ارز نیمایی چیست و چه کالاهایی مشمول آن می‌شوند؟

در چند سال گذشته شاهد ظهور ارزهای مختلف با قابلیت‌ها و ویژگی‌های متفاوت بوده‌ایم که هر کدام با هدف خاصی به بازار ارائه شده‌اند.

در ادامه این مقاله از بورسینس به بررسی ارز نیمایی می‌پردازیم، کالاهایی که مشمول ارز نیمایی می‌شوند را معرفی می‌کنیم و علاوه بر این‌ها، شما را برای خرید ارز نیمایی به طور کامل راهنمایی خواهیم کرد.

نکات کلیدی

• ارز نیمایی به تجارت بین‌المللی و واردات کالاهای اساسی که در داخل کشور موجود نیستند، اختصاص دارد.
• کارمندان دولت، دانشجویان، واردکنندگان کالاهای ضروری و بیماران تحت شرایط ویژه می‌توانند برای دریافت ارز نیمایی اقدام کنند.
• از تفاوت‌های ارز نیمایی و آزاد می‌توان به قیمت پایین‌تر ارز نیمایی و محدودیت در دریافت آن اشاره کرد.

ارز نیمایی چیست؟

با شدت‌گرفتن تورم و بالارفتن نرخ ارز در بازار آزاد لزوم وجود نظام ارز چندنرخی احساس شد.

باتوجه‌به مشکلات موجود، در سال ‌1397 بانک مرکزی با هدف سامان‌بخشیدن به بازار ارز و کنترل بهتر قیمت، اقدام به رونمایی از دلار نیمایی یا ارز نیمایی در سامانه نیما کرد.

نیما مخفف شده عبارت ‘نظام یکپارچه معاملات ارزی’ است. قیمت ارز نیمایی توسط بانک مرکزی و باتوجه‌به میزان عرضه و تقاضا، میزان کارایی ارز و نرخ تورم تعیین می‌شود، البته وزارت صمت نیز در تعیین قیمت ارز نیمایی دخالت دارد.

سامانه ارز نیمایی چیست؟

پیش‌تر گفتیم که ارز نیمایی در سامانه نیما عرضه می‌شود حال بهتر است با این سامانه نیز آشنا شویم.

سامانه یکپارچه معاملات ارزی نیما، با هدف تسهیل عرضه ارز به صادرکنندگان و واردکنندگان توسط بانک مرکزی راه‌اندازی گشت.

سامانه نیما سبب شده فعالیت‌های ارزی کاملاً شفاف و دقیق صورت گیرند و این شفافیت به متقاضیان ارز کمک می‌کند تا با خیال آسوده‌تری به فعالیت بپردازند.

به‌این‌ترتیب، بانک مرکزی جهت آسان نمودن اقدام‌های لازم برای تأمین ارز و سفارش‌های غیربانکی، سامانه نیما را راه‌اندازی نمود.

همه واردکنندگان کالا می‌توانند به‌عنوان خریداران ارز و صادرکنندگان کالا می‌توانند برای ارائه ارز حاصل از فروش کالای خود در سایت سامانه نیما فعالیت خود را آغاز کنند؛ زیرا سامانه ارز نیمایی امکان خریدوفروش ارز را به‌صورت غیرحضوری برای افراد واجد شرایط فراهم می‌نماید.

راهنمای ورود به سامانه نیما

اگر قصد ورود به سامانه نیما را دارید باید ابتدا مراحل ثبت‌نام خود را در سامانه انجام دهید و با انتخاب گزینه “ورود” به سامانه وارد شوید.

پس از ورود به سامانه، امکان بهره‌مندی از سامانه نیما برای شما فراهم می‌شود.

اختلاف ارز نیمایی و آزاد چیست؟

ارز نیمایی و ارز آزاد تفاوت‌هایی با هم دارند. اولین تفاوت ارز نیمایی و آزاد، قیمت است. قیمت دلار نیمایی معمولاً از نرخ آزاد پایین‌تر است.

علاوه‌برآن، ارز نیمایی تنها از طریق سامانه نیما و با دارابودن شرایط خاص قابل اخذ است، اما ارز آزاد را تمامی افراد می‌توانند از بازار آزاد خریداری کنند.

ارز نیمایی به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟

ارز نیمایی ارزان‌تر از ارز آزاد است و همین اختلاف ارز نیمایی و آزاد سبب شده این ارز تنها به افراد خاصی تعلق بگیرد.

در ادامه به بررسی افرادی که می‌توانند دلار نیمایی دریافت کنند می‌پردازیم:

واردکنندگان کالاهای اساسی

برخی از کالاهای اساسی یا در داخل کشور موجود نیستند و یا میزان آن‌ برای مصرف داخلی کافی نیست، بنابراین از طریق واردات تأمین می‌شوند.

حال اگر کالاهای اساسی با دلار آزاد وارد کشور شوند فشار زیادی از نظر اقتصادی به خانواده‌ها تحمیل می‌شود؛ زیرا کالاها با قیمتی زیاد و لحظه‌ای به فروش خواهد رسید.

به همین دلیل واردکنندگان کالاهایی مانند تجهیزات پزشکی، دارو، دانه‌های روغنی، ذرت، جو، سویا و… می‌توانند برای دریافت ارز نیمایی اقدام کنند تا کالاها با قیمت مناسب‌تری به دست مصرف‌کننده داخلی برسد.

دانشجویان

گروه دیگری که می‌توانند از ارز نیمایی استفاده کنند، دانشجوهایی هستند که قصد دارند برای ادامه تحصیل به خارج از کشور بروند و سپس از علم و دانش خود در جهت پیشرفت کشور استفاده کنند.

بیماران

گاهی برخی بیماران خاص، نیاز دارند برای تکمیل‌کردن دوره درمان خود به خارج از کشور بروند. این گروه از بیماران می‌توانند برای کم‌کردن هزینه‌های سفر خود از بانک مرکزی ارز نیمایی دریافت کنند و به درمان خود بپردازند.

کارکنان دولت

درصورتی‌که کارکنان دولت و سفیران لازم باشد برای مأموریت‌های خود از کشور خارج شوند می‌توانند از ارز نیمایی به‌منظور کاهش هزینه‌های دولت استفاده کنند.

چگونه ارز نیمایی بخریم؟

اگر قصد دارید ارز نیمایی بخرید و واجد شرایط دریافت آن هستید، لازم است به سامانه جامع تجارت مراجعه کنید و در قسمت سفارش‌های غیربانکی درخواست خود را مبنی بر دریافت ارز نیمایی ثبت کنید‌.

پس از ثبت سفارش و طی‌کردن مراحل موردنیاز میان بانک مرکزی و وزارت صمت، به سامانه نیما ارجاع داده می‌شوید و می‌توانید در صورت داشتن تمام شرایط لازم، ارز درخواستی خود را از سامانه دریافت کنید.

تأثیر و اهمیت ارز نیمایی برای واردات

همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم قیمت دلار نیمایی پایین‌تر از ارز آزاد است و همین امر موجب می‌شود وجود این ارز اهمیت زیادی برای واردات داشته باشد.

اگرچه شایعه‌هایی مبنی بر حذف ارز نیمایی به گوش می‌رسید، اما این شایعه‌ها توسط دولت رد شد؛ زیرا با حذف ارز نیمایی فشاری مضاعف به خانواده‌ها و اقشار مختلف جامعه وارد خواهد شد.

از مزیت‌های وجود ارز نیمایی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• شفاف‌سازی بیشتر نظام ارزی کشور
• جلوگیری از قاچاق
• مدیریت بهتر معاملات
• ایجاد تعادل در قیمت‌ کالاها
• توسعه واردات کالاهای ضروری

بنابراین، اگر ارز نیمایی نباشد، کالاهایی مانند دارو و تجهیزات پزشکی که برای درمان و نجات جان انسان‌ها ضروری هستند، با قیمتی بسیار ناپایدار و بالا وارد بازار می‌شوند و این امر می‌تواند جان بیماران را در معرض خطر جدی قرار دهد.

افزون بر آن اگر قیمت کالای اساسی بالا رود، به طور قطعی قیمت فرآورده‌های آن نیز بالا خواهد رفت.

برای مثال اگر قیمت گندم بالا رود به طبع قیمت نان، شیرینی و دیگر فراورده‌های آن نیز افزایش قیمت خواهند داشت که این امر موجب افزایش تورم و گرانی در جامعه می‌شود.

باتوجه‌به دلایل بالا می‌توانیم به‌خوبی اهمیت ارز نیمایی برای واردات و تأثیر آن بر جامعه را درک نمود.

ارز نیمایی به چه کالاهایی تعلق می‌گیرد؟

ارز نیمایی برای واردات تمام کالاها داده نمی‌شود، بلکه تنها واردکننده‌های کالای ضروری می‌توانند آن را دریافت کنند.

این کالاها در 3 اولویت دسته‌بندی می‌شوند که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم‌:

1. اولویت اول به کالاهای اساسی تعلق پیدا می‌کند که ارز موردنیاز آن از درآمدهای فروش نفت تأمین می‌شود.
2. اولویت دوم شامل مواد اولیه و کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای هستند که ارز موردنیاز برای خرید آن‌ها از طریق صادرات پتروشیمی، فولاد و مواد معدنی حاصل می‌شود.
3. اولویت سوم نیز به کالاهای مصرفی اختصاص دارد که ارز آن‌ها از صادرات کالاها است.  

این کالا‌ها شامل موارد زیر است:

• دانه‌های روغنی
• گندم و سایر غلات
• دارو
• ذرت
• پنبه‌دانه
• تجهیزات پزشکی
• خوراک آبزیان، دام و طیور
• آمپول، لوله خون‌گیری، لوله‌آزمایش
• اجزا و قطعات وسایل نقلیه هوایی و زمینی
• حیوانات مولد
• بذر گیاهان، غلات و میوه‌ها
• نیشکر و چغندر و تفاله آن‌ها
• مرکبات
• مواد شیمیایی پایه
• فلزات

چگونه ارز حاصل از صادرات را در سامانه نیما به فروش برسانم؟

فروش ارز حاصل از صادرات یکی از امکانات سامانه نیما است. تمام صادرکنندگان کالا قادر هستند ارز به‌دست‌آمده از صادرات را در سامانه نیما به‌صورت غیرحضوری به فروش برسانند.

برای این کار لازم است صادرکنندگان به سامانه نیما مراجعه کنند و نام کاربری و رمز عبور خود را وارد نمایند. سپس به قسمت عملیات ارزی رفته و گزینه مربوط به فروش ارز حاصل از صادرات را انتخاب کنند.

بعد از ورود به این قسمت، کاربران می‌توانند درخواست عرضه را به‌صورت غیرحضوری در سامانه ثبت کنند.

چگونه می‌توان ارز نیمایی برای واردات خریداری کرد؟

تمام افرادی که به‌عنوان واردکننده کالا مشغول به فعالیت هستند می‌توانند به سامانه ارزی نیما مراجعه کنند و برای خرید ارز نیمایی واردات اقدام کنند.

به‌منظور خرید ارز نیمایی برای واردات نیز پس از واردکردن نام کاربری و رمز خود در سامانه نیما باید به بخش عملیات ارزی رفته و اقدام به خرید ارز واردات کالا کنید.

جدول نرخ ارز نیمایی 1402

ارز نیمایی نیز در سال‌های اخیر نوسان داشته است. در جدول زیر می‌توانید علاوه بر قیمت ارز نیمایی 1402، قیمت این ارز را در سال‌های 1400 و 1401 نیز مشاهده کنید.

تاریخ	نرخ خرید ارز نیمایی (ریال)
11 / 3 / 1402	383/644
9 / 3 / 1402	379/680
25 / 12 / 1401	362/706
31 / 5 / 1401	263/547
28 / 12 / 1400	236/181
31 / 6 / 1400	229/903
30 / 1 / 1400	230/824

همچنین می‌توانید برای مشاهده قیمت لحظه‌ای ارز نیمایی کلیک کنید.

سؤالات متداول

سخن پایانی

با شدت یافتن تورم و گرانی، دولت به‌منظور شفافیت معاملات ارزی، کنترل قیمت کالاهای اساسی و جلوگیری از قاچاق، ارز نیمایی را برای برخی اقشار خاص جامعه در نظر گرفت.

در این مقاله از بورسینس به طور کامل به ارز نیمایی، سامانه نیما و قیمت ارز نیمایی پرداختیم تا در صورت واجد شرایط بودن بتوانید از آن بهره‌مند شوید.