آموزش نقشه بازار بورس به صورت تصویری

فعالان بازار بورس به ابزارهای مختلف و متنوعی برای تحلیل بازار و یافتن فرصت‌های مناسب سرمایه‌گذاری یا معاملات کوتاه‌مدت نیاز دارند. یکی از این ابزارها نقشه بازار است. بنابراین برای فعالیت در این بازار به یادگیری و آموزش نقشه بازار بورس نیاز دارید تا بتوانید در مدت کوتاهی، دید مناسبی از وضعیت کلی بازار به دست آورید.

استفاده از نقشه بازار بورس کار دشواری نیست و به‌راحتی می‌توان از آن بهره برد. در ادامه این مطلب به آموزش نقشه بازار بورس می‌پردازیم و نکات استفاده از آن را به طور کامل توضیح می‌دهیم.

برای شروع سرمایه گذاری در بورس کلیک کنید!

نقشه بازار بورس چیست؟

برای شروع آموزش نقشه بازار بورس باید ابتدا به این مسئله بپردازیم که اصلاً نقشه بازار بورس چیست.

نقشه بازار بورس یکی از ابزاری است که فعالان بازار می‌توانند با استفاده از آن، از وضعیت کلی بازار بورس در آن روز معاملاتی آگاه شوند.

ابزارهای رصد بازار و سهام در طیف وسیعی قرار می‌گیرند. بعضی از این ابزارها بسیار جامع و جزئی هستند و برای استفاده از آن‌ها باید وقت بسیار زیادی صرف کنید تا آگاهی کاملی از وضعیت بازار به دست آورید.

در مقابل، ابزارهای دیگری هستند که نگاه جامع و کلی از بازار را به شما ارائه می‌کنند و با استفاده از آن‌ها می‌توانید تنها در یک نگاه در جریان وضعیت بازار قرار بگیرید. نقشه بازار به این طیف نزدیک‌تر است.

برای این منظور می‌توانید از شاخص کل بورس هم استفاده کنید اما این شاخص هیچ جزئیاتی را به شما نمی‌گوید. حتی نمی‌توانید مطمئن باشید که اکثر سهام موجود در بازار وضعیتی مشابه شاخص و سهام شاخص‌ساز داشته‌اند یا همان سهم‌های اصلی شاخص‌ساز باعث شده‌اند که وضعیت کلی بازار به آن صورت گزارش شود.

اگر از شاخص هم‌وزن هم در کنار شاخص کل استفاده کنید، اطلاعات جزئی‌تری به دست می‌آورید اما همچنان جزئیات بسیاری وجود دارد که نمی‌دانید. نقشه بازار ابزار ارزشمندی است که در عین سادگی و کلی بودن، جزئیات به مراتب بیشتری در مقایسه با شاخص در اختیار شما قرار می‌دهد.

نقشه بازار یک نقشه رنگی است که وضعیت سهام مختلف بازار را در آن روز معاملاتی نشان می‌دهد.

در تصویر زیر نمونه‌ای از نقشه بازار را می‌بینید:

عناصر موجود در نقشه بازار

همان‌طور که در تصویر مشخص است، در نقشه بازار به هر سهم یک خانه اختصاص داده شده است که مجموعاً همگی در کنار هم قرار گرفته و وضعیت کلی بازار را نشان می‌دهند. روی هر خانه اسم سهم مربوط به آن خانه از نقشه نوشته شده است.

در تصویر مشخص است که سهام شرکت‌های فعال در گروه‌ها و صنایع یکسان در کنار هم قرار گرفته‌اند که این مسئله، استفاده از نقشه بازار را آسان‌تر و منظم‌تر می‌کند.

یکی دیگر از نکاتی که در نقشه بازار به چشم می‌خورد، اندازه متفاوت خانه‌هاست. بعضی از مستطیل‌های موجود در تصویر بسیار بزرگ‌ترند و بعضی از آن‌ها دارای اندازه‌های بسیار کوچکی هستند. معیار این مسئله، اندازه سهم است. می‌توان این اندازه را بر اساس ارزش بازار سهم یا حجم بازار آن تعیین کرد.

