منظور از بازار اسپات (Spot) و معاملات آن در کریپتو چیست؟

در فارکس، سهام یا اوراق قرضه که دارایی‌ها به صورت مستقیم خرید و فروش شده و تحویل دارایی در آن فوری انجام می‌شود، نوعی بازار اسپات هستند.

معامله اسپات (Spot trading) در بازارهای اسپات اتفاق می‌افتد که یا مبتنی بر صرافی هستند یا خارج از صرافی (مستقیماً بین معامله‌گران) انجام می‌شوند.

اگر تجربه سرمایه‌گذاری روی ارزهای دیجیتال را داشته باشید، احتمالاً اولین تجربه شما یک تراکنش در بازار اسپات بوده است.

به‌عنوان مثال، احتمالاً مقداری بیت‌کوین با قیمت لحظه‌ای بازار از یک صرافی ارز دیجیتال خریداری کرده‌اید تا آن را هولد کنید. در این مقاله قصد داریم هر آنچه که باید درباره بازار اسپات و معاملات آن بدانید را تشریح کنیم.

نکات کلیدی

• معاملات اسپات در همه بازارهای دنیا اعم از  ارز دیجیتال، بورس، فارکس، طلا و سایر محصولات فیزیکی وجود دارد.
• معامله اسپات معامله نقدی است، هزینه به صورت فوری پرداخت شده و آنچه خریداری شده به صورت فوری ارائه می‌گردد.
• معاملات اسپات ارزهای دیجیتال در صرافی‌های متمرکز، غیرمتمرکز و به صورت خارج از صرافی انجام می‌شوند.

بازار اسپات (Spot) چیست؟

اگر به بازارهای مالی علاقمند باشید احتمالا مقالات زیادی با موضوعات آموزش معاملات اسپات مثل آموزش معامله اسپات در کوینکس یا مزایای معامله اسپات در کوکوین یا سایر صرافی‌های خارجی و داخلی دیده‌اید.

بازار اسپات یک بازار مالی است که عموم مردم می‌توانند در آن معامله کنند و دارایی‌ها فوراً در آن معامله می‌شوند.

در بازار اسپات، خریدار، دارایی را با ارزهای فیات یا واسطه‌های مبادله دیگر از فروشنده خریداری می‌کند. در این بازارها، تحویل دارایی اغلب فوری است که البته، به دارایی مورد معامله نیز بستگی دارد.

در بازارهای اسپات، طرفین یک معامله اسپات، پرداخت‌های خود را از پیش انجام می‌دهند؛ بنابراین، این بازارها به‌عنوان بازارهای نقدی شناخته می‌شوند.

بازارهای اسپات انواع مختلفی دارند و صرافی‌ها، در قالب اشخاص ثالث، معمولاً تسهیل‌کننده معاملات هستند. علاوه بر این، گزینه معامله مستقیم با سایر معامله‌گران خارج از صرافی‌ها را نیز می‌توانید در نظر بگیرید.

اما ویژگی معامله اسپات چیست؟ هنگام انجام معاملات اسپات در ارز دیجیتال و سایر بازارها، فقط می‌توانید از دارایی‌هایی استفاده کنید که در حال حاضر در اختیار دارید.

به‌عبارت دیگر، در این بازارها نمی‌توانید از اهرم (لوریج) یا مارجین استفاده کنید.

صرافی‌های متمرکز برای انجام یک معامله اسپات، قوانین و مقررات ویژه‌ای در مورد امنیت، خدمات امانی و غیره دارند تا فرآیند معامله را برای هر دو سوی آن ساده و ایمن‌تر کنند.

در مقابل، این صرافی‌ها از کاربران هزینه تراکنش اخذ می‌کنند.

صرافی‌های غیرمتمرکز نیز خدمات مشابهی را برای تریدرهای علاقه‌مند به ترید اسپات ارائه می‌دهند؛ با این حال، این خدمات از طریق قراردادهای هوشمند مبتنی بر بلاک‌چین ارائه می‌شود.

به‌طور کلی معامله اسپات روشی ساده برای سرمایه‌گذاری و تریدینگ است.

همچنین لازم به ذکر است که بازارهای اسپات برای تمام دسته‌های مختلف دارایی، از جمله ارزهای دیجیتال، سهام، کالاها، فارکس و اوراق قرضه وجود دارند.

از این رو حتمالاً بیش از آنچه تصور می‌کنید با بازارها و معاملات اسپات آشنایی دارید. در واقع بازارهای بورس و سهام در دسته بازارهای اسپات جای می‌گیرند.

معاملات اسپات چگونه انجام می‌شوند؟

در معاملات اسپات، معامله‌گران تلاش می‌کنند با خرید دارایی‌ها، به امید افزایش ارزش آنها در بازار، سود کسب کنند.

آنها می‌توانند دارایی‌های خود را پس از افزایش قیمت، برای کسب سود در بازار اسپات بفروشند. علاوه بر این، معامله‌گران اسپات می‌توانند معاملات شورت (فروش استقراضی) نیز در این بازارها انجام دهند.

به این منظور، آنها دارایی‌های مالی خود را می‌فروشند و پس از کاهش قیمت، آنها را مجدداً خریداری می‌کنند.

قیمت فعلی یک دارایی به‌عنوان قیمت اسپات آن دارایی شناخته می‌شود.

شما نیز می‌توانید با سفارش‌گذاری در بازارهای اسپات، با بهترین قیمت اسپات ممکن دارایی خود را فوراً بفروشید یا خریداری کنید.

با این حال، هیچ تضمینی وجود ندارد که قیمت بازار به‌هنگام سفارش‌گذاری معامله اسپات تغییر نکند. علاوه بر این، ممکن است حجم کافی برای انجام سفارش با قیمت دلخواه شما وجود نداشته باشد.

به‌عنوان مثال، اگر سفارشی برای خرید 10 اتر با قیمت اسپات تنظیم کرده‌ باشید، اما فقط 3 اتر با آن قیمت در دسترس باشد، به‌ناچار باید بقیه میزان اتر را با قیمت متفاوتی خریداری کنید.

قیمت‌های اسپات در لحظه به‌روزرسانی می‌شوند و همراه با تطبیق سفارش‌ها تغییر می‌کنند.

معاملات اسپاتی که خارج از صرافی‌ها انجام می‌شوند، اندکی متفاوت هستند.

در این معاملات، شما می‌توانید مبلغ و میزان ثابت و مورداعتمادی تعیین کنید و معامله اسپات را به‌صورت مستقیم با فرد فروشنده/خریدار انجام دهید، بدون اینکه به دفتر سفارشات و سفارش‌گذاری نیازی داشته باشید.

در بازار اسپات، تحویل دارایی موردنظر، وابسته به نوع دارایی، اغلب فوری است یا تا 2 روز کاری بعد (T+2) انجام می‌شود.

علت چنین تأخیری این است که در گذشته، برای انتقال سهام باید روال کاغذبازی‌ها و نامه‌نگاری‌های فیزیکی انجام می‌شد.

همچنین، در بازار ارز خارجی نیز انتقال وجوه به‌صورت فیزیکی یا با واریز نقدی انجام می‌شد. در حال حاضر و با وجود سیستم‌های دیجیتالی‌، در اغلب موارد تحویل فوری انجام می‌شود.

با این حال، از آنجا که بازارهای ارز دیجیتال شبانه‌روزی باز هستند، معامله‌گران می‌توانند معاملات فوری انجام دهند. البته، فرآیند تحویل و تسویه در معاملات همتابه‌همتا یا خارج از صرافی ممکن است بیشتر طول بکشد.

انواع صرافی‌ در بازار اسپات

بهترین روش انجام معامله اسپات چیست؟ معامله اسپات محدود به مکانی واحد نیست. اگرچه اکثر افراد ترید اسپات را در صرافی‌ها انجام می‌دهند، معامله مستقیم بدون شخص ثالث نیز امکان‌پذیر است.

همان طور که اشاره شد، این خریدوفروش‌ها معاملات خارج از صرافی (over-the-counter) یا به‌اختصار OTC نامیده می‌شوند که از قانون خاصی تبعیت نمی‌کنند و وابسته به میل طرفین معامله انجام می‌شوند.

معامله‌گران می‌توانند برای انجام یک معامله اسپات از صرافی‌ها و پلتفرم‌های معاملاتی استفاده کنند.

صرافی‌ها به‌طور کلی به دو نوع متمرکز و غیرمتمرکز تقسیم می‌شوند. هر نوع پلتفرم در بازار اسپات شرایط و ویژگی‌های خاص خود را دارد که در ادامه، در مورد هرکدام توضیح می‌دهیم.

صرافی‌های متمرکز

صرافی‌های متمرکز (centralized exchange) یا به‌اختصار CEX امکان معامله دارایی‌هایی همچون ارزهای دیجیتال، فارکس و کالاهای مختلف را فراهم می‌کنند.

این صرافی‌ها به‌عنوان واسطه‌ای بین خریداران و فروشندگان عمل می‌کنند و حافظ دارایی‌های معامله‌شده هستند.

برای استفاده از صرافی‌های متمرکز، باید ارز دیجیتال یا فیاتی که قصد معامله آن را دارید را به حساب صرافی خود واریز کنید. این صرافی‌ها، بیشترین انتخاب کاربران برای اسپات ارز دیجیتال هستند

هر صرافی متمرکز باید بتواند امکان انجام ایمن تراکنش‌ها را بدون هیچ مشکلی را فراهم کند.

سایر مسئولیت‌های صرافی متمرکز شامل مواردی مثل رعایت مقررات، KYC (شناخت مشتری)، قیمت‌گذاری عادلانه، امنیت و حفاظت از مشتری است.

در مقابل، صرافی در ازای انجام تراکنش‌ها، فهرست کردن‌ کوین‌ها و دارایی‌ها و همچنین سایر فعالیت‌های معاملاتی هزینه دریافت می‌کند.

به‌همین دلیل، صرافی‌ها می‌توانند در هر دو بازار صعودی و نزولی کسب سود کنند، به شرط اینکه کاربران و حجم معاملات به‌اندازه کافی بالا باشد.

صرافی‌های غیرمتمرکز

صرافی‌های غیرمتمرکز (decentralized exchange) یا به‌اختصار DEX یکی دیگر از انواع صرافی‌هایی هستند که اغلب با ارزهای دیجیتال پیوند دارند.

صرافی‌های غیرمتمرکز خدمات اولیه‌ای مشابه با صرافی متمرکز ارائه می‌دهند؛ اما صرافی‌های غیرمتمرکز سفارشات خرید و فروش را از طریق فناوری بلاک‌چین با هم مطابقت می‌دهند.

در اغلب موارد، کاربران صرافی‌های غیرمتمرکز نیازی به ایجاد حساب ندارند و می‌توانند بدون نیاز به انتقال دارایی‌ها به صرافی‌های غیرمتمرکز، به‌طور مستقیم با یکدیگر معامله کنند.

قراردادهای هوشمند (smart contract) قطعه کدهایی هستند که در صورت فراهم شدن شرایطی خاص، به صورت خودکار اجرا می‌شوند و مبتنی بر تکنولوژی بلاک‌چین هستند.

بسیاری از کاربران ترجیح می‌دهند از صرافی‌های غیرمتمرکز استفاده کنند، زیرا این پلتفرم‌ها نسبت به صرافی‌های استاندارد حریم خصوصی و آزادی بیشتری ارائه می‌دهند.

بااین‌حال، معایبی نیز در ازای مزایای استفاده از صرافی‌های غیرمتمرکز وجود دارند.

به‌عنوان مثال، با توجه به اینکه در صرافی‌های غیرمتمرکز فرآیند شناخت مشتری (KYC) و احراز هویت کاربران انجام نمی‌شود و تیمی برای پشتیبانی از مشتریان وجود ندارد، ممکن است کاربران با مشکلاتی روبه‌رو شوند.

البته، برخی از صرافی‌های غیرمتمرکز، همچون صرافی غیرمتمرکز بایننس (Binance DEX) نیز از دفتر سفارشات استفاده می‌کنند.

