ریسک نقدشوندگی چیست و چگونه می‌توان آن را ارزیابی کرد؟

ریسک نقدشوندگی به زمانی گفته می‌شود که یک شرکت یا فرد نقدینگی لازم برای عمل کردن به تعهدات مالی خود (پرداخت بدهی‌های خود) را نداشته باشد.

نقدینگی در اینجا به معنای سهولت تبدیل یک دارایی به وجه نقد، بدون ایجاد تاثیر منفی بر روی قیمت آن دارایی در بازار است.

به بیانی دیگر، ریسک نقدشوندگی زمانی رخ می‌دهد که شرکت نتواند در موعد باب میل خود خرید و فروش کند تا بتواند بدهی‌های خود را پرداخت کند.

در نتیجه مالک دارایی برای دریافت وجوه نقد مجبور است دارایی خود را به قیمتی پایینتر از ارزش واقعی آن به فروش برساند. درباره ریسک نقدشوندگی در این مطلب به‌طور کامل صحبت می‌کنیم. همراه ما باشید.

نکات کلیدی

• ریسک نقدشوندگی به توانایی یک شرکت یا فرد در پرداخت بدهی‌های خود بدون هرگونه زیان غیرعادی اشاره دارد.
• سرمایه‌گذاران، مدیران و معامله‌گران برای تصمیم‌گیری در مورد سطح ریسک، از ارزیابی ریسک نقدشوندگی استفاده می‌کنند.
• اگر یک سرمایه‌گذار یا یک موسسه مالی قادر به پرداخت تعهدات مالی کوتاه‌مدت خود نباشد، درگیر و دچار ریسک نقدشوندگی دارایی شده است.
• نقدشوندگی در حسابداری به معنای مقایسه دارایی‌های جاری با بدهی‌های جاری است.

ریسک نقدشوندگی در شرکت‌ها

سرمایه‌گذاران و مدیران مالی از نسبت‌های اندازه‌گیری نقدینگی هنگام تصمیم‌گیری در مورد سطح ریسک در سازمان استفاده می‌کنند.

آنها اغلب بدهی‌های کوتاه‌مدت و دارایی‌های نقدی موجود در صورت‌های مالی شرکت را مقایسه تطبیق می‌دهند تا ریسک نقدشوندگی در سازمان خود را ارزیابی کنند.

مدیران مالی با استفاده از نسبت‌های نقدینگی قادر به تخمین میزان ریسک هستند.

اگر یک شرکت دارای ریسک نقدشوندگی بیش از حد باشد، باید دارایی‌های خود را بفروشد، درآمدی اضافی کسب کند و یا راه دیگری برای کاهش اختلاف بین وجه نقد موجود در شرکت و تعهدات مالی‌اش پیدا کند. 

مثالی برای درک ریسک نقدینگی

تجربه عمومی به ما می‌گوید که هرچه حجم اوراق بهادار یا منتشرکننده آن کوچک‌تر باشد، ریسک نقدینگی آن هم بیشتر است.

کاهش ارزش سهام و سایر اوراق بهادار، بسیاری از سرمایه‌گذاران را برانگیخت تا دارایی‌های خود را به هر قیمتی که شده پس از حملات 11 سپتامبر و همچنین در طول بحران اعتباری جهانی 2007 تا 2008 بفروشند.

این عجله برای فروش دارایی‌ها و سهام باعث افزایش اسپردهای پیشنهادی و افت قیمت شد که بیش از قبل باعث ایجاد عدم نقدشوندگی در بازار شد.

ریسک نقدینگی زمانی رخ می‌دهد که یک سرمایه‌گذار، کسب‌وکار یا مؤسسه مالی نتواند به تعهدات بدهی کوتاه‌مدت خود عمل کند.

سرمایه‌گذار یا موسسه مالی ممکن است نتواند یک دارایی را بدون اینکه سرمایه و درآمدش را به دلیل کمبود خریدار یا ناکارآمدی بازار از دست بدهد به وجه نقد تبدیل کند.

ریسک نقدشوندگی در موسسات مالی

موسسات مالی به میزان بسیار زیادی به مبالغی که وام گرفته‌اند، وابسته هستند؛ بنابراین برای تعیین اینکه آیا قادر به پرداخت بدهی‌های خود، بدون متحمل شدن ضررهای فاجعه‌بار هستند یا نه، ارزیابی می‌شوند. 

درباره انواع روش‌های تامین مالی در شرکت‌ها بخوانید.