یعنی اگر نقشه بازار بر اساس ارزش بازار نمایش داده شود، خانه‌های مربوط به سهام شرکت‌هایی که بیشترین ارزش بازار را دارند، بزرگ‌تر از بقیه است و فضای بیشتری از نقشه را اشغال می‌کند. اگر معیار نمایش نقشه حجم بازار باشد، اندازه خانه‌های آن بر اساس حجم تعیین می‌شود.

عامل مهم دیگر، رنگ هر یک از خانه‌های نقشه است. همان‌طور که می‌بینید، رنگ خانه‌های مربوط به سهام مختلف با هم تفاوت دارد. بعضی سبز و برخی قرمز هستند و تعدادی از آن‌ها هم دارای رنگ تیره خاکستری یا مشکی‌اند. حتی بین خانه‌های سبز و قرمز هم بعضی روشن‌تر و بعضی تیره‌تر هستند. این طیف رنگی، روند قیمت سهم در آن روز معاملاتی را نشان می‌دهد.

سهام مثبت با رنگ سبز و سهام منفی با رنگ قرمز نمایش داده می‌شوند. هر چه یک سهم در دامنه نوسان خود مثبت‌تر بوده باشد، رنگ مربوط به آن به سبز روشن و هر چه در دامنه مثبت رشد کمتری داشته باشد (مثلاً مثبت یک یا نیم درصد)، رنگ آن به سبز تیره متمایل می‌شود.

بیشتر بخوانید: همه چیز درباره دامنه نوسان بورس (آپدیت 1401)

در سهم‌های منفی هم همین وضعیت وجود دارد. سهام منفی‌تر دارای رنگ قرمز روشن هستند و هر چه یک سهم افت قیمتی کمتری داشته باشد، رنگ آن به قرمز تیره مایل می‌شود. تغییر منفی یک درصد با رنگ مشکی و سهام بدون تغییر با رنگ خاکستری (خنثی) نمایش داده می‌شوند.

راهنمای طیف رنگی خانه‌های نقشه را در تصویر زیر می‌بینید:

البته میزان دقیق نوسان سهم هم روی هر خانه قابل مشاهده است و این طیف رنگی برای دریافت آسان‌تر نمایی از بازار به صورت دیداری در نظر گرفته شده است. بنابراین اگر مایل بودید که از میزان تغییر قیمت هر سهم آگاه شوید، به‌راحتی می‌توانید روی همین نقشه آن را ببینید.

استفاده از نقشه بازار

حال که متوجه شدیم نقشه بازار چیست و عناصر قابل مشاهده روی این نقشه چه معنایی دارند، وقت این است که آموزش نقشه بازار بورس را به مرحله استفاده ببریم.

این نقشه توسط پنل کاربری کارگزاری‌های مختلف بورسی و سایت‌ها و سامانه‌های تحلیل بورس ارائه می‌شود اما یکی از راه‌های مشاهده نقشه بازار که به‌راحتی برای تمامی افراد در دسترس است، استفاده از سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران به نشانی tsetmc.com است.

وقتی وارد این سایت می‌شوید، چنین صفحه‌ای را می‌بینید:

در منوی بالا سمت چپ صفحه آیکون‌های مختلفی دیده می‌شود که در تصویر یکی از آن‌ها با کادر و پیکان سبز مشخص شده است. این مورد همان نقشه بازار است. روی این گزینه کلیک کنید و وارد صفحه نقشه بازار خواهید شد.