یکی دیگر از پیشرفت‌های اخیر در این حوزه بازارسازهای خودکار (Automated Market Maker) یا به‌اختصار AMM هایی همچون پنکیک سواپ (Pancake Swap) و یونی سواپ (Uniswap) هستند که مدت کوتاهی از معرفی آنها می‌گذرد.

بازارسازهای خودکار برای تعیین قیمت از قراردادهای هوشمند به شیوه متفاوتی استفاده می‌کنند. در این روش، خریداران دارایی‌های یک استخر نقدینگی را به کار می‌گیرند تا توکن‌های خود را مبادله کنند.

فراهم‌کنندگان نقدینگی که دارایی استخرها را فراهم می‌کنند، از هر فردی که از استخر استفاده کند کارمزد دریافت می‌کنند.

معاملات خارج از صرافی

علاوه بر آنچه ذکر شد، معاملات مختلف نظیر معامله اسپات را می‌توان خارج از صرافی (OTC) نیز انجام داد. در بازار OTC، دارایی‌های مالی و اوراق بهادار مستقیماً بین کارگزاران، معامله‌گران و دلالان معامله می‌شوند.

در بازارهای خارج از صرافی برای سازمان‌دهی معاملات از چندین روش ارتباطی مختلف، همچون تلفن همراه و پیام‌های فوری استفاده می‌شود. یکی از مزایای معاملات خارج از صرافی عدم نیاز به دفتر سفارشات است.

به‌عنوان مثال، اگر شما در یک پلتفرم معاملاتی متمرکز یا غیرمتمرکز، در حال معامله دارایی‌ای با نقدینگی اندک، مانند کوین‌هایی با ارزش بازار کم باشید، تنظیم سفارشی با حجم زیاد می‌تواند جلوی نهایی‌شدن تراکنش شما با قیمت دلخواه را بگیرد.

با‌این‌حال، با استفاده از روش انجام معامله خارج از پلتفرم، به‌راحتی می‌توانید معاملات سنگین خود را با قیمت بهتر انجام دهید.

در نظر داشته باشید که حتی بازار دارایی‌هایی، مانند بیت‌کوین که نقدینگی مطلوبی دارند نیز ممکن است به‌هنگام تنظیم سفارشات بسیار بزرگ دچار مشکل شود.

به‌همین دلیل، اغلب سفارش‌های بزرگ بیت‌کوین از طریق معاملات خارج از صرافی انجام می‌شوند.

تفاوت بازار اسپات و بازار قردادهای آتی

پیش‌تر اشاره کردیم که یک معامله اسپات را می‌توان در بازارهای اسپات با تحویل تقریباً فوری انجام داد.

در سمت دیگر، بازار قراردادهای آتی (معاملات فیوچرز) وجود دارند که در آنها، برعکس بازار اسپات، هزینه قرارداد در تاریخی در آینده پرداخت می‌شود.

در این بازارها، خریدار و فروشنده توافق می‌کنند که در آینده مقدار معینی از کالا را با قیمتی مشخص مبادله کنند.

تفاوت بازار اسپات و بازار معاملات مارجین

در برخی بازارهای اسپات، معاملات مارجین نیز در دسترس‌ هستند، اما یک معامله مارجین شبیه به معامله اسپات نیست.

همان طور که قبلاً اشاره کردیم، اسپات تریدینگ شما را ملزم می‌کنند که بلافاصله دارایی را خریداری کرده و تحویل بگیرید. در مقابل، معاملات مارجین به شما امکان می‌دهد از شخص ثالث وام با بهره بگیرید.

اخذ این وام‌ها به شما کمک می‌کند وارد موقعیت‌های بزرگ‌تری شوید. به این ترتیب، معامله‌گران مارجین می‌توانند با وارد کردن پول بیشتر، سود بیشتری کسب کنند.

با‌این‌همه، وام‌گرفتن باعث افزایش ضررهای احتمالی نیز می‌شود؛ بنابراین، باید مراقب باشید که تمام سرمایه اولیه خود را از دست ندهید.

نحوه انجام معاملات اسپات در صرافی بایننس

یکی از صرافی های معروف برای انجام معامله اسپات ارز دیجیتال، صرافی بایننس است. بایننس یک صرافی با اعتبار بین المللی است.

نحوه معامله اسپات در بایننس بسیار راحت است. برای شروع، کافی است پس از ایجاد حساب در صرافی بایننس، در صفحه اصلی صرافی بایننس، نشان‌گر موس را روی واژه Trade قرار دهید تا منوی کشویی باز شود.

سپس روی گزینه Classic کلیک کنید.

در این حالت، نمایی کلاسیک از پلتفرم معاملاتی بایننس را مشاهده خواهید کرد که شامل چند بخش مختلف است.

1. این گزینه به شما اجازه می‌دهد جفت‌ارز معاملاتی دلخواه خود را در بازار اسپات پیدا کنید تا دیگر نیازی نباشد که ارزهای مطلوب خود را فقط با ارز فیات بخرید. در واقع، شما می‌توانید این ارزها را با سایر کوین‌ها و توکن‌های پلتفرم معاوضه کنید.
2. در این بخش، می‌توانید نمودار موردنظر خود را با داده‌های تاریخی دلخواه در خصوص قیمت دارایی مشاهده کنید. در این پنجره می‌توانید از امکانات تریدینگ ویو (TradingView) استفاده کنید که ابزاری گسترده جهت انجام تحلیل تکنیکال در اختیار شما قرار می‌دهد.
3. دفتر سفارشات تمام سفارش‌های خرید و فروش باز یک دارایی را بر اساس قیمت آنها فهرست می‌کند. سفارشات سبز سفارش‌های خرید و سفارشات قرمز سفارش‌های فروش هستند. هنگامی‌ که شما برای خرید یک دارایی در بازار اسپات سفارش تنظیم می‌کنید، از پایین‌ترین قیمت پیشنهادی استفاده می‌کنید. اگر معامله اسپات شما هنوز به حجم بیشتری برای انجام شدن نیاز دارد، پایین‌ترین قیمت فروش بعدی انتخاب می‌شود.
4. در این بخش، امکان ایجاد سفارش‌های خرید یا فروش وجود دارد. در حال حاضر، بخش Spot را مشاهده می‌کنید. می‌توانید زیر این بخش، شما یکی از سفارش‌های «محدود» (Limit)، «بازار» (Market) و «استاپ لیمیت» (Stop-limit) را انتخاب کنید.

اکنون، می‌توانیم به ساده‌ترین معامله اسپات مورد نظر خود را انجام دهید، نگاهی بیندازیم: سفارش بازار (market order).

فرض کنید که قرار است در ازای 1,000 دلار بایننس (BUSD)، بیت‌کوین خریداری کنید.

نحوه معامله اسپات به این صورت است که تنها کاری که باید انجام دهید ورود 1000 دلار به بخش Total و کلیک روی گزینه Buy BTC است تا صرافی فوراً به فروشنده بیت‌کوین 1,000 دلار بایننس یواس‌دی تحویل دهد و در ازای آن، به شما بیت‌کوین پرداخت کند.

در نظر داشته باشید ممکن است معامله اسپات در کوکوین و سایر صرافی‌های معتبر کمی متفاوت باشد اما روند کلی آن مشابه هم است.

بعنوان مثال اگر آموزش معامله در کوینکس را بخوانید، مراحل آن کمی متفاوت و گاهی پیچیده‌تر به نظر می‌رسد، اما حالا که با مفهوم معاملات اسپات آشنایی دارید می‌توانید به‌راحتی از خدمات اسپات این صرافی هم استفاده کنید.

مزایا و معایب بازار Spot

هر نوع تریدینگ و هر استراتژی معاملاتی که با آن روبرو شوید، مزایا و معایب خاص خود را دارد.

درک این موارد به شما کمک می‌کند ریسک معامله‌گری را کاهش داده و با اطمینان بیشتری اقدام به انجام معاملات کنید. اسپات تریدینگ از ساده‌ترین نوع معاملات است؛ با این حال نقاط ضعف و قدرتی نیز دارند.

مزایای بازار اسپات

معاملات اسپات، معاملات راحتی هستند و مزایایی دارند که باعث جذابیت آنها شده. از جمله این مزایا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• در معامله اسپات قیمت‌ها شفاف هستند و تنها به عرضه و تقاضای بازار بستگی دارند.

این جنبه در تضاد با سیاست بازار قراردادهای آتی است که اغلب شامل قیمت‌های مرجع متعددی می‌شود.

به‌عنوان مثال، قیمت در بازار قراردادهای آتی بایننس با توجه به عوامل دیگری همچون نرخ تأمین مالی (funding rate)، شاخص قیمت و مبنای میانگین‌های متحرک (Moving Average) تعیین می‌شود.

در برخی بازارهای سنتی، ممکن است قیمت دارایی تحت تاثیر نرخ بهره نیز قرار گیرد.

• معامله اسپات به‌علت ریسک‌ها، پاداش‌ها و قوانین ساده‌اش بسیار راحت است.

به‌عنوان مثال، اگر 500 دلار روی بایننس کوین در بازار اسپات سرمایه‌گذاری کنید، به‌راحتی می‌توانید ریسک معامله خود را طبق قیمت ورود و قیمت فعلی محاسبه کنید.

• می‌توانید سفارش بگذارید و به سایر کارهایتان برسید!

برخلاف معاملات مارجین و مشتقه، در بازار اسپات نیازی نیست در مورد لیکوئید شدن (از دست رفتن) سرمایه یا مارجین کال (margin call) نگران باشید.

هر زمان بخواهید می‌توانید وارد معامله یا از آن خارج شوید. همچنین، لازم نیست پیوسته وضعیت سرمایه‌گذاری خود را بررسی کنید، مگر اینکه بخواهید معاملات کوتاه‌مدت انجام دهید.

معایب بازار اسپات

یک معامله اسپات در ارز دیجیتال یا سایر بازارها مثل بورس، در کنار مزایای جالب توجه با مشکلات احتمالی زیر نیز می‌تواند روبرو باشد.

• بازارهای اسپات بسته به نوع دارایی مورد معامله ممکن است مشکلاتی برای معامله‌گران به همراه داشته باشند.

احتمالاً کالاها بهترین مثال در این زمینه هستند. به‌عنوان نمونه، اگر در بازار اسپات نفت خام خریداری کنید، مجبور می‌شوید دارایی موردنظر را به‌صورت فیزیکی تحویل بگیرید.

در مورد ارزهای دیجیتال نیز نگهداری توکن‌ها و کوین‌ها مستلزم پذیرش مسئولیت امنیت آنهاست. اما در بازاری همچون بازار قراردادهای آتی، تسویه‌حساب نهایی هر کالا یا دارایی را می‌توانید با وجه نقد انجام دهید.

• ثبات برای برخی از دارایی‌ها، افراد و شرکت‌ها ارزشمند است.

به‌عنوان مثال، شرکتی که مایل به فعالیت در خارج از کشور است نیاز به دسترسی به ارز خارجی در بازار فارکس دارد. اگر این شرکت متکی به بازار اسپات باشد، برنامه‌ریزی، هزینه و درآمد بسیار ناپایداری خواهد داشت.

• سود بالقوه در معامله اسپات بسیار کمتر از سود احتمالی در قراردادهای آتی یا قراردادهای مارجین است.

می‌توانید از همین میزان سرمایه‌ای که در بازارهای اسپات هزینه می‌کنید، برای ورود به موقعیت‌های بزرگ‌تر استفاده کنید.

سوالات متداول

سخن پایانی

انجام معامله اسپات در بازارهای اسپات یکی از رایج‌ترین روش‌های معامله‌گری، به‌ویژه برای مبتدیان است.

اگرچه فعالیت در این بازارها ساده به نظر می‌رسد، اما همیشه بهتر است از مزایا، معایب و همچنین استراتژی‌های بالقوه در این بازارها آگاهی بیشتری داشته باشید.

به‌غیر از اصول اولیه، باید ترکیبی از دانش به‌علاوه تحلیل تکنیکال و فاندامنتال را در بازار اسپات به کار بگیرید و احساسات معامله‌گران در این بازارها را به‌خوبی بررسی کنید.  

مقالات مرتبط:

• Wallet چیست
• سیستم متمرکز چیست