هج فاند (Hedge Fund) یا صندوق پوشش ریسک نوعی مشارکت محدود بین سرمایهگذاران خصوصی است.
سرمایهی هج فاندها توسط مدیران حرفهای صندوق مدیریت میشود. این مدیران، از طیف وسیعی از استراتژیها از جمله اهرم یا معامله داراییهای غیرسنتی گرفته تا کسب بازده بالاتر از میانگین در سرمایهگذاریها استفاده میکنند.
سرمایهگذاری در صندوقهای پوشش ریسک یا هج فاند، اغلب به عنوان یک سرمایهگذاری جایگزین (Alternative investment) ریسکی در نظر گرفته میشود و معمولا به حداقل مبلغ قابل توجهی برای سرمایهگذاری نیاز دارد. همین موضوع باعث میشود تنها افراد ثروتمند بتوانند در هج فاندها سرمایه گذاری کنند.
عناوین مطلب:
مروری بر نکات مهم
- هج فاندها، سرمایهگذاریهای جایگزینی هستند که به صورت فعالانه مدیریت میشوند و معمولا از استراتژیهای ریسکی سرمایهگذاری استفاده مینمایند.
- سرمایهگذاری در هج فاند، نیازمند برخورداری از حداقل مبلغ سرمایهگذاری یا ثروت خالص قابل توجه از سوی سرمایهگذاران سطح بالا (Accredited investors) است.
- صندوقهای پوشش ریسک، در مقایسه با صندوقهای سرمایهگذاری متداول، کارمزد بالاتری دریافت میکنند.
- استراتژیهای معمول صندوق پوشش ریسک، به مدیر آن صندوق بستگی دارد و شامل سهام، ابزار با درآمد ثابت و سرمایهگذاریهای وابسته به برخی رویدادهای خاص میشود.
مفهوم هج فاند یا صندوق پوشش ریسک
عبارت «صندوق پوشش ریسک» یا «هج فاند»، مفهوم این ابزار سرمایهگذاری را برای ما مشخص میکند. مدیر این نوع صندوق، اغلب بخشی از داراییها را در جهت مخالف محل تمرکز صندوق سرمایهگذاری میکند تا ریسک سرمایه گذاری را پوشش دهد.
هج فاندی که روی یک صنعت دورهای (Cyclical sector) مانند سفر و گردشگری تمرکز دارد، ممکن است بخشی از داراییهای خود را در یک صنعت غیردورهای مانند بخش انرژی سرمایهگذاری کند. هدف از این کار این است که سود و بازدهی سهام غیردورهای، هرگونه زیان در سهام دورهای را جبران نماید.
هجفاندها از استراتژیهای ریسکی و داراییهای اهرمی استفاده میکنند و در ابزار مشتقه مانند آپشن و فیوچرز (اختیار و آتی) سرمایهگذاری مینمایند. جذابیت بسیاری از هجفاندها وابسته به شهرت مدیران آنها در فضای بسته و محدود سرمایهگذاری هجفاندهاست.
کسانی که در هج فاندها سرمایهگذاری میکنند، از «سرمایهگذاران سطح بالا» یا اصطلاحا Accredited investor هستند؛ برای این موضوع، لازم است که افراد از یک سطح حداقلی درآمد یا دارایی برخوردار باشند.
معمولا سرمایهگذاران هج فاندها، سرمایهگذاران حقوقی مانند صندوقهای بازنشستگی، شرکتهای بیمه و همچنین افراد ثروتمند هستند.
سرمایهگذاری در هج فاند، یک سرمایه گذاری با نقدشوندگی بالا محسوب نمیشود؛ زیرا سرمایهگذاران اغلب باید پول خود را حداقل برای یک سال در صندوق نگه دارند. این مدت زمان، به دوره قفل شدن سرمایه (lock-up period) شناخته میشود. همچنین در این صندوقها، برداشت پول در فواصل زمانی خاصی ممکن است؛ برای مثال، این فواصل میتواند به صورت فصلی یا هر دو سال یک بار باشد.
انواع هج فاند
هج فاندها به سراغ اهداف سرمایهگذاری، ابزار مالی و اوراق بهاداری میروند که سود چشمگیری نصیبشان کند.
چهار نوع رایج هجفاندها یا صندوقهای پوشش ریسک، عبارتاند از:
- هج فاند کلان جهانی (Global macro hedge funds): این صندوقها به صورت فعال (active) مدیریت میشوند و سعی دارند که از نوسانات چشمگیر ناشی از رویدادهای سیاسی و اقتصادی در بازار کسب سود نمایند.
- هج فاند سهامی (Equity Hedge Fund): این نوع از هج فاندها ممکن است جهانی یا محدود به یک کشور خاص باشند. این صندوقها در سهام سودآور سرمایهگذاری میکنند و در عین حال، با ورود به موقعیت معاملاتی فروش (Short) در سهامی که رشد بیش از حد داشته یا شورت کردن شاخصهای سهام، ریسک خود را پوشش میدهند.
- هج فاند با ارزش نسبی (Relative Value Hedge Fund): هدف این صندوقها این است که از تفاوت موقت قیمت بین اوراق بهادار مرتبط استفاده کنند که به این کار آربیتراژ گفته میشود. این صندوقها از ناکاراییهای مربوط به قیمت یا اسپرد بهره میبرند تا به سود برسند.
- هج فاند فعال (activist hedge fund): هدف این نوع از صندوقهای پوشش ریسک این است که در کسبوکارها سرمایهگذاری کنند و با رشد دادن کسب و کار، باعث افزایش قیمت سهام آن شرکت شوند. این اقدامات ممکن است شامل تصمیماتی از جمله کاهش هزینهها، بازساختاردهی داراییهای شرکت یا ایجاد تغییر در هیئتمدیره باشند.
استراتژیهای رایج هجفاندها
استراتژیهای مورد استفاده هج فاند، طیف وسیعی از ریسکپذیری و نگرشهای مربوط به سرمایهگذاری را در بر میگیرند.
در این استراتژیها از گزینههای مختلف و متنوع سرمایهگذاری، از ابزار بدهی و سهام گرفته تا معاملات کالا (کامودیتی)، ارزها، ابزار مشتقه و املاک و مستغلات استفاده میشود.
استراتژیهای رایج هج فاند بر اساس سبک سرمایهگذاری مدیر صندوق طبقهبندی میشود و شامل سهام، ابزار با درآمد ثابت و اهداف سرمایهگذاری متاثر از رویدادهاست.
استراتژی خرید و فروش یا لانگ و شورت (Long/Short Strategy) در صندوقهای پوشش ریسک، نوع دیگری از معاملات جفتی (Pairs trading) محسوب میشود. در این نوع معامله، سرمایهگذاران دو شرکت رقیب در یک صنعت یکسان را انتخاب میکنند و بر اساس ارزش نسبی آنها، در یکی وارد موقعیت معاملاتی خرید و در دیگری وارد موقعیت فروش میشوند.
استراتژی درآمد ثابت (Fixed-income Strategy)، امکان کسب سود مطمئن با حداقل نوسان ماهانه را برای سرمایهگذاران فراهم میکند. هدف این استراتژی این است که با استفاده از پوزیشنهای لانگ و شورت در اوراق بهادار با درآمد ثابت، از سرمایه محافظت کند.
استراتژی رویدادمحور (Event-driven Strategy)، از خطای موقت قیمتگذاری سهام در بازار استفاده میکند تا به سود برسد. این خطاها از مسائل خاص مربوط به شرکت، مانند بازساختاردهی (Restructuring)، ادغام و تملیک (Mergers and Acquisitions)، ورشکستگی یا تصاحب شرکت (Takeovers) ناشی میشوند.
یک هج فاند چگونه کسب درآمد میکند؟
سرمایهگذار استرالیایی، آلفرد وینسلاو جونز (Alfred Winslow Jones)، کسی بود که در سال 1949 اولین هجفاند را ایجاد کرد.
او صندوقی طراحی کرد که بتواند با سرمایهگذاری بلندمدت در سهام، از طریق فروش استقراضی ریسک را به حداقل برساند. اکنون روش او، به مدل یا استراتژی سهام Long/Short معروف است.
او در سال 1952، صندوق خود را به یک شرکت با مسئولیت محدود (Limited partnership) تغییر داد. او یک کارمزد 20 درصدی را به عنوان پاداش برای شریک مدیریتی خود در نظر گرفت و به اولین مدیر پولی تبدیل شد که فروش استقراضی، استفاده از اهرم و یک سیستم پاداشدهی بر اساس عملکرد را با هم ترکیب کرد.
امروزه، هجفاندها معمولا از سیستم “کارمزد 2 و 20 درصدی” استفاده میکنند. در این روش، یک کارمزد 2 درصدی بابت مدیریت سرمایه و دارایی و یک کارمزد 20 درصدی بابت عملکرد صندوق دریافت میشود.
کارمزد مدیریت بر اساس خالص ارزش دارایی سهم هر سرمایهگذار در صندوق است؛ یعنی برای مثال، بابت یک سرمایهگذاری یک میلیون دلاری، باید سالانه 20,000 دلار کارمزد مدیریت پرداخت کرد. این کارمزد، به عنوان هزینه عملیاتی صندوق و حقوق مدیر صندوق مورد استفاده قرار میگیرد.
کارمزد عملکرد معمولا برابر با 20 درصد سود است؛ یعنی اگر سرمایهگذاری یک میلیون دلاری طی یک سال به 1.2 میلیون دلار برسد، 40,000 دلار آن به صندوق تعلق خواهد داشت.
تفاوت هج فاند با صندوق های سرمایه گذاری مشترک
هج فاند با صندوقهای سرمایهگذاری مشترک تفاوت دارند. در آمریکا وضع قوانین و مقررات توسط کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) برای هجفاندها به اندازه صندوقهای مشترک سختگیرانه نیست.
صندوقهای مشترک روشی کارآمد و کمهزینه برای ایجاد یک سبد متنوع سرمایهگذاری از سهام، اوراق قرضه یا سرمایهگذاریهای کوتاهمدت هستند و در دسترس عموم مردم و سرمایهگذاران معمولی قرار دارند.
در مقابل، هجفاندها تنها میتوانند از سرمایهگذاران سطح بالا (که گاهی سرمایه گذاران واجد شرایط نیز خوانده میشوند) پول دریافت کنند. سرمایهگذاران واجد شرایط (Accredited investor) به کسانی گفته میشود که درآمدشان بالاتر از 200,000 دلار در سال یا ثروت خالصشان بالاتر از 1 میلیون دلار است (مبلغ و قیمت مکان اصلی زندگی از آن مقدار کسر میشود).
این سرمایهگذاران میتوانند با ریسکهای بالقوهای که هج فاندها اجازه دارند بپذیرند، دستوپنجه نرم کنند.
یک هج فاند میتواند روی زمین، ملک، سهام، ابزار مشتقه و ارزها سرمایهگذاری کند، در حالی که صندوقهای مشترک از سهام و اوراق قرضه به عنوان استراتژی سرمایهگذاری بلندمدت خود استفاده میکنند.
برخلاف صندوقهای سرمایه گذاری مشترک که سرمایهگذاران در آنها میتوانند واحدهای تحت مالکیت خود در صندوق را در هر زمانی بفروشند، هجفاندها معمولا محدودیتهایی برای نقد کردن سهم افراد در صندوق وضع میکنند. اغلب در هج فاندها، پیش از این که سهم افراد قابلیت نقد شدن داشته باشد، به مدت یک سال قفل میشود.
هجفاندها یک کارمزد 2 درصدی برای مدیریت دارایی و سرمایه افراد و یک کارمزد 20 درصدی به عنوان پاداش عملکرد خود دریافت میکنند. در حالیکه کارمزد معاملات ETF ها بسیار پایینتر و در ایران معمولا زیر 0.5 درصد از مبلغ معامله است.
پیش از سرمایهگذاری در هج فاند به این نکات توجه کنید
سرمایهگذاران برای یافتن هجفاندی که متناسب با اهداف سرمایهگذاریشان باشد، به چنین معیارهایی توجه میکنند:
- اندازه شرکت یا هج فاند
- سابقه عملکرد هج فاند
- مدت فعالیت هج فاند
- حداقل سرمایه لازم برای مشارکت در صندوق
- شرایط بازپسگیری پول از صندوق.
هجفاندها در بسیاری از کشورها، از جمله آمریکا، بریتانیا، هنگکنگ، کانادا و فرانسه فعالیت میکنند.
طبق توصیه SEC، سرمایهگذاران پیش از تصمیمگیری برای سرمایهگذاری در یک هج فاند، باید به این نکات هم توجه کنند:
- اسناد و توافقنامههای هجفاند را مطالعه کنید. در آنها، اطلاعاتی درباره سرمایهگذاری در صندوق، استراتژیهای مورد استفاده، موقعیت جغرافیایی و ریسک پیشبینیشده برای سرمایهگذاریهای صندوق وجود دارد (این اسناد مشابه اساسنامه و امیدنامه صندوقها در ایران هستند).
- به میزان ریسک استراتژیهای مورد استفاده در سرمایهگذاریهای هج فاند توجه کنید و ببینید که آیا با اهداف سرمایهگذاری، افق زمانی و ریسکپذیری شما تطابق دارد یا خیر.
- به این موضوع توجه کنید که آیا صندوق از اهرم یا تکنیکهای سرمایهگذاری سفتهبازانه استفاده میکند یا خیر. در این روشها، هج فاند هم پول سرمایهگذاران و هم پول قرضگرفتهشده خود را برای سرمایهگذاری استفاده میکند.
- به تعارض منافع احتمالی بین مدیران هج فاند توجه کرده و آن را ارزیابی نمایید. همچنین درباره پیشزمینه و شهرت مدیران هج فاند مورد نظرتان تحقیق کافی داشته باشید.
- حتما به نحوه ارزشگذاری داراییهای هج فاند توجه کنید. هجفاندها ممکن است در اوراق بهادار بهشدت غیرنقدشوندهای سرمایهگذاری کنند. توجه کنید که ارزشگذاری داراییهای هج فاند روی کارمزد دریافتی مدیر آن تاثیر دارد.
- دقت کنید که وضعیت عملکرد هج فاند چگونه مشخص میشود. آیا پول نقد یا داراییهای دریافتی هج فاند را نشان میدهد یا برآورد مدیر هج فاند از تغییر ارزش؟
- به هرگونه محدودیت زمانی برای نقد کردن سهم و واحدهای سرمایهگذاران در صندوق توجه داشته باشید.
مثالهایی از هجفاندها
تا سال 2022، مهمترین هجفاندها این موارد بودند:
- شرکت Elliot Management با 55 سال سابقه فعالیت و بیش از 50 میلیارد دلار دارایی تحت مدیریت (assets under management) یا AUM. داراییهای اصلی این شرکت در صنعت انرژی هستند.
- شرکت Bridgewater Associates در سطح جهانی پیشرو محسوب میشود. این شرکت بیش از 235 میلیارد یورو دارایی تحت مدیریت خود دارد. نرخ بازدهی این شرکت در نیمه اول سال 2022 برابر با 32 درصد بود.
- Man Group ترکیبی از صندوقهای لانگ/شورت سهام، بازار خصوصی، املاک و مستغلات، صندوقهای متمرکز بر چند نوع دارایی (multi-asset funds) و صندوقهای با درآمد ثابت را ارائه میکند. ارزش اصلی این شرکت به سرمایهگذاری مسئولانه است. در این روش سعی میشود که اهداف سرمایهگذاری و کسب سود، در عین رعایت اهداف سرمایهگذاری زیستمحیطی، اجتماعی و حاکمیتی (شاخص ESG) حاصل شوند.
تفاوت هجفاندها با سایر سرمایهگذاریها چیست؟
هج فاندها، صندوقهای سرمایهگذاری مشترک و صندوقهای قابل معامله در بورس (ETF)، همگی بهنوعی پول سرمایهگذاران زیادی را یکجا تجمیع میکنند تا با آن بتوانند برای خود و مشتریان، سود کسب نمایند.
هج فاندها به صورت فعالانه توسط مدیران حرفهای مدیریت میشود. این مدیران، با هدف جلو زدن از بازدهی بازارهای مختلف، بعضی صنایع یا شاخصهای بازار، اقدام به خرید و فروش سرمایهگذاریهای مختلف میکنند.
هجفاندها سعی در کسب بیشترین بازدهی ممکن دارند و در این راه، بیشترین ریسکها را هم میپذیرند. مقررات وضعشده بر فعالیت هجفاندها، سهلگیرانهتر از رقبای آنهاست. هجفاندها در مقایسه با صندوقهای مشترک، از انعطاف بیشتری برای سرمایهگذاری در آپشنها و سایر ابزار مشتقه یا سرمایهگذاریهای مبهم برخوردارند.
مزایا و معایب سرمایه گذاری روی هج فاند
هج فاندها یک روش مشهور برای سرمایه گذاران واجد شرایطی است که به دنبال تنوع سازی پرتفوی خود و کسب بازدهی بالاتر هستند.
مزایا و معایب هج فاندها که یک سرمایه گذاری تقریبا پیچیده هستند را در ادامه میخوانید.
مزایای هج فاند:
- پتانسیل کسب بازدهی بالاتر: هج فاندها سرمایه گذاری فعال انجام میدهند تا استراتژیهای متنوع سرمایه گذاری را بتوانند پیاده کنند. در نتیجه این چابکی، هیج فاندها میتوانند به بازدهی بالاتری دست یابند، مخصوصا زمانی که شرایط بازار با استراتژی هج فاند همراستا میشود.
- متنوعسازی: هج فاندها معمولا دامنهای از استراتژیهای سرمایه گذاری را به کار میگیرند. از جمله استراتژیهای شورت/لانگ کردن، مشتقات مالی و داراییهای جایگزین. این تنوعسازی میتواند سرمایهگذاران را در معرض بخشهای منحصر به فردی از بازار قرار دهد که شاید از طریق سرمایه گذاری سنتی در دسترس نباشند.
- مدیریت حرفهای: هج فاندها توسط افراد حرفهای که درک عمیقی از بازارهای مالی و استراتژیهای سرمایه گذاری دارند مدیریت میشوند. تخصص آنها میتواند به مدیریت ریسک بهتر و حفظ سرمایه کارآمدتر منجر شود.
- بازده مطلق (Absolute Returns): برخلاف صندوقهای سرمایه گذاری سنتی که بازدهی آنها در برابر شاخصهای بازار اندازهگیری میشود، هدف هج فاندها ایجاد بازدهی مثبت است، صرفنظر از اینکه بازار در چه وضعیتی قرار دارد. تمرکز روی بازدهی مطلق، در زمانهایی که بازار نزولی یا بسیار پرنوسان است میتواند جذاب باشد.
- دسترسی به سرمایه گذاریهای جایگزین: هج فاندها معمولا در داراییهای جایگزین سرمایه گذاری میکنند مانند املاک، کالاها، سهام شرکتهای خصوصی، شرکتهای در حال ورشکستگی (با هدف احیای شرکت). این مزیت به سرمایه گذاران کمک میکند پرتفوی خود را فراتر از سهام و اوراق قرضه متنوع سازی کنند.
- استراتژیهای سرمایه گذاری سفارشی: برخی هج فاندها استراتژیهای سرمایه گذاری که برای یک فرد سفارشیسازی شده را ارائه میدهند. این استراتژیها متناسب با ترجیحات سرمایهگذار، سطح تحمل ریسک و اهداف مالی متفاوت هستند.
معایب هج فاند:
- کارمزد بالا: در مقایسه با سایر صندوقهای سرمایه گذاری و ETF ها، هج فاندها معمولا کارمزد بالاتری را مطالبه میکنند. این کارمزدها اغلب اوقات شامل کارمزد مدیریت و یک کارمزد عملکرد است. کارمزدهایی که هج فاندها دریافت میکنند میتوانند روی بازدهی کلی تاثیر زیادی بگذارند (مخصوصا اگر هج فاند بازدهی کمتر از انتظار بدست آورد).
- کمبود شفافیت: به اندازهای که صندوقهای سرمایه گذاری و شرکتهای بورسی ملزم هستند، الزامی به افشای داراییهای هج فاندها وجود ندارد. کمبود شفافیت در افشای داراییها توسط هج فاند، میتواند برای سرمایه گذارانی که به دنبال درک موقعیت سرمایه گذاری هج فاند و ریسکهای احتمالی آن هستند چالشبرانگیز باشد.
- محدودیت در نقدشوندگی: بسیاری از هج فاندها دورههای قفل شدن سرمایه دارند که در آن دوره، سرمایهگذاران نمیتوانند مبالغ خود را از هج فاند خارج کنند. این عدم نقدشوندگی میتواند توانایی سرمایه گذار برای دسترسی به سرمایه خود در مواقع ضروری را محدود کند.
- سرمایه موردنیاز بالا: برای سرمایه گذاری در هج فاندها اغلب نیازمند یک مبلغ قابل توجه هستید، این باعث میشود هج فاندها برای بسیاری از سرمایه گذاران در دسترس قرار نگیرد. این عیب میتواند مزیتهایی که هج فاندها دارند از سرمایه گذاران خرد گرفته شود.
- پتانسیل زیان: انعطاف پذیری که هج فاندها را قادر میسازد تا به دنبال بازدهیهای بالا باشند میتواند سرمایه گذاران را در معرض ریسک قابل توجهی قرار دهد. تصمیمات سرمایه گذاری ضعیف یا نوسانات بازار میتواند منجر به زیان سنگین شود.
- پیچیدگی قوانین: نظارت قانونی بر هج فاندها در مقایسه با سرمایه گذاریهای سنتی مانند صندوقهای سرمایه گذاری مشترک، کمتر است. کمبود نظارت بر هج فاندها میتواند موجب سوءرفتار یا کلاهبرداری توسط هج فاندها شود. کمبود قوانین همچین میتواند به طور کلی کمبود شفافیت در این صنعت را افزایش دهند.
- تغییرات عملکرد: عملکرد هج فاندها براساس استراتژیهای پیاده شده توسط مدیر صندوق میتواند به شکل گستردهای متفاوت باشد (مثلا در یک دوره بازدهی 5 درصد، در یک دوره 45 درصد شود). برخی هج فاندها ممکن است بازدهی بالاتری از بازار بدست آورند، در حالیکه برخی دیگر بازدهی کمتری کسب کنند.
چرا افراد در هجفاندها سرمایهگذاری میکنند؟
شخص ثروتمندی که توان تنوعبخشی به سرمایهگذاری خود و قرار دادن پول در هج فاند را دارد، ممکن است جذب شهرت مدیر یک صندوق، داراییهای خاصی که صندوق در آنها سرمایهگذاری میکند یا استراتژی خاصی که صندوق به کار میگیرد شود.
سخن پایانی
سرمایهگذاری در هجفاندها، یک انتخاب ریسکی برای سرمایهگذاری جایگزین محسوب میشود. در آمریکا برای این نوع سرمایهگذاری، به حداقل مبلغ یا ثروت خالص قابل توجهی نیاز است و شخص سرمایهگذار باید جزو سرمایهگذاران واجد شرایط باشد.
استراتژیهای سرمایهگذاری هج فاند، شامل سرمایهگذاری در ابزار بدهی و اوراق سهام، کامودیتیها، ارزها، ابزار مشتقه و املاک و مستغلات میشود. مقررات فعالیت هجفاندها در آمریکا به طور سهلگیرانهتری توسط SEC وضع میشود و ساختار کسب درآمد آنها، به صورت 2 درصد کارمزد مدیریت و 20 درصد کارمزد عملکرد صندوق است.
شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:
- میتوانید در داراییهایی مانند طلا و مسکن سرمایهگذاری کنید
- در صندوقهای سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید
برای شروع سرمایهگذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاریها انجام دهید:
نام شرکت | ویژگیها | امتیاز | لینک ثبتنام |
---|---|---|---|
کارگزاری آگاه |
|
برای سرمایهگذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه میشود: