سرمایه‌گذاران برای رسیدن به موفقیت باید مسیر پر پیچ و خمی را طی کنند و گاهی در این مسیر با تله‌ها و موانعی مواجه می‌شوند که تشخیص آنها دشوار است و سبب می‌شود سرمایه افراد در معرض خطر قرار بگیرد.
این تله‌ها مانند تابلوهای راهنمای غلط می‌توانند سرمایه‌گذاران را از مسیر موفقیت خارج کنند و به سمت‌وسویی آسیب‌رسان ببرند.
بهترین راه برای جلوگیری از به دام افتادن و منحرف‌شدن از مسیر درست این است که این تله‌ها را خوب بشناسیم و از آنها دوری کنیم.
عناوین مطلب:
به همین منظور در ادامه به بررسی 8 تله سرمایه گذاری رایج که به‌عنوان سرمایه‌گذار حتماً باید از آنها دوری کنید، می‌پردازیم.
نکات کلیدی
- از یافته‌های روان‌شناسی شناختی برای بررسی رفتار مالی سرمایه‌گذار و شناسایی گام‌های اشتباه او در مسیر سرمایه‌گذاری استفاده می‌شود.
- چندین سوگیری یا تله سرمایه گذاری تا کنون شناخته شده‌اند که رایج‌ترین آنها تله لنگر انداختن، تله تأیید، تله برتری و… است.
- تله سرمایه گذاری سبب می‌شود نتوانید به‌درستی و به طور شفاف تصمیم بگیرید و همین امر سرمایه شما را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و به خطر می‌اندازد.
تله سرمایه گذاری چیست؟
همان‌طور که اشاره کردیم اگر به‌عنوان یک سرمایه‌گذار در تله سرمایه گذاری گرفتار شویم، آینده مالی خوبی در انتظار ما نخواهد بود و نمی‌توانیم هدف‌هایمان را محقق سازیم.
بنابراین ضروری است که علاوه بر شناختن تله‌های رایج، چگونگی تلاش برای غلبه بر آنها را نیز بیاموزیم.
در ادامه به بررسی انواع تله‌ها در سرمایه گذاری می‌پردازیم:
1. تله لنگر انداختن
لنگر انداختن نوعی سوگیری شناختی است که طی آن ذهن در فرایند تصمیم‌گیری، نخستین اطلاعات دریافتی را پایه و اساس اصلی در نظر می‌گیرد.
در این حالت فرد تمایلی ندارد در آن زمینه جستجوی بیشتری انجام دهد و فاکتورهای دیگر را نیز در تصمیم‌گیری لحاظ کند، به‌این‌ترتیب ذهن، لنگرش را روی اطلاعاتی که زودتر به دست آورده می‌اندازد.
بیشتر بخوانید: 8 اشتباه رایج در سرمایه‌گذاری که باید از آنها اجتناب کنید!
برای مثال تصور کنید می‌خواهید سهام بخرید و به جستجو می‌پردازید تا بهترین شرکت را بیابید. دراین‌بین نام یک شرکت را می‌بینید که به‌عنوان یک شرکت موفق از آن صحبت شده است.
طبق تله لنگر انداختن، شما به بررسی اطلاعات تکمیلی راجع به شرکت و سهام آن نمی‌پردازید و با اطمینان معتقدید که سهام این شرکت خاص در وضعیت بسیار خوبی قرار دارد.
این در حالی است که ممکن است باتوجه‌به عوامل مختلف و فاکتورهای مؤثر دیگر سهام شرکت اوضاع خوبی نداشته باشد یا در آینده نزدیک سقوط کند.
به یک مثال از دنیای واقعی توجه کنید. در دهه‌ی 1980 و 1990، Radio Shack به‌عنوان تنها فروشنده لوازم الکترونیک و ابزارهای شخصی شناخته می‌شد و کسب‌و‌کار پر رونقی نیز داشت.
اما با ظهور فروشگاه‌های آنلاینی چون آمازون، رادیو شاک در معرض سقوط قرار گرفت.
در این بین افرادی که تصور می‌کردند؛ چون رادیو شاک در گذشته موفق بوده پس در آینده نیز موفق خواهد بود، در دام تله سرمایه گذاری گرفتار شدند و پول زیادی از دست دادند.
در نهایت شرکت Radio Shack چندین بار به ورشکستگی نزدیک شد و سرانجام در اواخر سال 2017 از 7300 فروشگاه تنها 70 فروشگاه کوچک باقی ماند.
بنابراین، لازم است پیش از سرمایه‌گذاری علاوه بر بررسی پیشینه شرکت، به‌خوبی راجع به چشم‌انداز آن شرکت، اهداف مالی و تجاری آینده و روند کلی بازار و رقبا نیز تحقیق کنیم.
همچنین به‌منظور جلوگیری از گرفتار شدن در این تله سرمایه‌گذاری، باید در تفکر خود انعطاف‌پذیر باشید و از منابع جدید اطلاعات استقبال کنید.
در واقع باید این واقعیت را درک کنید که هیچ‌چیز ابدی نیست و شرکتی که امروز در اوج است ممکن است در آینده نزدیک به قعر دره سقوط کند و همچنین هر مدیر لایقی نیز ممکن است مسیر اشتباهی در پیش بگیرد.
بیشتر بخوانید: 7 فاکتوری که برای خرید سهام با تحلیل بنیادی باید لحاظ کنید!
2. تله هزینه غرق شده
تله سرمایه گذاری هزینه غرق شده می‌تواند بسیار آسیب‌رسان باشد و نتایج فاجعه‌باری را برای شما ایجاد کند.
تله هزینه غرق شده زمانی رخ می‌دهد که فرد به دلیل اینکه هزینه کرده و پول ازدست‌داده است علی‌رغم اشتباه بودن تصمیم خود، به آن پایبند بوده و حاضر نیست پا پس بکشد، زیرا تصور می‌کند اگر عقب‌نشینی کند پول و زمان خود را هدر داده است.
قطعاً پذیرش اینکه اشتباه کرده‌اید یا متحمل ضرر شده‌اید سخت است؛ اما اگر در سرمایه‌گذاری به‌اندازه کافی خوب نیستید و مدام ضرر می‌کنید بهتر است هرچه زودتر از این حوزه خارج شوید و وقت و انرژی و پول خود را در زمینه‌های بهتری سرمایه‌گذاری کنید.
همه ما در یک برهه خاص از زندگی‌مان در تله هزینه غرق شده گرفتار شده‌ایم.
به‌عنوان‌مثال فرض کنید یک دوره راجع به نحوه سرمایه‌گذاری و کسب سود را خریداری کرده‌اید؛ اما به‌محض اینکه در جلسه اول شرکت می‌کنند متوجه می‌شوید این دوره برای شما جذاب و کارآمد نیست.
حال اگر در این تله بیفتید با خود خواهید گفت؛ چون پول این دوره را داده‌ام باید در آن شرکت کنم حتی اگر برای من مفید نباشد.
نکته‌ای که باید در نظر بگیرید این است که ادامه‌دادن راه نادرست ضررهای بیشتری به شما می‌زند، پس بهتر است به ازدست‌دادن همان مقدار پول راضی شوید و بیشتر ضرر نکنید؛ زیرا تعهد به سرمایه‌گذاری‌های بد فقط اوضاع را بدتر می‌کند.
3. تله تأیید
در تله تأیید، افراد کسانی را دنبال می‌کنند که اشتباهی مشابه را مرتکب شده‌اند یا در حال اتخاذ یک تصمیم نادرست مشابه هستند.
برای مثال فرض کنید سهام یک شرکت را خریداری کرده‌اید و در حال حاضر آن سهام به‌شدت در حال سقوط است؛ اما شما تمایل دارید همچنان این سهم را نگه دارید.
اگر در تله تأیید گرفتار شده باشید به دنبال افرادی می‌گردید که مانند شما از فروش سهم در حال سقوطشان امتناع می‌کنند.
به‌این‌ترتیب خود را با این تله سرمایه‌گذاری برای مدت کوتاهی فریب می‌دهید؛ اما عواقب آن سرمایه شما را در معرض خطر قرار خواهد داد.
برای جلوگیری از به دام افتادن در این تله سرمایه گذاری بهتر است از یک مشاور کارآمد و مطلع که بی‌طرف است و با جهت‌گیری مشاوره نمی‌دهد، کمک بگیرید.
همچنین با کسانی که پیش‌تر به شما مشاوره‌های نادرست داده‌اند، مشورت نکنید.
4. تله کوری
یکی از تله‌های سرمایه‌گذاری، تله کوری است که طبق آن فرد واقعیت‌ها را نمی‌بیند و نسبت به آنها نا‌بینا است.
حتی افرادی که در دام تأیید نیفتاده‌اند نیز گاهی واقعیت‌های حاکم بر بازار را نادیده می‌گیرند، انجام اقدامات لازم را به تعویق می‌اندازند و برای جلوگیری از زیان‌های احتمالی کاری انجام نمی‌دهند که همین امر موجب ضرر بزرگی می‌شود.
بیشتر بخوانید: 35 نکته ارزشمند برای حرفه‌ای شدن در بورس و معامله‌گری سهام
برای درک بهتر این تله سرمایه گذاری به این مثال توجه کنید. فرض کنید همه‌جا صحبت از رسوایی بزرگ یک شرکت است که اتفاقاً شما هم یکی از سهام‌داران آن هستید.
پس از پخش‌شدن این خبر شاهد ریزش ارزش سهام شرکت هستید؛ اما حاضر به فروش سهم خود نیستید، در این حالت شما در تله کوری گیر افتاده‌اید.
برای جلوگیری از گرفتار شدن در این تله سرمایه گذاری بهتر است زمانی که هشدارهای بازار را مشاهده می‌کنید یا خبر مهمی راجع به شرکت‌های مختلف می‌خوانید آن را جدی بگیرید و بیشتر راجع به آن تحقیق کنید و در نتیجه تصمیمات بهتری اتخاذ نمایید.
5. تله نسبیت
این تله نه‌تنها می‌تواند ما را از مسیر موفقیت در حوزه سرمایه‌گذاری گمراه کند، بلکه در زندگی روزمره نیز می‌تواند برای ما مشکلات متعددی ایجاد نماید.
تله نسبیت موجب می‌شود شما فکر کنید تصمیمات دیگران برای شما نیز کارگشا و مفید خواهند بود. این در حالی است که هر فرد دارای آرایش روانی مخصوص به خود است و ویژگی‌های فردی منحصربه‌فردی نیز دارد.
علاوه بر این‌ها شرایط هر فرد اعم از شغل، وضعیت خانوادگی، آینده شغلی، میزان درآمد و… متفاوت است و همین امر سبب می‌شود تصمیماتی که برای دیگران خوب و کارآمد بوده برای شما مناسب نباشد.
به‌عنوان‌مثال فرض کنید شما در زمینه ارزهای دیجیتال فعال هستید و درآمد و تخصص خوبی نیز دارید، در همین حین دوست شما وارد بورس و اوراق بهادار می‌شود و از این طریق درآمد کسب می‌کند.
اگر درآمد دوستتان از شما بیشتر باشد و در تله سرمایه‌گذاری نسبیت بیفتید، احتمالاً کار خود را در حوزه دیجیتال رها می‌کنید و وارد بازار بورس می‌شوید، اما ممکن است با شکست مواجه شوید و مانند دوست خود موفق نشوید.
برای اجتناب از تله نسبیت بهتر است از آنچه دیگران انجام می‌دهند آگاه باشید؛ اما هرگز فراموش نکنید که شما باید باتوجه‌به شرایط و مهارت‌های خودتان تصمیم‌گیری کنید و در حوزه‌ای سرمایه‌گذاری کنید که اطلاعات کافی از آن دارید.
همچنین به‌خاطر داشته باشید توصیه‌ها و دیدگاه‌های دیگران ممکن است در زمینه‌های دیگر کارساز و مفید نباشد.
بیشتر بخوانید: 7 باور غلط و اشتباه بزرگ در سرمایه گذاری
6. تله شادمانی غیرمنطقی
گاهی یک تله سرمایه گذاری می‌تواند تمام سرمایه شما را به هیچ تبدیل کند.
تله شادمانی غیرمنطقی یک تله سرمایه‌گذاری است که باعث می‌شود ارزش دارایی‌های را بیش از آنچه که واقعاً هست، تخمین بزنید و باور داشته باشید که ارزش آنها هرگز نزول نخواهد کرد.
مشخصه اصلی بازار سرمایه فراز و نشیب آن است و بسیاری از رویدادهای غیرمنتظره مانند بیماری‌های همه‌گیر، حباب‌ها، فروش وحشتناک، زیان صنعت و… می‌توانند ارزش دارایی‌ها را تحت شعاع قرار دهند.
باور به این موضوع که گذشته آینده را پیش‌بینی می‌کند و اگر شرکتی پیش‌تر موفق بوده در آینده نیز موفق باقی خواهد ماند، نشانه‌ی اعتماد بیش از حد است.
دقیقاً در همین زمان که سرمایه‌گذاران اعتماد بیش از اندازه‌ای دارند، گرفتار تله شادمانی غیرمنطقی شده‌اند.
به‌این‌ترتیب کسانی که معتقدند روند صعودی برای همیشه ادامه خواهد داشت ضررهای بزرگی را متحمل می‌شوند و سرمایه خود را از دست می‌دهند.
برای اینکه در این تله سرمایه گذاری گرفتار نشوید بهتر است واقع‌بینانه بازار را مورد بررسی قرار دهید و توجه داشته باشید که در یک‌چشم به‌هم‌زدن ممکن است همه چیز عوض شود.
7. تله شبه قطعیت
طبق این تله سرمایه گذاری، سرمایه‌گذارانی که از سود سهام و سرمایه خود مطمئن هستند معمولاً ریسک‌پذیری کمتری نسبت به سرمایه‌گذارانی دارند که در حال ضرر کردن هستند.
به‌عبارت‌دیگر، سرمایه‌گذاران هنگامی که متوجه می‌شوند سهامشان عملکرد مناسبی دارد از خطرکردن اجتناب می‌کنند، اما زمانی که احساس می‌کنند سهامشان در معرض خطر است، ریسک بیشتری می‌پذیرند.
این تله به این دلیل است که فرد اغلب سعی دارد سرمایه فعلی خود را نگه دارد و یا سرمایه ازدست‌رفته را بازگرداند.
برای جلوگیری از ضررهای ناشی از این تله سرمایه گذاری بهتر است ابتدا برای خود حد ضرر مشخص کنیم و سپس نه بر اساس احساسات بلکه بر اساس سیگنال‌های بازار، ابزارهای تحلیلی و بررسی دقیق تصمیم‌گیری نماییم.
بیشتر بخوانید: ریسک پذیری (Risk-on) و ریسک گریزی (Risk-off) در سرمایه‌گذاری
8. تله برتری
آخرین و خطرناک‌ترین تله سرمایه گذاری، تله برتری است. اعتمادبه‌نفس خوب است؛ اما اگر به طور غیرمعمول و کاذب افزایش پیدا کند، دردسرهای زیادی به بار می‌آورد.
برخی از سرمایه‌گذاران که در تله برتری گیر می‌افتند فکر می‌کنند که از تمام کارشناسان اطلاعات و دانش بهتری دارند و بازار را خیلی خوب می‌شناسند، اما همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم، بازار سرمایه متلاطم است و سیستم پیچیده آن می‌تواند موجب سردرگمی شود.
به‌این‌ترتیب بسیاری از سرمایه‌گذاران با این باور که از بقیه بهتر هستند، تمام سرمایه خود را ازدست‌داده‌اند.
علاوه‌برآن، این افراد طعمه‌های خوبی برای تله‌های دیگری که در بالا ذکر شد خواهند بود؛ زیرا به خود بسیار اطمینان دارند.
مهم نیست استاد دانشگاه هستید یا یک تازه‌کار، برای گرفتارنشدن در این تله سرمایه‌گذاری باید به‌خاطر داشته باشید که هر کسی می‌تواند اشتباه کند و هیچ‌کس دانای کل نیست.
ممکن است حتی فردی که مدارک زیادی در حوزه سرمایه‌گذاری دارد مسیر را اشتباه انتخاب کند، درحالی‌که یک فرد با اطلاعات متوسط بتواند سود خوبی از بازار کسب کند.
بیشتر بخوانید: غرور در سرمایه گذاری چیست و چگونه باعث شکست شما می‌شود؟
سؤالات متداول
مهمترین تله‌هایی که ممکن است هنگام سرمایه گذاری درگیر آنها شویم چیست؟
تله تایید، تله لنگر انداختن، تله نسبت، خود برتر بینی، تله شبه قطعیت، شادمانی غیرمنطقی و تله هزینه غرق شده مهمترین تله‌های سرمایه گذاری هستند.
چگونه می‌توان از گرفتار شدن در تله «لنگر انداختن» جلوگیری کرد؟
مطالعات نشان داده‌اند که برخی از عوامل می‌توانند احتمال گرفتار شدن در تله لنگر انداختن را کاهش دهند، اما اجتناب از آن به‌طورکلی دشوار است، حتی زمانی که فرد از این تله سرمایه گذاری آگاه شده و سعی در اجتناب از آن دارد. برای کاهش احتمال گیرافتادن در این تله، هشداردادن به افراد و حتی ارائه انگیزه‌های پولی به آنها می‌تواند مؤثر واقع شود.
تله «هزینه غرق شده» چیست؟
این تله سرمایه گذاری به تمایل افراد برای ادامه فعالیت یا سرمایه‌گذاری غیرمنطقی که ارزش تکمیل‌کردن ندارد، اشاره دارد؛ چون فرد برای آن فعالیت، زمان یا پول صرف کرده است. بر اساس همین تله افراد فیلم‌هایی را که دوست ندارند به اتمام می‌رسانند و سرمایه‌گذاری‌های ضعیف را ادامه می‌دهند.
چگونه می‌توان بر تله «تأیید» غلبه کرد؟
اولین قدم برای غلبه بر تله تأیید، آگاهی از وجود آن است. هنگامی که یک سرمایه‌گذار اطلاعاتی را جمع‌آوری کرد که نظرات و اعتقادات او در مورد یک سرمایه‌گذاری خاص پشتیبانی می‌کند، باید به دنبال ایده‌های جایگزین باشد که دیدگاه آنها را به چالش می‌کشد. تهیه لیستی از مزایا و معایب سرمایه‌گذاری و ارزیابی مجدد آن با دید باز می‌تواند بسیار سودمند باشد.
سخن پایانی
تله سرمایه گذاری در عرصه سرمایه می‌تواند بسیار خطرناک باشد و ضرر زیادی به شما بزند. زمانی که در معرض استرس یا وسوسه قرار می‌گیرید بسیار آسان است که در یکی از این تله‌ها گیر بیفتید.
برای جلوگیری از به دام افتادن در تله سرمایه گذاری لازم است از ماهیت این تله‌ها آگاه باشید و همواره از افراد کاردان مشاوره بگیرید.
شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:
- می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
- در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید
برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:
برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود: