9 دلیل اصلی کاهش قیمت سهام

بازار سهام به طور مداوم در حال نوسان است و قیمت هر سهم در طول روز معاملاتی افزایش و کاهش پیدا می‌کند. هر گاه قیمت تعداد زیادی از سهام مختلف یا گروهی از آن‌ها که «شاخص بورس» نامیده می‌شود، به شدت کاهش پیدا کند به اصطلاح گفته می‌شود که «بازار سهام سقوط کرده است!» اما کاهش قیمت سهام به چه دلایلی اتفاق می‌افتد؟

• سقوط بازار سهام عبارت است از افت ناگهانی یا شدید قیمت کلی سهام که معمولاً در زمان کوتاهی اتفاق می‌افتد.
• دلایل کاهش قیمت سهم می‌تواند عوامل مختلفی از جمله اتفاقات اقتصادی یا بلایای طبیعی، سفته‌بازی یا وحشت سرمایه گذاران باشد.
• سرمایه گذاران می‌توانند با تنوع بخشیدن به پرتفوی خود و یا سرمایه گذاری روی اوراق بهادار کم ریسک‌تر، خود را برای افت بازار سهام آماده کنند.

بیشتر بخوانید: اهمیت تنوع بخشی به سبد سرمایه گذاری؛ نحوه متنوع سازی پرتفوی

مهمترین علت کاهش قیمت سهام

قیمت سهام بورس‌های جهانی ممکن است به دلایل اقتصادی و غیر اقتصادی مختلفی به یک باره افت کند.

مهمترین علت کاهش قیمت سهم در بازار بورس در درجه اول ترکیبی از کاهش تقاضا و فروش از روی هراس (پانیک سل) است. بازارها معمولاً در پایان یک دوره صعودی طولانی یا حباب قیمت سقوط می‌کنند؛ یعنی زمانی که خوش‌بینی سرمایه گذاران و خریدهای بی‌رویه آن‌ها موجب فراتر رفتن قیمت از ارزش واقعی سهام می‌شود.

هنگامی که سرمایه گذاران متوجه شوند که قیمت دارایی به اوج خود رسیده است، شروع به فروش دارایی‌های خود می‌کنند تا قبل از سقوط بازار و متحمل شدن زیان شدید، از بازار خارج شوند.

از آنجا که تمام قیمت‌های بازار بر اساس ارزشی شکل می‌گیرد که مجموعه سرمایه گذاران به سهام شرکت‌ها نسبت می‌دهند، کافی است یک سفارش فروش بزرگ در بازار ثبت شود تا موجی از وحشت در میان سرمایه گذاران خرد ایجاد شده و همگی اقدام به فروش دارایی‌های خود کنند. در مدت کوتاهی صف‌های فروش طولانی در بازار شکل می‌گیرد و قیمت به صورت تصاعدی شروع به ریزش می‌کند.

در ادامه مهم‌ترین دلایل کاهش قیمت سهام را بررسی خواهیم کرد:

1. فروش گسترده سهام توسط سهامداران عمده

برخی از حقوقی‌ها که سهام یک شرکت را در اختیار دارند، یک محدوده قیمتی یا یک رویداد خاص را به عنوان یک هدف برای فروش قرار می‌دهند. مثلاً، ممکن است سیاست‌های سهامدار عمده این باشد که اگر سود عملیاتی شرکت صاحب سهام به طور مداوم افت کرد اقدام به فروش گسترده سهام آن کند.

یا مثلاً تعیین می‌کنند اگر قیمت سهام از 300 تومان بالاتر رفت، زمان شناسایی سود است و بهتر است میزان سرمایه‌گذاری‌شان را در آن شرکت کاهش دهند.

البته این یک مثال است و فروش سهام توسط سهامداران عمده می‌تواند به دلایل گوناگونی رخ دهد. در هر حال، اگر این فروش به طور گسترده اتفاق بیفتد و عرضه از تقاضا پیشی بگیرد، شاهد کاهش قیمت سهام آن شرکت خواهیم بود.

اما سرمایه گذاران عادی چگونه می‌توانند از فروش گسترده سهام توسط سهامداران عمده مطلع شوند؟

با مراجعه به سایت Tsetmc.com و صفحه نماد شرکت‌ها می‌توان به آمار خرید و فروش‌ها دسترسی پیدا کرد.

چند نکته در رابطه با فروش سهام توسط سهامدار عمده وجود دارد:

• حجم خرید و فروش سهامداران عمده معمولاً بالاست. زمانی که حجم معاملات آنها نسبت به تعداد کل سهام شرکت و نسبت به میزان سهامی که در اختیار دارند کم باشد، تاثیر مثبت یا منفی آن معامله نیز کمتر خواهد بود.
• روند معاملات سهامدار عمده را می‌توان با کلیک روی نام شرکت در لیست سهامداران عمده مشاهده کرد، که آیا مرتب در حال فروش است یا اینکه این فروش موقتی انجام گرفته است.
• با خرید و فروش سهامدار عمده نمی‌توان و نباید هیچ تصمیمی برای خرید و فروش گرفت. معاملات سهامدار عمده ممکن است هزاران دلیل مختلف داشته باشد و همیشه نشان‌دهنده وجود اتفاقی خاص در یک شرکت نیست.
• گاهی اوقات پس از فروش گسترده سهام توسط سهامدار عمده و افت قیمت سهم، در صورتی که عوامل بنیادی شرکت و عملکرد آن مثل سابق باشد، معمولا قیمت سهم مجدد رشد می‌کند. این موضوع نشان می‌دهد که افت قیمت صرفا به دلیل فروش گسترده سهم توسط سهامدار عمده بوده و وضعیت بنیادی شرکت تغییری نداشته است.

2. تحلیل‌ها یا اخبار منفی

یکی دیگر از دلایل کاهش قیمت سهم انتشار تحلیل‌ها یا اخبار منفی پیرامون یک سهم است. گاهی اوقات یک تحلیلگر یا خبرنگار یا یک رسانه که دارای مخاطبین بسیار زیاد است، در مورد وضعیت یک شرکت یا صنعت اخبار یا تحلیل منفی منتشر می‌کند.

این اطلاعات (حتی اگر کمی منفی باشد) می‌تواند روی دید سرمایه‌گذاران و خوانندگان تاثیر بگذارد، مخصوصاً آن‌هایی که سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت انجام می‌دهند و رفتارهای احساسی‌شان بیشتر است.

در هر حال، در نتیجه انتشار این اطلاعات و تحلیل منفی، فشار فروش در معاملات سهام افزایش می‌یابد و موجب کاهش قیمت سهم می‌شود.

هرچقدر نفوذ آن رسانه و تحلیلگر یا خبرنگار بیشتر باشد و آن محتوا به دست افراد بیشتری برسد، تاثیرگذاری آن خبر بیشتر خواهد بود.

سرمایه‌گذار حرفه‌ای می‌داند زمانی که تحلیل‌ها و اطلاعات منفی در مورد یک شرکت منتشر شده و باعث افت قیمت سهم می‌شود، اگر وضعیت بنیادی آن شرکت تغییری نکرده باشد، چنین تغییر قیمتی صرفا یک موقعیت خرید است.

زیرا پس از اینکه فشار فروش روانی ناشی از آن اطلاعات منفی کنار رفت، قیمت سهم رشد می‌کند و در بیشتر مواقع تا سطح قیمت قبلی می‌رسد.

3. محقق نشدن شایعات دلیل کاهش قیمت سهام

گاهی اوقات یک شرکت مطابق پیش‌بینی‌هایی که انجام داده، سودآوری دارد ولی این سودآوری که در گزارش مالی اعلام شده، شایعاتی که وجود داشته را محقق نمی‌سازد.

مثلا شایعه شده که یک شرکت در سه‌ماهه اول سال مالی خود، 250 ریال سود می‌سازد ولی این اتفاق نمی‌افتد.

شایعات می‌تواند یک تخمین غیررسمی یا شنیده شده در بازار باشد که سود یک شرکت را حدس می‌زند. اینچنین شایعاتی مخصوصا اگر به طور گسترده پخش شوند، تاثیر بیشتری روی قیمت سهام می‌گذارند. معمولا یک سرمایه‌گذار معمولی نمی‌تواند کاری در برابر این شایعات انجام دهد.

4. عملکرد ضعیف شرکت

گاهی اوقات برای افت قیمت سهام یک دلیل بنیادی وجود دارد. مثلا در صورت‌های مالی یک شرکت حاشیه سود خالص کاهش یافته است یا اینکه نقدینگی شرکت به طرز قابل ملاحظه‌ای کم شده است. یا اینکه ممکن است شرکت هزینه‌های عمومی و تولیدی بسیار زیادی را برای ایجاد یک محصول جدید پرداخت کرده باشد.

