اگر در بازار کریپتو فعالیت دارید؛ هر چقدر کاربردها و اصطلاحات بیشتری را در این حوزه بشناسید، این بازار به یکی از پرسودترین بازارهای مالی برای شما تبدیل می‌شود.
یکی از موضوعات مهم در دنیای ارزهای دیجیتال، بحث مقیاس‌پذیری و کارمزد شبکه‌های بلاک‌چینی است.
اتریوم، دومین ارز دیجیتال برتر بازار کریپتو است که تعداد زیادی از توسعه‌دهندگان از بلاک‌چین اتریوم به عنوان بستری برای توسعه پلتفرم‌های غیرمتمرکز خود استفاده می‌کنند. اما این شبکه بلاک‌چینی پرطرفدار، همچنان با مشکل مقیاس‌پذیری مواجه است.
عناوین مطلب:
بیشتر بخوانید: رکوردشکنی هزینه تراکنش اتریوم همراه با رشد دیفای و کوین‌های ثابت
آخرین راه‌حل ارائه شده جهت بهبود مقیاس‌پذیری اتریوم، استفاده از رول آپ‌های مبتنی بر گواه اثبات دانش صفر یا Zero Knowledge Rollup (به اختصار ZK-Rollup) است.
در ادامه به بررسی یکی از بهترین راه‌حل‌های ارائه شده جهت بهبود مقیاس‌پذیری اتریوم، می‌پردازیم.
ZK-Rollup چیست و چه کاربردی دارد؟
این مکانیسم، راهکاری برای بهبود مقیاس پذیری اتریوم ارائه داده که در آن محاسبات به صورت برون زنجیرهای (off-chain) انجام می‌شوند و فقط داده‌های نهایی به لایه اصلی ارسال خواهند شد.
در اوایل سال 2021، پروتکل‌هایی مانند Optimism و Arbitrum که از رول آپ‌های آپتیمیستیک استفاده می‌کنند، به عنوان بهترین راهکار برای بهبود مقیاس‌پذیری اتریوم شناخته شدند.
بعد از مدتی، گرایش به سمت این پروتکل‌ها کاهش پیدا کرد؛ چراکه تریدرها معتقدند هنگامی که شبکه در اوج تقاضا قرار دارد، حتی با رول آپ‌های اپتیمیستیک هم کارمزدها بالاتر از حد مطلوب هستند.
بعد از پروتکل‌های اپتیمیستیک، کم کم پروتکل‌های ZK-Rollup روی کار آمدند و راهکاری در جهت بهبود مقیاس‌پذیری اتریوم و کاهش هزینه کارمزد تراکنش‌ها، ارائه دادند.
بیشتر بخوانید: لزوم پذیرش لایه دوم توسط صرافی‌های غیرمتمرکز برای ورود دیفای به جریان اصلی
این راه‌حل، نسبت به راه‌حل‌های لایه 1 بهتر عمل می‌کند؛ زیرا از ترکیب فرآیندهای درون زنجیرهای (on-chain) و برون زنجیرهای (off-chain) بهره می‌برد.
بیشتر بخوانید: فناوری میان زنجیرهای (Cross Chain) چیست؟ + معرفی پلتفرم‌های مهم
یکی از مولفه‌های اصلی در ZK-Rollup که موجب افزایش سرعت تایید تراکنش‌ها نسبت به بلاک‌چین‌های لایه 1 می‌شود، استفاده از یک مفهوم ریاضی به نام درختان مرکل (Merkle Trees) است.
درختان مرکل، یک ساختار مهم ریاضی است و به بلاک‌چین‌ها این اطمینان را می‌دهد که هیچ کس اجازه دستکاری در داده‌های درون زنجیرهای رکوردهای ZK-Rollup را نداشته باشد.
از دلایل مهمی که باعث می‌شود ZK-Rollupها به طرز قابل توجهی نسبت به راه‌حل‌های لایه 1 بهتر عمل کنند، ذخیره‌سازی داده‌ها به صورت برون زنجیرهای است.
همین امر موجب صرفه‌جویی در زمان و قدرت پردازش بلاک‌چین‌ها می‌شود؛ بنابراین کمتر از ظرفیت بلاک‌چین برای اعتبارسنجی استفاده شده و هزینه کارمزد تراکنش کاهش می‌یابد.
کدام پلتفرم‌ها از ZK-Rollup استفاده می‌کنند؟
در همان زمان که پروتکل‌های اپتیمیستیک رول آپ در مرکز توجه تریدرها و سرمایه‌گذاران بودند، پروتکل‌های ZK-Rollup به تدریج شروع به نشان دادن قابلیت‌های خود کردند و کم کم جایگزین اپتیمیستیک شدند.
در ادامه به چند نمونه از مهم‌ترین پروتکل‌هایی که از ZK-Rollup استفاده می‌کنند، اشاره خواهیم کرد.
- از اولین پذیرندگان ZK-Rollup، صرافی غیرمتمرکز dYdX بود که این مکانیسم را از طریق مشارکت خود با StarkWare و شبکه S tarkNet به کار گرفت و تاکنون موفقیت‌های چشمگیری تجربه کرده است. این صرافی در یک دوره‌ای توانست حجم معاملاتی 24 ساعته خود را نسبت به حجم معاملاتی کوین بیس که بزرگترین صرافی ارز دیجیتال آمریکاست، افزایش دهد.
- از دیگر پروتکل‌هایی که از فناوری ZK-Rollup بهره می‌برد، پروتکل لوپرینگ است که از این فناوری در جهت کاهش کارمزد تراکنش‌ها و افزایش سرعت ترکنش‌ها استفاده می‌کند.
- پالیگان، یک پلتفرم لایه 2 شبکه اتریوم است که پروتکل MIR را خریداری کرده است. در واقع MIR یک استارت‌آپ مقیاس‌پذیری اتریوم است که از دو زیرمجموعه ZK-Rollup به نام PLONK و Halo استفاده می‌کند.
از دیگر پروتکل‌ها برای بهبود راهکار مقیاس‌پذیری که اخیرا در کانون توجهات قرار گرفته می‌توان به zkSync اشاره کرد که توسط Matter Labs ایجاد شده است.
براساس گزارش شرکت دلفی دیجیتال، صرافی غیرمتمرکز ZigZag و پلتفرم تامین مالی Gitcoin از پروتکل zkSync برای بهبود مقیاس‌پذیری خود استفاده می‌کنند که تجربه کمترین میزان کارمزد را برای کاربران خود فراهم کرده‌اند.
در تصویر زیر، 6 پلتفرم برتر که از نظر ارزش کل قفل شده (TVL)، از راهکارهای لایه 2 اتریوم استفاده می‌کنند را مشاهده می‌کنید.
سخن پایانی
در دنیای ارزهای دیجیتال، توسعه‌دهندگان به دنبال افزایش قابلیت‌ها، و سرمایه‌گذاران و تریدرها به دنبال پردازش سریع تراکنش‌ها و کمترین هزینه کارمزد هستند.
راه‌حل‌های لایه 1 اتریوم به دلیل مقیاس‌پذیری کم و هزینه بالای کارمزد تراکنش‌ها، همواره در معرض انتقاد سرمایه‌گذاران قرار دارد.
به همین دلیل پروتکل‌هایی در جهت بهبود مقیاس‌پذیری اتریوم ایجاد شده که اخیرا بسیار مورد توجه قرار گرفته‌اند.
یکی از این پروتکل‌ها، ZK-Rollup است که به دلیل استفاده از فرآیند ترکیبی برون زنجیرهای و درون زنجیرهای، از سرعت پردازش و هزینه کارمزد کمی برخوردار است.
در این مقاله از مجله بورسینس، به بررسی راهکارهای مقیاس‌پذیری و کاربرد پروتکل‌های آن پرداختیم. امیدواریم که این مقاله برای شما مفید باشد.
قصد خرید یا فروش ارز دیجیتال در ایران را دارید؟ در این سایت می‌توانید با اطمینان و با چند کلیک خرید کنید: