چرا بیت‌کوین و ارزهای دیجیتال دارای ارزش هستند؟

پس از افزایش قیمت بیت‌کوین و نوساناتی که در پی آن وجود داشت، ارزهای دیجیتال به موضوع صحبت خیلی از افراد تبدیل شد ولی سوالی که برخی‌ها پاسخی برای آن ندارند این است که چرا بیت‌کوین و ارزهای دیجیتال ارزش دارند؟

برخی اظهار می‌کنند این ارزها کاملا بی‌ارزش هستند اما وقتی از آنها می‌پرسیم چرا، نمی‌توانند هیچ پاسخ قانع کننده‌ای برای آن بیاورند. برای پاسخ به این سوال که چرا بیت‌کوین ارزش دارد، یک سوال بنیادی می‌پرسیم: ارزها از کجا آمدند؟

نگاهی به گذشته

در اوایل تشکیل جوامع مختلف، ارزش کالاها یا خدمات توسط میزان زمان یا کاری که برای تولید آنها لازم بود مشخص می‌شد و معاملات کالا به کالا رواج داشت ( مثلا سه گوسفند در برابر یک گوساله معامله می‌شد).

این معاملات بسیار مشکل بود زیرا نرخ‌های بسیار زیادی برای مبادله کالاها وجود داشت و این نرخ‌های تبدیل می‌توانست به چند صد یا چند هزار مورد برسد! مثلا نرخ مبادله تخم مرغ در برابر شیر، یا نرخ مبادله چرم گاو در برابر گوشت گوسفند و…

به دلیل همین سختی‌ها، مردم تصمیم گرفتند اشیایی گران‌بها که بین همه به عنوان روش مبادله پذیرفته شده بود یا فلزاتی کمیاب همچون نقره یا طلا را برای مبادله استفاده کنند. به این ترتیب رفته رفته سکه‌ها و ارزها به وجود آمدند.

طلا و بیت‌کوین

اما آیا طلا به خودی خود پس از کشف با ارزش شد؟ البته که نه، زیرا بسیاری از افراد زمان و منابع زیادی برای استخراج طلا صرف کردند، به همین دلیل برای بدست آوردن طلا، زحمت زیادی نیاز بود و ارزش طلا بیهوده بدست نیامده بود. علاوه بر این، طلا کمیاب بوده و هست و همین نیز یکی از دلایل با ارزش بودن آن است.

اگر شما به این تئوری اعتقاد دارید، بنابراین ارزشمند بودن بیت‌کوین نیز منطقی می‌شود، زیرا برخی افراد با صرف هزینه، زمان و انرژی بسیار سیستم‌هایی می‌سازند و دست به استخراج بیت‌کوین می‌زنند که نتیجه آن، دریافت بیت‌کوین به عنوان پاداش است.

بنابراین همانند زمانی که استخراج‌کنندگان طلا منابعی را برای بدست آوردن طلا صرف می‌کنند، استخراج‌کنندگان بیت‌کوین نیز در فرایند ایجاد بلاک‌های بلاک‌چین، بیت‌کوین بدست می‌آورند.

مطلب مرتبط: چرا بیت‌کوین برق زیادی مصرف می‌کند؟

زحمت و تلاش همیشه به ایجاد ارزش منتهی نمی‌شود

احتمالا سوال دیگری به ذهن شما رسید که چرا باید به جای ارزهایی مانند دلار یا ریال از بیت‌کوین یا سایر ارزهای رمزنگاری‌شده استفاده کنیم؟

ارزهای دیجیتال نمی‌توانند به خاطر اینکه صرفا برای ایجاد آنها نیاز به کار و زحمت است ارزش پیدا کنند. ممکن است زمان و منابع برای ساخت چیزی صرف شود که کاملا بی‌ارزش است، مثلا یک تکه سنگ را بردارید و آنرا آنقدر بسابید که تخت و صاف شود. این سنگ به این دلیل بی‌ارزش خواهد بود که هیچ‌کس به آن نیازی ندارد.

بنابراین دلیل ارزشمندبودن چیزی صرفا تلاش و انرژی صرف شده برای ساخت آن نیست. ممکن است سال‌ها برای ساخت چیزی منابع و انرژی فراوان هزینه شود ولی آن چیز هیچ خواهانی نداشته باشد.

غیر از تلاش و زحمتی که برای ایجاد آن چیز نیاز است، چیز ساخته شده باید خواهان داشته باشد تا بتواند ارزشمند شود.

اگر یک چیز، خواهان زیادی داشته باشد با ارزش می‌شود

ارزهای دیجیتال نیز به همین دلیل ارزشمند شده‌اند که کاربردهای زیادی پیدا کرده‌اند و به عنوان یک روش مبادله، مزایای بیشتری نسبت به دلار و ریال دارند.

طلا و نقره به این دلیل به عنوان کالاهای با ارزش تلقی می‌شوند که دارای ارزش ذاتی هستند. دلار نیز در زمان استاندارد طلا دارای ارزش ذاتی بود زیرا طلا مقدار محدودی دارد.

نکته: استاندارد طلا زمانی بود که هر دلار آمریکا به مقدار مشخصی طلا گره خورده بود، یعنی دلار آمریکا پشتوانه‌ای از طلا داشت ولی الان اینطور نیست و دلار آمریکا پشتوانه طلا ندارد.

ارزش چیزی که امروزه به عنوان ارز و پول استفاده می‌شود، فقط به خاطر حکومت و دولتی است که آنرا تضمین نموده است. به همین خاطر است که وقتی اعتماد به دولت یا حکومت کم می‌شود، ارزش ارز منتشر شده توسط آن حکومت نیز کاهش می‌یابد.

ارزشی که برای پول قائل می‌شویم به سلامتی اقتصاد کشور و پایدار بودن قدرت خرید آن پول نیز بستگی دارد. اگر بدانیم که قدرت خرید آن پول، رفته رفته رو به کاهش است، تلاش می‌کنیم با خرید چیزهای با ارزش‌تری مانند ارزهای خارجی، طلا و اجناس دیگر، هرچه زودتر از شر پول خلاص شویم.

بیشتر بخوانید: چرا پول بی‌ارزش می‌شود؟

برخلاف طلا و یا اسکناس‌های دلار، ارزهای دیجیتال قابل لمس نیستند و به همین دلیل برخی از مردم در استفاده از آنها احساس راحتی و امنیت نمی‌کنند. با این حال، وقتی مکانیزیم کار ارزهای دیجیتال را بدانید، متوجه خواهید شد بسیاری از ارزهای دیجیتال معتبر، امنیت بیشتری از پول رایج کشورها دارند.

ارزهای دیجیتال مزیت‌های زیادی نسبت به ارزهای رایج کشورهای مختلف دارند، از جمله:

1 – مقدار کل آنها معمولا مشخص و ثابت است که باعث می‌شود تورمی نباشند (بطور مثال فقط 21 میلیون بیت‌کوین می‌تواند وجود داشته باشد).
2 – ارزهای دیجیتال را نمی‌توان جعل کرد مثلا چیزی به عنوان بیت‌کوین جعلی وجود ندارد. کسی نمی‌تواند مقداری بیت‌کوین به شما بفرستند و بعدا شما بفهمید جعلی بوده! چنین چیزی غیرممکن است.
3 – هزینه تراکنش‌ها در برخی مواقع بسیار پایین‌تر است، زیرا هیچ واسطه‌ای مانند بانک مرکزی، بانک‌های محلی و … وجود ندارد.
4 – حتی اگر کل دولت‌ها و بانک‌ها از بین بروند، ارزهای دیجیتال مانند بیت‌کوین زنده می‌مانند. برای زنده ماندن بیت‌کوین فقط کافیست حداقل یک کامپیوتر در دنیا به شبکه بیت‌کوین متصل باشد (در حال حاضر در شبکه بیت‌کوین حدودا 10 هزار Node وجود دارد)

مهم نیست که بیت‌کوین ارزش ذاتی ندارد

افراد شکاک نسبت به بیت‌کوین همیشه تمایل زیادی به تکرار این جمله دارند: بیت‌کوین ارزش ذاتی ندارد.

استدلال آنها این است که:

“بیت‌کوین را نمی‌توان به عنوان پول استفاده کرد زیرا به عنوان یک کالا هیچ ارزش ذاتی ندارد.

برای اینکه چیزی به عنوان پول قابل اتکا شمرده شود، باید برای یک هدف دیگر پذیرفته و استفاده شود و سپس رفته رفته در طول زمان به شکل پول درآید. برای مثال طلا می‌تواند در جواهرسازی و الکترونیک استفاده شود به همین دلیل مردم برای حفظ ارزش، آنرا ذخیره می‌کنند.”

تعدادی از طرفداران بیت‌کوین، استدلال‌های برای پاسخگویی به این موضوع ارائه کرده‌اند از جمله اینکه:

1- ارزش ذاتی یک چیز ذهنی است
2- بیت‌کوین به عنوان یک روش پرداخت غیرقابل سانسور، ارزش ذاتی دارد

اما ما از این استدلال‌هایی که اظهار می‌کنند بیت‌کوین دارای ارزش ذاتی است صرف‌نظر کرده و فرض می‌کنیم بیت‌کوین دارای هیچ ارزش ذاتی نیست و این می‌تواند اتفاق خوبی برای بیت‌کوین باشد.

ذهنیت افراد شکاک به بیت‌کوین

ارزش ذاتی یک تفکر قدیمی است.

حتی ارسطو در خصوص اهمیت وجود ارزش ذاتی در پول نوشته است که پول باید “به طور ذاتی قابل استفاده و به سادگی در زندگی قابل کاربرد باشد، برای مثال آهن، نقره و موارد مشابه آن.”

تعجبی نیست که این ایده همچنان پایدار باقی مانده زیرا ارزش کالایی چیزها برای صدها سال برای انسان‌ها و عوام یک امر حیاتی بوده است.

برخلاف ریشه‌های باستانی، ارزش ذاتی مستقیما به عملکرد پولی مرتبط نیست. یک پول خوب نیازمند ویژگی‌های زیادی است از جمله:

• قابل حمل بودن
• امکان مبادله ساده
• کمیاب بودن
• با دوام مناسب برای حفظ ارزش
• قابل تعویض و قابل تقسیم بودن مقادیر ان

با توجه به این ویژگی‌ها، استفاده از یک کالای جایگزین نمی‌تواند گزینه خوبی باشد. بنابراین چرا بسیاری از افراد مدعی هستند که پول باید دارای ارزش ذاتی و به شکل کالا قابل استفاده باشد؟

دو دلیل اصلی وجود دارد.

1- در جستجوی گذشته بودن

بسیاری از افراد بدبین نسبت به بیت‌کوین، نبود ارزش ذاتی در بیت‌کوین را تقبیح می‌کنند زیرا عادت کرده‌اند ارزش را فقط در کالاها ببینند. به عبارت ساده‌تر، آنها در گذشته زندگی می‌کنند.

بسیاری از افراد در خصوص پیشرفت‌های تکنولوژی در سال‌ها و ده‌های گذشته نیز همین نظر را داشته‌اند و به اشتباه تصور کرده‌اند روندهای گذشته و قدیمی باقی خواهد ماند.

بله، همه چیزهایی که در گذشته برای حفظ ارزش استفاده می‌شد فرم فیزیکی داشت ولی این موضوع به این معنا نیست که یک چیز جدید به عنوان یک نگهدارنده ارزش باید شکل فیزیکی داشته باشد.

افرادی نیز بودند که پس از ظهور و شروع گسترش اینترنت، در خصوص خرید به شکل حضوری همین استدلال را داشتند.

استدلال‌های مضحک و اشتباهی در دهه 1990 میلادی وجود داشت که اینترنت نخواهد توانست جای خرید فیزیکی را بگیرد.

افراد بدبین و شکاک نسبت به بیت‌کوین که ادعا دارند پول باید پول یک کالای فیزیکی قابل کاربرد باشد نیز احتمالا 10 سال بعد مورد تمسخر قرار خواهند گرفت.

در واقع تاریخ نشان داده که استفاده از یک کالا به عنوان پول، نیازمند ارزشمند بودن آن نیست. جوامعی بودند که از آیتم‌های کاملا غیرقابل استفاده برای حفظ ارزش و انتقال آن استفاده می‌کردند.

منجوق و مهره‌های سنگی بودند که در بین قبایل آفریقا ارزش مالی قدرتمندی داشتند و برای معاملات در آفریقا و بخشی از شمال آمریکا استفاده می‌شدند. ولی همانطور که مشخص است آنها به عنوان یک کالا هیچ ارزشی نداشتند.

2- در جستجوی اعتبار

امروزه بسیاری از افرادی که نگران ارزش ذاتی هستند، استدلال‌هایشان از اقتصاددان‌های اتریشی مانند Menger، Murray Rothbard و Mises برگرفته شده است.

این نویسندگان به میزان زیادی به اهمیت پول و تاثیر آن در جامعه پرداخته‌اند. برای این اشخاص، ارزش کالا و پول از زمان اولین نوشته‌هایشان قابل جداسازی نبوده است.

در کتاب On the Origins of Money که توسط Menger نوشته شده، پول به این شکل شرح داده شده است:

حقیقتی که کالاهای خاصی به عنوان یک روش مبادله در سطح دنیا پذیرفته شد.

Mises بعدها بر پایه همین موضوع، در کتاب The Theory of Money and Credit می‎نویسد:

ما ممکن است پولی که همزمان می‌تواند یک کالای تجاری باشد را پول کالایی (commodity money) بنامیم و پول فیات را پولی بنامیم که شامل چیزهایی با ویژگی‌های قانونی خاص است.

بسیاری از افراد منتقد بیت‌کوین با دنبال کردن شیوه تفکر اقتصاددانان اتریشی، این چارچوب قدیمی و تاریخ گذشته را برای حمله به بیت‌کوین به کار می‌گیرند.

شخصی با نام Niels van der Liden که از اولین منتقدان بیت‌کوین (در قیمت 0.77 دلاری) بود به همین دلایل معتقد بود بیت‌کوین کارساز نخواهد بود زیرا:

هیچ‌کس نمی‌تواند کاری با آن بکند، غیر از معامله و تبادل آن.

به همین دلیل او نتیجه گرفت بیت‌کوین به عنوان کالا هیچ کاربردی نخواهد داشت و به عنوان پول قابل استفاده نخواهد بود.

دو گزینه موجود برای اقتصاددانان اتریشی، پول فیات و کالاها بودند ولی زمان تغییر کرده است.

در دنیای دیجیتال کنونی، تفاوت بین کالا و پول ارزش خود را از دست داده است. خیلی زود می‌توان متوجه شد که بیت‌کوین نمی‌تواند وارد این دوگانگی شود زیرا هیچ کاربردی به شکل کالای فیزیکی ندارد و قانونی نیز بر آن حکمفرما نیست.

ما می‌توانیم پول دیجیتال را کاملا مستقل از قانون و مقررات مبادله کنیم. بیت‌کوین با قوانین ریاضی، منطق و قوانین شبکه بیت‌کوین حفظ و مدیریت می‌شود که در DNA آن ذخیره شده است.

با یک موجودیت کاملا دیجیتال، بیت‌کوین به عنوان یک پول کاملا مستقل و فراتر از محدودیت‌های موجود به حیات خود ادامه می‌دهد.

عرضه محدود بیت‌کوین نیز یکی از دلایل اصلی افزایش قیمت آن است.

چرا بیت‌کوین محدود است؟

ارز کاغذی و یا همان ارز فیات در طول تاریخ همیشه توسط دولت‌ها کنترل شده است و به همین دلیل نیز توسط همین دولت‌ها همیشه ارزش آن کاهش پیدا کرده است.

آلمان نازی، آمریکا در دهه 1970، برزیل، آرژانتین و بسیاری دیگر از این نوع مثال‌ها وجود دارند که در آن دولت با دخالت باعث کاهش ارزش ارزها شده است؛ اما هیچ سازمان مرکزی و نظارتی بر روی بیت‌کوین کنترل ندارد و همین شفافیت بی سابقه آن باعث شده ارزش بالایی پیدا کند.

در یک سیستم متمرکز هیچ محدودیتی برای مقدار پولی که توسط بانک‌های مرکزی تولید می‌شود وجود ندارد؛ اما از آن طرف تعداد بیت‌کوین‌های موجود مانند فلزات با ارزش همچون طلا محدود است.

در واقع شما نمی‌توانید بیت‌کوین را بدون هیچ مشکلی تولید کنید. نکته مهم اینجاست که حتی اگر تقاضا بسیار بالا برود؛ باز هم عرضه و تعداد بیت‌کوین ثابت بوده و محدود است.

توسعه‌دهندگان بیت‌کوین در طول زمان الگوریتم این ارز دیجیتال را طوری طراحی کرده‌اند که فقط مقدار مشخصی بیت‌کوین وجود داشته باشد و این موضوع مهم‌ترین ویژگی بیت‌کوین است که به همه این اجازه را می‌دهد تا پیش‌بینی بهتری از عرضه آن داشته و بدون دخالت بانک‌های مرکزی کار خود را ادامه دهند.

بنیانگذاران بیت‌کوین این مقدار بیت‌کوین را 21 میلیون عدد تعیین کرده‌اند که در طول زمان قابل استخراج است.

در حال حاضر بیش از 18 میلیون بیت‌کوین استخراج شده است.

بسیاری از افراد قصد دارند که تا جایی که می‌توانند بیت‌کوین استخراج کنند و همین دلیل تب و تاب و بالا پایین بسیار زیاد بیت‌کوین است.

بیت‌کوین بر پایه الگوریتم کاهش تقاضا تولید شده است. تعداد بیت‌کوین‌های جدیدی که تولید می‌شود هر 210 هزار بلاک نصف می‌شود و رسیدن به این مقدار در حال حاضر تقریبا 4 سال طول می‌کشد.

با توجه به این الگوریتم آخرین بیت‌کوین در سال 2140 استخراج می‌شود و اکنون مشکل و نگرانی‌ای از این بابت وجود ندارد.

با توجه به اینکه تعداد بیت‌کوین‌ها محدود است بعد از نصف شدن تعداد بیت‌کوین‌های جدید ارزش این ارز دیجیتال افزایش پیدا می‌کند.

سخن آخر

یک ارز صرفا به خاطر توافق جمعی افراد جامعه ارزش دارد. اگر فردا کل استفاده کنندگان از یک ارز تصمیم بگیرند استفاده از آن ارز را متوقف کنند و آنرا بی‌ارزش بدانند، آن ارز دیگر ارزشی نخواهد داشت. به شکل مشابه، اگر فردا افراد بسیار زیادی تصمیم بگیرند از نوع خاصی سنگ به جای پول استفاده کنند، آن سنگ‌ها ارزشمند خواهند شد.

می‌توان این موضوع را به شکل‌های مختلف بیان کرد.

• هزاران سال طول کشیده تا انسان از مبادله کالا به کالا به ضرب سکه برسد.
• 400 سال طول کشیده تا انسان از ضرب سکه به اسکناس و پول کاغذی روی بیاورد.
• 50 سال طول کشیده تا انسان بتواند به جای پول کاغذی از کارت‌های اعتباری و کارت بانکی استفاده کند.
• اینبار احتمالا 15 تا 20 سال طول می‌کشد تا ارزهای دیجیتال به شکل گسترده در بین عموم مردم پذیرفته شوند.

پذیرش ارزهای دیجیتال در بین مردم یک واقعیت گریز ناپذیر و جزئی از سیر تکامل پول و ارز است. شما 2 انتخاب دارید، این واقعیت را‌ پذیرند و دیدگاه‌تان نسبت به پول تغییر کند یا اینکه این تحول را نادیده بگیرید و بعدا مجبور به تغییر شوید.