روش محاسبه سود و زیان سرمایه‌گذاری (مخصوصا سهام)

محاسبه سود حاصل از سرمایه‌گذاری، کار ساده‌ای است.

نتیجه حاصل از محاسبه سود، اطلاعات مهمی برای هر سرمایه‌گذار محسوب می‌شود؛ زیرا شخص می‌تواند عملکرد سرمایه‌گذاری خود را در مقایسه با تورم یا رشد شاخص بورس و… بسنجد.

محاسبه سود یا درصد بازگشت سرمایه (ROI)

برای محاسبه درصد سود حاصل از یک سرمایه‌گذاری، فرد ابتدا باید مقدار دقیق سرمایه‌گذاری یا قیمت خرید را به دست آورد.

در مرحله بعد، باید قیمت فروش سرمایه‌گذاری را از قیمت خرید کسر کند، سپس حاصل را بر قیمت خرید تقسیم کرده و در آخر، نتیجه را در عدد 100 ضرب کند تا درصد سود یا ضرر سرمایه‌گذاری به دست آید.

اگر سرمایه‌گذار، قیمت خرید اصلی خود را نداشته باشد، می‌تواند آن را از طریق کار‌گزاری خود به دست آورد.

شرکت‌های کار‌گزاری، تاریخچه خرید سهام و سایر اوراق بهادار را در اختیار مشتریان خود می‌گذارند. این اطلاعات ممکن است بصورت خام یا پردازش‌شده در اختیار مشتریان باشد.

در هر حال، قیمت خرید و فروش و جزئیات سرمایه‌گذاری برای هر تراکنش ارائه می‌شود و شما با استفاده از این اطلاعات، به‌راحتی می‌توانید عمل محاسبه سود را انجام دهید.

برای آموزش سرمایه گذاری کلیک کنید

نکات کلیدی

• در محاسبه درصد سود یا زیان یک سرمایه‌گذاری، فرد ابتدا باید هزینه اصلی یا قیمت خرید را مشخص کند.
• در مرحله بعد، قیمت فروش سرمایه‌گذاری، از مبلغ خرید کاسته می‌شود تا سود یا زیان به دست آید.
• سود یا زیان حاصل از سرمایه‌گذاری را بر مقدار اصلی سرمایه‌گذاری یا قیمت خرید تقسیم کنید.
• در آخر، نتیجه را در صد ضرب کنید تا درصد تغییر در سرمایه به دست آید.

محاسبه سود یا ضرر در سرمایه‌گذاری

در ادامه نحوه محاسبه سود یا ضرر حاصل از سرمایه‌گذاری به صورت مرحله به مرحله توضیح داده می‌شود:

• ابتدا باید قیمت فروش را از قیمت خرید اولیه کم کنید. نتیجه این عمل، سود یا ضرر شما از سرمایه‌گذاری خواهد بود.
• سپس سود یا زیان حاصل از سرمایه‌گذاری را بر مبلغ اصلی یا قیمت خرید سرمایه‌گذاری تقسیم کنید.
• در آخر، نتیجه را در صد ضرب کنید تا به درصد تغییر در سرمایه‌گذاری خود برسید.

اگر درصد منفی به دست آمد، نشان‌دهنده پایین آمدن ارزش بازار نسبت به قیمت خرید اصلی (مبنای قیمت) و در نتیجه متضرر شدن سرمایه‌گذار است.

اگر این درصد مثبت باشد، نشان دهنده افزایش ارزش بازار یا قیمت فروش نسبت به قیمت خرید اصلی و در نتیجه حاصل شدن سود در سرمایه‌گذاری است.

فرمول محاسبه درصد سود یا زیان

• کم کردن قیمت فروش از قیمت خرید، مقدار سود یا ضرر را مشخص می‌کند.
• از تقسیم مقدار پولی سود یا زیان حاصل بر قیمت خرید، رقمی اعشاری به دست خواهد آمد. این عدد، سود کسب‌شده را با مقدار اولیه سرمایه‌گذاری مقایسه می‌کند و نتیجه را نشان می‌دهد.
• ضرب رقم به‌دست‌آمده در 100، تنها برای جا‌به‌جایی اعشار و ارائه درصد سود یا ضرر نسبت به مبلغ سرمایه‌گذاری اصلی است.

روند محاسبات درصد سود یا ضرر یک سرمایه‌گذاری، بدون فروش سرمایه‌گذاری هم روندی بسیار مشابه آنچه گفته شد دارد. زمانی که هنوز دارایی مورد نظر (مثلاً سهم) به فروش نرفته است، قیمت فعلی بازار جایگزین قیمت فروش می‌شود.

نتیجه آن، سود (یا ضرر) غیر‌ واقعی خواهد بود که به عنوان سود یا زیان محقق‌نشده هم شناخته می‌شود. دلیل این که به حاصل این محاسبه، سود یا زیان غیر واقعی یا محقق نشده گفته می‌شود این است که سرمایه‌گذاری هنوز فروخته نشده است.

به عبارت دیگر شما تا زمانی که سرمایه‌گذاری خود را نفروخته‌اید (دارایی‌تان چه سهام باشد و چه یک خانه)، نمی‌توانید بگویید سود محقق شده است.

دلیل اهمیت محاسبه درصد سود یا ضرر

محاسبه سود یا زیان در یک سرمایه‌گذاری در قالب درصد بسیار اهمیت دارد؛ زیرا نشان می‌دهد که نسبت به مقدار مورد نیاز، چقدر سرمایه به دست آمده است.

به عنوان نمونه اگر دو سرمایه‌گذار هر کدام 5 میلیون تومان از سرمایه‌گذاری در سهام یک شرکت سود کسب کنند، میزان سود حاصل‌شده برای آن‌ها، برابر و یکسان خواهد بود.

بنابراین در ابتدا به نظر می‌رسد که هر دو نتیجه یکسانی داشته‌اند اما اگر یکی از آن‌ها هنگام سرمایه‌گذاری 20 میلیون تومان سرمایه وارد کرده باشد و دیگری با تنها 10 میلیون تومان به همین نتیجه رسیده باشد، سرمایه‌گذار دوم بهتر عمل کرده و پول کم‌تری را در معرض ریسک قرار داده است.

علاوه بر این، سرمایه‌گذار دوم می‌توانست 10 میلیون تومان دیگر را (با در نظر گرفتن این که هر دو 20 میلیون تومان در اختیار داشته‌اند) در سهم دیگری سرمایه‌گذاری کرده و سود بیشتری به دست آورد.

مثال‌هایی از محاسبه درصد سود یا زیان

محاسبه درصد سود یا زیان در بسیاری از سرمایه‌گذاری‌ها قابل استفاده است.

در ادامه دو مثال برای محاسبه سود و زیان آورده شده است:

بازدهی یک سهم در بورس

به عنوان مثال، یک سرمایه‌گذار تعداد 10 هزار سهم شرکت X را با قیمت هر سهم 3000 تومان خریداری می‌کند؛ در نتیجه، میزان سرمایه‌گذاری اولیه 30 میلیون تومان است.

این 10 هزار سهم، هر کدام به ارزش 3800 تومان به فروش می‌رسند؛ بنابراین کل مبلغ فروش 38 میلیون تومان خواهد بود.

ارزش کل سودی که از این سرمایه‌گذاری کسب شده است، برابر با 8 میلیون تومان است.

محاسبه درصد سود به صورت زیر خواهد بود:

از طرف دیگر، می‌توان سود هر سهم را به روش زیر محاسبه کرد:

محاسبه بازدهی شاخص بورس (یا هر شاخص دیگر)

اگر سرمایه‌گذاری بخواهد عملکرد شاخص بورس را محاسبه کند هم می‌تواند از همین روش استفاده کند.

در خصوص محاسبه بازدهی شاخص بورس، اگر فرض کنیم اگر شاخص بورس در ابتدای هفته 900 هزار و در آخر هفته، 935 هزار باشد محاسبه درصد رشد شاخص به صورت زیر خواهد بود:

ملاحظات ویژه؛ کار‌مزد معاملات و سود نقدی سهام

سرمایه‌گذاری بدون هزینه انجام نمی‌شود و این هزینه باید در محاسبات درصد سود یا زیان اعمال شوند. در مثال‌های بالا، کار‌مزد کار‌گزاری، کمیسیون‌ها یا مالیات در نظر گرفته نشده‌اند.

برای به حساب آوردن هزینه‌ی تراکنش‌ها، کار‌مزد را از سود حاصل (قیمت خرید – قیمت فروش) کم کنید.

کارمزد‌ها

در ادامه مثال سهم شرکت X، فرض می‌کنیم که فرد، جمعاً 530 هزار تومان به عنوان کار‌مزد معامله و مالیات پرداخت کرده است.

با در نظر گرفتن کارمزد معامله و مالیات، درصد سود کسب‌شده به صورت زیر محاسبه می‌شود:

می‌توان دید که کار‌مزد کار‌گزاری بیش از 1.5 درصد از بازده سرمایه‌گذاری را کم می‌کند. به بیان دیگر، بازده 26.66 درصدی را به 24.9 درصد کاهش می‌دهد.

سود نقدی سهام

اگر سرمایه‌گذاری انجام‌شده هر گونه پرداخت نقدی مثل سود سهام (DPS) داشته باشد، این مبلغ هم باید به سود اضافه شود.

سود سهام، مبلغی نقدی است که به سهام‌داران پرداخت شده و بر اساس هر سهم تنظیم می‌شود.

بیشتر بخوانید: پرداخت سود سهام به سهامداران چگونه است؟

در مثال شرکت X در نظر می‌گیریم که اگر شرکت به ازای هر سهم 200 تومان به عنوان سود سهام پرداخت کرده باشد و سرمایه‌گذار مشمول دریافت این سود نقدی شود، از آنجا که این سرمایه‌گذار 10 هزار سهم خریداری کرده بود، 2 میلیون تومان هم به عنوان سود نقدی سهام به دست می‌آورد.

در صورت دریافت سود نقدی سهام، درصد سود به روش زیر محاسبه می‌شود:

فرض کنیم هیچ کارمزدی برای کارگزاری وجود نداشته باشد و سهام برای یک سال نگهداری شود.

می‌بینیم که سود سهام، نرخ بازده سرمایه گذاری را بیش از 6 درصد افزایش داده است. به بیان دیگر، سود سرمایه‌گذاری از 26.66 درصد به 33.33 درصد افزایش یافته است.

با لحاظ کردن هزینه‌های معامله، کار‌مزد‌ها و همچنین سود سهام، سرمایه‌گذاران می‌توانند به دید دقیق‌تری از سود یا ضرر خود در سرمایه‌گذاری دست یابند.

محاسبه سود و زیان در نرم‌افزارها و پنل‌های معاملاتی

در اغلب نرم‌افزارهای تحت وب که کارگزاری‌های بورس تهران به مشتریان خود ارائه می‌دهند سود و زیان به صورت خودکار محاسبه شده و به نمایش در می‌آید.

بیشتر بخوانید: نرم افزار معاملات آنلاین شرکت‌های کارگزاری + نرم‌افزار معاملاتی موبایل

بنابراین کار سرمایه‌گذار بسیار ساده است و در اغلب مواقع نیازی نیست که فرمول‌های بالا را به صورت دستی محاسبه کنید.

برای مثال تصویر زیر متعلق به بخش «سبد سهام» نرم‌افزار آساتریدر کارگزاری آگاه است:

همانطور که در تصویر مشخص است، سود/زیان تحقق نیافته هر سهم به طور جداگانه، به صورت ریالی و درصدی نمایش داده می‌شود.

در انتها هم سود/زیان محقق نشده کل سبد سهام تجمیع شده است.

چند نکته در مورد محاسبات سود/زیان موجود در نرم‌افزار آساتریدر آگاه:

• محاسبات سود/زیان محقق‌نشده در این نرم‌افزار بر اساس قیمت تمام‌شده (با لحاظ کارمزد خرید و فروش) و قیمت روز سهم در بازار است. بنابراین به دلیل نوسان قیمت سهم در بازار، سود و زیان محقق‌نشده به طور مداوم کم و زیاد می‌شود.
• در نهایت، سود و زیانی که به دست می‌آورید (سود/زیان محقق‌شده)، بر اساس قیمت فروش شما محاسبه خواهد شد. می‌توانید مقدار این سود یا زیان را در بخش «عملکرد سبد سهام» ببینید.
• ق سر به سر (قیمت سر به سر) که به صورت خودکار محاسبه شده است، قیمتی است که اگر در آن مبلغ سهم را بفروشید، نه زیان کرده‌اید و نه سود.
• پس از خرید سهام، ممکن است متوجه شوید فوراً حدود 1.5 درصد به زیان محقق‌نشده شما اضافه شده است. این موضوع به این دلیل است که نرم‌افزار هم کارمزد خرید و هم کارمزد فروش را در محاسبات سود/زیان محقق‌نشده لحاظ می‌کند.
• تمام مبالغ در نرم‌افزار به ریال نوشته می‌شود.

توجه کنید که نرم‌افزار سایر کارگزاری‌ها ممکن است ویژگی‌های متفاوتی داشته باشد و موارد اشاره‌شده مربوط به کارگزاری آگاه است.

سوالات متداول

جمع‌بندی

هدف از انجام معاملات و سرمایه‌گذاری‌ها، کسب سود است. بنابراین با محاسبه سود می‌توانیم عملکرد سرمایه‌گذاری خود را ارزیابی کنیم و بر این اساس، تصمیمات بهتری بگیریم.

محاسبه سود برای دارایی‌های مختلف تا حد زیادی یکسان است اما در این مطلب، به طور خاص به محاسبه سود سرمایه‌گذاری در سهام پرداختیم و آن را با در نظر گرفتن هزینه‌های معامله و دریافت سود تقسیمی سهام بررسی کردیم.