قراردادهای آتی نقره و نحوه ورود به معاملات آن

قرارداد آتی نقره در بورس کالای ایران در راستای توسعه قراردادهای مشتقه جدید توانسته هیجان تازه‌ای در بازار قراردادهای آتی ایجاد کند.

کاربردهای گوناگون نقره باعث شده این فلز همواره به عنوان یکی از مهم‌ترین فلزات گرانبها در بازارهای مالی جهان به حساب بیاید.

به طوریکه تغییرات قیمت آن به ویژه نسبت قیمت طلا به نقره یکی از شاخص‌های مهم مورد استفاده در تحلیل بازار فلزات گرانبها باشد. این نکات باعث می‌شود بازار نقدی قدرتمند و گسترده‌ای برای نقره وجود داشته باشد.

در این مقاله قصد داریم شما را با قرارداد آتی نقره در بورس کالای ایران و مشخصات آن بیشتر آشنا کنیم.

نکات کلیدی

• درواقع هدف از معاملات آتی، پوشاندن ریسک سرمایه‌گذاری است تا سرمایه گذار بدون نگرانی از نوسانات قیمت، روی کالای مورد نظر سرمایه گذاری کند.
• معامله قراردادهای آتی نقره و کسب هرگونه سود از آنها، کاملا معاف از مالیات هستند.
• وجود مشخصات قرارداد و استانداردسازی کالا و در نتيجه امکان نقدشوندگی بالا از ویژگی‌های بارز قرارداد آتی نقره است.

بازار آتی چیست؟

بازار آتی یک مرکز مالی برای انجام قراردادهای آتی استاندارد است که توافق‌نامه‌ای قانونی با حدومرز مشخص را شامل می‌شود.

در بازار آتی، امکان امضای قرارداد برای خرید یا فروش یک کالای اقتصادی در آینده باقیمت توافق شده، وجود دارد.

در واقع هدف از معاملات آتی، پوشاندن ریسک سرمایه‌گذاری است تا سرمایه گذار بدون نگرانی از نوسانات قیمت، روی کالای مورد نظر سرمایه گذاری کند.

کالای تحویلی در قرارداد آتی باید دارای استاندارد کیفیت و کمیت بوده و زمان و مکان تحویل آن نیز مشخص باشد.

تنها متغیر در معاملات آینده در بازار آتی، قیمت است که در مرحله معامله تعیین می‌شود.

استفاده از معاملات آینده، می‌تواند به‌عنوان راه‌کاری برای جذب نقدینگی محسوب شود و با قرار گرفتن معامله‌گران و بازارسازان در کنار معاملات آتی، چرخه بورس برای پذیرایی از سرمایه‌های سرگردان تکمیل می‌شود.

قرارداد آتی قراردادی دوطرفه است که می‌توان بدون در اختیار داشتن کالا، در زمانی معین، کالا با مشخصات معین را بفروشیم و در آینده (پس از چند ماه) آن را با قیمتی که اکنون توافق کردیم، تحویل دهیم و پول آن را دریافت کنیم.

این نوع معامله برای کسانی که قصد دارند ریسک خود را کم کنند، مثل کشاورزان و تولیدکنندگان مواد غذایی بسیار مناسب است.

کشاورز می‌خواهد مطمئن شود در فصل برداشت محصول از نوسان قیمت در امان است و کارخانه هم برای برنامه‌ریزی و بودجه‌بندی نیاز دارد مقدار و قیمت خریدهای آینده خود را مشخص کند.

انواع قراردادهای آتی

قرارداد های آتی به دو گروه اصلی طبقه بندی می شوند:

• قرارداد های آتی مالی: ابزارهایی نظیر سهام، اوراق قرضه، ارز و غیره (قرارداد آتی سهام و شاخص)
• قرارداد های آتی کالا: شامل محصولات کشاورزی، فلزات، مواد نفتی و غیره (قرارداد آتی کالاهای فیزیکی)

بیشتر بخوانید: قرارداد آتی سبد سهام چیست و چگونه معامله می‌شود؟

مزایای قرارداد آتی

• پوشش ریسک نوسانات قيمت کالا
• تضمين معاملات توسط اتاق پایاپای (نبود ریسک اعتباری)
• معامله در بورس (شفافيت قيمت)
• هزینه اندک معاملات
• استفاده از اهرم مالی
• وجود مشخصات قرارداد و استانداردسازی کالا و در نتيجه افزایش نقدشوندگی
• امکان فروش یک کالا بدون داشتن آن کالا در زمان عقد قرارداد
• معافيت مالياتی

قرارداد آتی نقره چیست؟

قرارداد آتی نقره شامل مشخصات زیر است:

عوامل موثر بر قیمت نقره

عواملی که بر قیمت نقره در ایران تاثیرگذارند عبارتند از:

• قیمت جهانی نقره
• نرخ دلار
• هزینه‌های گمرکی
• مالیات بر ارزش افزوده

انواع نقره خام در کشور

• نقره به صورت شمش تولید شده
• نقره به صورت ساچمه
• نقره به صورت شمش‌های برند خارجی
• نقره آبشده

چند نکته درمورد قرارداد آتی نقره

• معاملات قراردادهای آتی نقره و کسب هرگونه سود از آنها، کاملا معاف از مالیات است.
• در زمان تحویل خریدار موظف است مطابق با رویه اعلام شده در اطلاعیه کالا را تحویل دهد. همچنین بر اساس قوانین و مقررات مربوطه، علاوه بر ارزش قرارداد، مالیات بر ارزش افزوده نیز در صورت وجود به فروشنده پرداخت کند.
• صرفا آن دسته از دارندگان موقعیت فروش امکان ورود به فرآیند تحویل قرارداد آتی را دارند که مطابق قوانین و مقررات مالیاتی کشور، در نظام مالیات بر ارزش افزوده ثبت نام کرده و دارای گواهی مربوطه باشند. کارگزاران نیز مکلف به اخذ مدارک مربوطه از ایشان هستند.

برخی تفاوت‌های قرارداد آتی نقره با سایر قراردادهای آتی

• مقدار جریمه‌ای که برای معامله‌گر قرارداد آتی نقره در نظر گرفته شده، به میزان یک دهم از مبلغ کل قرارداد است؛ اما همین مقدار جریمه در قرارداد آتی کالاهای کشاورزی به میزان یک درصد از مبلغ کل قرارداد است.
• قیمت تسویه‌ای که در آخرین روز معاملاتی بازار آتی نقره تعیین می‌شود، بر حسب میانگین نوسان‌گیری معاملات پایانی خواهد بود، در صورتی که این مقدار در بازار آتی نقره بر حسب نرخ جهانی نقره تعیین خواهد شد.
• تحویل فیزیکی کالا یکی دیگر از تفاوت‌های اصلی قرارداد آتی نقره با سایر قراردادهای اتی است. در واقع در بانک‌هایی که به تایید سازمان بورس و اوراق بهادار رسیده‌اند، تحویل فیزیکی کالا به معامله‌گر انجام می‌شود.
• همان طور که اشاره کردیم قراردادی که در بازار آتی نقره منعقد می‌شود، شامل مالیات بر ارزش افزوده خواهد بود که معامله‌گر موظف به پرداخت آن است اما سایر کالاها شامل این مالیات نمی‌شوند.
• تفاوت در ساعات معاملات یکی دیگر از تفاوت‌های قرارداد آتی نقره با سایر قراردادهاست. البته این تفاوت تنها به روز آخر معامله برمی‌گردد.

از آنجایی که در در روز آخر معاملات بازار آتی نقره، تحویل کالا صورت می‌گیرد لذا ساعت کاری در این روز از ساعت 10 صبح تا 1 بعد از ظهر خواهد بود، در حالی که در بازار آتی سایر کالاها هیچ تفاوتی در ساعت کاری معامله پیدا نمی‌شود.