در صفحه نقشه بازار، چنین وضعیتی را مشاهده می‌کنید:

ما در این تصویر، نشانگر ماوس را روی نماد وبملت قرار دادیم. همان‌طور که می‌بینید، وقتی نشانگر ماوس خود را روی یکی از خانه‌های نقشه قرار می‌دهید، اطلاعات جزئی‌تری درباره آن نماد در پنجره جدیدی نمایش داده می‌شود. توجه کنید که برای مشاهده این پنجره، لازم نیست روی خانه مورد نظر کلیک کنید.

در این پنجره، صنعت و گروه شرکت مورد نظر، نماد، نام، قیمت پایانی، آخرین معامله، تعداد، حجم و ارزش معاملات را می‌توانید ببینید. همچنین زمان اطلاعات نمایش داده می‌شود که وقتی در ساعات معاملات باشید، پس از مدتی اطلاعات نقشه به‌روز می‌شوند.

بیشتر بخوانید: معاملات بورس در چه ساعاتی و چه روزهایی انجام می‌شود؟

همان‌طور که در تصویر مشخص است، در قسمت وسط بالای صفحه گزینه‌ای با عنوان «خروجی عکس» وجود دارد. با کلیک روی این گزینه می‌توانید نقشه مربوط به همان زمان را به صورت تصویر دریافت کنید.

در تصویر عنوان صنایع مختلف را می‌بینید که روی نقشه در نوارهای سفیدرنگی مشخص شده‌اند. برای مثال در بالای تصویر، بانک‌ها و موسسات اعتباری، خودرو و ساخت قطعات، فرآورده‌های نفتی، کک و سوخت هسته‌ای و موارد دیگری قابل مشاهده‌اند.

در کنار عنوان هر یک از این صنایع، علامت به‌علاوه‌ای در داخل قلاب به این شکل [+] می‌بینید. وقتی روی عنوان صنعت مورد نظر کلیک کنید، نقشه جدیدی نمایش داده می‌شود که تنها مربوط به شرکت‌های فعال در همان صنعت است.

برای مثال در تصویر زیر، نقشه مربوط به گروه بانک‌ها و موسسات اعتباری را می‌بینید:

با این کار، مقایسه دقیق‌تر و جزئی‌تر وضعیت شرکت‌های درون یک صنعت آسان‌تر شده و شرکت‌های کوچک‌تری که روی نقشه اصلی چندان قابل تشخیص نیستند، قابل مشاهده می‌شوند. اگر دوباره روی عنوان صنعت کلیک کنید، نقشه به وضعیت قبلی برمی‌گردد و کل بازار را نمایش می‌دهد.

در قسمت بالا سمت راست صفحه گزینه دیگری با عنوان «تنظیمات» قابل مشاهده است. وقتی روی این گزینه کلیک کنید، چنین پنجره‌ای نمایش داده می‌شود:

اولین گزینه‌ای که می‌بینید، زمان به‌روزرسانی خودکار نقشه است. در ساعات فعالیت بازار، معاملات به طور پیوسته در جریان هستند و بنابراین وضعیت نقشه به صورت مداوم تغییر می‌کند. بنابراین نقشه‌ای که روی سایت نمایش داده می‌شود هم دچار تغییر می‌شود. با تعیین زمان مورد نظرتان برای به‌روزرسانی می‌توانید اطلاعات جدیدتر نقشه را مطابق ترجیح خود دریافت کنید.

گزینه بعدی که در پنجره تنظیمات قابل مشاهده است، بخشی است که در آن می‌توانید بین بازارهای بورس، فرابورس و بازار پایه فرابورس انتخاب کنید. با انتخاب هر یک از این گزینه‌ها، نقشه مربوط به همان بازار نمایش داده شده و سایر اطلاعات اضافی حذف می‌شود. اگر می‌خواهید اطلاعات تمام بازارها را داشته باشید، این گزینه را که به طور پیش‌فرض روی حالت نمایش همه بازارهاست، تغییر ندهید.

پنجره بعدی به شما این امکان را می‌دهد که بین نمایش بر اساس ارزش بازار و حجم بازار، یکی را انتخاب کنید. همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، با انتخاب هر یک از این گزینه‌ها، خانه‌های روی نقشه بر اساس همان معیار نمایش داده می‌شوند و اندازه خانه مربوط به هر سهم تغییر می‌کند. بنابراین با استفاده از این امکان می‌توانید به جزئیات بیشتری به صورت تصویری و ساده دسترسی داشته باشید.

آخرین گزینه‌ای که در این پنجره وجود دارد، بخش مربوط به انتخاب صنعت است. شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس در گروه‌ها و صنایع گسترده و مختلفی فعالیت می‌کنند. بعضی از این گروه‌ها مانند فلزات اساسی، محصولات شیمیایی و… از نظر حجم و ارزش بازار دارای اهمیت بسیار بیشتری هستند و بنابراین روی نقشه بازار به‌خوبی قابل مشاهده و بررسی‌اند. در عوض، صنایعی مانند انتشار، چاپ و تکثیر یا مبلمان و مصنوعات دیگر، روی نقشه بازار قابل تشخیص نیستند.

بنابراین نقشه بازار به طور کلی برای ملاحظه وضعیت شرکت‌های فعال در چنین صنایعی مناسب نیست اما با استفاده از قابلیت انتخاب صنعت از پنجره تنظیمات، می‌توانید از روند قیمتی این شرکت‌ها هم آگاه شوید.

مزایا و معایب نقشه بازار بورس

حال که درباره چیستی نقشه بازار و نحوه استفاده از آن توضیح دادیم، لازم است که مزایا و معایب آن هم اشاره کنیم.

نقشه بازار هم مانند ابزار مختلف دیگری که برای تحلیل وضعیت بازار به کار می‌روند، دارای مزایا، معایب و محدودیت‌های مخصوص به خود است.

نقشه بازار به شما این امکان را می‌دهد که بدون صرف زمان زیاد، نگاهی کلی به وضعیت بازار داشته باشید و حتی از جزئیات قابل ملاحظه‌ای هم آگاه شوید. سایر ابزارهای بررسی کلی مانند شاخص، امکان دریافت آسان و تصویری چنین اطلاعاتی را در اختیار شما قرار نمی‌دهند.

همچنین با توجه به امکان تغییر نقشه بر اساس ارزش بازار و حجم بازار، داده‌های گسترده‌تری برای شما فراهم می‌شود. همچنین امکان استفاده از قابلیت محدود کردن نقشه بازار به یکی از بازارهای بورس، فرابورس و بازار پایه فرابورس، باعث می‌شود که اگر قصد بررسی دقیق‌تر وضعیت شرکت‌های درون یکی از این بازارها را داشته باشید، به‌راحتی به اطلاعات مورد نظر خود دسترسی پیدا کنید.

با استفاده از نقشه بازار می‌توانید وضعیت صنایع مختلف را هم در یک نگاه با هم مقایسه کنید و از آخرین تغییرات آن‌ها در بازار آگاه شوید.

اما نقشه بازار هم بی‌نقص نیست، همه‌چیز را در اختیارتان قرار نمی‌دهد و محدودیت‌هایی دارد. یکی از مهم‌ترین نکات در استفاده از نقشه بازار بورس این است که این نقشه اطلاعات مربوط به شرکت‌های کوچک را به‌خوبی منتقل نمی‌کند.

با توجه به این که این ابزار، اطلاعات را به صورت دیداری و به شکل خانه‌های غیرهم‌اندازه نمایش می‌دهد، شرکت‌هایی که ارزش و حجم بازار کمی دارند، در آن قابل تشخیص نیستند. بنابراین موقع استفاده از آن باید توجه داشته باشید که این نقشه توجه شما را به سمت شرکت‌های بزرگ‌تر و اصلی‌تر بازار معطوف می‌کند و برای بررسی وضعیت شرکت‌های کوچک‌تر، انتخاب چندان مناسبی نیست.

