وقتی وارد مبحث حسابداری و مالی شرکتها می‌شویم با مفاهیم متفاوتی روبه‌رو خواهیم شد که در شرکت‌های بورسی یکی از نمونه‌های آن NAV است. NAV چیست و چه کاربردی دارد؟ NAV یعنی ارزش خالص دارایی که در زبان انگلیسی به عبارت Net Asset Value شهرت دارد.
برای ارزش‌گذاری سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری، هلدینگ‌ها و برخی شرکت‌های دیگر می‌توان از NAV استفاده کرد. اما سوال اصلی این است که دقیقا NAV چیست و چگونه در تحلیل بنیادی به دست می‌آید؟
ارزش خالص دارایی یا NAV چیست؟
محاسبه NAV در مورد شرکت‌های سرمایه‌گذاری مناسب‌ترین روش جهت ارزش‌گذاری سهام است.
عناوین مطلب:
از نظر حسابداری، کشف NAV آسان است، زیرا به لحاظ حسابداری حقوق صاحبان سهام معادل ارزش خالص دارایی‌های یک شرکت است.
اما مساله اصلی این است که در برآورد تحلیلی NAV، این رقم نمی‌تواند انعکاس مناسبی از خالص ارزش دارایی‌های شرکت ارائه دهد که علت آن نیز به برخی محدودیت‌های ترازنامه باز می‌گردد. پس نقشNAV چیست؟
در واقع در ترازنامه شرکت‌های سرمایه‌گذاری، ارزش دارایی‌ها به بهای تمام شده گزارش می‌شوند، در حالی که بین ارزش روز این دارایی‌ها و مبلغ دفتری آنها تفاوت وجود دارد.
عموما این تفاوت بین بهای تمام‌شده تاریخی و ارزش جاری دارایی‌ها بسیار زیاد بوده و باعث لطمه به سودمندی اطلاعات مربوط به دارایی‌ها در ترازنامه می‌شود.
بنابراین، جهت محاسبه دقیق ارزش خالص دارایی‌ها در شرکت‌های سرمایه‌گذاری لازم است که ارزش روز سرمایه‌گذاری‌های انجام شده توسط این شرکتها کشف شود و سپس این رقم را با بهای تمام شده مندرج در ترازنامه مقایسه کرد و در صورتی که ارزش بازار بیشتر از بهای تمام شده باشد، این «مازاد ارزش نسبت به بهای تمام شده» باید در محاسبه خالص ارزش دارایی‌ها در نظر گرفته شود، زیرا در حقیقت این مازاد ارزش، به هنگام ارائه اطلاعات در بخش دارایی‌ها در ترازنامه پنهان مانده است.
بنابراین، برآورد ارزش خالص دارایی‌های یک شرکت عبارت از مجموع حقوق صاحبان سهام و مازاد ارزش سرمایه‌گذاری‌ها نسبت به بهای تمام شده است.
اما در بورس اهمیت ارزش خالص دارایی چیست؟ روشن است برآورد NAV در زمانی که کلیه سرمایه‌گذاری‌ها در سهام بورسی صورت گرفته باشد آسان است، اما پیچیدگی زمانی به وجود می‌آید که شرکت، سرمایه‌گذاری‌هایی در شرکت‌های خارج از بورس داشته باشد.
از آنجا که بازاری برای کشف ارزش جاری سرمایه‌گذاری‌ها در شرکت‌های غیربورسی وجود ندارد، تحلیلگر باید ارزش این سرمایه‌گذاری‌ها را بر اساس اطلاعات مختلف برآورد نماید.
مهم‌ترین مشکلات ارزیابی و محاسبه nav چیست؟
در کل باید توجه داشت که برآورد NAV برای شرکت‌های سرمایه‌گذاری فعال در بازار سهام ایران با مشکلاتی مواجه است.
یکی از این مشکلات این است که غالب شرکت‌های سرمایه‌گذاری در بازار سهام ایران، فعالیتی ترکیبی دارند یعنی علاوه بر مدیریت سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار اقدام به کنترل و مدیریت دیگر شرکتها نیز می‌نمایند که این عملیات هلدینگی موجب پیچیدگی و ابهام در محاسبه NAV هر سهم می‌شود.
مشکل دیگر همانطور که مطرح شد، به سبد سهام غیربورسی این شرکتها بر می‌گردد.
فقدان اطلاعات لازم در مورد شرکت‌های غیربورسی به خصوص گزارش EPS آنها و نوع فعالیت چنین شرکت‌هایی در برخی موارد به پیچیدگی محاسبات دامن می‌زند. در صورت غلبه بر این مشکلات به نظر می‌رسد برآورد NAV شرکت‌های سرمایه‌گذاری در بازار سهام ایران، بهترین ابزار برای ارزش‌گذاری باشد.
حسابداری NAV چیست؟
ارزش خالص دارایی‌ها یا NAV یک شرکت سرمایه‌گذاری با ویژگی‌های یک صندوق سرمایه‌گذاری مشترک، حاصل تفاوت کل دارایی‌ها منهای کل بدهی‌های آن است.
در ارزشیابی شرکتها، NAV را از طریق تفاوت ارزش دفتری دارایی‌ها و بدهی‌ها محاسبه می‌کنند و در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک،NAV را از طریق کسر بدهی صندوق از ارزش روز کل پرتفوی به دست می‌آورند. توجه تحلیلگران مالی غالباً به محاسبه نوع دوم NAV است زیرا از این طریق سهام شرکت مربوطه قیمت‌گذاری می‌شود.
به عنوان مثال اگر ارزش بازار سرمایه‌گذاری‌ها و سایر دارایی‌های یک شرکت سرمایه‌گذاری 2000 میلیارد ریال قیمت داشته باشد و بدهی‌های آن 1200 میلیارد ریال باشد، در این تاریخ NAV این شرکت سرمایه‌گذاری 800 میلیارد ریال خواهد بود.
چون دارایی‌ها و بدهی‌های یک شرکت سرمایه‌گذاری به طور روزانه تغییر می‌کند، NAV آن نیز روزانه باید محاسبه مجدد شود. به همین دلیل در کشورهای دیگر عموماً صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک (شرکت سرمایه‌گذاری با سرمایه متغیر) و «یونیت تراست» NAV خود را حداقل یک بار در روز و پس از خاتمه معاملات بورس محاسبه و در روزنامه‌ها گزارش می‌کنند.
نحوه محاسبه هر سهم در NAV چگونه است؟
شرکت‌های سرمایه‌گذاری مذکور NAV هر سهم خود را از طریق تقسیم NAV به تعداد سهام جاری خود محاسبه می‌نمایند.
به‌عنوان نمونه در مثال فوق اگر تعداد سهام جاری شرکت 400 میلیون سهم باشد NAV هر سهم 2000 ریال محاسبه خواهد شد. با منطق پیش گفته، NAV هر سهم نیز باید روزانه محاسبه شود. بایست توجه داشت که تعداد سهام جاری چنین شرکت‌هایی نیز غالباً روزانه تغییر می‌کند. چون سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری با ویژگی صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک یا یونیت‌تراست در هر زمان قابل بازخرید است.
تفاوت بین سهام و nav چیست؟
سهام یک شرکت براساس دارایی‌های نامشهود آن محاسبه می‌شود که حتی گزینه‌هایی مانند حق ثبت اختراع شرکت نیز در آن دخیل است. اما در مورد NAV این گونه نیست. این شاخص فقط براساس دارایی‌های مشهود برآورد می‌شود.
کاربرد هر سهم در NAV چیست؟
مهم‌ترین نکته آنست که قیمت سهام صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و یونیت‌تراست مبتنی بر NAV هر سهم آنهاست. به عبارت دیگر قیمتی که سرمایه‌گذاران برای خرید سهام شرکت‌های مذکور می‌پردازند برآوردی از NAV هر سهم به‌علاوه حق‌الزحمه صندوق است. همچنین قیمتی که سرمایه‌گذاران در فروش هر سهم این گونه شرکتها دریافت می‌نمایند معادل برآوردی از NAV هر سهم منهای حق‌الزحمه صندوق می‌باشد.
روش‌های استفاده از سهم NAV چیست؟
حال که از مفهوم NAV هر سهم تا حدودی آگاه شدیم در این بخش به این سوال پاسخ می‌دهیم که آیا ارزش ذاتی سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری ایرانی را می‌توان با محاسبه NAV هر سهم به دست آورد؟
بیشتر بخوانید: 4 روش برای ارزش گذاری سهام شرکتها در ایران
پاسخ چندان دقیق نیست. ابتدا به موارد زیر توجه نمایید:
- شرکت‌های سرمایه‌گذاری بورسی ایران از نوع سرمایه ثابت هستند. از این رو طبق عرف و مقررات غالب کشورها چنین شرکت‌هایی الزامی به محاسبه و ارائه NAV ندارند.
- غالب شرکت‌های سرمایه‌گذاری بورسی کشور فعالیتی ترکیبی دارند یعنی علاوه بر مدیریت سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار اقدام به کنترل و مدیریت دیگر شرکتها (هلدینگ) نیز می‌نمایند. عملیات هلدینگی موجب پیچیدگی و ابهام در محاسبه NAV هر سهم می‌گردد.
- اکثریت شرکت‌های سرمایه‌گذاری بورسی، دارای پرتفوی غیر بورسی نیز می باشند. قیمت‌گذاری شرکت‌های غیر بورسی که غالبا حجم عظیمی از سرمایه‌گذاری‌ها را تشکیل می‌دهد نیز با دشواری‌ها و ابهام‌های متعددی روبه‌روست، به نحوی که با اطلاعات یکسان، دو تحلیلگر مالی NAV های کاملاً متفاوتی را استخراج می‌کنند. فقدان گزارش EPS و نوع فعالیت چنین شرکت‌هایی در برخی موارد به تنوع محاسبات دامن می‌زند.
- در مفهوم محاسبه NAV هر سهم فرض بر آن بوده است که شرکت سرمایه‌گذاری به جز پرتفوی سرمایه‌گذاری خود دارایی‌های با اهمیتی نداشته باشد. در حالی‌که دارایی‌های بسیاری از شرکت‌های سرمایه‌گذاری بورسی ما حاوی حجم بالایی از اموال و دارایی‌های غیر سرمایه‌گذاری است که محاسبه NAV هر سهم را مخدوش می‌سازد.
- برخی از شرکت‌های سرمایه‌گذاری بورسی موجود علاوه بر فعالیت‌های سرمایه‌گذاری درگیر فعالیت‌های تولیدی و خدماتی هستند. مسلماً محاسبه NAV هر سهم چنین شرکت‌هایی فاقد محتوای علمی و عملی است.
- گزارش صورت وضعیت پرتفوی سرمایه‌گذاری ماهانه برخی از شرکت‌های سرمایه‌گذاری دارای رقمی بسیار عظیم با عنوان سایر شرکت‌های پذیرفته شده در بورس یا خارج از بورس است. هر چند مالکیت چنین شرکت‌هایی کمتر از 3 یا 5 درصد است اما فقدان اطلاعات مربوطه، شفافیت محاسبه NAV هر سهم توسط تحلیلگران مالی را کاهش می‌دهد.
به هر ترتیب مشکلات و نارسایی‌هایی از این دست موجب جدایی NAV هر سهم مندرج در گزارش صورت وضعیت پرتفوی سرمایه‌گذاری با قیمت سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری گردیده است.
به عنوان نمونه درحالی که NAV هر سهم پرتفوی شرکت سرمایه‌گذاری البرز در تاریخ 31/1/1383 معادل 2453 ریال در اطلاعیه مورخ 11/3/1383 بورس عنوان شده است، قیمت سهام شرکت در تاریخ مذکور 3654 ریال بوده است.
این تفاوت برای شرکت‌هایی که سرمایه‌گذاری‌های غیربورسی بیشتری دارند، مشهودتر است زیرا در اطلاعیه‌های صورت وضعیت پرتفوی سرمایه‌گذاری، NAV هر سهم بر مبنای ارزش بازار شرکت‌های پذیرفته شده در بورس برای هر سهم محاسبه می‌شود.
از این رو سرمایه‌گذاران غالباً ناچار به دخیل نمودن حدس و گمان‌های خود برای محاسبه NAV هر سهم جهت برآورد تقریبی قیمت سهام شرکت‌های مذکور هستند. مشکلات و دشواری‌های محاسبه NAV هر سهم موجب گردیده است که برخی از سرمایه‌گذاران، شرکت‌های سرمایه‌گذاری را نیز بر مبنای EPS آنها قیمت‌گذاری کنند.
در شرکت‌های سرمایه گذاری بهترین روش محاسبه NAV چیست؟
ارزش خالص دارایی‌ها یا NAV مطابق تعریف عبارت از خالص ارزش دارایی‌های یک شرکت و به عبارت دیگر، ارزش کل دارایی‌های شرکت پس از کسر بدهی‌ها می‌باشد.
