کال مارجین شدن در معاملات آتی چیست؟ + راهکارهای جلوگیری از آن

بسیاری از معامله‌گران در بازارهای مختلف با اصطلاحات کاربردی مانند کال مارجین (Call Margin) به ویژه در معاملات آتی مواجه هستند.

کال مارجین یا فراخوانی اعتبار، مفهومی آشنا در بازارهای مالی است که نه تنها این مفهوم برای تریدرها خوشایند نیست، بلکه نشان‌دهنده ضرر آن‌ها است.

این واژه زمانی استفاده می‌شود که یک تریدر در یک بازار مبلغی از کارگزاری یا صرافی قرض گرفته و در ازای این مبلغ، پولش بلوکه شده و در صورت ضرر پول از حساب او کم خواهد شد.

در این مقاله قصد داریم تا درباره مفهوم کال مارجین در معاملات آتی و راهکارهایی برای جلوگیری از آن صحبت کنیم.

نکات کلیدی

• مفهوم مارجین در بازارهای مالی به معنای پولی است که در ازای پولی که از صرافی یا کارگزاری قرض می‌گیرید، به عنوان وثیقه از شما دریافت می‌کنند.
• کال مارجین زمانی رخ می‌دهد که پول کاربر نسبت به درصدی از کل پول (در بیشتر موارد 30 درصد در نظر گرفته می‌شود) کمتر شود. در چنین حالتی اگر سرمایه‌گذار نتواند مبلغ مورد نظر را تامین کند، کارگزار برای تأمین این مبلغ، اوراق بهادار در حساب شخص را به فروش می‌رساند.
• در معاملات آتی و در بازارهای مختلف، مفهوم کال مارجین کاربرد دارد. به عنوان مثال؛ کال مارجین در معاملات آتی سکه، طلا، زعفران، بازار بورس و بازار فارکس به کار می‌رود.

کال مارجین یا فراخوانی اعتبار چیست؟

برای درک بهتر مفهوم کال مارجین که در اصطلاح انگلیسی به آن Margin Call می‌گویند، ابتدا باید با مفهوم مارجین آشنا شویم.

مارجین پولی است که کارگزاری یا صرافی، در ازای پولی که در اختیار ما قرار می‌دهد، به عنوان وثیقه دریافت می‌کند.

در بازارهای مالی مانند بازار فارکس، بورس، کریپتو و … در صورتی که از معاملات فیوچرز یا آتی استفاده کنید، حساب مارجین شما حاوی اوراق بهاداری است که با پول قرض گرفته شده از صرافی یا بروکر خریداری شده است.

به عبارت دیگر؛ این حساب شامل پول شما به عنوان سرمایه‌گذار و پول قرضی است که پول شما در قالب وثیقه در حسابتان بلوکه می‌شود.

چنانچه پول موجود در حساب شما از یک حد خاص کمتر شود، ضرر حاصل شده و کال مارجین یا فراخوانی اعتبار رخ می‌دهد.

به طور کلی کال مارجین زمانی رخ می‌دهد که حساب اصلی (پولی که متعلق به کاربر است) از درصدی از کل پول (در بیشتر موارد 30 درصد در نظر گرفته می‌شود) کمتر شود.

در چنین حالتی اگر سرمایه‌گذار نتواند مبلغ مورد نظر را تامین کند، کارگزار برای تأمین این مبلغ، اوراق بهادار در حساب شخص را به فروش می‌رساند.

به این ترتیب؛ اگر یک یا چند اوراق بهادار در حساب شما به حد مارجین خود رسید؛ دو انتخاب دارید:

• پول به حساب خود اضافه کنید تا مبلغ حساب شما از حد مارجین بالاتر رود.
• یک یا چند اوراق بهادار را به فروش برسانید.

در ادامه این مقاله قصد داریم بیشتر درباره کال مارجین در بازارهای مختلف و نحوه جلوگیری از آن صحبت کنیم:

کال مارجین در بازار بورس

در بازار بورس می‌توانید با کمک پوزیشن‌های مختلف خرید یا فروش، سود خوبی به دست آورید؛ اما اگر روند بازار را اشتباه تشخیص دهید، متحمل ضرر خواهید شد.

هنگام آغاز معامله بایستی وجهی در حساب شما بلوکه شود که نشان‌دهنده وجه تضمینی انجام معامله است.

بیشتر بخوانید: ارزش تضمین چیست؟ + شرایط دریافت اعتبار از سوی کارگزاری

به طور کلی سه حالت برای حساب شما ممکن است رخ دهد:

• حساب شما در حالت نرمال باشد.
• حساب شما در حالت ریسک باشد.
• حساب شما در حالت کال مارجین باشد.

چنانچه شما هیچ ضرری متحمل نشده باشید یا حسابتان در سود باشد، حالت نرمال برای حساب شما رخ داده است.

اگر دچار ضرر شده باشید و میزان ضرر شما از 30 درصد پول بلوکه شده شما کمتر باشد، در این حالت شما در مرحله ریسک قرار دارید.

و در نهایت اگر میزان ضرر شما از 30 درصد پول شما بیشتر شود، کال مارجین شده‌اید.

همانطور که اشاره کردیم؛ در بازار بورس هم زمانی که ضرر شما به حد مارجین رسید، شما می‌توانید یا واریز وجه انجام دهید یا موقعیت‌های باز معاملاتی را ببندید.

در صورتی که هیچ‌کدام از این دو روش را انتخاب نکنید، کارگزاری یا صرافی در مدت زمان تعیین شده، موقعیت‌های باز شما را برای رفع این میزان کمبود به فروش می‌رساند.

کال مارجین در معاملات آتی سکه و طلا

در بازار‌های آتی، فروشنده و خریدار قراردادی با هم می‌بندند و طی آن فروشنده متعهد می‌شود که در یک زمان خاص، کالا را به خریدار تحویل دهد.

در این میان سرمایه‌گذاران با سرمایه‌گذاری روی این بازار‌ها و بدون این که کالایی در اختیار داشته باشند، تنها با پیش‌بینی قیمت می‌توانند معامله کنند و در نقش خریدار یا فروشنده سود خوبی به دست آورند.

در بازار آتی سکه، فروشنده متعهد می‌شود که در زمان معینی به خریدار سکه بدهد؛ اما سرمایه‌گذاران با پیش‌بینی قیمت نیز می‌توانند کسب سود کنند.

سرمایه‌گذاران لازم است که در حساب کارگزاری خود پولی را برای ضمانت بلوکه کنند.

چنانچه پیش‌بینی روند اشتباه باشد و ضرر در معامله رخ دهد، در صورتی که ضرر بیش از 30 درصد از پول وثیقه باشد، آنگاه معامله‌گر کال مارجین خواهد شد.

توجه داشته باشید که معامله در این بازارها نیازمند کسب دانش و تجربه زیاد در انجام معاملات است. در صورت نداشتن اطلاعات و تجربه کافی در این زمینه‌ها، ممکن است ضرر سنگینی را متحمل شوید.

کال مارجین در معاملات آتی زعفران

از آنجایی که کشور ایران بزرگ‌ترین تولیدکننده زعفران در جهان است، در سال 1397 معاملات آتی زعفران در بازار بورس کالا راه‌اندازی شد.

هدف از به وجود آوردن این بازار، کم کردن ریسک تولیدکنندگان زعفران ایرانی و تشویق به تولید زعفران بود.

به عبارت دیگر؛ به دلیل اینکه در قراردادهای آتی، قراردادی بین خریدار و فروشنده در بازار بورس منعقد می‌شود، میزان ریسک تولیدکنندگان خیلی کمتر خواهد بود.

همانطور که گفتیم؛ تسویه‌ حساب در بازار آتی در موعد زمانی کوتاه‌مدت صورت می‌گیرد.

نوسانات قیمتی در بورس کالا و نیز قراردادهای آتی می‌تواند در نحوه معاملات زعفران تاثیرگذار باشد؛ به طوریکه ممکن است سرمایه‌گذاران به میزانی از ضرر و یا کمبود سرمایه اولیه برسند و همین امر منجر به کال مارجین شدن آن‌ها شود.

خرید قرارداد آتی زعفران در بورس کالا، با تسویه ‌حساب روزانه همراه است.

به عنوان مثال؛ فرض کنید میزان مبلغ تضمین برای قرارداد آتی زعفران معادل دو میلیون تومان باشد. سرمایه‌گذار به‌حساب آتی خود به همین میزان اعتبار واریز می‌کند.

سپس در جلسه معاملاتی، وضعیت خرید یا فروش را اخذ می‌کند. تا زمانی که معاملات قرارداد آتی زعفران به میزان حداقلی وجه تضمین نرسد، وضعیت او عادی یا نرمال است.

معمولاً میزان هفتاد درصد اعتبار را برای وجه تضمین در نظر گرفته می‌گیرند؛ بنابراین زمانی که موجودی اعتبار در حساب سرمایه‌گذار به میزان یک میلیون و چهارصد هزار تومان برسد، وضعیت کال مارجین اتفاق می‌افتد.

در این مرحله باید نسبت به شارژ مجدد حساب اقدام کند؛ در غیر این صورت، حساب شخص برای معامله مسدود می‌گردد.

در بازارهای آتی، سرمایه‌گذاران می‌توانند از طریق سامانه معاملاتی آنلاین، وضعیت حساب خود را چک کرده تا بتوانند قبل از کال مارجین اقدامات لازم را انجام دهند.

علاوه بر این؛ کارگزاران به مشتریان خود وضعیت کال مارجین را طی تماس اطلاع می‌دهند.

عموماً در وضعیت کال مارجین، مهلتی برای واریز وجه مورد نیاز داده می‌شود تا معامله‌گران در مهلت مشخص شده، خود را از کال مارجین خارج نمایند.

کال مارجین در بازار فارکس

یکی از مهم‌ترین بازارهای بین‌المللی، بازار فارکس است که روزانه حجم زیادی از معاملات در آن انجام می‌شود.

در معاملات فارکس، هر کاربر می‌تواند اعتبار خاصی برای معامله داشته باشد. همچنین، یکی از اصطلاحات مهم در معاملات فارکس کال مارجین است که بسیار آن را از تریدرهای فارکس می‌شنویم.

در معاملات فارکس همواره بایستی سطح مارجین خود را چک کنید.

اگر ضرر موجود در پوزیشن معامله‌گر در فارکس به‌قدری افزایش پیدا کند که درجه مارجین (Margin Level) به میزان مشخص شده کاهش یابد، کارگزار به شما اخطار کال مارجین می‌دهد.

زیرا هر زمانی که اعتبار شما به پایین‌تر از سطح تضمین یا درجه مارجین برسد، بلافاصله کال مارجین خواهید شد.

برای درک بهتر کال مارجین در بازار فارکس، به یک مثال ساده توجه کنید:

فرض کنید شما 1000 دلار پول در اختیار دارید و قرار است که با یک قرض 500 دلاری معامله‌ای انجام دهید.

برای محاسبه مارجین لول (Margin Level) باید خالص سرمایه (در اینجا چون معامله‌ای انجام نشده خالص سرمایه همان 1000 دلار است) را بر مقدار مارجین تقسیم کنیم.

در اینجا مارجین لول شما 200 است. بعد از باز کردن معامله اگر ضرر کنید؛ برای کال مارجین شدن باید آن ‌قدر ضرر کنید که مارجین لول شما به میزان 100 درصد کاهش یابد.

حال اگر مارجین لول شما به 50 درصد برسد، یعنی در مثال ذکر شده 250 دلار دیگر هم ضرر کنید، کارگزار فارکس به طور اتوماتیک معامله شما را می‌بندد و اصطلاحاً استاپ اوت خواهید شد.

بیشتر بخوانید: مارجین تریدینگ (Margin Trading) در بازارهای مالی به‌ویژه کریپتو

نکاتی برای جلوگیری از کال مارجین در معاملات آتی

در بسیاری از موارد، معامله‌گرانی که تازه وارد بازار سرمایه شده‌اند، از مفهوم کال مارجین اطلاعی ندارند و صرفا بعد از بلوکه شدن پول در حسابشان به آن پی می‌برند.

یکی از اصول مهم در معامله‌گری، جلوگیری از کال مارجین است که با کمک این نکات شما می‌توانید تا حدودی از این اتفاق جلوگیری کنید:

• خرید خود را به صورت پله‌ای انجام دهید و حجم معاملات را به بازه‌های مختلف تقسیم کنید. هرگز تمام دارایی خود را به یکباره در وضعیت خرید قرار ندهید؛ در این حالت در صورت افت سهام، موجودی کافی در اختیار خواهید داشت.
• حد ضرر در سهام یا دارایی خریداری شده تعیین کنید؛ به طوریکه وقتی قیمت سهام افت کرد و به حد تعیین شده رسید، برای جلوگیری از ضررهای احتمالی بعدی، آن سهام یا دارایی را بفروشید.
• از میزان سطح مارجین و میزان حداقل سطح تضمینی قبل از معامله، اطلاعات کافی به دست آورید.
• مدیریت ریسک و بررسی تمامی احتمالات موجود، می‌تواند از کال مارجین شدن شما جلوگیری کند.
• عجله و پافشاری برای انجام معاملات را کنار بگذارید؛ این کار می‌تواند تا حد زیادی شما را از کال مارجین دور نگه دارد.

سوالات متداول

سخن پایانی

به طور کلی؛ در معاملاتی که وابسته به مارجین هستند، ریسک زیادی وجود دارد و معامله در این نوع از بازارها نیازمند تجربه و دانش بسیار زیاد است.

در این مقاله از بورسینس، درباره مفهوم کال مارجین و روش‌های جلوگیری از کال مارجین در معاملات آتی صحبت کردیم.

توجه داشته باشید که در بازارهای جهانی مانند بازار فارکس، در صورت نداشتن تجربه و مهارت کافی، به سرعت به مارجین لول می‌رسید و علاوه بر اینکه دیگر اجازه معامله ندارید، تمام پول خود را نیز از دست خواهید داد.