معاملات همتا به همتا (P2P) چیست؟

احتمالا شنیده‌اید که در بازار ارزهای دیجیتال می‌توان به صورت همتا به همتا معامله کرد. اما معاملات همتا به همتا چه معنایی دارد و تفاوت آن با سایر روش‌های معامله چیست؟

مهم‌ترین ویژگی معاملات همتا‌به‌همتا حذف واسطه‌هاست. وقتی واسطه حذف شود طرفین یعنی خریدار و فروشنده مستقیما با هم تعامل دارند.

بدیهی است که وقتی نیاز به واسطه نباشد هر دو شخص از هر کجای کره زمین می‌توانند به هم متصل شده و معامله داشته باشند. همچنین امکان انجام معاملات متعدد بدون پرداخت کارمزد نیز فراهم می‌گردد.

بااین‌حال در چنین سیستمی ممکن است با مشکلاتی مثل سرعت پایین معاملات و کم بودن نقدینگی نیز مواجه شد، چراکه صرافی‌های متمرکز سرعت و نقدینگی بیشتری در اختیار دارند.

نکات کلیدی

• معامله همتا به همتا در بازار ارزهای دیجیتال به معنی اتصال مستقیم خریدار و فروشنده بدون حضور هیچ واسطه ایست به‌طوری‌که آن‌ها می‌توانند شرایط معامله را نیز خودشان تعیین کنند.
• معاملات همتا به همتا از طریق پلتفرم‌ها و صرافی‌های غیرمتمرکز انجام می‌شود و روند کار آن با صرافی‌های متمرکز که افراد سفارش می‌گذارند و طرف معامله را نمی‌شناسند فرق دارد.
• این نوع معامله نیز با مزایا و معایب خود همراه است و لازم است کاربران پلتفرم مناسبی که امکانات امنیتی خوبی دارد را انتخاب نمایند.

معامله همتا به همتا چیست؟

معامله همتا به همتا (Peer 2 Peer) به خریدوفروش ارزهای دیجیتال بین دو کاربر و بدون نیاز به نظارت شخص ثالث یا واسطه گفته می‌شود.

در صرافی‌های متمرکز (CEX) که خریدار و فروشنده با هم مستقیما در ارتباط نیستند، معاملات همتا به همتا هم وجود ندارد. در چنین صرافی‌هایی از روش سفارش گذاری استفاده می‌شود.

صرافی سفارش فروشنده را در دفتر خود (Order Book) ثبت کرده و خرید یا فروش کریپتو را تسهیل و تسریع می‌کند.

در این صرافی‌ها قیمت مطلوب خریدوفروش و زمان مناسب آن با توجه به نمودارها تشخیص داده می‌شود.

در صرافی‌های متمرکز مسائلی مثل اسلیپیج وجود دارد یعنی ممکن است تا زمانی که سفارش، نهایی و کامل شود قیمت تغییر کند. بنابراین قیمت خرید یا فروش، دقیقا همان چیزی نخواهد بود که کاربر انتظار دارد.

اما در صرافی‌های غیرمتمرکز، کاربران کنترل کامل قیمت را در دست دارند.

بیشتر بخوانید: تفاوت صرافی‌ متمرکز و صرافی غیرمتمرکز

نحوه عملکرد یک صرافی P2P به چه شکل است؟

شبکه‌های اجتماعی مثل فیسبوک و اینستاگرام را در نظر بگیرید. کاربران آن‌ها مستقیما به هم متصل می‌شوند.

یک صرافی P2P هم عملکرد مشابهی دارد و خریدار و فروشنده را به هم وصل می‌کند. اما خریدوفروش در شبکه‌های اجتماعی مثل فیسبوک با مشکل اعتمادسازی مواجه است.

اگر فروشنده کلاهبردار باشد و پس از دریافت پول، کالا را ارسال نکند خریدار ضرر می‌کند و پیگیری چنین مشکلاتی در شبکه‌های اجتماعی دشوار است.

بیشتر بخوانید: شبکه اجتماعی غیر متمرکز چیست؟ + معرفی بهترین‌ها

صرافی‌های همتا به همتا هم ارتباط بین خریدار و فروشنده را تسهیل می‌کنند و هم موجب تامین امنیت این تراکنش‌ها، کاهش خطر کلاه‌برداری و به‌طورکلی محافظت از طرفین معامله می‌شوند.

خریدار و فروشنده به‌راحتی می‌توانند تبلیغات خود را منتشر کرده و از سیستم فیدبک و رای‌دهی استفاده کنند و درعین‌حال خطری آن‌ها و سرمایه‌شان را تهدید نکند.

علاوه بر همه این‌ها صرافی‌های P2P برای تامین امنیت کریپتوهای خریدوفروش شده، تا زمانی که این تراکنش تایید و نهایی شود، از یک تضمین برای آن استفاده می‌کنند.

مثلا اگر کاربری در حال فروش بیت‌کوین و دریافت پول فیات است، یک ارز دیجیتال مثل بایننس کوین، می‌تواند تضمین آن معامله باشد.

زمانی که کاربر پول فیات را دریافت کند می‌تواند تراکنش را تایید نماید و بیتکوین‌ها به کیف پول خریدار وارد می‌شود.

درصورتی‌که یکی از طرفین یا هردوی آن‌ها شکایتی داشته باشند می‌توانند درخواست تجدیدنظر دهند و بخواهند که پشتیبان مشتریان وارد عمل شود.

اما فرآیند تجدیدنظر باید در حین فرآیند سفارش باشد یعنی زمانی که هنوز سفارش نهایی نشده است.

مزایای معاملات همتا به همتا

معاملات همتا به همتا از روش‌های نسبتا جدید برای معامله در بازار کریپتو است که به خاطر مزایای خاصی که دارد محبوب شده است.

در ادامه به برخی از این موارد اشاره خواهیم کرد:

بازار جهانی

یکی از مزایای استفاده از صرافی‌های P2P برای مبادله بیت‌کوین و سایر ارزهای دیجیتال این است که خریداران و فروشندگان به یک بازار جهانی دسترسی دارند.

این صرافی‌ها در اغلب کشورهای دنیا در دسترس هستند و افراد می‌توانند در مدتی خیلی کوتاه، طرف معامله خود را در جایی دیگر در جهان پیدا کنند.

بیشتر بخوانید: معرفی بهترین صرافی‌های غیرمتمرکز

چندین روش پرداخت

روش‌های پرداخت در صرافی‌های دارای معاملات همتا به همتا، تنوع بیشتری نسبت به صرافی‌های متمرکز و سنتی دارد.

مثلا صرافی P2P بایننس بیش از 700 روش پرداخت ارائه می‌دهد که شامل پرداخت‌های نقدی و حضوری هم می‌شود.

به‌این‌ترتیب افرادی که می‌خواهند به‌صورت حضوری معامله کنند یا کسانی که دسترسی به حساب و خدمات بانکی ندارند به‌راحتی می‌توانند از این صرافی‌ها استفاده نمایند.

هر چند که این خدمات در حال حاضر برای ساکنان ایران کاربردی ندارد و آن‌ها تنها می‌توانند از طریق ارز دیجیتال در این پلتفرم‌ها معامله کنند.

بدون کارمزد تراکنش

نحوه دریافت کارمزد در صرافی‌های همتا به همتا متفاوت است.

برخی از آن‌ها کارمزد ثابتی دارند یا درصد مشخصی از حجم تراکنش را به‌عنوان کارمزد می‌گیرند اما برخی هم امکان انجام معامله بدون پرداخت هیچ کارمزدی را فراهم کرده‌اند.

بنابراین قبل از انتخاب صرافی باید به این موضوع دقت کافی داشت.

تراکنش‌های امن با استفاده از ضمانت

برخی صرافی‌های ارز دیجیتال برای حفاظت از سرمایه خریدار و فروشنده یک معامله، از وجه تضمین استفاده می‌کنند.

وقتی کاربر انتخاب می‌کند که معامله خود را با استفاده از یک وجه تضمین امن کند، وجوه توسط صرافی قفل می‌شود و تنها زمانی که تراکنش را دو طرف معامله تایید کنند، ضمانت را آزاد می‌کند.

در چنین حالتی باید تراکنش در یک بازه زمانی مشخص تکمیل شود و اگر خریدار در این مدت پول را نپردازد سفارش کنسل شده و ارزهای دیجیتال به حساب فروشنده برگردانده می‌شوند.

پیشنهادات شخصی

کاربرانی که می‌خواهند دارایی خود را برای فروش ارائه کنند می‌توانند قیمت فروش، نرخ صرافی، روش پرداخت و اینکه می‌خواهند در هر تراکنش چه مقدار کریپتو را بفروشند تعیین نمایند.

همین موارد برای خریدار هم صادق است. خریدار هم می‌تواند قیمت موردنظر خود، روش پرداختی که تمایل دارد و نیز اینکه چه مقدار دارایی را می‌خواهد در هر بار تراکنش بپردازد انتخاب نماید.

معایب معاملات همتا به همتا

معاملات همتا به همتا در کنار مزایایی که دارند با مشکلاتی نیز روبرو هستند. در ادامه به بررسی این موارد می‌پردازیم:

سرعت پایین انجام تراکنش‌ها

در صرافی‌های همتا به همتا همان‌قدر که احتمال انجام سریع تراکنش‌ها وجود دارد احتمال تاخیر زیاد هم وجود دارد.

تاخیر می‌تواند به دلایل متفاوتی مثل پیدا نشدن خریدار یا فروشنده‌ای با شرایط مطلوب یا کم بودن نقدینگی ایجاد شود.

در این صرافی‌ها باید منتظر ماند تا طرف معامله انجام تراکنش را تایید کند اما چنین چیزی در صرافی‌های متمرکز وجود ندارد.

نقدینگی پایین در صرافی‌های همتا به همتا

صرافی‌های همتا به همتا به خاطر ماهیتی که دارند با نقدینگی کمتری نسبت به صرافی‌های متمرکز مواجهند. به‌همین‌دلیل هرقدر حجم معامله‌ای بالاتر باشد احتمال انجام آن در یک تراکنش کمتر است.

بنابراین ممکن است کاربر ترجیح دهد از متد OTC یعنی معاملات خارج از صرافی استفاده کند یا اینکه به صرافی‌های متمرکز برگردد. درهرصورت امکان از دست رفتن مشتری زیاد است.

کاربران چگونه از معاملات همتا به همتا سود می برند؟

معاملات P2P یک روش راحت برای سرمایه‌گذاری ارزهای دیجیتال هستند.

در این روش افراد می‌توانند مستقیما ارز دیجیتال بخرند و بفروشند. درعین‌حال هزینه‌های آن‌ها هم کاهش می‌یابد.

کاربران می‌توانند از سه مورد زیر در این معاملات استفاده کنند تا سود بیشتری ببرند:

آربیتراژ با فیات

معاملات P2P فرصت استفاده از آربیتراژ را با پول فیات می‌دهد.

مثلا در بایننس بیش از 100 ارز فیات برای انتخاب وجود دارد و کاربران می‌توانند از اختلاف قیمت این فیات‌ها استفاده کرده و سود بیشتری ببرند.

کسانی که می‌خواهند از آربیتراژ سود کنند ابتدا اختلاف قیمت‌ها و سود بالقوه را محاسبه می‌نمایند و سپس خرید می‌کنند. به عنوان مثال:

در یک معامله بیت‌کوین/ دلار آمریکا اگر قیمت خرید بیت‌کوین 21000 دلار یا 23100 یورو باشد و قیمت فروش آن 20800 دلار یا 22880 یورو باشد خرید بیت‌کوین و فروش فوری آن باعث از دست رفتن 200 دلار یا 220 یورو خواهد شد.

در یک معامله بیت‌کوین/ یورو اگر قیمت خرید 21364 دلار یا 23500 یورو و قیمت فروش 21181 دلار یا 23300 یورو باشد خرید بیت‌کوین با دلار و فروش آن به یورو منجر به 182 دلار یا 200 یورو سود می‌شود.

این مثال‌ها نشان می‌دهد که چطور خرید بیت‌کوین از بازار ایالات‌متحده و فروش آن به ناحیه یورو سودآفرینی بیشتری نسبت به بازار داخلی دارد.

آربیتراژ صرافی‌های متفاوت

معاملات P2P فرصت‌های آربیتراژ زیادی برای تریدرها فراهم می‌کند.

گاهی صرافی‌های مختلف هم یک ارز دیجیتال را با قیمت متفاوتی ارائه می‌کنند و کاربران می‌توانند ارز را از یک صرافی با قیمت پایین‌تر بخرند و در یک صرافی دیگر بفروشند تا از این اختلاف سود ببرند.

مثلا اگر قیمت فروش بیت‌کوین در یک صرافی 21000 دلار و قیمت خرید آن در صرافی دیگر 21100 دلار است. با یک خریدوفروش فوری در این صرافی‌ها 100 دلار سود خواهند کرد.

بیشتر بخوانید: معامله پایه یا مبنا (Basis Trading) چیست؟

انتشار تبلیغات خریدوفروش

در این روش کاربر می‌تواند آگهی را در پلتفرم معاملاتی P2P ارسال کرده و دارایی موردنظر خود برای خرید یا فروش و قیمت موردنظرش را اعلام کند.

وقتی این تبلیغ منتشر شود سایر کاربران صرافی هم آن را می‌بینند و می‌توانند در صورت تمایل اقدام کنند.

اگر داوطلبی برای انجام معامله پیدا شود، کاربری که تبلیغ را ارسال کرده پیامی دریافت می‌کند و می‌تواند وارد معامله شود.

اگر کاربران قیمتی بالاتر از قیمت بازار در نظر بگیرند به‌طورقطع می‌توانند وارد معامله شوند و سود بیشتری به دست می‌آورند.

مثلا یک کاربر برای خرید بیت‌کوین با قیمت 20000 دلار و دیگری برای فروش با قیمت 20200 دلار تبلیغ می‌دهند. به‌این‌ترتیب کاربر اول می‌تواند با خرید بیت‌کوین در قیمت موردنظر و فروش آن، 200 دلار به دست آورد.

ریسک‌های استفاده از آربیتراژ

با اینکه آربیتراژ برای معامله گران سود دارد اما با خطرات و ریسک‌هایی هم همراه است.

مثلا تغییر نرخ ارز می‌تواند باعث کاهش ارزش یک دارایی شود یا حتی باعث ضرر برای معامله گران شود. به‌این‌ترتیب کاربران باید قبل از تغییر قیمت ناگهانی و زیاد، دارایی خود را به فروش برسانند.

بعلاوه کارمزدهای انتقال بانکی نیز برای انتقال دارایی بین بازارهای مختلف هم مهم هستند و می‌توانند باعث کاهش سود شوند.

آیا معاملات همتا ب همتا امن هستند؟

اینکه معاملات همتا به همتا چطور پیش رود به عملکرد مستقیم تریدرها و کاربران بستگی دارد.

در حالت کلی این روش معامله امن است اما نحوه انجام اقدامات و ایمنی صرافی هم اهمیت زیادی دارد. از طرفی این روزها پلتفرم‌های مبادلات P2P هم توسعه یافته و امنیت بیشتری کسب کرده‌اند.

صرافی‌ها و پلتفرم‌های جدید عملکرد بهتری دارند بااین‌حال لازم است کاربران در انتخاب خود دقت کافی داشته باشند.

یک صرافی P2P مناسب باید سرویس‌هایی نظیر سرویس تضمین، آپدیت‌های امنیتی منظم و فرآیند تایید هویت دقیقی داشته باشد تا امنیت کاربران و سرمایه آن‌ها را به‌طور کامل تامین کند.

بااین‌حال حتی با وجود تمهیدات قوی باز هم ممکن است خطراتی وجود داشته باشد. در واقع بازار کریپتو همیشه با چالش‌های پیش‌بینی‌ناپذیر فنی و غیرفنی روبروست.

سوالات متداول

جمع‌بندی

معاملات همتا به همتا یکی از روش‌های خریدوفروش ارز دیجیتال بدون دخالت نهادها و افراد واسطه نظیر بانک‌هاست.

در این نوع معاملات، طرفین شرایط خود مثلا قیمتی که در نظر دارند و زمان تراکنش را انتخاب می‌کنند. سپس کسی که این شرایط برای او مطلوب باشد وارد معامله می‌شود.

چیزی شبیه شبکه‌های اجتماعی است اما امنیت بیشتری در آن برقرار است. سیستم‌هایی مثل گذاشتن وجه تضمین، ارائه فیدبک و رای‌دهی به بهبود عملکرد این پلتفرم‌ها کمک می‌کنند.

بازارهای جهانی موجب دسترسی به انواع روش‌های پرداخت از جمله پرداخت نقدی و حضوری شده‌اند که در روش همتا به همتا این امکانات فراهم هستند.

با اینکه معاملات P2P کندتر هستند و ممکن است سرعت انجام آن‌ها به‌خاطر نقدشوندگی پایین، کمتر باشد، اما کاربران می‌توانند از شرایط اختصاصی معاملات، آربیتراژ و روش‌های پرداخت متنوع لذت ببرند، با این حال باید ریسک‌های آن را هم بپذیرند.

مقالات مرتبط:

• Wallet چیست
• سیستم متمرکز چیست