بلاکچین حاصل تلاقی رشته‌های مختلفی مانند برنامه‌نویسی، کامپیوتر، اقتصاد و … است و در حال حاضر بسیاری از ارزهای دیجیتال بر بستر بلاکچین معامله می‌شوند.
بلاکچین دارای لایه‌های متفاوت است و اگر در حوزه بلاکچین یا ارزهای دیجیتال فعال باشید، حتماً نام لایه صفر به گوشتان خورده است.
در این مقاله قصد داریم به طور کامل راجع به لایه صفر بلاکچین و نحوه کارکرد آن توضیح دهیم.
عناوین مطلب:
نکات کلیدی
- لایه صفر بستری اولیه و اساسی برای ساختن کل بلاکچین است.
- رفع مشکلات لایه اول بلاکچین نظیر مقیاس‌پذیری و قابلیت همکاری از اهداف لایه صفر محسوب می‌شوند.
- لایه صفر به توسعه‌دهندگان این امکان را می‌دهد که بلاکچین را با ویژگی‌های دلخواه خود و سطوح معینی از امنیت، تمرکززدایی و هزینه تراکنش بسازند.
لایه صفر بلاکچین چیست؟
لایه 0 اولین لایه از لایه‌های بلاکچین است و به‌عنوان پایه‌های اساسی برای شکل‌گیری و توسعه کل بلاکچین عمل می‌کند.
لایه صفر شامل پروتکل‌ها، ماینرها، اتصالات، سخت‌افزار و در کل تمام اجزایی است که برای ساخت و ایجاد یک بلاکچین لازم است.
در واقع اگر کل بلاکچین را مانند یک مجتمع در نظر بگیریم، لایه صفر بلاکچین، همان پایه و اسکلت اصلی ساختمان است که اجزای دیگر روی آن قرار گرفته‌اند.
وجود لایه 0 سبب می‌شود شبکه بلاکچین قوی‌تر و تکامل‌یافته‌تر شود.
به‌عبارت‌دیگر هدف اساسی لایه صفر، رفع چالش‌هایی نظیر مقیاس‌پذیری و قابلیت همکاری است که در ادامه به طور کامل مورد بررسی قرار می‌گیرند.
لایه‌های تشکیل‌دهنده بلاکچین
پیش از اینکه راجع به کارکرد لایه صفر توضیح دهیم بهتر است با طور مختصر راجع به لایه‌های دیگر نیز اطلاعات کسب کنید.
در پاسخ به این سؤال که شبکه بلاکچین از چه چیزی تشکیل شده است باید بگوییم که طبقه‌بندی بخش‌های مختلف این شبکه بر اساس لایه‌هایی است که شبیه به پروتکل‌های اینترنتی هستند.
یک شبکه بلاکچین را می‌توان بر اساس لایه‌های زیر طبقه‌بندی کرد:
- لایه صفر: این لایه زیرساخت و زیربنایی است که چندین بلاکچین لایه 1 را می‌توان بر اساس آن ساخت.
- لایه 1: لایه اول، بلاک‌چین‌های پایه‌ای مانند بیت‌کوین هستند که توسط توسعه‌دهندگان برای ساخت برنامه‌هایی مانند برنامه‌های غیرمتمرکز (DApps) مورداستفاده قرار می‌گیرند.
- لایه 2: راه‌حل‌هایی جهت افزایش مقیاس‌پذیری هستند که در واقع فعالیت‌های لایه 1 بلاکچین را انجام می‌دهند تا بار تراکنش‌های آن را کاهش دهند.
- لایه 3: لایه برنامه‌های مبتنی بر بلاکچین هستند که بازی‌ها، کیف پول‌ها و سایر برنامه‌های کاربردی را شامل می‌شوند.
البته تمامی اکوسیستم‌های بلاکچین را نمی‌توان به این صورت طبقه‌بندی کرد. برخی از آنها ممکن است فاقد لایه‌ی خاصی از لایه‌های بالا باشند.
لایه 0 به رفع چالش‌های لایه 1 که به‌صورت یکپارچه ساخته شده‌اند، کمک می‌کند.
لایه صفر سعی می‌کند با ایجاد یک زیرساخت پایه منعطف‌تر و اجازه‌دادن به توسعه‌دهندگان برای راه‌اندازی بلاک‌چین‌های خاص خود، به طور مؤثرتری با مشکلاتی مانند مقیاس‌پذیری و قابلیت همکاری مقابله کند.
بیشتر بخوانید: تراکنش‌های سریع‌تر و ارزان‌تر با پل زدن از اتریوم به لایه 2! (راهنمای کامل)
لایه صفر قادر به حل چه مشکلاتی است؟
همان‌طور که پیش‌تر گفتیم لایه صفر به کمک لایه 1 می‌آید و سعی می‌کند چالش‌های به وجود آمده را حل کند.
در ادامه مشکلاتی را که لایه صفر حل می‌کند، بررسی می‌کنیم:
قابلیت همکاری
به توانایی شبکه‌های بلاکچین برای برقراری ارتباط با یکدیگر، قابلیت همکاری گفته می‌شود.
این ویژگی شبکه گسترده‌تری از محصولات و خدمات با قابلیت بلاکچین را فعال می‌کند که به نوبه خود سبب می‌شود افراد، تجربه کاربری بهتری داشته باشند.
شبکه‌های بلاکچین که بر روی یک لایه صفر ساخته شده‌اند، می‌توانند به‌صورت پیش‌فرض و بدون نیاز به پل‌های اختصاصی، با یکدیگر تعامل داشته باشند. به‌این‌ترتیب کارایی افزایش می‌یابد.
بیشتر بخوانید: تعامل‌پذیری بلاکچین و اهمیت آن برای توسعه Dappها
مقیاس‌پذیری
هنگامی که افراد بیشتری از یک شبکه استفاده کنند و سرعت پردازش دادهها کاهش یابد، با مشکل مقیاس‌پذیری روبه‌رو هستیم.
یک بلاکچین یکپارچه مانند اتریوم اغلب متراکم است؛ زیرا لایه 1 تمام عملکردهای حیاتی مانند اجرای تراکنش، اجماع و دردسترس‌بودن دادهها را ارائه می‌دهد و همین امر می‌تواند منجر به ایجاد مشکل مقیاس‌پذیری شود.
لایه 0 می‌تواند با واگذاری عملکردهای حیاتی به بلاک‌چین‌های مختلف فشار وارده بر شبکه را کاهش دهد.
به‌این‌ترتیب، شبکه‌های بلا‌چین که بر اساس زیرساخت لایه صفر ساخته شده‌اند، می‌توانند وظایف خاصی را بهینه کنند و در نتیجه مقیاس‌پذیری را افزایش دهند.
به‌عنوان‌مثال می‌توان زنجیره‌های اجرایی را برای رسیدگی به تعداد بالای تراکنش در یک واحد زمانی خاص مثلاً در ثانیه، بهینه کرد.
انعطاف‌پذیری
توسعه دهندگان لایه صفر برای تشویق سایر توسعه‌دهندگان به ساختن شبکه بر اساس این لایه، اغلب کیت‌های توسعه نرم‌افزاری با کاربرد آسان (SDK) و یک رابط یکپارچه را ارائه می‌کنند.
به‌این‌ترتیب توسعه‌دهندگان می‌توانند به‌راحتی بلاک‌چین‌های مخصوص با خود را راه‌اندازی کنند.
لایه 0 به توسعه‌دهندگان، انعطاف‌پذیری زیادی برای سفارشی‌سازی بلاک‌چین‌های خود می‌دهد، بنابراین آنها می‌توانند مدل‌های ایجاد توکن و نوع DAppهای موردنظر خود را تعریف و کنترل کنند.
این موضوع باعث می‌شود توسعه دهندگان بتوانند از همان ابتدا بلاکچین را مطابق با خواسته‌های خود بسازند.
نحوه عملکرد لایه صفر چگونه است؟
اینکه لایه صفر چگونه کار می‌کند بسته به نوع لایه صفر دارد.
لایه‌های صفر می‌توانند از نظر طراحی و ویژگی‌ها با یکدیگر متمایز باشند و هر یک به‌گونه‌ای متفاوت عمل کند.
اما به‌طورکلی، لایه صفر به‌عنوان بلاکچین اصلی و اولیه از داده‌های تراکنش و زنجیره‌های مختلف لایه 1 پشتیبانی می‌کند.
زنجیره‌های لایه اول بر روی لایه صفر ساخته شده‌اند، پروتکل‌های انتقال متقابل زنجیرهای نیز وجود دارند که توکن‌ها و دادهها را در میان بلاک‌چین‌های مختلف منتقل می‌کنند.
البته همان‌طور که مطرح کردیم لایه‌های صفر متفاوت از یکدیگر عمل می‌کنند. در ادامه 3 نمونه لایه صفر را که پیشتاز هستند، معرفی می‌کنیم:
پولکادات (Polkadot)
گاوین وود، یکی از بنیان‌گذاران اتریوم، پولکادات را طراحی کرد تابه توسعه‌دهندگان اجازه دهد بلاک‌چین‌های خود را بسازند.
پولکادات از یک زنجیره اصلی به نام زنجیره رله پولکادات استفاده می‌کند و هر بلاکچین مستقل ساخته شده بر روی پولکادات، به‌عنوان یک زنجیره موازی شناخته می‌شود.
