سهام ارزشمند چیست و چگونه سهام ارزشمند را شناسایی کنیم؟

انتخاب سهام ارزشمند و کسب سود از افزایش قیمت‌ها، خواسته تمام سرمایه‌گذاران و معامله‌گرانی است که در بازار بورس ایران یا بازار سهام کشورهای دیگر فعالیت می‌کنند.

انتخاب سهام به این سادگی نیست که تنها چند شرکتی را که دوست دارید انتخاب کنید و شروع به معامله روی سهام آن‌ها نمایید. اگر شرکتی فروش درخشانی دارد، تضمینی نیست که حتماً سرمایه‌گذاری خوبی هم باشد.

هدف اساسی در اینجا، پیدا کردن سهام شرکت‌هایی است که در بازار با قیمتی کمتر از ارزش واقعی خود معامله می‌شوند. به سهام اینگونه شرکت‌ها، سهام ارزشمند یا ارزشی (value stocks) گفته می‌شود.

در ادامه به مهم‌ترین معیارهایی اشاره می‌کنیم که با استفاده از آن‌ها می‌توانید ارزشمندترین سهام بورس ایران و سایر بازارهای سهام را پیدا کنید.

نکات کلیدی

• در شناسایی سهام ارزشمند، هدف اساسی، پیدا کردن سهام شرکت‌هایی است که در بازار با قیمتی کمتر از ارزش واقعی خود معامله می‌شوند.
• نسبت P/E یکی از معیارهایی است که برای شناسایی سهام ارزشمند به کار می‌رود. هر چه P/E کمتر باشد، احتمالاً سهم مورد نظر زیر قیمت واقعی معامله می‌شود و فضای بیشتری برای افزایش قیمت دارد.
• اگر نسبت P/E را بر نرخ رشد درآمد انتظاری شرکت مورد نظر تقسیم کنیم، نسبت PEG به دست می‌آید که معیار دقیق‌تر و کامل‌تری از نسبت P/E دانسته می‌شود و می‌تواند در تحلیل‌ها کاربرد بسیاری داشته باشد.
• علاوه بر معیارها و ابزارهای تحلیل بنیادی، می‌توان از معیارهای دیگری مانند میزان نوسان قیمت، مومنتوم و به طور کلی ابزارهای سایر روش‌های تحلیلی تکنیکال، سنتیمنتال و تابلوخوانی برای افزایش دقت و کیفیت تحلیل استفاده کرد.

چه فاکتورهایی را برای شناسایی سهام ارزشمند بررسی کنیم؟

اگر می‌خواهید سهام ارزشمند بورس را که پتانسیل رشد و افزایش قیمت زیادی دارند شناسایی کنید، بهتر است که با مسائل شرکت‌های مورد نظر درگیر شوید و آن‌ها را به‌خوبی بررسی کنید.

حاشیه سود شرکت مورد نظر به چه صورت است؟ آیا ترازنامه شرکت بیش از حد اهرمی است؟ وضعیت جریان نقدی آن چگونه است؟

در ادامه به مهمترین فاکتورها برای شناسایی سهام ارزشمند اشاره می‌کنیم:

1. نسبت P/E

نسبت P/E یا نسبت قیمت به درآمد (price-to-earnings ratio)، همان نسبت قیمت فعلی سهم به درآمدهای آن به ازای هر سهم است.

مشاهده و بررسی نسبت قیمت به درآمد یک شرکت به ما کمک می‌کند که ارزش ذاتی آن را در مقایسه با ارزش بازار آن تشخیص دهیم.

بیشتر بخوانید: روش محاسبه ارزش ذاتی سهام در بورس

وقتی نسبت P/E عدد کمتر و کوچکتری باشد، به این معناست که احتمالاً سهم مورد نظر زیر قیمت واقعی معامله می‌شود (underpriced) و می‌تواند فضای رشد و افزایش قیمت داشته باشد.

بعضی از سرمایه‌گذاران نسبت قیمت به درآمد را بر اساس درآمدهای انتظاری (expected earnings) در نظر گرفته و بررسی می‌کنند.

مشکل این است که در این صورت، لایه دیگری از حدس و گمان به تحلیل و پیش‌بینی ما اضافه می‌شود که می‌توان دقت و درستی آن را در بسیاری از مواقع کاهش دهد.

توصیه ما این است که از درآمدهای تاریخی استفاده کنید و سود دوره‌های قبلی را بررسی نمایید.

یعنی در واقع به جای این که نسبت قیمت بر درآمد را بر اساس پیش‌بینی خود از درآمدهای آتی یک شرکت محاسبه کنید، آن را بر اساس داده‌های موجود و تحقق‌یافته از درآمدهای دوره‌های قبل شرکت به دست آورید.

در این صورت، به جای P/E آینده‌نگر، P/E گذشته‌نگر خواهید داشت که مبنای آن داده‌های واقعی موجود است و حدس و گمان در آن جایی ندارد.

همچنین با توجه به این که این نسبت در صنایع مختلف متفاوت است، دقت کنید که از نسبت قیمت به درآمد برای مقایسه شرکت‌های درون یک صنعت استفاده نمایید.

در غیر این صورت ممکن است در تحلیل خود دچار خطا شوید، به نتایج اشتباهی برسید و در نتیجه، نتوانید سهام ارزشمند را به‌درستی شناسایی کنید.

در حال حاضر، نسبت P/E شرکت‌ها به صورت گذشته‌نگر اعلام می‌شود و در سایت tsetmc.com در دسترس معامله‌گران و سرمایه‌گذاران است.

در واقع این نسبت، P/E TTM نامیده می‌شود. TTM مخفف عبارت «Trailing Twelve Months) به معنای دوازده ماه گذشته است.

شرکت‌ها گزارش‌های مالی خود را به صورت سه ماهه و فصلی منتشر می‌کنند. بنابراین با استفاده از داده‌های 4 فصل آن‌ها می‌توان اطلاعات مربوط به یک سال اخیر را به دست آورد و بر همین اساس، نسبت P/E را بر اساس درآمد یک سال گذشته محاسبه کرد.

بیشتر بخوانید: محاسبه نسبت P/E سهام با روش TTM (براساس گذشته)

2. بازده حقوق صاحبان سهام

دومین معیاری که می‌توان برای تشخیص سهام ارزشمند در نظر گرفت، بازده حقوق صاحبان سهام است. پس از تعیین ارزش شرکت، لازم است که درباره کیفیت درآمدهای آن اطلاعاتی به دست آوریم.

آیا شرکت قدرت مالی کافی برای حفظ سودهای خود یا در حالت ایده‌آل، افزایش آن‌ها را دارد؟ یکی از راه‌های بررسی و ارزیابی این موضوع این است که به بازده حقوق صاحبان سهام (return on equity) یا ROE توجه کنیم.

بازده حقوق صاحبان سهام به ما نشان می‌دهد که شرکت تا چه حد در استفاده از سرمایه خود به صورت کارا و بهینه عمل می‌کند.

یک فرمول برای تعیین این موضوع این است:

هر چه درصد به دست آمده در این فرمول بالاتر باشد بهتر است اما در اینجا هم مانند نسبت P/E، باید در نظر گرفت که ROE یک شرکت باید در مقایسه با شرکت‌های مشابه آن که در همان صنعت فعالیت می‌کنند بررسی شود.

به این نکته توجه داشته باشید که جهش و رشد ناگهانی در ROE، می‌تواند به دلیل افزایش بدهی‌های شرکت رخ دهد و علت آن پیشرفت و بهبود در سودآوری نباشد.

بنابراین همیشه میزان بدهی شرکت را هم بررسی کنید و ببینید که آیا تغییر قابل توجهی داشته است یا خیر.

3. نوسان قیمت سهم

نوسان قیمت یک سهم می‌تواند نشان‌دهنده این موضوع باشد که سرمایه‌گذاران نسبت به درآمدهای آن سهم مطمئن نیستند.

این مسئله می‌تواند به عنوان یکی از معیارهای شناسایی سهام ارزشمند مورد استفاده قرار گیرد.

شما باید به این موضوع توجه کنید که قیمت آن سهم، نسبت به بقیه سهم‌هایی که در همان گروه و صنعت فعالیت می‌کنند به طور روزانه تا چه حد نوسان می‌کند.

به طور کلی می‌توان گفت برای پیدا کردن سهام ارزشمند، باید به دنبال سهم‌هایی باشید که نوسان آن‌ها از میانگین کمتر است؛ زیرا این مسئله می‌تواند نشان‌دهنده ثبات بیشتر درآمدها باشد.

متاسفانه انجام چنین تحلیل‌هایی می‌تواند برای سرمایه‌گذاران حقیقی (افراد) دشوار باشد. در این صورت می‌توانید از مشاوره افراد متخصص و کاربلد استفاده کنید و طبق آن تصمیم بگیرید.

4. مومنتوم

مومنتوم یا شتاب، یکی دیگر از معیارهای شناسایی سهام ارزنده در بازار است.

اگر همه عوامل ثابت باشند و صرفاً علاقه و توجه سرمایه‌گذاران به یک سهم جلب شود، این نشانه خوبی محسوب می‌شود.

اگر در شش ماه اخیر، قیمت سهمی، سقف محدوده‌ای که در مدت طولانی در آن معامله می‌شده است را شکسته باشد، سهم می‌تواند دارای مومنتوم باشد و به افزایش قیمت خود ادامه دهد.

با این که مومنتوم می‌تواند یکی از معیارهای شناسایی سهام ارزشمند باشد، لازم است به این نکته توجه کنید که مومنتوم مثبت بیشتر شبیه یک امتیاز اضافه است و نباید اهمیت آن را از معیارهای دیگری مانند ارزش‌گذاری سهم بیشتر دانست.

5. نسبت PEG

نسبت قیمت به درآمد به نرخ رشد (price/earnings to growth ratio) یا PEG، با تقسیم نسبت قیمت به درآمد یا P/E بر نرخ رشد درآمد یک شرکت در یک بازه زمانی مشخص به دست می‌آید.

نسبت PEG برای تعیین ارزش سهام یک شرکت به کار می‌رود. این نسبت نرخ رشد انتظاری درآمدهای شرکت را هم در نظر می‌گیرد و به همین دلیل، آن را معیار کامل‌تر و دقیق‌تری از نسبت مشهور P/E می‌دانند.

برای استفاده از نسبت PEG برای پیدا کردن سهام ارزشمند باید بدانید که این نسبت می‌تواند بسته به منبعی که آن را گزارش کرده است، بسیار متفاوت باشد.

علت تفاوت بین نسبت‌های اعلام‌شده توسط منابع مختلف، نحوه برآورد رشد است.

در مجموع، بهترین حالت این است که نسبت PEG یک شرکت، پایین‌تر از یک باشد.

چنین نسبتی، می‌تواند نشان‌دهنده این موضوع باشد که سهام شرکت مورد نظر، نسبتاً در قیمتی پایین‌تر از ارزش واقعی خود معامله می‌شود.

بیشتر بخوانید: آیا خرید سهام ارزان‌قیمت سرمایه گذاری خوبی است؟

6. نسبت P/B

نسبت P/B یکی دیگر از معیارهایی است که می‌توانید برای تشخیص سهام ارزشمند از آن کمک بگیرید. این نسبت، قیمت سهام یک شرکت در بازار را بر ارزش دفتری آن شرکت به ازای هر سهم تقسیم می‌کند.

ارزش دفتری با استفاده از دارایی‌های مشهود منهای بدهی‌های شرکت به دست می‌آید. بر اساس این نسبت می‌توان فهمید که شرکت نسبت به دارایی‌هایی که در اختیار دارد با قیمت مناسبی معامله می‌شود یا خیر.

بیشتر بخوانید: ارزش دفتری، ارزش اسمی و ارزش بازاری سهم چیست؟

در واقع با استفاده از نسبت قیمت به ارزش دفتری می‌توانید شرکت‌هایی را پیدا کنید که سهام آن‌ها ارزان‌تر از ارزش واقعی دفتری خود معامله می‌شوند.

چنین نسبتی را می‌توان یکی از معیارهای یافتن سهام ارزشمند و حتی ارزشمندترین سهام بورس در نظر گرفت اما باید توجه کرد که استفاده از چنین نسبت‌هایی، محدودیت‌های مختلفی را هم به همراه دارد.

بنابراین باید به این محدودیت‌ها هم توجه کافی داشت و آن‌ها را همراه با یکدیگر و به صورت مکمل استفاده کرد تا نتیجه تحلیل، دقیق‌تر و کامل‌تر شود.

7. سایر روش‌ها

وقتی از سهام ارزشمند صحبت می‌کنیم، در حال اشاره به مفهومی به نام «value stock» هستیم که با معیارها و نسبت‌های تحلیل بنیادی قابل بررسی است.

در واقع با استفاده از این معیارها سعی می‌کنیم سهام شرکت‌های مختلف را ارزش‌گذاری کنیم و سپس، با مقایسه قیمت بازاری آن سهم با ارزش واقعی آن، تشخیص دهیم که می‌تواند موقعیت خوبی برای سرمایه‌گذاری باشد یا خیر.

بنابراین از نظر فنی، سهام ارزشمند تنها با استفاده از چنین روش‌ها و معیارهایی قابل شناسایی هستند.

با این حال، اگر این مفهوم را گسترده‌تر در نظر بگیریم، می‌توانیم آن را همچنین شامل سهم‌هایی بدانیم که در آینده افزایش قیمت را تجربه خواهند کرد، حتی اگر معیارها و نسبت‌های تحلیل بنیادی چنین چیزی را نشان ندهند.

برای این منظور می‌توان از تحلیل‌های تکنیکال، سنتیمنتال و تابلو خوانی هم بهره گرفت.

تحلیل تکنیکال

با استفاده از تحلیل تکنیکال، نمودار گذشته قیمت هر سهم را بررسی کرده و سعی می‌کنیم بر اساس آن، آینده قیمت سهم را پیش‌بینی نماییم.

تحلیلگران تکنیکال بر این باورند که تاریخ خودش را تکرار می‌کند. آن‌ها همچنین معتقدند که قیمت، همه اطلاعات موجود را در خود دارد و این که قیمت‌ها در قالب روندها حرکت می‌کنند.

در این نوع تحلیل، از ابزارهای مختلفی استفاده می‌شود که الگوها و روندهای قیمتی را روی نمودار شناسایی می‌کنند و به پیش‌بینی آِینده قیمت می‌پردازند.

برای آموزش تحلیل تکنیکال کلیک کنید

تحلیل سنتیمنتال

تحلیل سنتیمنت یا تحلیل سنتیمنتال، بر اساس بررسی احساسات فعالان و بازیگران بازار کار می‌کند.

این روش تحلیل که جدیدتر از روش‌های تحلیل بنیادی و تکنیکال است، در واقع به عنوان مکملی برای این روش‌ها به کار می‌رود و ممکن است به صورت مستقل از اعتبار و اطمینان کافی برخوردار نباشد.

معامله‌گران در بازارهای مالی بیشتر از همه تحت تاثیر احساسات ترس و طمع قرار می‌گیرند و در بسیاری از مواقع تصمیمات منطقی و عقلانی نمی‌گیرند.

بنابراین تحلیل هیجانات و احساسات غالب بر بازار، می‌تواند قدرت پیش‌بینی روند آینده قیمت را به ما بدهد.

برای آموزش تحلیل سنتیمنتال کلیک کنید

تابلو خوانی

تابلوخوانی یکی از روش‌های تشخیص و شناسایی سهام ارزشمند است که در بازار بورس ایران کاربرد دارد.

در این روش، تحلیلگران سعی می‌کنند بر اساس متغیرها و داده‌هایی که در تابلوی بورس و برای هر نماد بورسی موجود است، سهام ارزشمند و مناسب را پیدا کنند.

در تابلو خوانی از متغیرهایی مانند حجم معاملات، تعداد خریدار و فروشنده حقیقی و حقوقی و حجم خرید و فروش هر یک از آن‌ها، برای انتخاب سهم مناسب برای سرمایه‌گذاری استفاده می‌شود.

این روش هم بهتر است به عنوان مکملی برای روش‌های تحلیل تکنیکال و فاندامنتال به کار رود تا دقت تحلیل و شانس موفقیت در سرمایه‌گذاری را افزایش دهد.

بیشتر بخوانید: آموزش تابلو خوانی در بورس؛ هر آنچه باید درباره تابلو خوانی بدانید

سوالات متداول

سخن آخر

سرمایه‌گذاران ارزش‌مبنا (value investors) در بازار سهام به دنبال تشخیص و شناسایی سهامی هستند که در قیمتی پایین‌تر از ارزش واقعی و ذاتی خود معامله می‌شوند.

به چنین سهم‌هایی، سهام ارزشمند گفته می‌شود و باور بر این است که در یک بازار کارا، قیمت به ارزش واقعی نزدیک می‌شود.

بنابراین سرمایه‌گذاران مایلند در سهام ارزشمند سرمایه‌گذاری کنند تا بتوانند بازدهی مناسبی از سرمایه خود دریافت نمایند.

برای شناسایی سهام ارزشمند، معیارهای مختلفی وجود دارد که همگی از نسبت‌ها و ابزارهای تحلیل بنیادی محسوب می‌شوند و بر اساس داده‌های مالی شرکت‌ها قابل محاسبه هستند.

با استفاده از چنین معیارهایی می‌توان سهام شرکت‌ها را ارزش‌گذاری کرد و نتیجه را با قیمت فعلی سهم در بازار مقایسه نمود.

مشخصاً سهامی که با قیمتی کمتر از ارزش واقعی خود معامله می‌شوند، جزو سهام ارزشمند محسوب شده و گزینه خوبی برای سرمایه‌گذاری خواهند بود.

برای افزایش دقت و احتمال موفقیت سرمایه‌گذاری، بهتر است که از روش‌های مکملی مانند تحلیل تکنیکال، سنتیمنتال و تابلوخوانی استفاده شود تا بهترین تصمیمات سرمایه‌گذاری گرفته شوند.