سازمان بیمه سپرده فدرال (FDIC) در آوریل سال 2016 میلادی، پیشنهادی مبنی بر ایجاد نسبت تامین مالی خالص (net stable funding ratio) داد.

هدف اصلی این پیشنهاد کمک به افزایش نقدینگی بانک‌ها در دوران بحران‌های مالی بود. این نسبت نشان می‌داد که آیا بانک‌ها از دارایی‌های باکیفیتی برخوردار هستند که بتوانند در سریع‌ترین زمان آن‌ها را تبدیل به پول نقد کنند یا نه.

در واقع موسسات مالی بیشتر از هرچیز دیگری به دارایی‌های کوتاه‌مدت خود وابسته‌اند و این دارایی‌ها معمولا با نوسانات زیادی (نسبت به دارایی‌های دیگر) همراه هستند.

در طول بحران مالی سال 2008، بسیاری از موسسات و بانک‌های بزرگ به دلیل وجود ریسک نقدشوندگی زیاد و یا عدم مطابقت دارایی‌های خود با نسبت ‌FDIC، ورشکسته شدند و متحمل زیان‌های بسیاری شدند.

بعد از تمامی این اتفاقات، استاندارد بازل (Basel Standard) در سال 2015 میلادی ایجاد شد و ریسک آسیب‌پذیری بانک‌ها را در صورت بروز بحران مالی کاهش داد.

استاندارد بازل مجموعه‌ای از سه توافق‌نامه است که توسط کمیته نظارتی بانک بازل (BCBS) تنظیم شده است.

این کمیته توصیه‌هایی را در مورد مقررات بانکی و مالی، به ویژه در مورد ریسک سرمایه، ریسک بازار و ریسک عملیاتی ارائه می‌دهد.

با استفاده از این استاندارد و پیشنهاد تمامی بانک‌ها و موسسات مالی قادر به ارزیابی ریسک نقدشوندگی خود هستند.

کمی بیشتر درباره نقدشوندگی

یک خانه 50 میلیارد تومانی ممکن است زمانی که بازار مسکن با رکود و یا بحران همراه شد، خریداری نداشته باشد. اما همین خانه ممکن است زمانی که بازار مسکن به دوران شکوفایی رسید با مبلغی بالاتر به فروش رود.

در واقع اگر مالک خانه نیازمند پول نقد باشد، ممکن است مجبور به فروش خانه با قیمت پایین‌تر باشد و در معامله خود ضرر کند؛ بنابراین اگر مالک نیازی فوری به وجه نقد داشته باشد، مجبور است ملک خود را با قیمت پایین‌تری بفروشد.

سرمایه‌گذاران باید قبل از سرمایه‌گذاری در دارایی‌های بلندمدت غیرنقدشونده برای پوشش ریسک نقدینگی، در نظر داشته باشند که آیا می‌توانند تعهدات بدهی کوتاه مدت خود را به پول نقد تبدیل کنند یا خیر.

انواع نقدشوندگی

هر فردی برای سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی، باید نقدینگی را به عنوان یکی از عوامل بسیار مهم در نظر بگیرد.

در واقع نقدشوندگی است که تعیین می‌کند سرمایه شما چقدر در دسترس است و چقدر نقد کردن آن دارایی برای شما راحت خواهد بود.

در ادامه دو مورد از انواع نقدشوندگی را توضیح می‌دهیم:

1. نقدشوندگی بازار

اگر فردی بتواند دارایی خود را به سرعت و به راحتی به یک دارایی دیگر تبدیل کند، این فرد دچار ریسک نقدشوندگی بازار نیست.

اگر سهمی حجم معاملاتی بالایی داشته باشد و با صف خرید یا فروش همراه نباشد، قیمتی که خریدار به ازای هر سهم می‌دهد و قیمتی که فروشنده مایل به پذیرش آن است تقریبا به یکدیگر نزدیک است.

بنابراین سرمایه‌گذاران مجبور نخواهند شد خرید یا فروش از سودهای بیشتر صرف نظر کنند. هنگامی که فاصله بین قیمت پیشنهادی و درخواست افزایش یابد، بازار دارای نقدشوندگی بیشتری خواهد شد.

باید توجه داشت که بازار املاک در اکثر اوقات دارای نقدشوندگی بسیار کمتری نسبت به بازارهای سهام است و ریسک نقدشوندگی اوراق بهادار هم تقریبا شبیه بازار سهام است.

بیشتر بخوانید: ضامن نقدشوندگی چیست و چه کاربردی دارد؟

2. نقدشوندگی حسابداری

نقدشوندگی حسابداری به معنای قدرت توانایی یک شرکت یا موسسه مالی در پرداخت بدهی‌های جاری با استفاده از دارایی‌های جاری است.

این یکی از عواملی است که مدیران و تحلیلگران برای سلامت یک شرکت یا موسسه مالی درنظر می‌گیرند.

به بیانی دیگر، نقدشوندگی در حسابداری به معنای مقایسه دارایی‌های جاری با بدهی‌های جاری است.

با استفاده از برخی نسبت‌های مدیریتی می‌توان نقدشوندگی حسابداری را اندازه‌گیری کرد؛ سرمایه‌گذاران از این نسبت‌ها برای ارزیابی ریسک‌های موجود در شرکت استفاده می‌کنند.

عوامل موثر بر ریسک نقدشوندگی سهام

شاید برای شما هم سوال باشد که آیا بازار سهام نقدشوندگی سریع و مناسبی دارد یا خیر. در واقع بسیاری از بخش‌های بازار سهام دارای نقدینگی بالایی است.

در ادامه برخی از عواملی که بر نقدشوندگی سهام تاثیر مستقیم دارند را توضیح خواهیم داد:

حجم معاملاتی بالا

قیمت هر سهمی تابعی از مجموع حجم معاملات آن سهم است و بدیهی است که حجم معاملات با عرضه و تقاضا مشخص می‌شود.

هرچه حجم معاملات در یک سهم بالاتر باشد، کارایی آن سهم و در نتیجه نقدشوندگی آن سهام بیشتر خواهد بود. به بیانی دیگر می‌توان گفت که حجم معاملات سهام با نقدشوندگی سهام رابطه‌ای مستقیم دارد.

درصد شناوری بالای سهام

قاعدتا هرچه درصد شناوری سهام بالاتر باشد، نقدشوندگی سهام هم بالاتر خواهد بود و اگر درصد شناوری پایین باشد، تمایل برای سرمایه‌گذاری کم می‌شود و در نتیجه ریسک نقدشوندگی سهام بالا می‌رود.

حجم مبنا

سازمان بورس قانونی را مبنی بر حق معامله تعداد خاصی از برگه سهام برای هر شرکت مشخص کرده است و اگر این تعداد برگه سهام معامله شود می‌تواند بر قیمت روز آتی آن سهم تاثیرگذار باشد.

باید توجه داشت که حجم مبنا بر تاثیرگذاری قیمت اثری معکوس دارد. هرچه حجم مبنا افزایش یابد، نوسان قیمت کمتر خواهد شد و تمایل برای سرمایه‌گذاری کمتر خواهد شد؛ در نتیجه ریسک نقدشوندگی افزایش پیدا می‌کند.

ارزش معاملات

بررسی ارزش معاملات در دوره‌های زمانی مختلف برای محاسبه میزان جابه‌جایی پول را می‌توان معیار مناسبی برای بررسی نقدشوندگی دانست.

هرچه ارزش معاملات بیشتر باشد به معنای این است که گردش پول بیشتری در جریان است؛ بنابراین نقدشوندگی در سهام بیشتر است.

عوامل داخلی شرکت

رابطه معناداری بین عوامل داخلی شرکت و نقدشوندگی سهام همان شرکت وجود دارد و می‌توان گفت که هرچه عوامل داخلی یک شرکت اوضاع بهتری داشته باشند، اوضاع نقدشوندگی سهام آن شرکت هم بهتر است.

گزارش اطلاعات باارزش

هرچه اطلاعاتی که از یک شرکت منتشر می‌شود بهتر باشد، تاثیر بهتری در افزایش نقدشوندگی و تمایل عموم مردم به سرمایه‌گذاری در آن شرکت دارد.

دلیل این امر آن است که وقتی اطلاعات خوب باشد سرمایه‌گذاران جذب می‌شود و وقتی سرمایه‌گذاران جذب شوند، حجم معاملات به صورت چشمگیری افزایش خواهد یافت.

سوالات متداول

کلام آخر

ریسک نقدشوندگی به انگلیسی Liquidity Risk است و باید گفت که به صورت کلی سهام و اوراق قرضه دارایی‌های نقدشونده محسوب می‌شوند.

باید توجه داشت که تمامی‌ سهام‌های موجود در بازار به یک اندازه نقدشونده نیستند و همین امر، نقدشوندگی در تمامی بازارها و دارایی‌ها را برای ما مهم می‌کند. امیدواریم این مقاله برای شما مفید واقع شده باشد.