بازار دارایی فکری یا بورس ایده چیست؟

اگر به خریدوفروش سهام و فعالیت در دنیای سرمایه‌گذاری علاقه‌مند باشید، حتماً نام شرکت فرابورس ایران به گوشتان خورده است؛ اما ممکن است نام بازار دارایی فکری کمی برایتان ناآشنا باشد.

در این مقاله قصد داریم شما را با این بازار جذاب یعنی بورس ایده آشنا کنیم و سازوکار آن را با جزئیات بیشتری شرح دهیم.

نکات کلیدی

•  بازار دارایی فکری زیرمجموعه فرابورس ایران است و اوراق بهادار مرتبط با آن در بازار سوم فرابورس عرضه می‌شود.
• از اهداف راه‌اندازی بازار دارایی فکری می‌توان به تسهیل انتقال تکنولوژی و قیمت‌گذاری و بهبود شاخص ثبت اختراعات اشاره کرد.
• حق ثبت اختراع، علائم تجاری و برندها، طرح‌های صنعتی و حق انحصاری یا حق کپی‌رایت دارایی فکری محسوب می‌شوند.

بازار دارایی فکری فرابورس ایران چیست؟

یکی از بازارهای زیرمجموعه‌ شرکت فرابورس ایران، بازار دارایی‌های فکری است که به بورس ایده نیز معروف است.

هدف از ایجاد بازار دارایی‌های فکری فرابورس ایران، تنوع بخشیدن به ابزارهای جدید مالی است.

در واقع بورس ایده، شرایطی برای مخترعان و ایده‌پردازان فراهم می‌کند که بتوانند ایده‌های خود را به مرحله تولید برسانند و وارد چرخه تجاری‌سازی کنند.

به‌این‌ترتیب هم از ایده‌های ناب مخترعان حمایت می‌شود و هم به صنایعی که قصد دارند این ایده‌ها را عملی ‌کنند کمک می‌نماید.

اصطلاح دارایی فکری برای تولیدات خلاقانه و بدیع که توسط افراد یا شرکت‌های مختلف ایجاد شده‌اند به کار گرفته می‌شود.

تاریخچه بازار دارایی فکری فرابورس ایران

اگر بخواهیم تاریخچه قوانین مربوط به دارایی فکری را مورد بررسی قرار دهیم باید به سال 1304 بازگردیم.

در این سال برای نخستین‌بار در ایران قانون علائم صنعتی و تجاری تصویب شد و سپس در سال 1310 قانون ثبت علائم و اختراعات نیز مصوب شد.

همچنین قانون حمایت از حقوق مؤلفان، نویسندگان و هنرمندان در سال 1348 تصویب گشت.

ایده ظهور بازار دارایی‌های فکری فرابورس ایران از سال 1391 جان گرفت و سرانجام در اواخر سال 1392 قوانین و مقررات مربوط به این بازار وضع شد و بورس ایده فعالیت خود را در بازار سوم فرابورس آغاز نمود.

اوراق بهادار مبتنی بر دارایی فکری کدام‌اند؟

همان‌طور که می‌دانید در فرابورس اوراق بهادار خریدوفروش می‌شوند. حال می‌توان اوراق بهادار مبتنی بر دارایی‌های فکری را به چند دسته عمده تقسیم کرد که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم:

حق ثبت اختراع

هرگاه فردی اختراعی انجام دهد به مخترع یا نماینده قانونی او حقی انحصاری به نام حق ثبت اختراع داده می‌شود که ثابت می‌کند اختراع به فرد مخترع تعلق دارد.

طرح‌های صنعتی

هرگاه بخواهید یک کالا تولید کنید باید خصوصیات ظاهری آن کالا را ثبت کنید. به این جنبه ظاهری هر کالا طرح صنعتی گفته می‌شود.

نشان تجاری

نشان تجاری در واقع وظیفه دارد کالا یا خدمات یک شرکت را متمایز نماید تا مشتریان بتوانند به‌راحتی آن را از کالای شرکت‌های دیگر تشخیص دهند.

آرم شرکت‌ها که بر روی کالاها نصب می‌شود نیز نشان تجاری محسوب می‌شود.

حق انحصاری اثر

هرگاه یک هنرمند اثری هنری یا ادبی خلق کند، حق انحصاری اثر به او داده می‌شود و به‌موجب این حق افراد دیگر نمی‌توانند اثر را کپی کرده و با نام خود منتشر کنند.

زیرا در این صورت فرد دزدی ادبی کرده و متخلف محسوب خواهد شد.

سایر موارد

برخی موارد دیگر نیز مانند انواع مختلف گیاهی، تحقیقات کاربردی یا بنیادی در زمینه‌های مختلف، علائم جغرافیایی و … وجود دارند.

اهداف تشکیل بازار دارایی فکری چیست؟

هدف از تشکیل بورس ایده این است که انتقال تکنولوژی آسان شده و به موجب آن در عرصه بین‌المللی شاخص ثبت اختراعات بهبود یابد.

وجود این بازار به قیمت‌گذاری منطقی اوراق بر اساس یک بازار رقابتی کمک می‌کند و اطلاعات قیمتی و کیفیتی کالاها شفاف‌تر در اختیار دیگران قرار می‌گیرد.

هدف دیگر بازار دارایی فکری ساماندهی سازوکار ثبت اختراع است.

اقدامات لازم برای عرضه حقوق مادی دارایی فکری چیست؟

هر یک از دارندگان اوراق بهادار مربوط به دارایی فکری می‌توانند در صورت تمایل حقوق مادی دارایی فکری خود را عرضه نمایند.

ابتدا فرد باید مدارک خود را به یکی از کارگزاری‌های عضو فرابورس ایران، شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری یا شرکت‌های تأمین سرمایه ارائه کند.

این مدارک شامل مدارک شناسایی مخترع، اوراق مربوط به ثبت دارایی فکری در اداره کل ثبت مالکیت صنعتی ایران و اوراق شناسایی مالک حقوق مادی دارایی فکری اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی است.

پس از ارائه کامل مدارک موردنیاز، کارگزاری یا شرکت مشاور، درخواست عرضه فرد متقاضی را همراه با مدارک به فرابورس ایران ارسال می‌نماید.

با مراجعه به سایت فرابورس ایران می‌توانید لیست شرکت‌های تأمین سرمایه، شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری و کارگزاران دارای مجوز مشاور عرضه را مشاهده کنید و یکی از آن‌ها را انتخاب نمایید.

نحوه انجام معاملات در بازار دارایی فکری در فرابورس چگونه است؟

اوراق بهادار مربوط به بازار دارایی فکری فرابورس را به چهار روش می‌توان عرضه کرد که در ادامه روش‌های عرضه این اوراق بهادار را به طور کامل شرح می‌دهیم:

عرضه اوراق بهادار شرکت‌های سهامی خاص مبتنی بر دارایی فکری

در این روش ابتدا یک شرکت یا کارگزاری واسط باید اقدام به تأسیس یک شرکت سهامی خاص باتوجه‌به اساسنامه فرابورس نزد مرجع ثبت شرکت‌ها نماید.

پس از اینکه شرکت تأسیس شد باید مالکیت حق اختراع ثبت شده در دفترخانه اسناد رسمی به شرکت تازه‌تأسیس منتقل شود.

سپس لازم است مدارکی چون آگهی روزنامه رسمی شرکت، سند انتقال مالکیت دارایی فکری و مدارک موردنیاز دیگر به فرابورس ارائه شود و درصورتی‌که با درخواست عرضه سهام موافقت شود، شرکت می‌تواند سهام خود را در بازار فرابورس عرضه نماید.

عرضه مستقیم اوراق بهادار مبتنی بر دارایی فکری

اگر فرد بخواهد کل اوراق بهادار مربوط به دارایی فکری خود را بی‌واسطه به شخص دیگری منتقل کند، باید ابتدا درخواست انتقال همیشگی دارایی فکری و کلیه حقوق ناشی از آن را ارائه کند.

این درخواست باید بر اساس “دستورالعمل سپرده‌گذاری و معامله اوراق بهادار مبتنی بر دارایی فکری در فرابورس ایران” و مطابق با “دستورالعمل اجرایی معاملات مبتنی بر مذاکره اوراق بهادار فرابورس” توسط فرد متقاضی به شرکت فرابورس ارائه شود.

سپس این اوراق از طریق صلح حق مالی به خریداران جدید انتقال پیدا می‌کند.

عرضه حق بهره‌برداری اوراق بهادار مبتنی بر دارایی فکری برای مدت‌زمان مشخص

اگر فردی بخواهد حق بهره‌برداری را برای مدت زمانی مشخص به شخص دیگر واگذار نماید، ابتدا باید درخواست بهره‌برداری از این اوراق را به فرابورس ارائه کند.

سپس معامله بین دو فرد در قالب قرارداد معامله یا صلح برقرار می‌گردد.

عرضه حق بهره‌برداری اوراق بهادار مبتنی بر دارایی فکری برای مقدار مشخص

در این روش نیز باید مانند روش قبلی عمل کرد.

متقاضی درخواست خود را مبنی بر واگذاری حق بهره‌برداری اوراق بهادار مبتنی بر دارایی فکری برای مقدار مشخص را به شرکت فرابورس ارائه می‌دهد و سپس معامله در قالب قرارداد معامله یا صلح بین دو طرف منعقد می‌شود.

سؤالات متداول

سخن پایانی

بازار دارایی فکری از بازارهای زیر مجموعه فرابورس است که می‌توانید در آن اوراق بهادار مبتنی بر دارایی‌های فکری را عرضه کنید.

در این مقاله به طور کامل راجع به بازار دارایی‌ فکری توضیح دادیم و علاوه‌برآن نحوه عرضه اوراق بهادار را نیز شرح دادیم. امیدواریم این مطلب برای شما مفید بوده باشد.