روش تحلیل حجم معاملات در بازار سهام

در این مطلب با نحوه تحلیل حجم معاملات در بورس و سایر بازارهای مالی و چند اندیکاتور مفید حجم آشنا خواهیم شد.

به زبان ساده، حجم معاملات به معنای تعداد سهام یا مقدار دارایی است که در یک بازه زمانی مشخص خرید و فروش می‌شود.

آشنایی با نحوه استفاده از اندیکاتورهای تکنیکال می‌تواند کمک شایانی به پیش بینی جهت احتمالی قیمت توسط معامله‌گران و سرمایه‌گذاران کند. میانگین‌های متحرک، مکدی (MACD) و شاخص قدرت نسبی (RSI) برخی از رایج‌ترین اندیکاتورها در تحلیل تکنیکال هستند.

از سوی دیگر، حجم یکی از اندیکاتورهایی است که تحلیلگران به دلیل سادگی آن را تا حدودی زیادی دست کم می‌گیرند. با این حال، واقعیت این است که حجم به قاعده اساسی پشت آن، یکی از مهم‌ترین اندیکاتورها محسوب می‌شود.

تحلیل حجم معاملات در بورس

در یک بازار عادی، قیمت کالاها به دلیل عرضه و تقاضا تغییر می‌کند. زمانی که تقاضا برای یک محصول از عرضه آن بیشتر شود، شاهد افزایش قیمت آن محصول خواهیم بود. از سوی دیگر، زمانی که عرضه بیش از تقاضا باشد، قیمت کالا کاهش می‌یابد.

تحلیل حجم معاملات در بورس به دو دلیل اصلی برای معامله‌گران و سرمایه‌گذاران بسیار مهم است:

• سطح روانی معامله‌گران بازار را نشان می‌دهد
• ابزار خوبی برای بررسی یا تأیید یک روند است.

به عنوان مثال، زمانی که قیمت یک سهم همراه با حجم بالای معاملات در حال افزایش است، نشان می‌دهد که روند قوی‌تر است، بنابراین یک سیگنال صعودی برای خرید است.

در مقابل، اگر قیمت سهم با حجم بالای معاملات در حال کاهش باشد، نشان دهنده فروش سنگین توسط سهامداران است.

حجم معاملات همچنین یکی از نشانه‌های مهم واگرایی است. زمانی که افزایش حجم معاملات در یک روند صعودی منجر به کاهش قیمت سهم شود، واگرایی رخ داده است.

یک قاعده مهم در هنگام تحلیل حجم معاملات در بورس ‌این است که کاهش قیمت سهم همراه با حجم زیاد معاملات نشان می‌دهد که ممکن است یک «اتفاق» باعث ایجاد این حرکت ناگهانی و شدید شده باشد.

این «اتفاق» ممکن است انتشار اخبار اقتصادی مانند تغییر نرخ بهره، شایعات مربوط به شرکت‌ها یا موارد مشابه باشد.

معامله‌گران همچنین از حجم معاملات برای تأیید الگوهای نمودار استفاده می‌کنند. برخی از این الگوها عبارت‌اند از: الگوی سر و شانه، مثلث و پرچم.

معامله‌گران باتجربه و موفق هنگام شناسایی و تأیید این الگوهای نمودار همیشه به حجم معاملات در هنگام شکست سطوح مهم توجه می‌کنند. به عنوان مثال، اگر حجم معاملات یک سهم بالا باشد، احتمال تشکیل این الگوهای نمودار بیشتر می‌شود.

حجم معاملات به عنوان شاخص بازار

گاهی اوقات روند قیمت سهام آن‌طور که به نظر می‌رسد نیست. در ادامه نحوه استفاده از تحلیل حجم معاملات در بورس برای تأیید یا رد روندها را به زبان ساده توضیح خواهیم داد.

حرکت قیمت سهام همیشه آن‌طور که به نظر می‌رسد نیست. در پشت پرده حرکت قیمت به سمت بالا یا پایین، ممکن است روندهای جدید در حال شکل گیری باشند یا روندهای فعلی در آستانه تغییر جهت باشند. به همین دلیل است که معامله‌گران در هنگام تلاش برای تأیید یا رد سیگنال‌های معاملاتی به دنبال نشانه‌های دیگری از احتمال ادامه روند یا تغییر آن هستند.