همچنین وضعیت مربوط به صنایع کوچک‌تر را هم به‌خوبی نمی‌توان در این نقشه منعکس کرد. با این که این نقشه امکان مقایسه وضعیت صنایع مختلف با هم و شرکت‌های درون هر صنعت را فراهم می‌کند، صنایع کوچک‌تر روی این نقشه کلی دیده نمی‌شوند. بنابراین نمی‌توانید با استفاده از آن، وضعیت این‌گونه صنایع را با کل بازار یا صنایع دیگر مقایسه کنید.

محدودیت دیگری که در استفاده از نقشه بازار وجود دارد این است که این نقشه، مربوط به تنها یک نقطه از زمان است. برای بررسی وضعیت بازار و گرفتن تصمیمات معاملاتی، به روندها نیاز داریم. اطلاعات لحظه‌ای اگر به‌تنهایی مورد استفاده قرار گیرند می‌توانند باعث گمراهی معامله‌گران شوند.

نقشه بازار تغییرات مربوط به روند قیمتی شرکت‌ها در گذر زمان را نشان نمی‌دهد. در نقشه بازار، تنها تغییرات مربوط به همان روز معاملاتی قابل مشاهده است. بنابراین نمی‌توان تنها با استفاده از این نقشه تصمیمات معاملاتی گرفت؛ زیرا چنین تصمیمی بسیار احتمال خطا و اشتباه دارد. باید این ابزار را در کنار ابزار دیگر و تنها با هدف دریافت تصویری کلی از وضعیت بازار استفاده کرد.

البته معامله‌گران کوتاه‌مدت که تنها به روندهای موجود در بازه‌های زمانی کوتاه توجه دارند، می‌توانند از نقشه بازار استفاده بیشتری کنند و اعتماد بالاتری به آن داشته باشند. اما به طور کلی باید توجه داشت که این ابزار، تحلیل ناقصی از وضعیت یک سهم یا کل بازار به ما می‌دهد که لازم است با بهره بردن از ابزارهای مختلف تحلیل بنیادی و تکنیکال جبران شود.

آموزش نقشه بازار بورس در سایت بورس‌ویو

همان‌طور که گفته شد، نقشه بازار بورس در پنل معاملاتی کارگزاری‌ها و سایت‌های تحلیلی مختلفی ارائه می‌شود. یکی از این موارد، سایت بورس‌ویو به آدرس bourseview.com است.

وقتی وارد این سایت می‌شوید، نقشه بازار را مشاهده می‌کنید. نقشه بازار در این وب‌سایت به‌مراتب کامل‌تر و مفیدتر از سایر منابع است؛ به طوری که بسیاری از محدودیت‌هایی که در قسمت قبل برای استفاده از نقشه بازار بورس مطرح شد، در نقشه بازار بورس ارائه‌شده در سایت بورس‌ویو برطرف شده‌اند.

در تصویر زیر، نقشه بازار بورس در سایت بورس‌ویو را می‌بینید که هنگام ورود به این سایت، در صفحه اصلی مشاهده می‌شود:

یکی از بهترین و پیشرفته‌ترین منابعی که می‌توانید از آن برای آموزش نقشه بازار بورس استفاده کنید، همین سایت است. برای استفاده از امکانات پیشرفته این سایت باید در آن ثبت‌نام کرده و با پرداخت هزینه، اشتراک ویژه تهیه کنید. مشتریان کارگزاری می‌توانند با استفاده از امتیازات کسب‌شده در پلکان، برای تهیه اشتراک بورس‌ویو از تخفیف برخوردار شوند.

همان‌طور که در تصویر بالا قابل مشاهده است، در این نقشه بازار، وضعیت قسمت‌های دیگر بازار بورس مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله، اوراق با درآمد ثابت، اوراق خزانه و موارد دیگر هم به صورت تفکیک‌شده نمایش داده می‌شود.