زنجیره رله به‌عنوان یک پل میان زنجیرهای موازی عمل می‌کند تا ارتباط کارآمد دادهها را امکان‌پذیر کند. همچنین از شاردینگ که روشی برای تقسیم بلاکچین است برای کارآمدتر کردن پردارش تراکنش استفاده می‌کند.
Polkadot از مکانیزم اثبات سهام (PoS) به‌منظور اطمینان از امنیت شبکه و اجماع استفاده می‌کند.
پروژه‌هایی که قصد دارند بر روی این لایه صفر ساخته شوند باید در مزایده شرکت کنند. اولین پروژه ایجاد شده روی پولکادات در یک مزایده در دسامبر 2021 تصویب شد.
آوالانچ (Avalanche)
آوالانچ در سال 2020 توسط آوا لبز (Ava Labs) با تمرکز بر پروتکل‌های DeFi راه‌اندازی شد.
آوالانچ خود را به‌عنوان سریع‌ترین پلتفرم قراردادهای هوشمند در صنعت بلاکچین معرفی می‌کند.
این لایه صفر از یک زیرساخت سه بلاک‌چینی متشکل از سه زنجیره اصلی استفاده می‌کند. این زنجیره‌ها عبارت‌اند از: زنجیره قرارداد (C-Chain)، زنجیره تبادل (X-Chain) و زنجیره پلتفرم (P-Chain).
این سه زنجیره به طور خاص برای انجام عملکردهای اصلی پیکربندی شده‌اند تا امنیت و توان عملیاتی را افزایش و درعین‌حال تأخیر را کاهش دهند.
C-Chain برای ایجاد قراردادها، X-Chain برای ایجاد و معامله دارایی‌ها و P-Chain به‌منظور هماهنگ‌کردن اعتبارسنجی‌ها و زیرشبکه‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرند.
ساختار منعطف اوالانچ امکان تبادل سریع و ارزان زنجیرهای را فراهم می‌کند.
کازماس (Cosmos)
Cosmos در سال 2014 توسط Ethan Buchman و Jae Kwon تأسیس شد.
کازماس از یک شبکه بلاکچین با مکانیزم PoS به نام Cosmos Hub و بلاک‌چین‌های سفارشی به نام Zones تشکیل شده است.
کازماس هاب، دارایی‌ها و دادهها را بین نودهای متصل انتقال می‌دهد و یک لایه امنیتی مشترک را فراهم می‌کند.
توسعه‌دهندگان این امکان را دارند که ارز دیجیتال خود را با تنظیمات اعتبارسنجی مختلفی، سفارشی کنند.
تمام برنامه‌ها و سروی‌های کازماس، از طریق پروتکل ارتباطات بین بلاکچین (IBC) تعامل دارند و بدین معناست که دارایی‌ها و دادهها امکان مبادله‌شدن به‌صورت آزادانه در میان بلاک‌چین‌های مستقل را دارند.
سؤالات متداول
لایه صفر بلاکچین چیست؟
لایه 0 اولین لایه از لایه‌های بلاکچین بوده که شامل پروتکل‌ها، ماینرها، اتصالات و سخت‌افزار است.
شبکه بلاکچین معمولاً از چند لایه تشکیل شده‌اند؟
شبکه بلاکچین به‌طورکلی دارای 4 لایه به نام‌های لایه صفر، لایه 1، لایه 2 و لایه 3 است.
لایه صفر بلاکچین چه کاری انجام می‌دهد؟
لایه صفر تلاش می‌کند مشکلاتی مانند مقیاس‌پذیری و قابلیت همکاری را حل کند. همچنین سبب می‌شود توسعه‌دهندگان به آسانی بلاکچین اختصاصی خود را طراحی کنند.
بزرگ‌ترین پروتکل‌های لایه صفر کدام‌اند؟
در حال حاضر پولکادات، آوالانچ و کازماس از معروف‌ترین پروتکی‌های لایه صفر هستند.
سخن پایانی
مفاهیم مختلفی در حوزه بلاکچین وجود دارند که دانستن آنها ضروری است. لایه صفر یکی از این مفاهیم اساسی است.
لایه صفر به حل مشکلات لایه 1 می‌پردازد و تلاش می‌کند کاربران تجربه بهتری از معاملات و فعالیت خود در این عرصه داشته باشند.
در این مقاله سعی کردیم مفهوم لایه 0 را شرح دهیم و کارایی و اهمیت استفاده از آن را در بلاکچین روشن سازیم.
قصد خرید یا فروش ارز دیجیتال در ایران را دارید؟ در این سایت می‌توانید با اطمینان و با چند کلیک خرید کنید: