برنامه سرمایه گذاری سیستماتیک (SIP) چیست؟

سرمایه گذاری یکی از روش‌‌های مهم کسب سود و افزایش ثروت است و اکثر اشخاص با توجه به شرایط خود حداقل یک‌بار آن را تجربه کرده‌اند.

سرمایه‌گذاری برخلاف ظاهر ساده‌اش، ماهیتی پیچیده‌ دارد. اینکه باید چه برنامه‌ای برای سرمایه‌گذاری‌ داشته باشید تا بتوانید در بازارهای مالی موفق باشید و سود خوبی را کسب کنید، مسئله‌ای است که فرآیند سرمایه‌گذاری را سخت می‌کند.

یکی از روش‌های جذابی که برخی سرمایه‌گذاران به آن نگاه ویژه‌ای دارند، برنامه سرمایه گذاری سیستماتیک (Systematic Investment Plan) است.

برای اینکه در مورد این روش بیشتر بدانید و ویژگی‌ها و معایب و مزایای آن را بهتر بشناسید، پیشنهاد می‌کنیم این مقاله را تا انتها مطالعه کنید.

یکبار برای همیشه سرمایه گذاری را آموزش ببینید!

برنامه سرمایه گذاری سیستماتیک (SIP) چیست؟

در این روش سرمایه‌گذاری، سرمایه‌گذاران به‌طور منظم مبالغ مشخصی را به یک صندوق مشترک یا حساب تجاری یا حساب پس‌انداز بازنشستگی انتقال می‌دهند.

سرمایه گذاری سیستماتیک روشی است که به دلیل آسانی و کم ریسک بودن توانسته است نظر افراد زیادی را به خود جلب کند.

برنامه سرمایه گذاری سیستماتیک به این صورت است که فرد با واریز مبالغ مشخص به‌صورت دوره‌ای و با ریسکی پایین تشکیل سرمایه می‌دهد و رفته‌رفته سبد بزرگی از دارایی را برای آینده خود ایجاد می‌کند.

به‌طور دقیق‌تر، برنامه‌ سرمایه گذاری سیستماتیک (Systematic Investment Plan) که به اختصار SIP خوانده و نوشته می‌شود، به سرمایه‌گذاری در صندوق مشترک یا حساب تجاری یا حساب پس‌انداز بازنشستگی اطلاق می‌شود که سرمایه‌گذاران در آن مبالغ ثابتی را در بازه‌های زمانی منظم (به‌عنوان مثال ماهانه) پرداخت می‌کنند.

نکته حائز اهمیت در این نوع سرمایه‌گذاری این است که اشخاص یک‌دفعه سرمایه‌ای بزرگ را به حساب یا صندوق انتقال نمی‌دهند و اساس این روش بر سرمایه‌گذاری تدریجی استوار است.

بیشتر بخوانید: افق زمانی در سرمایه گذاری چیست و چرا اهمیت دارد؟

با اینکه بیشتر SIPها، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک هستند، بعضی از برنامه‌های SIPها به سرمایه‌گذاری در حساب‌های تجاری و حساب‌های پس‌انداز بازنشستگی اختصاص دارد.

این برنامه‌ در‌ واقع از راهبرد سرمایه‌گذاری به روش میانگین‌ هزینه دلاری (DCA) پیروی می‌کند. در این روش با سرمایه‌گذاری‌های کوچک در فواصل زمانی منظم و بازه بلندمدت، نوسان‌های بازارهای مالی قابل‌چشم‌پوشی می‌شوند.

SIP چگونه کار می‌کند؟

وقتی در ابتدا مستقیماً در صندوق یا از‌ طریق کارگزاری در یک برنامه سرمایه گذاری سیستماتیک ثبت‌نام می‌کنید، صندوق یا کارگزاری میزان مبلغی که قصد دارید سرمایه‌گذاری کنید و فاصله زمانی هر واریز را برای شما معین می‌کند.

وقتی اولین واریز را به حساب سرمایه‌گذاری انجام دادید، با توجه به نسبت مبلغ سرمایه‌گذاری به ارزش خالص دارایی‌های صندوق (NAV)، بخشی از واحد یا امتیاز صندوق سرمایه‌گذاری به شما تعلق خواهد گرفت.

پس از آن به‌طور‌ منظم و بر اساس آنچه در ابتدای ساخت حساب مشخص کرد‌ه‌اید، سرمایه‌گذاری خود را ادامه می‌دهید.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک گزینه‌های زیادی را به کاربران ارائه می‌کنند. این نوع سرمایه‌گذاری‌ها درواقع غیرفعال (Passive) هستند؛ چون وقتی به آن پولی پرداخت کردید، بدون توجه به عملکرد آن، سرمایه‌گذاری‌تان را ادامه می‌دهید.

به همین علت، به میزان پولی که در SIPها سرمایه‌گذاری می‌کنید، باید نیم نگاهی داشته باشید. وقتی‌که به مقدار سرمایه مشخصی رسیدید یا امتیاز مشخصی را دریافت کردید، درباره خاتمه دادن به سرمایه‌گذاری‌ یا تغییر آن می‌توانید تصمیم‌گیری کنید.

تفاوت برنامه سرمایه گذاری سیستماتیک (SIP) با سرمایه‌گذاری مجدد سود سهام (DRIP)

اکثر سرمایه‌گذاران در کنار برنامه سرمایه‌گذاری SIP از طریق برنامه سرمایه‌گذاری مجدد سود سهام (Dividend Reinvestment Plans) درآمدهای سرمایه‌گذاری‌هایشان را برای خرید اوراق بهادار هزینه می‌کنند.

سرمایه‌گذاری مجدد سود سهام یعنی این که سهام‌داران قادرند سهام شرکت‌هایی که قبل‌تر هم قسمتی از آن‌ها را خریداری کرده‌اند را بار دیگر بخرند.

در این مدل، صندوق یا کارگزاری به‌جای پرداخت فصلی سود سهام به سرمایه‌گذار، از سود او برای خرید سهام بیشتر برای سرمایه‌گذار استفاده می‌کند. در حقیقت، از سمت سرمایه‌گذار و با پول او سهام بیشتری خریداری می‌کند.

برنامه‌های سرمایه‌گذاری مجدد سود سهام هم مانند مدل SIP خودکار هستند؛ یعنی سرمایه‌گذار در زمان افتتاح حساب یا خرید اولین سهم، اختیار استفاده از سود سهام را می‌تواند به صندوق یا کارگزاری مرتبط بدهد. با این کار سهام‌دار در بلندمدت مبالغ متفاوتی را سرمایه‌گذاری خواهد کرد.

DRIPهای شرکتی از سرمایه‌گذاران کارمزد دریافت نمی‌کنند؛ چون برای انجام معامله ضرورتی برای حضور کارگزار نیست. برخی از DRIPها امکان خرید مستقیم نقدی سهام از شرکت را با 1 تا 10درصد تخفیف و بدون کارمزد را به سرمایه‌گذار ارائه می‌کنند.

بااین‌حال به علت انعطاف‌پذیری DRIPها، سرمایه‌گذاران قادرند به میزان دلخواه و بر اساس قدرت مالی خود در آن‌ها اقدام به سرمایه‌گذاری کنند.

برخی افراد SIP و DRIP را با‌هم اشتباه می‌گیرند. در DRIP بر‌خلاف SIP نقدینگی مستقیماً از حساب بانکی به حساب سرمایه‌گذاری انتقال داده نمی‌شود، همان‌طور که گفتیم، سرمایه‌گذاری از محل سود سهام تأمین می‌شود.

تفاوت دیگر این دو برنامه سرمایه‌گذاری در آن است که در DRIP بر‌عکس سرمایه گذاری سیستماتیک، مبالغ ثابتی سرمایه‌گذاری نمی‌شوند؛ چون سود سهام همواره ثابت نیست و دارای نوسان دارد؛ پس طبیعتاً خرید مجدد سهام هم متغیر خواهد بود.

بیشتر بخوانید: سهام دفاعی؛ دریافت سود ثابت و پایدار حتی در شرایط رکود!

در‌عین‌حال برای داشتن برنامه سرمایه‌گذاری مجدد سود سهام، باید از قبل دارایی سودده داشته باشید تا بتوانید از محل سود آن مجدداً سهام بخرید. SIP و DRIP می‌توانند مکمل‌های خوبی برای سرمایه‌گذاری باشند.

اگر یک برنامه سرمایه گذاری سیستماتیک داشته باشید و سپس برنامه سرمایه‌گذاری مجدد سود سهام هم به آن اضافه کنید، به‌مرور‌ زمان، سهام و دارایی‌های بیشتری کسب خواهید کرد و طبیعی است که بسیار زودتر به اهداف مالی‌تان می‌رسید.

رابطه برنامه سرمایه گذاری سیستماتیک (SIP) و میانگین هزینه دلاری (DCA)

سرمایه گذاری سیستماتیک یکی از نمودهای برجسته و اصلی استراتژی میانگین هزینه دلاری (DCA) است.

میانگین هزینه دلاری یکی از روش‌های سرمایه‌گذاری بر ‌مبنای خرید منظم و دوره‌‌ای سهام است. روش‌ میانگین هزینه دلاری معمولاً در ابتدا با برنامه خرید خودکار همراه‌اند.

این فرایند و برنامه مشخص موجب می‌شود تصمیم‌گیری‌های ضعیف و بر پایه هیجان افراد بر اساس احساسات و نوسانات بازار بسیار کاهش پیدا کنند و در نتیجه میزان ریسک سرمایه‎‌گذاری کمتر شود.

اگر سهامی داشته باشید که قیمت آن به‌طور پیوسته و چشمگیر افزایش پیدا می‌کند، این استراتژی می‌تواند نتیجه معکوس داشته باشد.

این بدان معناست که سرمایه‌گذاری در طول زمان نسبت به زمانی که در ابتدا یک‌باره خرید کرده باشید برای شما هزینه بیشتری دارد؛ اما همان‌طور که گفتیم، به‌طورکلی، DCA معمولاً هزینه سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهد و ریسک سرمایه‌گذاری را نیز کم می‌کند.

چون زمانی که قیمت سهام افزایش می‌یابد و منابع خبری از ثبت رکوردهای جدید در بازار خبر می‌دهند، سرمایه‌گذاران معمولاً دارایی‌های پر ریسک‌تری را خریداری می‌کنند.

در مقابل، زمانی که قیمت سهام برای یک دوره طولانی به‌شدت کاهش می‌یابد، بسیاری از سرمایه‌گذاران برای فروش سهام خود عجله می‌کنند؛ اما با استفاده از روش DCA تصمیم‌های هیجانی در بازار به حداقل می‌رسد.

بیشتر بخوانید: چگونه از سرمایه گذاری احساسی در بازارهای مالی پرهیز کنیم؟

تفاوت برنامه سرمایه گذاری سیستماتیک با سرمایه‌گذاری انبوه چیست؟

SIP به معنی مشارکت های دوره ای در یک محل سرمایه گذاری است، در صورتیکه سرمایه گذاری انبوه یا Lumpsum زمانی است که شما یک بار سرمایه گذاری در یک محل سرمایه‌گذاری را انجام می دهید.

هنگامی که سرمایه گذاران با یک سردرگمی در انتخاب بین SIP و سرمایه گذاری انبوه مواجه می شوند، اکثر آن‌ها معمولاً SIP را انتخاب می‌کنند. این موضوع به این علت است که توانایی SIP در زمان‌بندی بازار برای ایجاد بازده بهتر از سرمایه‌ گذاری کلان شما موثرتر است.

اگر زمانی که بازارها به نوک قله صعودی رسیده اند و شما یک سرمایه گذاری انبوه انجام دهید، ممکن است بازدهی منفی داشته باشید. با این حال، با SIP ها، در زمان صعود و همچنین زمانی که بازارها به پایین ترین حد خود می‌رسند، شما در حال افزایش دارایی خود و کسب سود در آینده هستید.

مزایا و معایب برنامه سرمایه گذاری سیستماتیک

روش برنامه سرمایه گذاری سیستماتیک هم مانند هر روش دیگری، مزایا و معایبی دارد که در این ‌جا به صورت فهرست‌وار به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

مزایای برنامه سرمایه گذاری سیستماتیک

• سرمایه‌گذاری خودکار
• حفاظت در برابر نوسان
• سرمایه‌گذاری آسان با هر بودجه
• نیاز کم به تحقیق و بررسی

معایب برنامه سرمایه گذاری سیستماتیک

• نیاز به تعهد طولانی‌مدت
• نقد شوندگی اندک
• از‌دست‌رفتن فرصت‌های خرید
• بلندمدت بودن طول سرمایه‌گذاری

نحوه ورود به برنامه SIP

تا به اینجای مقاله با برنامه‌ی سرمایه گذاری سیستماتیک آشنا شدید، در این بخش می‌خواهیم به بررسی نحوه‌ی ورود به برنامه‌ی سرمایه گذاری سیستماتیک بپردازیم.

مشارکت و ورود به برنامه سرمایه گذاری سیستماتیک شامل مراحل زیر است:

مرحله 1: شناسایی و تعیین اهداف

سرمایه‌گذاری هوشمندانه باید هدف محور باشد. اگر اهدافتان را به‌صورت دقیق بدانید، احتمال رسیدن به آن‌ها بسیار افزایش می‌یابد.

به اهداف و انگیزه خود از سرمایه‌گذاری فکر کنید. یادتان نرود که هر SIP با دیگری متفاوت است و برخی از آن‌ها می‌توانند به شما در رسیدن به اهدافتان بهتر کمک کنند؛ پس قدم 1 باید شناخت هدف از سرمایه‌گذاری باشد.

بیشتر بخوانید: هدف شما از سرمایه گذاری چیست؟

مرحله 2: انتخاب برنامه سرمایه‌گذاری

همان‌طور که اشاره شد، برنامه‌های سرمایه گذاری سیستماتیک با یکدیگر فرق دارند.

بنابراین باید مقداری زمان بگذارید و گزینه‌های مختلف را با‌هم مقایسه کنید تا تشخیص دهید کدام‌یک با اهداف و استراتژی سرمایه‌گذاری‌تان همسویی بیشتری دارد.

در زمان مقایسه SIPها حتماً نکات زیر دقت داشته باشید:

• کارمزد: برخی از برنامه‌های سرمایه‌گذاری کارمزدهای زیادی می‌گیرند و بعضی دیگر کارمزد معقول‌تری دارند. بی‌تردید کسی دلش نمی‌خواهد در برنامه‌ای مشارکت کند که کارمزدهای زیادی برایش داشته باشد؛ چون نهایتاً از سود مالی شخص کسر و ظرفیت رشد سرمایه‌اش کمتر می‌شود.
• تاریخچه سودآوری: تاریخچه سودآوری برنامه سرمایه‌گذاری مدنظرتان در بازه‌های سه تا پنج سال گذشته را بررسی کنید.
• تخصیص دارایی: در زمان سرمایه‌گذاری، شما باید بدانید سرمایه‌تان را می‌خواهید به چه حوزه‌ای اختصاص دهید. بررسی کنید که برنامه‌های سرمایه‌گذاری مدنظرتان از چه دارایی‌هایی استفاده می‌کنند و اطمینان حاصل کنید که آیا با اهداف سرمایه‌گذاری شما همخوانی دارند یا خیر.

مرحله 3: تنظیم و پرکردن فرم‌ها

هریک از ارائه‌کنندگان برنامه سرمایه گذاری سیستماتیک برگه‌های مخصوصی برای افتتاح حساب SIP دارند.

همه این ارائه‌کنندگان به ارائه فرم KYC (شناخت مشتری) به سرمایه‌گذار ملزم هستند. در این فرم، تمامی مشخصات هویتی شخصی‌تان وارد می‌شود تا صندوق یا کارگزاری اطمینان حاصل کند که سرمایه‌گذاری شما شامل فعالیتی مجرمانه مانند پول‌شویی نباشد.

مرحله 4: اتصال حساب بانکی

سرمایه‌گذاری SIP از طریق حواله بانکی و به‌صورت خودکار انجام می‌پذیرد؛ بنابراین برای شروع، حساب بانکی‌تان را باید متصل کنید.

درصورتی‌که از‌طریق یک کارگزار، برنامه SIP خریداری می‌کنید، باید از‌ قبل حساب بانکی خود را به حساب کارگزاری متصل کرده باشید. اگر به‌صورت مستقیم از صندوق سرمایه‌گذاری مشترک SIP می‌خرید، شماره‌حساب و شماره پیگیری را از شما درخواست می‌کنند.

در حال حاضر پلن‌هایی تحت عنوان سرمایه گذاری سیستماتیک در ایران وجود ندارد، اما شرکت‌ها و نهادهای مختلف گاها با اسامی مختلف سعی در پیاده‌سازی چنین سیستمی دارند. هر چند که به دلایل مختلف این طرح‌ها معمولا نتایج خوشایندی را برای سرمایه گذاران دربرندارند.

با این حال با اطلاع از این روش و نحوه پیاده‌سازی آن می‌توانید خودتان یا به‌صورت گروهی اقدام به پیاده سازی برنامه سرمایه گذاری سیستماتیک کنید و از مزایای آن بهره مند شوید.

سوالات متداول

سخن پایانی

برنامه‌ سرمایه گذاری سیستماتیک (Systematic Investment Plan) که به‌اختصار SIP خوانده و نوشته می‌شود، به سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک اطلاق می‌شود که سرمایه‌گذاران در آن مبالغ ثابتی را در بازه‌های زمانی منظم (به‌ عنوان مثال ماهانه) پرداخت می‌کنند.

این برنامه‌ در‌ واقع از راهبرد سرمایه‌گذاری به روش میانگین‌ هزینه دلاری (DCA) پیروی می‌کند. در این روش با سرمایه‌گذاری‌های کوچک در فواصل زمانی منظم و بازه بلندمدت، نوسان‌های بازارهای مالی قابل‌چشم‌پوشی می‌شوند.

در این مقاله به بررسی برنامه‌ سرمایه گذاری سیستماتیک، تفاوت آن با سرمایه‌گذاری مجدد سود سهام یا DRIP، رابطه‌ی آن با میانگین هزینه دلاری (DCA)، مزایا و معایب و ویژگی‌های این روش پرداختیم و همچنین در بخش پایانی مقاله روش ورود به این نوع برنامه سرمایه‌گذاری را بازگو کردیم.

از اینکه تا انتهای مقاله با بورسینس همراه بوده‌اید از شما تشکر می‌کنیم. لطفاً نظرات و تجربیات خود را در مورد این مقاله با ما به اشتراک بگذارید.