از نظر حسابداری، کشف NAV آسان است، زیرا حقوق صاحبان سهام بر حسب خالص دارایی‌های شرکت اندازه‌گیری می‌شود. در ترازنامه شرکتها این مسأله قابل مشاهده است. نمونه ای از ترازنامه یک شرکت در شکل 1 نشان داده شده است.
اکثر کارشناسان بر این عقیده هستند که هرگاه p/nav کمتر از 70 درصد باشد زمان مناسب‌تری برای خرید سهام مورد نظر است البته تنها به این عدد نمی‌توان اکتفا کرد ولی هر چه این عدد کوچکتر باشد می توان آن سهام را برای خرید بررسی کرد.
فرمول محاسبه ارزش خالص دارایی چیست؟
برای محاسبه آسان ارزش خالص دارایی یا NAV برای هر واحد سرمایه گذاری فرمول زیر می‌تواند به شما کمک کند:
تعداد واحد‌های سرمایه گذاری / (بدهی‌های صندوق – ارزش دارایی‌های صندوق) = ارزش خالص هر واحد سرمایه گذاری
تفاوت صندوق‌های قابل معامله و ارزش خالص دارایی چیست؟
باید بدانید که ETF و صندوق‌های سرمایه‌گذاری مانند سهام‌‌های داخل بورس معامله می‌شوند و از نظر گستره محدودیت‌های خاصی دارند. سهام این صندوق‌ها به قیمت روز بازار معامله می‌شود که ناخواسته بالاتر یا پاییتر از NAV است.
این مسئله به سرمایه گذاران ETF این امکان را می‌دهد تا با زیر نظر گرفتن این سهام‌ها، از فرصت‌های بالقوه آن نهایت استفاده را ببرند.
روش تحلیل افزایش NAV چیست؟
برای درک بهتر این شاخص فرض کنید با یک شرکت صنعتی مواجه هستیم. در این شرکت در 5 سال گذشته ارزش خالص دارایی‌های آن به صورت زیر ارائه شده است:
- سال اول مالی: 10,000 واحد پولی
- سال دوم مالی: 25,000 واحد پولی
- سال سوم مالی: 45,000 واحد پولی
- سال چهارم مالی: 60,000 واحد پولی
- سال پنجم مالی: 80,000 واحد پولی
همانطور که از اعداد بالا مشاهده می‌کنید شرکت مورد نظر ارزش خالص رو به رشدی را داشته است که وقتی آن را در گزارش‌های مالی شرکت ثبت کنیم یک نمودار صعودی از جهش صعودی شرکت را شاهد خواهیم بود.
در اینجا سوالی که ممکن پیش بیاید این است که اهمیت ارزش خالص دارایی چیست؟ وقتی به اعداد بالا نگاه می‌کنیم متوجه خواهیم شد که شرکت مورد نظر باید از نظر عملکردی رقبای خود را کنار بزند تا رشد دارایی خالص آن در یک دوره پنج ساله به روند صعودی خود ادامه دهد.
روش تحلیل کاهش NAV چیست؟
اکنون ممکن است از خود سوال کنید تاثیر کاهش ارزش خالص دارایی چیست؟ فرض کنید یک شرکت تولید پوشاک داریم که آمار دارایی‌های خالص آن در ترازنامه اظهار شده به شرح زیر است:
- سال اول مالی: 50,000 واحد پولی
- سال دوم مالی: 44,000 واحد پولی
- سال سوم مالی: 35,000 واحد پولی
- سال چهارم مالی: 20,000 واحد پولی
- سال پنجم مالی: 10,000 واحد پولی
وقتی در شرکت‌های بورسی یا سرمایه گذاری از خود بپرسیم NAV چیست و چگونه می‌تواند در سرمایه گذاری ما تاثیر گذار باشد باید به مثال‌های این چنینی توجه کنید. در اینجا شرکت مورد نظر افت شدیدی را در ارزش خالص دارایی خود ثبت می‌کند که در صورت ادامه این روند، باید منتظر ورشکستی او باشیم. در این حالت، سرمایه گذاری ما نیز در وضعیت خطرناکی قرار خواهد گرفت.
شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:
- می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
- در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید
برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:
برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود: