همه چیز درباره ارکان صندوق‌های سرمایه گذاری

صندوق‌های سرمایه گذاری از ارکان مختلفی تشکیل شده‌اند که هر رکن بر بازدهی صندوق تاثیر مستقیم دارد.

این صندوق‌ها با استفاده از نیروهای متخصص به افرادی که فرصت و دانش کافی برای تحلیل بازار برای مدیریت دارایی خود را ندارند، کمک می‌کنند.

اما برای تشکیل و اداره این صندوق‌ها چند رکن و نهاد وجود دارد که بر عملکرد صندوق‌ها تاثیر می‌گذارد.

بنابراین شناخت کافی از ارکان صندوق‌های سرمایه گذاری یک فاکتور مهم برای انتخاب صندوق است. در این مقاله قصد داریم شما را با ارکان صندوق‌های سرمایه گذاری آشنا کنیم.

ارکان صندوق‌های سرمایه گذاری چیست؟

صندوق‌های سرمایه گذاری در ایران از ارکان زیر تشکیل شده‌اند:

مجمع صندوق سرمایه گذاری

مجمع صندوق بالاترین رکن صندوق است که وظیفه اصلی آن انتخاب ارکان اصلی صندوق مثل مدیر، مدیر ثبت، متولی، ضامن جبران خسارت و حسابرس است. همچنین این بخش اساسنامه و امیدنامه صندوق را آماده می‌کند.

مجمع صندوق زمانی رسمیت پیدا می‌کند که که حداقل نصف به علاوه یک نفر از دارندگان واحدهای ممتاز و دارای حق رای حضور داشته باشند.

واحدهای سرمایه گذاری ممتاز آن بخش از واحدهای صندوق هستند که توسط موسسان صندوق خریداری می‌شوند.

مدیر صندوق سرمایه گذاری

مدیر صندوق بالاترین رکن اجرایی صندوق سرمایه گذاری است.

وظیفه تمام عملیات‌های اجرایی صندوق را مدیر صندوق برعهده دارد. طبق اساسنامه، مهمترین وظیفه مدیر صندوق ارائه گزارش‌های پیش بینی شده به متولی، حسابرس و سازمان بورس است.

همچنین این شخص وظیفه دارد اطلاع رسانی‌های عمومی صورت‌های مالی، عملکرد و کلیه تغییرات و مجامع برگزار شده صندوق را از طریق سامانه کدال انجام دهد.

مدیر صندوق یک یا چند شخص حقیقی را به عنوان گروه مدیران یا مدیر سرمایه گذاری انتخاب می‌کند.

این گروه وظیفه دارد تصمیمات مربوط به سرمایه گذاری و خرید و فروش سهام و اوراق بهادار را در چارچوب مقررات اعمال کند.

شرح وظایف مدیر صندوق به عنوان عضو اجرایی صندوق شامل موارد زیر است:

• نمایندگی صندوق
• تصمیم گیری درباره پرتفوی صندوق
• تعیین کارگزار صندوق
• ثبت و نگهداری رویدادهای مالی صندوق
• دریافت دستور خرید و فروش اوراق بهادار
• استفاده از کارشناسان درمورد اهداف اجرایی صندوق
• انتخاب و معرفی یک یا چند نفر شخص حقیقی خبره در زمینه سرمایه گذاری صندوق

مدیر صندوق همچنین وظیفه دارد نرم‌ افزارها و سخت افزارهای لازم را برای اجرای اهداف صندوق تهیه کند. نام مدیر صندوق در امیدنامه صندوق ذکر شده و در تارنمای صندوق هم آورده می‌شود.

متولی صندوق

یکی دیگر از ارکان صندوق‌های سرمایه گذاری، متولی صندوق است.

متولی صندوق شخصی حقوقی است که مجمع صندوق آن را انتخاب کرده و مورد تایید سازمان بورس قرار گرفته است. متولی صندوق در واقع امین سرمایه گذاران است.

وظایف متولی صندوق به شرح زیر است:

• نظارت بر عملکرد سایر ارکان صندوق‌های سرمایه گذاری برای اطمینان خاطر از رعایت مقررات و مفاد اساسنامه و امیدنامه صندوق
• ارائه به موقع گزارشات و نظرات حسابرس
• انتشار به موقع اطلاعات صندوق از طرف مدیر
• طرح دعوا به مراجع ذی صلاح در صورتی که ارکان دیگر صندوق از مقررات و مفاد ثبت شده در اساسنامه و امیدنامه صندوق تخلف کنند.

ضامن نقدشوندگی

ضامن نقدشوندگی یکی دیگر از ارکان صندوق‌های سرمایه گذاری است که وظیفه دارد هر زمان یکی از دارندگان واحدهای سرمایه گذاری عادی درخواست ابطال واحدهای سرمایه گذاری و وجه نقد کنند، این وجه را در حساب بانکی صندوق فراهم کند.

بیشتر بخوانید: منظور از صدور و ابطال در صندوق‌های سرمایه‌گذاری چیست؟

این شخص موظف است در صورتی که صندوق وجه نقد کافی نداشته باشد، با تبدیل دارایی‌های صندوق به وجه نقد، شرایط لازم را برای پرداختی‌ها مهیا سازد.

اگر صندوقی ضامن نقدشوندگی نداشت، مدیر صندوق قابلیت نقدشوندگی را بالا می‌برد به صورتی که نیازی به ضامن نقدشوندگی وجود نداشته باشد.

در بعضی از صندوق‌ها شخصی با عنوان ضامن جبران خسارت یا حداقل سود وجود دارد که وظیفه آن پرداخت مابه‌تفاوت بازده واقعی با بازده تضمین داده شده است.

این در شرایطی اتفاق می‌افتد که صندوق در انتهای دوره نتواند میزان بازدهی‌ای که وعده داده را محقق کند.

بر اساس ابلاغیه سازمان بورس و اوراق بهادار، از سال 96 امکان تضمین نرخ سود توسط صندوق وجود ندارد و صندوق‌های سرمایه گذاری فقط می‌توانند سود را پیش بینی کنند.

در این شرایط اگر صندوق نتواند به سودی که پیش بینی کرده برسد، به اندازه کارمزد مدیر برداشته شده و به سرمایه گذاران پرداخت می‌شود. بنابراین تفاوت بین بازده محقق شده و پیشبینی شده جبران می‌شود.

بازارگردان

در صندوق‌های قابل معامله (ETF) ضامن نقدشوندگی حذف شده و رکن جدیدی به نام بازارگردان وظیفه نقدشوندگی را بر عهده دارد.

در واقع در شرایطی که خریدار یا فروشنده‌ای وجود نداشته باشد که واحدهای صندوق را بخرد یا بفروشد، بازارگردان این کار را انجام می‌دهد و از تشکیل صف جلوگیری می‌کند.

در واقع وظیفه بازارگردان به تعادل رساندن شرایط خرید و فروش است.

حسابرس

صندوق‌های سرمایه گذاری می‌بایست صورت‌های مالی سه ماهه، شش ماهه، 9 ماهه و سالانه را تهیه و منتشر کنند.

مدیر صندوق این صورت‌های مالی را تهیه کرده و به حسابرس جهت بررسی و اظهار نظر ارائه می‌دهد.

حسابرس اصول و عملکرد مدیر و متولی را بررسی می‌کند و در مورد قوت و ضعف رویه‌ها اظهار نظر کرده و پیشنهاداتی مطرح می‌کند.

علاوه بر این، گزارش‌های حسابرسی شش ماهه و سالانه که مطابق با استانداردهای حسابرسی هستند را حسابرس صندوق انجام می‌دهد.

مدیر ثبت صندوق

مدیر ثبت در ارکان صندوق‌های سرمایه گذاری بزرگ با حداقل سرمایه 50 میلیارد حضور دارد و در صندوق‌های سرمایه گذاری کوچک این عنوان وجود ندارد.

امور پذیره نویسی و صدور و ابطال واحدهای سرمایه گذاری توسط مدیر ثبت انجام می‌شود.

مدیر ثبت می‌بایست شعبی که سرمایه گذاران می‌توانند از طریق مراجعه به آنها فرایند صدور و ابطال را انجام دهند، اعلام کند.

کارگزار صندوق

یکی از ارکان صندوق‌های سرمایه گذاری، کارگزار صندوق است.

وظیفه کارگزار انجام معاملات پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار است. این شخص را مدیر صندوق انتخاب می‌کند و از طرف بورس دارای مجوز است. تمام صندوق‌ها می‌بایست حداقل یک کارگزار داشته باشند.

مدیر سرمایه گذاری

مدیر سرمایه گذاری شخصی حقیقی است که وظیفه دارد دارایی‌ها را در بخشی که به نفع سرمایه گذاران است و بیشترین بازده را برای آنها دارد، سرمایه گذاری کند.

این سرمایه گذاری، بسته به شرایط می‌تواند روی سهام، سپرده‌های بانکی، اوراق با درآمد ثابت و غیره باشد.

مواردی که گفتیم ارکان اصلی صندوق‌های سرمایه گذاری هستند که در تمام صندوق‌ها وجود دارند. ارکان دیگری وجود دارد که فقط در بعضی صندوق‌ها که فعالیت‌های خاصی انجام می‌دهند وجود دارد.

در ادامه به این ارکان فرعی اشاره می‌کنیم:

مدیر اجرا

در بعضی صندوق‌های خیریه رکنی به نام مدیر اجرا وجود دارد که وظیفه آن اجرای امور خیریه به وسیله سودی است که از صندوق حاصل می‌شود. صلاحیت این شخص از سمت سازمان بورس تایید می‌شود.

ناظر فنی

در صندوق‌های سرمایه گذاری زمین و ساختمان این رکن وجود دارد.

ناظر فنی شخصی حقوقی است که علاوه بر اینکه پروانه نظام مهندسی دارد، سوابق کافی درمورد پروژه‌هایی که صندوق انجام می‌دهد را نیز داراست.

متعهد پذیره نویس

متعهد پذیره نویس نیز در صندوق‌های سرمایه گذاری که پروژه زمین و ساختمان انجام می‌دهند فعالیت می‌کند.

وظیفه متعهد پذیره نویس این است که در صورت فروش نرفتن اوراق بهادار مدت‌دار، کل اوراق را خریداری کند. این شخص توانایی مالی که مناسب با پروژه باشد را داراست.

مدیر ساخت

مدیر ساخت شخصی حقوقی است که وظیفه ساخت و اجرای پروژه را بر عهده دارد. این رکن نیز فقط در صندوق‌های سرمایه گذاری زمین و مسکن وجود دارد.

سوالات متداول

سخن پایانی

در این مقاله ارکان صندوق‌های سرمایه گذاری و وظایف هر کدام را بررسی کردیم.

در واقع هر صندوق برای پیشبرد اهداف خود به این ارکان نیاز دارد تا بتواند عملکرد قابل قبولی برای سرمایه گذاران داشته باشد.