سرمایه‌گذاران باید به طور محتاطانه صورت‌های مالی را بررسی کنند تا ببینند تخمین‌ها و پیش‌بینی‌های انجام گرفته محقق خواهد شد یا نه. بررسی وضعیت اقتصادی شرکت اهمیت زیادی دارد، زیرا دیر یا زود این وضعیت در قیمت سهام آن منعکس خواهد شد.

مخصوصا به حاشیه سود خالص و هزینه‌های عملیاتی باید دقت شود. این دو مورد باید در گزارش‌های سه ماهه و یک ساله در چند سال مالی بررسی شده و همچنین موجودی نقدی شرکت را در دوره‌های قبلی و فعلی بررسی نمود.

در نهایت باید به بررسی نظرات مختلف تحلیلگران و رسانه‌ها در مورد سود و وضعیت اقتصادی شرکت موردنظر پرداخت. زیرا ممکن است اطلاعاتی یافت شود که توسط شما نادیده گرفته شده یا به آن دقت نشده است.

بیشتر بخوانید: 7 فاکتوری که برای خرید سهام با تحلیل بنیادی باید لحاظ کنید!

5. تغییر در چشم‌انداز شرکت

همه شرکت‌هایی که در بورس پذیرفته شده‌اند سالیانه باید یک مجمع عمومی برای تقسیم سود، تصویب صورت‌های مالی و… تشکیل دهند. در این مجمع باید به سخنان هیئت مدیره در خصوص آینده و چشم‌انداز شرکت دقت کرد.

سرمایه‌گذاران باید هرگونه اظهارات و پیش‌بینی‌های مثبت یا منفی که خلاف انتظار سرمایه‌گذاران است را به خاطر بسپارند، زیرا این موارد اثر خود را روی قیمت سهم خواهد گذاشت.

سرمایه‌گذاران بهتر است گزارش فعالیت هیئت مدیره شرکت را پس از مجمع در سایت کدال یا سایت شرکت مطالعه کنند.

6. کاهش قیمت سهام به دلیل افزایش سرمایه

شرکت‌ها گاهی افزایش سرمایه می‌دهند و به همین دلیل تعداد سهام آنها افزایش می‌یابد.

وقتی تعداد سهام افزایش می‌یابد، قیمت هر سهم می‌شکند.

به طور مثال اگر سهام شرکتی در زمان افزایش سرمایه 100 درصدی، 700 تومان باشد، و سهامداری 10000 سهم از آن داشته باشد، قیمت سهم به 350 تومان می‌رسد ولی در عوض تعداد سهام افراد دو برابر می‌شود.

سهام جدید ممکن است فورا به پرتفوی اضافه نشود و اضافه شدن سهام جایزه مدتی طول بکشد.

اگر افزایش سرمایه از محل آورده نقدی باشد (حق تقدم به سهامداران تعلق بگیرد) تبدیل شدن حق تقدم به سهم، معمولا چند ماه به طول می‌انجامد.

7. تأثیرگذاری اقتصاد جهانی بر بازار بورس

بخشی از صنایع اصلی بازار بورس کشور از جمله صنایع فولاد،‌ پتروشیمی، سنگ آهن، فلزات رنگی، سیمان و دیگر سرمایه‌گذاری‌های مرتبط با آن‌ها که بیش از 60 درصد ارزش بازار بورس را تشکیل می‌دهد، تحت تاثیر اقتصاد جهانی و قیمت کالاها در بازارهای بین‌المللی قرار دارند.

به همین دلیل سرمایه‌گذاران حرفه‌ای و مدیران صندوق‌های سرمایه‌گذاری با زیر نظر گرفتن همیشگی وضعیت اقتصاد جهانی مناطق تعیین‌کننده مانند امریکا، اروپا، چین و… تلاش می‌کنند تاثیر تحولات اقتصاد جهانی را بر قیمت‌ کالا‌ها در بازارهای بین‌المللی تحلیل کرده و اثر آن را بر صنایع «کامودیتی ‌محور» در داخل کشور ارزیابی کنند.

اتفاقاتی نظیر رکود اقتصادی، بحران‌های مالی، همه‌گیری بیماری‌ها و جنگ می‌تواند بر قیمت جهانی صنایع فوق تاثیر گذاشته و موجب افت قیمت ناگهانی آن‌ها شود. مدیران حرفه‌ای در بازار بورس می‌توانند با تحلیل آخرین وضعیت اقتصاد جهانی و پیامد آن برای قیمت کالا‌ها در بازارهای جهانی اقدام به پیش‌بینی قیمت سهام شرکت‌های مرتبط داخلی کنند.

8. تاثیر عوامل اقتصاد کلان کشور بر کاهش قیمت سهام

مجموعه دیگری از عوامل مرتبط که می‌تواند ارزش سهام شرکت‌ها را تحت تاثیر قرار دهد مربوط به عوامل و متغیرهای کلان اقتصادی شامل نرخ ارز، نرخ بهره، مالیات، وضعیت حامل‌های انرژی، تعرفه بازرگانی و… است.

تحلیل‌گران با تجربه روند تغییرات متغیرهای کلان اقتصادی را دنبال کرده و تاثیر آن را بر صنایع مختلف ارزیابی می‌کنند؛ آن‌ها با توجه به برآوردهای خود ممکن است نسبت به خرید یا فروش سهام در بازار سرمایه‌ اقدام کنند.

این افراد در بیشتر موارد قبل از آنکه ارزش سهام سقوط کند نشانه‌های ضعف بازار را شناسایی کرده و سفارش‌های سنگین فروش خود را ثبت می‌کنند. به دنبال آن‌ها سرمایه گذاران دیگر هیجان زده شده و سعی می‌کنند به سرعت از بازار خارج شوند. این فروش از روی هراس منجر به افت هر چه بیشتر قیمت‌ها در مدت زمان کمی می‌شود.

برای مثال، افزایش شدید نرخ ارز موجب رشد قیمت سهام شرکت‌های صادراتی می‌شود که معمولا هزینه‌های آن‌ها ریالی و درآمد‌هایشان ارزی است.

بیشتر بخوانید: خرید سهام صادرات محور؛ همگام شدن با رشد دلار!

افزایش یا کاهش نرخ مالیات نیز می‌تواند باعث نوسان بازارهای مالی شود. مثلا، تصویب لایحه مالیاتی دونالد ترامپ در امریکا موجب افزایش بیش از 20 درصدی ارزش بازارهای مالی آن کشور شد. علاوه بر این، افزایش نرخ بهره می‌تواند منجر به کاهش P/E شرکت‌ها، کاهش ارزش سهام و افت چشمگیر ارزش اوراق خزانه در بازار بدهی شود.

در نهایت، سیاست‌های کلان مربوط به کاهش یارانه‌های انرژی هم می‌تواند اقتصاد صنایع انرژی‌بر مانند فولاد، سیمان، پتروشیمی و… را تحت تاثیر قرار دهد و موجب کاهش شدید قیمت سهام این صنایع شود.

9. تحولات درونی صنایع و شرکت‌ها

یکی از مهمترین عوامل موثر بر اقتصاد شرکت‌ها، تحولات درونی صنایع و شرکت‌ها است. همان‌طور که می‌دانید، شرکت‌ها آخرین وضعیت اقتصادی و تحولات درونی خود را به صورت گزارش‌های مالی شامل گزارش‌های میان‌دوره‌ای صورت سود و زیان، گزارش تولید ماهانه، گزارش فعالیت هیئت مدیره، گزارش تفسیری مدیریت،‌ گزارش‌های افزایش سرمایه و گزارش‌های شفاف‌سازی منتشر می‌کنند.

تحلیل‌گران بنیادی با مطالعه منظم این گزارش‌ها، ارزش سهام شرکت‌های مدنظر را سنجیده و با مشاهده اخبار و گزارش‌های غیرمساعد مربوط به وضعیت اقتصادی و مالی شرکت‌ها در زمان مناسب اقدام به فروش سهام خود کنند.

سوالات متداول

نتیجه‌گیری

افت یا سقوط بازار سهام به معنی کاهش ناگهانی و چشمگیر قیمت سهام در بخش بزرگی از بازار سهام است. هجوم سرمایه گذاران برای فروش سهام خود منجر به کاهش هر چه بیشتر قیمت‌ها می‌شود، که این می‌تواند منجر به افت‌های بزرگ و حتی ایجاد بازار نزولی یا رکود شود.

همیشه دلیل یا دلایل محسوسی برای کاهش قیمت سهام وجود دارد و این وظیفه سرمایه‌گذار است که با هوشیاری و بررسی‌های دقیق دلایل فروش سراسری را شناسایی کند و بر اساس آن تصمیم‌های آگاهانه‌ای در مورد دارایی‌های خود بگیرد.