بررسی مزایا و معایب معاملات دو طرفه در بورس

در حالت کلی؛ دو نوع بازار در بورس وجود دارد؛ بازارهای یک طرفه و بازارهای دو طرفه.

بازار بورس تهران یک بازار یک طرفه است که شما می‌توانید با سرمایه در اختیار خود، سهامی را خریداری کرده و بعد از گذشت زمان آن را با سود یا ضرر بفروشید.

اما بازارهای دو طرفه مانند بازار آتی سکه در ایران متفاوت هستند؛ به این صورت که شما می‌توانید علاوه بر خرید، دارایی که از قبل نداشته‌اید را بفروشید و از کاهش قیمت نیز سود به دست آورید.

در این مقاله قصد داریم که درباره معاملات دو طرفه در بورس ایران صحبت کنیم و تفاوت آن با معاملات یک طرفه را مورد بررسی قرار دهیم.

نکات کلیدی

• بازار یک طرفه، بازاری است که در آن، تنها می‌توان با افزایش قیمت سهام سود به دست آورد و در مواقعی که بازار نزولی است، هیچ سودی نصیب شما نخواهد شد.
• در بازار دو طرفه، شما می‌توانید هم از پوزیشن خرید سود به دست آورید و هم از پوزیشن فروش. بنابراین؛ دیگر محدود به روند صعودی در بازار نخواهید شد و با روندهای نزولی نیز می‌توانید کسب درآمد داشته باشید.
• از جمله مزایای معاملات دو طرفه در بورس می‌توان به افزایش شدید نقدینگی، تاثیر مستقیم نقش تحلیل در تصمیمات سرمایه‌گذاری و جلوگیری از ایجاد حباب در بازار اشاره کرد.

 منظور از معاملات یک طرفه چیست؟

بازار یک طرفه به بازاری می‌گویند که فعالان آن تنها در زمان رشد و افزایش قیمت‌ها، امکان کسب سود از آن بازار را دارند و در ریزش قیمت‌ها فقط می‌توانند به موقع شناسایی سود کنند تا متحمل ضرر نشوند.

برای درک بهتر مفهوم معاملات یک طرفه به این مثال توجه کنید.

فرض کنید شما سهام یکی از شرکت‌های فعال در بورس تهران را خریداری کرده‌اید. چنانچه قیمت این سهام افزایش یابد، شما هم سود می‌کنید و اگر قیمت آن کاهش یابد شما نیز ضرر می‌کنید.

این فرآیند، کل داستان معاملات یک طرفه را نشان می‌دهد. به عبارت دیگر؛ شما صرفا از افزایش و گران شدن سهام می‌توانید سود کسب کنید و متنفع شوید.

بنابراین؛ در بازارهای یک طرفه باید برای خرید یک سهم در قیمت مناسب، منتظر فرصت بمانید تا بعد از خرید، با افزایش آن سهم سود به دست آورید.

معاملات یک طرفه چه معایبی دارند؟

در بازارهای یک طرفه، مشکلاتی وجود دارد که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

ریسک نقدشوندگی

یکی از مشکلات اساسی بازارهای یک طرفه، بحث نقدشوندگی در دوران رکود بازار است.

در واقع؛ در دوران رکود بورس، سرمایه‌گذاران بزرگ به سختی می‌توانند کل سهام خود را نقد کنند و رویکرد خود در سرمایه‌گذاری را تغییر دهند.

بنابراین، از عوامل اصلی عدم ورود پول‌های درشت به بازار بورس، همین ترس از دوران رکود احتمالی است که قابلیت نقدشوندگی سرمایه‌ را زیر سوال می‌برد.

دوران رکود طولانی در بورس

در بازارهای یک طرفه مانند بازار بورس، به دلیل وجود فضای تورمی در آن، اکثر سهامداران و سرمایه‌گذاران علاقه‌ای به فروش دارایی خود با زیان ندارند.

آن‌ها حاضرند مدت‌ها سهام را نگه دارند تا بالاخره روزی با افزایش قیمت سهام از زیان خارج شوند.

همین موضوع باعث می‌شود که از لحاظ نموداری شیب رشد قیمت‌ها و اصلاح قیمت‌ها متفاوت باشد و کارایی برخی ابزار تحلیل تکنیکال در بورس ایران به صفر برسد.

بیشتر بخوانید: بهترین سرمایه گذاری در دوران رکود اقتصادی چیست؟

وجود حباب در دوران رونق بورس

همواره دوران رونق بورس، بازدهی‌‌های خوبی به همراه داشته است.

رشد نقدینگی در جامعه و سرازیر شدن آن به سمت بازار بورس، با توجه به عمق کم این بازار، رشدهای چند برابری در قیمت برخی سهام موجود در بازار را به همراه خواهد داشت.

بازار یک طرفه باعث می‌شود که به تعادل رسیدن بازار به تاخیر بیفتد و برخی سهام در بازار بورس دچار حباب‌های سنگین شوند.

در چنین شرایطی، تحلیل نقشی کم‌رنگ‌تر به خود گرفته و سهام مختلف صرفا به دلیل ورود نقدینگی، تنها رشد قیمتی را تجربه کرده و هیچ ارزش ذاتی نخواهند داشت.

بیشتر بخوانید: روش محاسبه ارزش ذاتی سهام در بورس

توجه داشته باشید که مشکلات این‌چنینی در بازارهای یک طرفه، تنها مختص ایران نیست و ازدهه‌های گذشته تاکنون، کشورهای مختلف سعی در برطرف کردن این مسئله و حرکت به سمت بازارهای دو طرفه داشته‌اند.

به طوریکه در حال حاضر، ایران از جمله معدود کشورهایی است که بازار بورس آن یک طرفه است.

خروج از بازار بورس در دوران رکود

افراد زیادی هستند که بدون داشتن دانش و مهارت خاصی، در روندهای صعودی وارد بازار بورس می‌شوند و در در هنگام رشد قیمت‌‎ها، سود خوبی به دست می‌آورند.

هنگامی که بازار بورس دچار رکور شود، این افراد فرصتی برای کسب سود از بازار بورس در دوران رکود نخواهند داشت و در نتیجه به بازارهای دیگری روی می‌آورند.

در حالی‌که اگر فرصتی در بازار نزولی برای کسب سود در بورس وجود داشته باشد، به احتمال زیاد مدت ماندگاری افراد در بازار بورس و فعالیت در این بازار، بسیار طولانی‌تر خواهد بود.

معاملات دو طرفه در بورس چیست؟

با توجه به مشکلات و محدودیت‌هایی که برای بازارهای یک طرفه برشمردیم؛ بازارهای دو طرفه در راستای از بین بردن این مشکلات به وجود آمدند تا سرمایه‌گذاران بتوانند از هر دو روند صعودی و نزولی بازار کسب سود کنند.

بازارهای دو طرفه به این صورت است که معامله‌گران در آن هم از پوزیشن خرید سود به دست می‌آورند و هم از پوزیشن فروش.

فرض کنید در حال حاضر به نظرتان سهام یکی از شرکت‌ها گران معامله می‌شود و حباب قیمتی دارد؛ در صورت وجود معاملات دو طرفه در بورس می‌توانید سهام آن شرکت را بفروشید و با کاهش قیمت آن سود به دست آورید.

به عبارت بهتر؛ شما از قبل سهام آن شرکت را نداشته‌اید و در این حالت با فروش سهام نداشته خود سود به دست می‌آورید.

برای درک بهتر مفهوم معاملات دو طرفه در بورس، به تصویر زیر نگاه کنید:

این تصویر، نمودار قیمتی سهام ایران خودرو را نشان می‌دهد.

اگر امکان انجام معاملات دو طرفه در بورس فراهم بود، شما می‌توانستید از کاهش قیمت سهام (از 800 تومان تا 150 تومان)، سه موقعیت فروش داشته باشید و از آن سود به دست آورید.

اما به دلیل اینکه این سهام در بازار یک طرفه معامله می‌شود، شما تنها می‌توانید از ریزموج‌های صعودی در روند نزولی، سود به دست آورید.

لازم به ذکر است که در حال حاضر معاملات دو طرفه در بورس تنها در ابزارهای معاملات آتی وجود دارد و امکان کسب سود از بازار نزولی سهام وجود ندارد.

مزایای معاملات دو طرفه در بورس

با فراهم کردن بستر بازار دو طرفه، مزایای بسیاری نصیب فعالان بازار بورس خواهد شد که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• افزایش شدید نقدینگی در بورس
• امکان کسب سود حتی در زمان ریزش بازارها
• تاثیر مستقیم نقش تحلیل در تصمیمات سرمایه‌گذاری
• افزایش کارایی ابزار تحلیل تکنیکال و استفاده از ابزارهای کمکی جهت گرفتن نتیجه بهتر
• جلوگیری از ایجاد حباب در بازار و سهام شرکت‌های مختلف

سوالات متداول

سخن پایانی

معامله‌گران در بازارهای یک طرفه مانند بازار بورس تهران، تنها امکان کسب سود از روندهای صعودی و افزایش قیمت‌ها را دارند.

از این رو، در این بازارها با مشکلاتی از قبیل ریسک نقدشوندگی، وجود حباب و رکودهای طولانی مدت در بازار مواجه هستیم.

به همین دلیل؛ از جمله راهکارهای اساسی برای رفع این مشکلات، ایجاد بازارهای دو طرفه است که بتوان از روندهای صعودی و نزولی موجود در بازار سود خوبی به دست آورد.

در این مقاله از مجله بورسینس؛ به تعریف مفهوم معاملات دو طرفه در بورس، جزئیات و مزایای آن پرداختیم. امیدواریم که این مقاله مورد توجه شما قرار گیرد.