بیشتر بخوانید: نحوه دریافت کالا از بورس کالا چگونه است؟

فعالان احتمالی قرارداد آتی نقره در شرکت بورس کالای ایران

در ادامه به اشخاص حقیقی و حقوقی که ممکن است تمایل داشته باشند تا در این بازار فعالیت کنند می‌پردازیم:

پوشش‌دهندگان ریسک

فعالان بازار قراردادهای آتی در بورس كالا به دنبال این كه قراردادهای آتی در شركت بورس کالای ایران بر روی سکه طلا در سال 97 بطور کامل متوقف شد، در حال حاضر تنها بر روی قراردادهای آتی محصولات کشاورزی از جمله زعفران، پسته و زیره سبز فعال هستند.

از آنجایی كه تغييرات قيمت نقره مانند طلا است و بخش عمده‌ای از عوامل موثر بر نوسانات قیمت این فلزات گرانبها یکسان است.

پیش‌بینی می‌شود كه تمامی فعالان بازار قراردادهای آتی سکه طلا با راه اندازی قرارداد آتی نقره مجددا وارد این بازار شده و اقدام به اخذ موقعيت نمایند.

فعالان صنف طلا و جواهر و نقره فروشان كشور

این واحدها به عنوان فعالان اصلی بخش نقره كشور هستند كه از طریق قراردادهای آتی نقره می‌توانند بخش عمده ای از ریسک نوسانات قيمت نقره را پوشش بدهند.

سرمایه گذاران خرد

راه‌اندازی قراردادهای آتی نقره علاوه بر اشخاص حقيقی، سرمایه‌گذاران خردی كه به دليل عدم وجود ابزار نوین مالی برای پوشش ریسک، از بازار سرمایه خارج  شده‌اند مجددا به بورس كالا جذب شوند.

به این ترتیب با توجه به افزایش ضریب نفوذ بازار سرمایه در كشور اشخاص حقیقی و سرمایه گذاران جدید نيز وارد بازار قراردادهای آتی نقره شوند.

سفته بازان

سفته بازان كسانی هستند كه با خرید و فروش قراردادها صرفا به دنبال كسب سود هستند.

هرگاه این معامله‌گران بر اساس محاسبات خود به این نتيجه برساند كه ممكن است در آینده قیمت یک دارایی افزایش یابد، اقدام به خرید می‌کنند و برعكس، زمانی که پیش‌بینی كنند كه قيمت دارایی کاهش می‌یابد اقدام به فروش می‌کنند.

این معامله‌گران سعی می‌كنند با پذیرش ریسک از نوسان قيمت بهره‌برداری کنند. البته چه بسا در مواردی نيز ممكن است به دليل انتظارات نادرستی كه از سير تحول قيمت‌ها در بازار دارند متضرر شوند.

این گروه به گرمی و رونق بازار بورس کمک می‌کنند زیرا با حضور فعال در بازار و خرید و فروش سریع قراردادها حجم معاملات را افزایش داده و این امکان را برای پوشش دهندگان ریسک فراهم می‌کنند که بتوانند در زمان دلخواه موقعیت مورد نظرشان را در بازار اتخاذ کنند.

فعالیت سفته بازان باعث می‌شود احتمال وجود خریدار یا فروشنده برای آن دسته از پوشش دهندگان ریسک که قصد فروش یا خرید را دارند، افزایش یابد.

بیشتر بخوانید: سفته‌ بازی چیست؟ سفته بازان در بازار سهام چگونه کار می‌کنند؟

فرآیند تحویل کالا

فرآیند تحویل کالا از انبار در قراردادهای آتی نقره به شکل زیر است:

سوالات متداول

سخن پایانی

با توجه به رونق استقبال فعالان بازار طلا از قراردادهای آتی سکه طلا در بورس كالای ایران و از آنجایيكه عوامل تاثيرگذار بر قيمت نقره نيز همانند طلا است، برآورد می‌شد كه راه اندازی قراردادهای آتی نقره نيز با استقبال قابل توجهی مواجه شود.

علاوه بر این، بورس كالای ایران در راستای توسعه بازار قراردادهای مشتقه به دنبال راه اندازی قراردادهای آتی جدید بود كه به نظر می رسد نقره از تمامی جنبه‌ها جز یكی از بهترین گزینه ها برای این منظور باشد.