از دیگر امکانات جالب نقشه بازار سایت بورس‌ویو این است که وقتی نشانگر خود را روی بخش خاصی از نقشه قرار می‌دهید، موارد درون آن بخش (شرکت‌های درون آن صنعت، صندوق‌ها یا اوراق بهادار مربوط به آن بخش از بازار) در یک پنجره جدید ظاهر می‌شوند که بررسی سریع و کلی آن را آسان‌تر می‌کند.

در تصویر زیر می‌توانید این قابلیت را مشاهده کنید:

در نقشه بازار بورس این سایت هم مانند نقشه‌ای که در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران ارائه می‌شود، می‌توان نقشه اختصاصی بازار بورس، فرابورس و بازار پایه فرابورس را به صورت جداگانه یا کل بازار را با هم مشاهده کرد.

از دیگر قابلیت‌هایی که در این نقشه بازار بورس دیده می‌شود، نمایش قیمت سهام روی هر خانه نقشه است که البته با خاموش کردن گزینه مربوط به آن در بالای صفحه، می‌توان نقشه را بدون این قابلیت مشاهده کرد.

در سایت بورس‌ویو می‌توانید نقشه را بر اساس عوامل مختلفی به جز بازده روزانه ببینید. بازده در دوره‌های زمانی مختلف، نسبت‌های مالی گوناگون مانند نسبت P/E، بتا، نرخ رشد سود خالص و نرخ رشد درآمد، از معیارهایی هستند که می‌توانید برای نمایش نقشه بازار بورس انتخاب کنید.

با وجود این طیف گسترده از مواردی که در تحلیل بنیادی و تکنیکال کاربرد بسیار زیادی دارند، می‌توانید به شکل ساده و تصویری به درک مناسبی از وضعیت بازار برسید و از این نقشه کمک بسیار قابل توجهی برای تصمیمات معاملاتی و سرمایه‌گذاری خود بگیرید.

در این تصویر، این موارد را می‌بینید:

همچنین در نقشه بازار سایت بورس‌ویو می‌توانید علاوه بر ارزش و حجم معاملات روز، اندازه خانه‌های نقشه را بر پایه معیارهای مختلف دیگری تغییر دهید.

در این تصویر، فهرست این معیارهای متنوع را می‌بینید:

همان‌طور که می‌بینید گزینه‌ای هم با عنوان «اندازه یکسان» وجود دارد که به نوعی عملکردی مشابه شاخص هم‌وزن بورس دارد؛ یعنی اهمیت هر یک از خانه‌های روی نقشه به یک اندازه در نظر گرفته شده و به شرکت‌هایی که از نظر ارزش بازار و حجم معاملات بزرگ‌تر و مهم‌ترند، فضای بیشتری اختصاص داده نمی‌شود.

در قسمت بالا سمت چپ نقشه بازار بورس در این سایت، نوار جستجویی وجود دارد که اگر نام سهام مورد نظرتان را در آن وارد کرده و روی آن کلیک کنید، نقشه روی سهم مورد نظر شما بزرگ‌نمایی می‌کند.

بهترین روش خرید سهام در بورس؛ راهنمای گام به گام

سوالات متداول

جمع‌بندی

نقشه بازار بورس یکی از کاربردی‌ترین ابزار بررسی وضعیت بازار بورس است که توسط بسیاری از فعالان بازار به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد. به کمک نقشه بازار بورس می‌توانیم در زمان اندکی، اطلاعات ارزشمندی درباره وضعیت کلی بازار به دست آوریم و از آن آگاه شویم.

با وجود مزایای قابل توجهی که استفاده از این ابزار دارد، آموزش نقشه بازار بورس برای فعالان بازار از اهمیت زیادی برخوردار است. بنابراین اگر می‌خواهید در بازار فعالیت کنید و موفق شوید، از ابزارهای مفید موجود مانند نقشه بازار بورس، بیشترین استفاده را ببرید.