرو برای شما درآمد تولید می‌کند، این خودرو برای شما قطعا یک دارایی است.

 

این اصطلاح در واژه‌نامه جامع بورسینس منتشر شده است.سایر اصطلاحات و واژه‌های اقتصادی و مالی را ببینید ...