افت و خیزهای سم بنکمن فراید؛ شخصیت تاثیرگذار کریپتوکارنسی

سم بنکمن

سم بنکمن فراید (Sam Bankman-Fried) یکی از افراد شاخص و تأثیرگذار دنیای ارزهای دیجیتال و مدیرعامل صرافی ورشکسته اف تی ایکس (FTX) است.

سم توانسته بود در سن سی‌سالگی، این صرافی را به چهارمین صرافی بزرگ ارز دیجیتال دنیا از نظر حجم معاملات تبدیل کند. او همچنین مدیرعامل شرکت میلیارد دلاری «آلامدا ریسرچ» (Alameda Research) بود که در زمینه بازارسازی ارزهای دیجیتال فعالیت می‌کرد.

اما به یک‌باره صرافی بزرگ FTX سقوط کرد و دارایی او به ارزش 18 میلیارد دلار نابود شد، همه این اتفاق تلخ در یک دوره زمانی کمتر از یک هفته رخ داد. هفته‌ای که در آن، یک سری رازها و واکشن‌های بد، کل امپراطوری سم بنکمن را به سقوط کشاند!

عناوین مطلب:

در این مقاله قصد داریم بیوگرافی سم بنکمن فراید و روند رشدش را مورد بررسی قرار دهیم. به شما پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

بیوگرافی سم بنکمن فراید

سم بنکمن در روز ششم ماه مارچ سال 1992 میلادی در شهر استنفورد ایالات کالیفرنیا متولد شد.

سم بنکمن مدرک فارغ‌التحصیلی رشته فیزیک خود را از موسسه فناوری ایالت ماساچوست اخذ کرد.

سم در آن زمان یعنی در سال 2014 میلادی، به‌عنوان یک تریدر در شرکتی بازرگانی مشغول به کار بود و تا سال 2017 هم در همان شغل فعالیت می‌کرد.

او پس از پایان کار خود به‌عنوان یک تریدر در سال 2017 میلادی، در شرکت Alameda مشغول به کار شد و سپس صرافی FTX را تأسیس کرد.

سم بنکمن همواره از فلسفه خاص خود در زندگی پیروی می‌کند و بر این باور است که رابطه او با بقیه‌ی انسان‌ها باید یک دوستی مؤثر و همیشگی باشد.

جالب است بدانید که سم بنکمن فراید دیدگاهی فراتر از یک تریدر و کارآفرین معمولی دارد و همین موجب شده که تاکنون او میزان قابل‌توجهی از ثروتش را در کارهای خیرخواهانه و بشردوستانه صرف کند.

همین یک سال پیش یعنی در سال 2021 میلادی بود که دفتر مرکزی صرافی FTX به دستور سم بنکمن از هنگ‌کنگ به باهاما منتقل شد و خودش نیز در آنجا مستقر شد تا کار و زندگی شخصیش با هم هماهنگ شوند.

شاید جالب باشد بدانید که کشور باهاما چارچوب بهتری را برای قوانین ارزهای دیجیتال وضع کرده و همین باعث نقل‌مکان سم بنکمن به این کشور شده است.

باهاما اولین کشور جهان بود که ارز دیجیتال بانک مرکزی خود (San Dollar) را راه‌اندازی کرد.

سم بنکمن
سم بنکمن؛ بنیان گذار صرافی ناکام FTX

نقطه عطف زندگی سم بنکمن

ماه اکتبر سال 2021 به‌عنوان یک نقطه عطف شفاف برای زندگی سم بنکمن فراید محسوب می‌شود؛ در این تاریخ او حق نام‌گذاری استادیوم بسکتبال NBA شهر میامی را دریافت کرد.

میامی یکی از ثروتمندترین شهرهای جهان بخصوص از لحاظ پذیرش بازار ارزهای دیجیتال است و سم با این کار هوشمندانه، قلب این شهر را تسخیر کرد.

سال گذشته در جریان مراسم افتتاحیه Miami Heat پانصد دلار ارز دیجیتال از طرف صرافی FTX به برخی از مشتریان وفادار این صرافی اهدا شد. پیش از آن هم صرافی FTX اسپانسر رسمی لیگ بیسبال شده بود و نام آن به گوش مردم آشنا بود.

البته حوزه تبلیغات و بازاریابی اف تی ایکس در سال 2021 به دنیای ورزشی محدود نشد و سم بنکمن فراید هدف اصلی FTX را به صورت شفاف اعلام کرد.

او در جلسات کنگره سال، از صرافی‌های دنیای کریپتو خواست تا برای جلوگیری از دست‌کاری شدن بازار، اطلاعات مربوط به تراکنش‌ها را به‌صورت داوطلبانه گزارش کنند.

در این زمان شرکت تحت مدیریت او یعنی Alameda هم با رشد فوق‌العاده‌ای مواجه شد و این روند ادامه‌دار باقی ماند؛ تا حدی که در شرکت آلامدا روزانه بین یک تا 10 میلیارد دلار ارز دیجیتال معامله می‌شد!

زندگی سیاسی سم بنکمن فراید

سم بنکمن در ماه فوریه سال 2022 اعلام کرد که تمامی تصمیمات سیاسی او مبتنی بر ارتقای دنیای کریپتوکارنسی شکل خواهند گرفت و او هر تصمیمی که برای دنیای کریپتوکارنسی مفید باشد، اتخاذ می‌کند.

پیشنهاد‌هایی هم از سوی صرافی اف تی ایکس برای سیاست‌گذاران اعلام شد که انتظارات او را بیان می‌کردند.

او همچنین در مصاحبه‌ای اذهان کرده بود که ترجیح می‌دهد کمیسیون CFTC را راهبری کند؛ این کمیسیون مشخصاً در مورد معاملات آتی در صنعت ارزهای دیجیتال شکل گرفته است و در مقایسه با سایر تنظیم‌کننده‌ها مثل کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا(SEC)، قوانین جامع و بهتری را در مورد ارزهای دیجیتال تدوین می‌کند.

سم بنکمن فراید فعالیت‌هایی سیاسی را هم در دهه گذشته انجام داده است؛ یکی از این فعالیت‌ها، کمک 1000 دلاری او به مایکل بنت (سناتور ارشد ایالات‌متحده در سال 2019) بود که در جریان انتخابات 2020 صورت گرفت.

همچنین او 5.2 میلیون دلار به ستاد انتخاباتی جو بایدن کمک مالی کرد و پس از مایکل بلومبرگ، در رده‌ی دوم حامیان بایدن قرار گرفت.

کمک‌های مالی او به اعضای هر دو حزب فعال سیاسی ایالات‌متحده از ژوئن 2021 تا فوریه سال 2022 نشان‌دهنده تمایل بالای او برای تأثیر سیاسی در ایالات‌متحده آمریکا است.

این کمک‌ها شامل کمک‌های مستقیم به فعالیت‌های انتخاباتی جمهوری‌خواهان از جمله سوزان کالینز، میت رامنی، لیزا مورکوفسکی و بن ساس هستند.

تولد Alameda Research

پس از فارغ‌التحصیلی سم بنکمن در سال 2014، او علاقه وافری به دنیای ارزهای دیجیتال پیدا کرد.

در آن زمان، او هنوز در جین استریت کاپیتال کار می‌کرد، اما در سال 2017 تصمیم گرفت که به دنبال افق‌های جدیدی باشد، بنابراین از کار خود استعفا داد.

سم برای مدت کوتاهی به عنوان مدیر توسعه در مرکز نوع‌دوستی مؤثر (Effective Altruism) در بروکلی کالیفرنیا مشغول به کار شد، در همین زمان بود که او ایده راه‌اندازی شرکت ارز دیجیتال خود را بررسی می‌کرد.

تا اواخر سال 2017 میلادی، Bankman-Fried، Tara MacAulay و Wang گام مهم و قدرتمندی در دنیای کریپتو برداشتند و شرکت Alameda Research را تأسیس کردند.

این شرکت بر ترید کمی و تخصصی در بازار ارزهای دیجیتال متمرکز بود. استراتژی‌های این شرکت شامل آربیتراژ، بازارسازی، فارمینگ و نوسان‌گیری بود.

موفقیت آلامدا، آنی نبود، اما گام‌های خوب بنکمن فرید سرعت رشد آن را افزایش داد.

آلامدا ریسرچ

به عنوان مثال، در ژانویه 2018، سم بنکمن یک عملیات آربیتراژ را ترتیب داد که این معامله تا 25 میلیون دلار حرکت کرد تا از قیمت بالاتر بیت‌کوین در ژاپن در مقایسه با قیمت در آمریکا سود بگیرد.

در یک روز، آلامدا فقط با همین آربیتراژ گیری 20 میلیون سود کرد. سپس، با ظهور دنیای DeFi و باز شدن فرصت‌های آربیتراژ بیشتر، رشد Alameda حتی در بازار نزولی آن زمان هم بسیار خوب بود.

تولد صرافی FTX

موفقیت زودهنگام آلامدا منجر به تصمیم بنکمن فراید و وانگ برای تنوع بخشیدن به تجارتشان با راه‌اندازی صرافی FTX شد؛ بنابراین، آن‌ها در ماه مه 2019 این صرافی را تأسیس کردند.

اف تی ایکس در ابتدا زیر نظر Alameda Research فعالیت می‌کرد. در ابتدا همه‌چیز به‌خوبی پیش نمی‌رفت اما یک سرمایه‌گذاری همه‌چیز را تغییر ‌داد: Changpeng Zhao، معروف به CZ، مدیرعامل و مؤسس بایننس، 20 درصد از سهام صرافی FTX را به قیمت تقریبی 100 میلیون دلار خریداری کرد!

بیشتر بخوانید: ثروتمندترین افراد حوزه ارزهای دیجیتال چه کسانی هستند؟

با این تزریق نقدینگی، سم بنکمن و وانگ زیرساخت صرافی FTX را بهبود دادند و شروع به ایجاد یک پلتفرم معاملاتی مناسب برای کاربران خود کردند.

اولین موفقیت بزرگ FTX در این زمینه، خرید Blockfolio در آگوست 2020 بود. فناوری و محصولات Blockfolio توانست تجربه کاربری FTX را متحول کند و آن را به یک پلتفرم معاملاتی پیشرفته تبدیل کند.

بزرگ‌ترین موفقیت اف تی ایکس در ژوئن 2021 رقم خورد، زمانی که این صرافی 900 میلیون دلار جذب سرمایه کرد و ارزش آن به بیش از 18000 میلیون دلار رسید، این اتفاق به لطف ورود بیش از 60 سرمایه‌گذار از جمله سافت بانک، سکویا کپیتال و سایر شرکت‌ها بود.

صرافی اف تی ایکس

هدف از تأسیس FTX دقیقاً چه بود؟

FTX یک صرافی ارز دیجیتال بود که توسط معامله‌گران (تریدرها) برای معامله‌گران ایجاد و طراحی‌شده بود.

صرافی اف تی ایکس، محصولات و خدمات خلاقانه‌ای را به کاربران ارائه می‌داد که با استفاده از آن‌ها (مثل ابزار اهرم) معامله‌گران می‌توانستند سود بیشتری از بازار بگیرند.

صرافی FTX همواره سعی می‌کرد تا یک پلتفرم قدرتمند برای شرکت‌های تجاری و حرفه‌ای ارائه دهد و همچنین، به عنوان یک پشتیبان در کنار معامله‌گران تازه‌وارد قرار بگیرد.

سم بنکمن فراید قبل از تأسیس صرافی FTX، در دنیای معامله ارزهای دیجیتال و سهام فعالیت می‌کرد و سیستم معاملاتی خودکار خود را هم طراحی کرده بود.

بیشتر بخوانید: استراتژی لبه معاملاتی (Trading Edge) چیست؟ + 9 گام برای ایجاد آن

مهم‌ترین عاملی که سم را برای افتتاح FTX تحریک می‌کرد، کمک مالی به مؤسسات خیریه دنیا بود. این تفکر که سم بنکمن فراید از آن الهام گرفته بود، باعث شد که او تاکنون بیش از 10 میلیون دلار برای کمک به افراد مختلف در نظر بگیرد.

سم بنکمن فراید همواره خود را به‌عنوان یک مهره تأثیرگذار در بازار کریپتو می‌داند و یکی دیگر از عوامل و انگیزه‌های مهم برای تأسیس صرافی FTX را «بهبود فعالیت و آینده کاری شرکت‌های مرتبط با ارز دیجیتال» عنوان می‌کند.

از جمله فعالیت‌های مهمی که سم در این زمینه‌ها انجام داده، کمک به رفع مسائل مربوط به استیبل کوین‌هاست که به یک مشکل ظاهراً حل‌نشدنی تبدیل شده بودند.

بنکمن؛ سادگی و تجمل در یک نفر

سام بنکمن فراید با اینکه به عنوان یک منفعت‌طلب درجه یک شناخته می‌شود، بر این باور است که اقداماتش باعث شادی و خوشنودی اطرافیانش می‌شود و بیشتر به دنبال ایجاد تأثیر مثبت بالایی در جامعه است.

او همچنین به بی‌اعتنایی به بهداشت شخصی، خوابیدن در دفاتر Alameda و FTX، راحت گشتن با یک تی‌شرت ساده، شلوارک و صندل در بین دوستان و همکاران خود شناخته شده است. به عبارتی، به نظر می‌رسد که سم ذره‌ای به تجملات اهمیتی نداده است.

با این حال، این کاملاً درست نیست، همان‌طور که خود سم یک پنت هاوس مجلل به مساحت 12000 مترمربع واقع در آلبانی ریزورت دارد که آن را اتاق زیر شیروانی می‌نامد! همچنین دارای یک مجتمع توریستی مجلل واقع در جزیره نیو پراویدنس در باهاما است.

این املاک در مجموع 40 میلیون دلار ارزش‌گذاری شده‌اند.

بیوگرافی سم بنکمن
تصویری از پنت هاوس سم بنکمن

این فضایی بود که بنکمن فراید و نزدیک‌ترین دوستانش در آن زندگی می‌کردند و نشان می‌دهد که همه سادگی‌هایی که او از زندگی روزمره‌اش در مقابل شرکت و رسانه‌ها نشان می‌داد، ظاهر سازی بوده.

حقیقت این است که زندگی خصوصی او مملو از تجملات است و سبک زندگی بسیار متفاوت از آنچه ادعا می‌کند را تجربه می‌کند.

آغاز پایان Alameda و FTX!

با این حال، این سبک زندگی در واقع چیزی بیش از یک ظاهر نبود.

ثروت عظیم سم بنکمن در وهله اول از یک بازی خطرناک به دست آمد: استفاده از FTX و Alameda برای دستیابی به اعتبار و نقدینگی از سوی کاربران و سرمایه‌گذاران خود، به منظور انجام عملیات پر ریسک که در آن بارها، توکن FTX صرافی FTT قهرمان اصلی آن بود.

صرافی اف تی ایکس از این استراتژی استفاده می‌کرد که به عنوان یک دارنده بزرگ FTT، می‌تواند از آن برای دریافت اعتبارات کم‌هزینه به طور مستقیم از Alameda استفاده کند.

دور باطلی که در می 2022 با سقوط Terra/Moon منفجر شد، رویدادی که پایه‌های دنیای DeFi را تکان داد، در شرایطی که آلامدا سرمایه‌گذاری‌های بزرگ، وام‌ها و ریسک‌های بزرگی داشت.

بیشتر بخوانید: روزی که ترا (Terra) کمر کریپتو را شکست؛ همه چیز در مورد سقوط لونا!

این وضعیت موجب شد که Alameda متحمل زیان‌های هنگفتی شود که در همان زمان منجر به ناتوانی در انجام تعهدات پرداخت با FTX (که قبل از این رویداد به او پول قرض می‌داد) شد.

با توجه به این وضعیت، سم با احمقانه‌ترین تصمیم ممکن سعی کرد آلامدا را نجات دهد: از کاربران FTX پول بگیرد و آن را به Alameda تزریق کند تا بتواند تعهدات پرداخت Alameda را به‌روز نگه دارد.

اساساً، کاری که او انجام داد این بود که حساب‌های FTX را دستکاری کرد تا پولی را نشان دهد که در واقع در اختیار اف تی ایکس نبود، اما به Alameda منتقل شده بود.

تصمیم غیرمسئولانه و غیرحرفه‌ای بنکمن منجر به سقوط کامل صرافی FTX شد و در تلاشی دیگر برای نجات وضعیت، آن‌ها از موقعیت ممتاز خود برای استفاده از FTX Ventures و FTX Launchpad و جمع‌آوری توکن از پروژه‌های دیگری که توسط FTX راه‌اندازی یا پشتیبانی می‌شوند، سوءاستفاده کردند.

به‌این‌ترتیب، در صورت افزایش ارزش این توکن‌ها، آلامدا نقدینگی به دست می‌آورد که می‌توانست از آن برای بازگرداندن وجوه قرض گرفته شده به FTX استفاده کند.

با این وجود، بازار نزولی فشار را در اکوسیستم افزایش داد، راه‌اندازی پروژه‌های جدید را کند کرد، پروژه‌های موجود در بازار را تضعیف کرد و به همراه آن، استراتژی FTX و Alameda با شکست روبرو شدند.

بیوگرافی سم بنکمن
تصمیمات غیرمسئولانه و غیرحرفه‌ای بنکمن در نهایت منجر به سقوط کامل صرافی FTX و آلامدا ریسرچ شد.

فشار زیاد منجر به استعفای سم در آگوست 2022 شد، بنابراین سام ترابوکو و کارولین الیسون مدیرعامل شرکت شدند.

در این مرحله، وضعیت به سرعت رو به وخامت می‌رفت و در 8 نوامبر، زنگ خطر به صدا درآمد: FTX با بحران نقدینگی مواجه شد، عدم اعتماد به Alameda به شدت افزایش یافت، شرکت شروع به سقوط کرد و FTX نیز تحت تأثیر قرار گرفت.

ارزش FTT، توکن FTX، شروع به نزول کرد و با این کار، تمام قدرت اقتصادی در Alameda از بین رفت، مشکل حل نشد و وضعیت به یک مارپیچ غیرقابل حل تبدیل شد.

بیشتر بخوانید: سرنوشت توکن صرافی FTX؛ هر آنچه که باید درباره ارز FTT بدانید!

بنکمن فراید سراسیمه به دنبال یک ناجی می‌گشت. تنها کسی که توانایی نجات صرافی اف تی ایکس را داشت، مدیرعامل Binance، یعنی Changpeng Zhao بود که در ابتدا موافقت کرد و توافقش با اف تی ایکس را در توییتر منتشر ‌کرد.

روز بعد، یعنی 9 نوامبر، سم از انصراف بایننس از قصد خرید خود مطلع شد و بایننس دلیل این تصمیم را سوء مدیریت FTX عنوان کرد. امید سم ناامید شد.

به این ترتیب اف تی ایکس سقوط کرد و وب‌سایت آن از دسترس خارج شد، در همین حین برداشت‌هایی به وسیله Alameda از FTX انجام شد.

در میان این ناامیدی، FTX و TRON (جاستین سان) به توافق رسیدند: TRON تا حد امکان نقدینگی کافی برای عملیات FTX را فراهم می‌کند تا از ورشکستگی نجات پیدا کند و بنابراین به افراد در صرافی کمک می‌کند تا پول خود را ذخیره کنند.

برای این کار، تنها توکن‌های شبکه TRON قابلیت استفاده داشتند (توکن USDD، استیبل کوین الگوریتمی TRON).
اگرچه عملیات نجات آغاز شد، اما طولی نکشید که تأثیر منفی آن مشاهده شد.

توکن‌های TRON در FTX تنها در روز اول خود تا 500 درصد به فروش می‌رسیدند و USDD مشکلات فنی بزرگی داشت و هنوز به طور کامل بهینه‌سازی نشده بود.

شکایات و وضعیت وخیم، سم را وادار کرد که اجتناب‌ناپذیر بودن شکست خود را بپذیرد و Alameda و FTX برای همیشه از بین رفتند.

در 11 نوامبر 2022، سم بنکمن فراید در توییتر ورشکستگی Alameda و FTX را رسما اعلام کرد.

نکات جالب و بحث‌برانگیز دیگر از زندگی سم بنکمن

در حالی که سم بنکمن‌ فراید به وضوح در Alameda و FTX اشتباهاتی جدی را مرتکب شد، واقعیت این است که او اقدامات نوع دوستانه‌ای را نیز انجام داده است.

به عنوان مثال، او به بیش از 100 میلیون دلار به سازمان های مختلفی که با اهداف مرتبط با حیوانات، فقر جهانی، تغییرات آب و هوایی، امنیت زیستی و آمادگی برای بیماری همه گیر حمایت می کنند، کمک مالی کرده است.

حتی در ژوئن 2022، بنکمن فراید تعهدی عمومی از سوی ثروتمندترین افراد جهان برای قرار دادن اکثر ثروت خود در امور بشردوستانه را امضا کرد.

با این حال، نکته بحث‌برانگیز، نزدیکی خانوادگی و شخصی او به حزب دموکرات آمریکا است. در واقع، بنکمن فراید، خود یکی از بزرگ ترین کمک کنندگان به کمپینی بود که جو بایدن را به ریاست جمهوری رساند. کمک های مالی او در این رابطه بالغ بر 50 میلیون دلار بود.

در نهایت، سام بنکمن فراید یک شخصیت منحصربه‌فرد است، از طرفی او یک شخصیت تاثیرگذار و الهام بخش برای بسیاری از افراد جامعه شد، اما در عین حال، با تصمیمات نادرست خود تمام تلاش خود را برای تخریب برند‌های FTX و Alameda انجام داد.

سوالات متداول

سم بنکمن کیست؟

سم بنکمن فراید (Sam Bankman-Fried) یکی از افراد شاخص و تأثیرگذار دنیای ارزهای دیجیتال و مدیرعامل صرافی ورشکسته FTX است که توانسته بود در سن سی‌سالگی، این صرافی را به چهارمین صرافی بزرگ ارز دیجیتال دنیا از نظر حجم معاملات تبدیل کند.

هدف از تأسیس FTX چه بود؟

صرافی اف تی ایکس، محصولات و خدمات خلاقانه‌ای را به کاربران ارائه می‌داد که با استفاده از آن‌ها (مثل ابزار اهرم) معامله‌گران می‌توانستند سود بیشتری از بازار بگیرند

زمینه فعالیت شرکت Alameda چه بود؟

شرکت Alameda بر تحلیل و ترید تخصصی در بازار ارزهای دیجیتال متمرکز بود. استراتژی‌های این شرکت شامل آربیتراژ، بازارسازی، فارمینگ و نوسان‌گیری بود.

سخن پایانی

سم بنکمن فراید (Sam Bankman-Fried) یکی از افراد شاخص و تأثیرگذار دنیای ارزهای دیجیتال و مدیرعامل صرافی ورشکسته اف تی ایکس (FTX) است که توانسته بود در سن سی‌سالگی، این صرافی را به چهارمین صرافی بزرگ رمز ارز دنیا از نظر حجم معاملات تبدیل کند.

اما به یک‌باره صرافی بزرگ FTX سقوط کرد و دارایی او به ارزش 18 میلیارد دلار نابود شد، همه این اتفاق تلخ در یک دوره زمانی کمتر از یک هفته رخ داد. هفته‌ای که در آن، یک سری رازها و واکشن‌های بد، کل امپراطوری سم بنکمن را به سقوط کشاند.

در این مقاله به بیوگرافی و روند رشد سم بنکمن فراید بنیانگذار صرافی اف تی ایکس و Alameda Research پرداختیم. لطفاً نظرات و تجربیات خود را در مورد این مقاله با ما به اشتراک بگذارید.

آیا این مطلب مفید بود؟
‌بله‌‌خیر‌

شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:

  • می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
  • در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید

برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:

نام شرکتویژگی‌هاامتیاز
کارگزاری آگاه
  • باشگاه مشتریان با جایزه
  • نرم‌افزار معاملاتی پیشرفته
  • دریافت اعتبار معاملاتی
  • خرید آنلاین صندوق‌ سرمایه‌گذاری
  • ثبت‌نام آنلاین برای کد بورسی
blankثبت نام در بورس

برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود:

نام خدماتویژگی‌ها
دوره‌های آموزش تحلیل تکنیکال
  • دوره‌های حضوری + غیرحضوری
  • شناخته‌شده‌ترین اساتید
  • در سطح مقدماتی، متوسط و پیشرفته
  • ارائه مدرک معتبر گذراندن دوره
blank

0 0 رای
به مطلب امتیاز دهید:
اشتراک
اطلاع از
guest

0 دیدگاه
جدیدترین
قدیمی‌ترین بیشترین رای
Inline Feedbacks
مشاهده همه دیدگاه‌ها
blank
0
از دیدگاه‌ شما استقبال می‌کنیمx