بیشتر بخوانید: 3 روش برای تشخیص ورود و خروج پول هوشمند در بورس

حجم معاملات، که تعداد سهام معامله شده در یک دوره زمانی خاص را نشان می‌دهد، می‌تواند در اینجا به کمک معامله‌گر بیاید.

اگرچه نوسانات حجم معاملات ممکن است به خودی خود برای پی بردن به تغییرات احتمالی روندها کافی نباشد، اما تحلیل حجم معاملات در بورس می‌تواند به شما کمک کند قدرت روندهای مختلف را ارزیابی کنید. در بخش بعدی نحوه استفاده از نشانه‌های حجم در تحلیل وضعیت روند سهام را بررسی می‌کنیم.

آنچه معامله‌گران در تحلیل حجم معاملات در بورس به دنبال آن هستند!

به طور خلاصه، حجم معاملات بیشتر از میانگین و/یا افزایش حجم معاملات می‌تواند نشان‌دهنده این باشد که معامله‌گران به صورت جدی کنترل قیمت را در دست دارند و روند با قدرت به حرکت خود ادامه خواهد داد. این نکته را می‌توانید در نمودار 1 در زیر مشاهده کنید، که در آن جهت خطوط قیمت و حجم هر دو در حال افزایش است.

برعکس، حجم معاملات کمتر از میانگین و/یا کاهش حجم می‌تواند نشان‌دهنده عدم اشتیاق معامله‌گران به ادامه روند باشد. همان‌طور که در نمودار 2 مشاهده می‌کنید، حتی با وجود ادامه صعود قیمت، حجم معاملات در حال کاهش است.

سیگنال‌های صعودی با تحلیل حجم معاملات در بورس

در ادامه چند روش رایج برای استفاده از حجم معاملات برای تأیید حرکت صعودی قیمت، و همچنین مثالی از اینکه چگونه حجم می‌تواند ضعف روند قیمت را نشان دهد، ارائه کرده‌ایم:

شکست سطح مقاومت همراه با حجم بالاتر از میانگین معاملات

در طول روندهای صعودی و در بازارهای خنثی، قیمت سهام گه‌گاه به سطح مقاومت می‌رسد؛ در این سطوح فشار فروش بر قدرت صعودی غلبه کرده و حرکت صعودی متوقف می‌شود.

هنگامی که قیمت سهام این سطح مقاومت را به سمت بالا می‌شد، به طور کلی اعتقاد بر این است که اگر در لحظه شکست حجم معاملات بالا (بالاتر از میانگین حجم) ​​باشد، شکست اعتبار بیشتری دارد. شکست همراه با حجم کم معاملات نشان دهنده میل کم خریداران و احتمال بازگشت قیمت به زیر سطح مقاومت است.

بیشتر بخوانید: روانشناسی سطوح حمایت و مقاومت؛ این نواحی چگونه شکل می‌گیرند؟

روند صعودی همراه با افزایش حجم معاملات

ادامه روند صعودی همراه با افزایش و/یا حجم بالاتر از میانگین نشان دهنده علاقه زیاد سرمایه‌گذاران به آن سهم است که این می‌تواند منجر به خرید بیشتر توسط معامله‌گران جدید و افزایش حتی بیشتر قیمت شود.

روند صعودی با کاهش حجم معاملات

روند صعودی بدون افزایش و/یا حجم بالاتر از میانگین می‌تواند ​​نشان دهنده عدم علاقه زیاد سرمایه‌گذاران به خرید بیشتر سهم باشد.

چنین شرایطی حاکی از ضعف روند صعودی و توقف احتمالی آن در آینده نزدیک است. با وجود اینکه قیمت ممکن است هنوز به روند صعودی خود ادامه دهد، بسیاری از معامله‌گرانی که حجم معاملات را تحلیل می‌کنند سعی می‌کنند از ورود به معاملات خرید در این سهم خودداری کنند.

بیشتر بخوانید: 19 نکته طلایی برای سرمایه گذاری و ترید در بازار صعودی (گاوی)

سیگنال‌های نزولی با تحلیل حجم معاملات در بورس

در این بخش با چند روش رایج برای استفاده از تحلیل حجم معاملات در بورس برای تأیید حرکت نزولی قیمت آشنا می‌شویم. همچنین، مثالی از چگونگی پی بردن به ضعف روند به کمک حجم را بررسی خواهیم کرد:

شکست سطح حمایت همراه با حجم بالای معاملات

در طول روندهای نزولی و در بازارهای خنثی، قیمت سهام گه‌گاه به سطح حمایت می‌رسد؛ در این سطوح به دلیل غلبه فشار خرید بر فشار فروش، روند نزولی ضعیف شده و ممکن است به صورت موقت متوقف شود.

به اعتقاد تحلیلگران اگر شکسته شدن سطح حمایت با حجم بالای معاملات همراه باشد، شکست معتبرتر است. شکست نزولی همراه با حجم کم معاملات نشان می‌دهد که علاقه زیادی برای ادامه روند نزولی وجود ندارد.

روند نزولی همراه با افزایش حجم معاملات

ادامه روند نزولی همراه با افزایش و/یا حجم بالاتر از میانگین به این معنی است که سرمایه‌گذاران نسبت به سهم تردید دارند که این می‌تواند منجر به فروش بیشتر و حتی کاهش بیشتر قیمت شود.

روند نزولی با کاهش حجم معاملات

وجود روند نزولی در بازار بدون افزایش و/یا حجم بالاتر از میانگین نشان دهنده تغییر احتمالی احساسات سرمایه‌گذاران و کاهش فروش باشد.

در این شرایط، با وجود اینکه قیمت سهام ممکن است به کاهش خود ادامه دهد، معامله‌گرانی که از تحلیل حجم معاملات در بورس استفاده می‌کنند ممکن است به دنبال شناسایی نشانه‌های تغییر روند و خرید سهم باشند.

به عنوان یک قاعده کلی، تمام شکست‌های سطوح حمایت یا مقاومت و ادامه روند که با حجم بالای معاملات (بیشتر از میانگین) همراه باشد، مهم‌تر و معتبرتر از شکست‌هایی است که در آن‌ها حجم معاملات افزایش پیدا نمی‌کند.

بیشتر بخوانید: 9 تکنیک کاربردی برای سرمایه گذاری در بازار نزولی

سه اندیکاتور برای تحلیل حجم معاملات در بورس

اندیکاتورهای حجم معاملات بر اساس فرمول‌های ریاضی ایجاد می‌شوند و نتیجه محاسبات آن‌ها معمولاً به صورت خطوط ساده یا هیستوگرام در پلتفرم‌های نموداری نمایش داده می‌شود.

هر اندیکاتور از فرمول متفاوتی استفاده می‌کند و معامله‌گران باید اندیکاتوری را پیدا کنند که بهترین کارایی را در بازار مدنظرشان دارد.

تعداد زیادی اندیکاتور حجم وجود دارد که ما در ادامه سه اندیکاتور مهم و پرکاربرد را معرفی می‌کنیم:

حجم تعادلی (OBV)

اندیکاتور حجم تعادلی (OBV) فشار خرید و فروش را اندازه‌گیری می‌کند. حجم تعادلی یک اندیکاتور تجمعی است که در روزهای مثبت حجم را اضافه می‌کند و در روزهای منفی حجم را کم می‌کند. زمانی که قیمت سهام بالاتر از قیمت پایانی روز قبل بسته شود، تمام حجم معاملات آن روز به عنوان حجم مثبت در نظر گرفته می‌شود.

در مقابل، هنگامی که قیمت سهام کمتر از قیمت پایانی روز قبل بسته شود، تمام حجم آن روز به عنوان حجم منفی در نظر گرفته می‌شود. مقدار واقعی OBV مهم نیست بلکه این جهت اندیکاتور است که باید به آن توجه داشته باشید.

• هنگامی که هم قیمت و هم OBV سقف‌ها و کف‌های بالاتر ثبت کنند، روند صعودی احتمالاً ادامه خواهد داشت.
• در صورتی که هم قیمت و هم OBV کف‌ها و سقف‌های پایین‌تر ایجاد کنند، روند نزولی احتمالاً ادامه خواهد داشت.
• اگر در یک محدوده رنج، OBV در حال افزایش باشد، ممکن است نشان دهنده فاز انباشتگی باشد و این هشداری درباره شکست محدوده رو به بالا است.
• اگر در یک محدوده رنج، OBV در حال کاهش باشد، ممکن است نشان دهنده فاز توزیع باشد و این هشداری درباره شکست رو به پایین است.
• زمانی که قیمت همچنان سقف‌های بالاتر بزند اما OBV نتواند مانند قیمت عمل کند، روند صعودی احتمالاً ضعیف شده و به زودی متوقف می‌شود. به این سناریو واگرایی منفی می‌گویند.
• زمانی که قیمت به کاهش خود ادامه می‌دهد ولی OBV نتواند کف‌های پایین‌تر بزند، روند نزولی احتمالاً ضعیف شده و ممکن است به زودی متوقف شود. به این سناریو واگرایی مثبت می‌گویند.

جریان پول چایکین (Chaikin Money Flow)

اندیکاتور جریان پول چایکین (CMF) میانگین وزنی حجمی انباشت و توزیع در یک دوره مشخص است. دوره زمانی استاندارد جریان پول چایکین 21 روز است. ایده پشت این اندیکاتور این است که هر چه قیمت بسته شدن به بیشترین قیمت نزدیکتر باشد، انباشتگی بیشتری صورت گرفته است. برعکس، هر چه قیمت پایانی به کمترین قیمت نزدیک‌تر باشد، توزیع بیشتری صورت گرفته است.

اگر پرایس اکشن یا رفتار قیمت به طور مداوم بالاتر از نقطه میانی در حجم رو به افزایش بسته شود، مقدار اندیکاتور جریان پول چایکین مثبت خواهد بود. برعکس، اگر پرایس اکشن به طور مداوم در زیر نقطه میانی در حجم رو به افزایش بسته شود، مقدار اندیکاتور منفی خواهد بود.

• بیشتر بودن مقدار CMF از خط صفر نشانه قدرت در بازار و قرار گرفتن آن در زیر خط صفر نشانه ضعف در بازار است.
• منتظر بمانید تا CMF جهت شکست قیمت از خطوط روند یا خطوط حمایت و مقاومت را تأیید کند. برای مثال، اگر قیمت سطح مقاومت را به سمت بالا شکست، منتظر بمانید تا مقدار CMF مثبت شود تا جهت شکست را تأیید کند.
• سیگنال فروش CMF زمانی اتفاق می‌افتد که پرایس اکشن در مناطق اشباع خرید یک سقف بالاتر بزند؛ در این صورتCMF  با ایجاد یک سقف پایین‌تر نشانه واگرایی را بروز داده و شروع به تغییر جهت به سمت پایین می‌کند.
• سیگنال خرید CMF زمانی اتفاق می‌افتد که پرایس اکشن در مناطق اشباع فروش یک کف پایین‌تر ایجاد کند؛ در این صورتCMF  با ایجاد یک کف بالاتر نشانه‌های واگرایی را صادر کرده و شروع به افزایش می‌کند.

اسیلاتور کلینگر (Klinger Oscillator)

اسیلاتور کلینگر یک ابزار مالی است که روندهای بلندمدت جریان پول را پیش‌بینی می‌کند و در عین حال نوسانات کوتاه‌مدت را تشخیص می‌دهد. علاوه بر این، این اسیلاتور با مقایسه کامل حجم با قیمت، تغییر جهت‌های قیمت را در بازار مالی پیش‌بینی می‌کند.

اسیلاتور حجم کلینگر از دو خط و خط مرکزی تشکیل شده است. معمولاً این دو خط قرمز و آبی هستند. خط آبی سیگنال است، در حالی که خط قرمز کلینگر است.

مانند بیشتر اندیکاتورهای دارای دو خط، نکته کلیدی در کلینگر زمانی است بین دو خط کراس اوور اتفاق می‌افتد (یعنی دو خط یکدیگر را قطع می‌کنند). سیگنال دیگری که باید زیر نظر گرفت زمانی است که دو خط از خط مرکزی عبور می‌کنند.

سیگنال خرید معمولاً زمانی ظاهر می‌شود که دو خط اسیلاتور در زیر خط مرکزی یکدیگر را قطع کنند. از سوی دیگر، سیگنال فروش زمانی شکل می‌گیرد که این دو خط در بالای خط مرکزی یکدیگر را قطع کنند.

سؤالات متداول

سخن پایانی

حجم معاملات همیشه شاخص مهمی از احساسات بازار بوده است. تحلیل حجم معاملات در بورس، مانند اندیکاتورهای معروف از جمله مکدی یا RSI، می‌تواند به معامله‌گر کمک کنند تا شکست قیمت را تأیید کند، تغییر جهت قیمت در آینده را تشخیص دهد و فاز انباشت قیمت را شناسایی کند.

افزودن تحلیل حجم معاملات در بورس به استراتژی معاملاتی باعث بهبود نتایج معاملات و کاهش تعداد اشتباهات می‌شود.