سرمایه‌گذاری در بازار سررسید، سالنامه و کاغذ / گزارشی از بورس چاپ و کاغذ

گزارشی از سرمایه‌گذاری در تولید سالنامه

بازاری با مدت زمان محدود

به هر گوشه شهر که چشم بیندازیم، هوای سال نو پیچیده است؛ گلدان‌های لب پنجره‌ها جوانه‌های تازه خود را به رخ درختان کهنسالی می‌کشند که مانده تا سبزینه‌ای را بر تن خود ببینند و حال و هوای آسمان هم رنگی از زمستان ندارد. انگار راستی‌راستی زمستان رو به اتمام است و نوروز هم از راه می‌رسد با همه الزاماتش.الزاماتی که از مهم‌ترین‌ ویژگی‌هایش ایجاد جنب‌وجوش در بازارهاست. علاوه‌بر بازارهای آشناتری چون پوشاک و خورد و خوراک که به تبع از راه رسیدن روزهای نوروزی همیشه اوضاع‌شان دیگرگون می‌شود، در این میان بازارهای دیگری هم ایجاد شده‌اند که انگار وجودشان از نان شب هم واجب‌تر است.

بازارهایی چون تولید و خریدوفروش سررسید یا همان سالنامه‌ها و تقویم‌های دیواری. آنچه طی 10 تا 15سال اخیر مدام در کشورمان به گوش رسیده، کسادی بازار کاغذ بوده و هست. وجود تنها دو کارخانه تولیدی با نام‌های کاغذ پارس و کاغذ مازندران نشان از مسئله‌ای خاص دارد و آن هم اینکه انگار بازار کج‌دار و مریز کاغذ، ریسک‌ها و تهدید‌های زیادی دارد که تولیدی‌های بزرگی طی سال‌های گذشته در کشورمان ایجاد نشده و حتی کارگاه‌های زودبازده سال‌های اخیر هم مشکلی از بازار کاغذ حل نکرده‌اند.

این وضعیت را سیدعباس شبیری، دبیر سندیکای کاغذ ایران نیز بارها عنوان کرده و همواره خواستار حمایت‌های بخش دولتی برای سروسامان دادن به بازار کاغذ بوده است. وی معتقد است سیاست‌های خودکفایی کاغذ در ایران تاکنون شکست خورده است.از طرفی برای تولیدکنندگان امر واردات هم آسان‌تر است و هم به‌صرفه‌تر.

از آنجا که بازار سررسیدهم تابعی از بازار کاغذ است و کاغذ تحریر، ماده اولیه این محصولات است، تولیدکنندگان این حوزه معتقد هستند که در بازار دو تا سه نوع کاغذ تحریر داریم؛ کاغذی که نوع ایرانی‌اش کیفیت لازم را ندارد و در این حیطه بازار واردات داغ است.اما آنچه تولید سررسیدرا با کاغذ وارداتی به صرفه جلوه می‌دهد، ارزش افزوده‌ای است که این محصولات ایجاد می‌کنند. چون کاغذ خامی که شکل سررسید به خود می‌گیرد از 5هزار تا 150هزار تومان قیمت‌گذاری می‌شود.

تولید سررسید، شغلی که به ارث رسیده

بررسی میزان سرمایه‌ لازم برای ورود به بازار تولید سررسید، بهانه‌ای شد برای سرزدن به میدان بهارستان به‌عنوان مرکز بورس تولید این محصولات. عزت‌بخش یکی از تولیدکنندگان این حوزه به «فرصت امروز» می‌گوید که از سال 83 بعد از اتمام درس در مقطع دبیرستان، به‌دنبال پدر وارد بازار سررسیدشده و در یکی از بزرگ‌ترین مراکز چاپ ایران، یعنی بازار شقایق کار می‌کند.

به اعتقاد او، ورود به این بازار به 200 میلیون تومان سرمایه اولیه نیاز دارد. وی اضافه می‌کند که این مبلغ تنها در حالتی است که فرد مکان مورد نظر را داشته باشد چون نداشتن مکان کار را بسیار سخت می‌کند: نداشتن مکان مورد نیاز مستلزم این نکته است که کالای تولیدی برای فروش در اختیار دیگران قرار بگیرد. اما داشتن مغازه و بهره‌بردن از ویترین بسیاری از مشکلات را حل می‌کند.

عزت‌بخش که چاپ سررسید را از پدر به ارث برده از کسانی می‌گوید که با 30میلیون کار را استارت زده‌اند و چند صباحی هم در این بازار مانده‌اند اما برای حضور پایدار در این بازار کمتر از 200میلیون تومان کار را پیش نمی‌برد. وی این هزینه را تنها برای خرید و تهیه ملزومات سررسیدها و سالنامه‌ها می‌داند. ملزوماتی چون فنر، چرم و هزینه‌های طراحی و طراح و اشاره می‌کند که خرید یک دستگاه چاپ تا 50میلیارد تومان هم هزینه‌بر خواهد بود.

فروش میلیاردی باید . . .

این تولیدکننده که به‌همراه پدرش بالا و پایین بازار را به خوبی لمس کرده، حال کنونی بازار سررسید را خوب نمی‌داند و دلیل این ادعایش را با وضعیت فعلی خود توصیف می‌کند. امسال 5/3 میلیارد تومان جنس در انبار داریم که باید در یک بازه زمانی کوتاه بفروشیم! البته این وضعیت در خوشبینانه‌ترین حالت است چون سررسید، محصولی است که باید در مدت مشخصی به فروش برسد و به‌عنوان نمونه سررسیدسال 95 تنها در این بازه زمانی کارایی و ارزش فروش دارد، به‌ همین دلیل حتی این امکان وجود دارد که مجبور شویم تمام اجناس را به 2/5‌میلیارد بفروشیم، البته گاهی شرایط از این هم بدتر است و فروش تنها پاسخگوی هزینه کاغذ و حقوق کارمندان است.

در مجموع باید گفت که به‌طور تقریبی سالانه 3 میلیارد فروش داریم که 20 درصدش سود است، البته باید این نکته را مدنظر داشت که در حال حاضر 17کارمند در تولیدی ما مشغول به کار هستند که هر کدام‌شان به طور میانگین ماهانه یک میلیون تومان حقوق دریافت می‌کنند، قابل ذکر است که مکان اشتغال ما جزو سرمایه اولیه ما است چون در غیر‌این صورت مبلغی نیز صرف اجاره مغازه می‌شد.

سررسید در پیچ و تاب مشکلات

علی که در مقطع کارشناسی با دنیای علمی چاپ آشنا شده و در کنار پدر تجربه را چاشنی کار خود کرده معتقد است هر کار تولیدی با مشکلاتی روبه‌رو است و چاپ سررسید هم از این امر مستثنا نیست. به‌عنوان مثال گاهی این مشکلات از مرحله نمونه‌گیری آغاز می‌شود. به این شکل که نتیجه کار رضایت‌بخش است اما ممکن است بازخورد خوبی نداشته باشد یا در همان مرحله تولید، طرح دلخواه و موردپسند نباشد، البته بزرگ‌ترین سد یا مانع این شغل، زمان فروش است و متاسفانه شرکت‌ها و ارگان‌ها برای سفارش دست نگه می‌دارند تا تولیدکننده تحت فشار قرار بگیرد و قیمت را کاهش دهد!

به‌عنوان مثال امسال به دلیل انتخابات، چاپخانه‌ها شلوغ بودند از طرفی شرکت‌ها و ارگان‌ها در سفارش دادن تعلل می‌کنند، از طرفی بازه زمانی چندانی تا پایان سال نداریم و همه اینها در حالی است که فروشنده باید حجم بالایی از محصولاتش را بفروشد.

در واقع روزانه باید 200میلیون تومان فروش داشته باشد که این حجم فروش برای سررسیدکار سخت و گاه غیرممکن است؛ سخت است چون هنگام فروش سررسید، خریدار لت و متنی را ارائه می‌کند تا در سالنامه کار شود و همه اینها پروسه طولانی را به خود اختصاص می‌دهد و اگر این پروسه یک روزه باشد نیروی انسانی زیادی می‌طلبد و چون باید در موعد مقرر کالا به مشتری تحویل داده شود، نیروی کار اضافی باید استخدام شود تا سفارش مشتری به موقع به دستش برسد. البته شاید این شائبه ایجاد شود که این مشکلات تنها مختص امسال و همزمانی با انتخابات است اما به‌واقع همه‌ساله این مسائل وجود دارد.

بازار قانون مدونی ندارد

مسائل بازار سررسید به همین جا ختم نمی‌شود. چون وقتی پای مشتری در میان باشد، همیشه نارضایتی‌هایی هم هست که تولیدکننده‌ای ممکن است ضعف کار را بپذیرد و آن را جبران کند و تولیدکننده‌هایی هم هستند که حاضر به پذیرش نواقص نیستند. چون بنابه گفته‌های اهالی این بازار بسیاری از تولیدکنندگانی که وارد این عرصه می‌شوند، سررشته و علم این کار را ندارند.

یکی از تولیدکنندگان قدیمی این بازار به «فرصت امروز» می‌گوید: بازار تک‌بعدی شده و تنها نگاه مادی در آن حاکم است و معنویت جایگاه خود را از دست داده یا در حال از دست دادن است. به‌عنوان مثال جنسی که به مشتری ارائه می‌شود خوردگی دارد ولی فروشنده نقص کار را نمی‌پذیرد و حقوقی برای مشتری قائل نیست! گاهی این مباحث آنقدر بالا می‌گیرد که کار به ادارات پلیس می‌کشد.

به اعتقاد من همه اینها به دلیل عدم تخصص است. عدم تخصص در این بازار به جایی رسیده که فردی که در کار داربست فلزی بوده وارد این کار شده! فقط به این دلیل که در آن دوره زمانی سرمایه‌اش برای ورود به این بازار کافی بوده است.

*********

 

گزارش میدانی «فرصت امروز» از بورس چاپ و کاغذ در میدان بهارستان

بازار کاغذ ایران در اختیار 4 تاجر

از آنجا که سررسیدکالایی مصرفی است؛ بازارش نیز تابعی از عرضه و تقاضاست. برای همین تبلیغات و تنوع محصول در آن می‌تواند نقش موثری داشته باشد، البته همیشه تنوع کالا قیمت نهایی محصول را تعیین می‌کند. قیمتی که به عوامل مختلفی چون نرخ کاغذ، چاپ، نوع جلد، طراحی و اندازه آن بستگی دارد. گشتی کوتاه در بهارستان که مرکز اصلی این محصول است این نکته را گوشزد می‌کند که سالنامه نیز خود را به‌روز کرده تا بتواند وفاداری‌اش را به مشتریانش ثابت کند. نگاهی به ویترین‌ها حکایت از این دارد که سررسید هم در اندازه و سایز و هم شکل و شمایل و محتوا تنوع را به بازار خود کشانده است.

از تقویم‌های کلاسوری مخصوص مدیران گرفته تا سررسیدهای خشتی که بیشتر فانتزی هستند و به درد نسل‌های جدید می‌خورد، البته این محصول نیز از آفت یا شاید مزایای شیک بودن در امان نبوده و در میان سالنامه‌ها می‌توان سررسیدهای شیک با پوست چرمی، نقره و طلاکاری را دید، البته سررسیدهایی را هم می‌توان دید که برای قیمت تمام‌شده کمتر، از کاغذهای نامرغوب تولید شده‌اند.

شاید در گذشته‌ای نه چندان دور محتوای سالنامه تاریخ روز و مناسبت‌ها و. . . بود اما امروزه ما شاهد سالنامه‌های مهندسی، مذهبی، سالنامه‌هایی با جملات مثبت و روان‌شناختی، سالنامه‌هایی برای جوان‌ترها، سالنامه‌های تخصصی و سالنامه‌های دانشگاهی که از مهرماه امسال تا مهر سال بعد را دربر می‌گیرد، هستیم.

همسفر با سالنامه

قیمت هر سررسید به نرخ کاغذ، چاپ، نوع جلد، طراحی و اندازه آن بستگی دارد. به‌ویژه کاغذ که به گفته مسعود شیخ‌زاده یکی از بنکداران بهارستان در انحصار چهار تا پنج‌تاجر است؛ تجاری که از کره، چین و اندونزی کاغذ وارد می‌کنند و آن را به‌دست بنکداران می‌رسانند.

چاپخانه‌ها، دفترهای تبلیغاتی و کارخانجات، مشتریان همیشگی کاغذ هستند، البته همین محصول وارداتی برای ورود به کشور مشکلاتی همچون مشکلات گمرکی و مسائل استاندارد را پشت سر می‌گذارد تا به‌دست بنکدارها برسد، کسانی که مدعی‌اند این بازار سقفی برای سرمایه‌گذاری ندارد و فضا به شکلی است که سرمایه‌گذاری بیشتر را می‌طلبد. شیخ‌زاده که چند نسل از خانواده‌اش درگیر خریدوفروش کاغذ بوده‌اند، آینده بازار را خوب می‌بیند و پیش‌بینی می‌کند از اردیبهشت ماه تحولات خوبی در بازار کاغذ ایجاد شود.

ویترینی به نام جلد

جلد نخستین قسمتی است که به چشم می‌آید. البته از آنجا که در حال حاضر بخشی از رسالت سالنامه‌ها تبلیغات است، نوع جلد می‌تواند در خرید سالنامه اثرگذار باشد و از این طریق به هدفی که در تبلیغ دارد، برسد. اسدی از فعالان بازار که عمری است سررسیدهای مختلفی را با جلدهای مختلفی تزیین کرده، انتخاب جلدها را معطوف به سلیقه و توانایی اقتصادی تولیدکننده می‌داند. موردی که نباید از نظر دور داشت این است که سالنامه تهیه می‌شود تا یک‌سال را تاب بیاورد که برای همین بیشتر از جلدهای سخت با روکش‌های مختلف استفاده می‌شود؛ روکش‌های سلفونی (گلاسه با روکش سلفون مات و براق) چرم مصنوعی و طبیعی و گالینگور.

با استناد به صحبت‌های اسدی در مرحله جلد، چاپ روی جلد را هم داریم. در دنیای رقابتی و صنعتی امروزی طراحی حرف‌های زیادی برای گفتن دارد و در بیان سرگذشت تولید سررسید، نمی‌توان طراحی را نادیده گرفت.

با توجه به سفارش مشتری برای هر سررسید از اندازه‌های متفاوتی استفاده می‌شود و هر یک از آنها طراحی خاص خود را سفارش می‌دهند. اما به طور کلی و به دو دلیل کاهش هزینه‌ها و کاهش دورریز کاغذ از سایزهای استاندارد رحلی (5/28×21) وزیری (5/23×17)، رقعی (5×14/21)، پالتویی (5×10/21) و جیبی (21×5/10) استفاده می‌شود.

پایان کار سررسید

سررسیدها اگرچه با آغاز سال لباس‌های رنگارنگ خود را به تن می‌کنند و پا به بازار می‌گذارند اما متاسفانه پایان خوشی ندارند. اگر سالنامه‌ای خوش‌شانس باشد و بتواند یک‌سال صاحب خود را همراهی کند در پایان سال در سطل زباله جا خوش می‌کند. سالنامه‌های بدشانس که از همان ابتدا هم نتوانسته‌اند صاحبی داشته باشند در میدان انقلاب در بساط دستفروش‌ها قرار می‌گیرند و به قیمتی بسیار پایین به فروش می‌رسند!

البته در این میان هستند سررسیدهایی که دست نخورده یا نصفه و نیمه در گوشه‌ای از کمدها می‌مانند؛ سالنامه‌هایی که مدام به ما گوشزد می‌کنند کارهای زیادی را دست‌نخورده یا نیمه‌کاره رها کرده‌ایم.سررسید‌های روزشمار، هفته‌شمار، ماه‌شمار و یادداشت در بازار موجود است که با جلدهای چرم، جیر و… در قطع‌ها و قیمت‌های متنوعی به فروش می‌رسند.

نوع جلد، تعداد برگ‌ها، نوع چاپ، قیمت کاغذ در بازار و… از مهم‌ترین عوامل تعیین‌‌کننده قیمت این محصولات هستند. قیمتی که به‌طور میانگین از 5هزار تومان شروع می‌شود و تا 50هزار تومان هم می‌رسد.البته به این ارقام باید هزینه خرید سالنامه‌های خاص طلاکاری شده را هم اضافه کرد که گاه به چندصدهزار تومان می‌رسد.

******************

بازار جهانی

جایگاه صنعت کاغذ در دنیای دیجیتالی امروز

امروزه با توجه به پیشرفت‌هایی که در زمینه فناوری‌های دیجیتال صورت گرفته است، ارتباطات انسانی نیز از جنس دنیای دیجیتال بوده و در وهله اول به نظر می‌رسد که دیگر از دنیای کاغذ و کتاب و نامه‌نگاری فاصله گرفته‌ایم و نیاز جهانی به این صنعت کمتر شده است.

اما نکته مهم این است که بازار کاغذ در سطح جهان، هنوز هم مصرف قابل توجهی داشته و در بسیاری از صنایع کاربرد فراوانی دارد. با این حساب، می‌توان گفت تجارت جهانی کاغذ، بازاری رو به رشد داشته و حجم وسیعی از تولیدات این صنعت، در اقصی نقاط جهان به مصارف متعددی می‌رسند.

بر این اساس، مصرف کاغذ در سطح جهان، با رشد زیادی روبه رو بوده و انتظار می‌رود این مصرف در سال‌های آتی نیز به همین منوال پیش برود و بازار صنعت کاغذ تبدیل به یکی از بزرگ‌ترین بازارهای تجاری شود.

آسیا، مهم‌ترین تولیدکننده و مصرف‌کننده

در حال حاضر، رشد تولید و مصرف کاغذ در آسیا نسبت به دیگر مناطق جهان بیشتر است. حدود 400میلیون تن کاغذ مقوا در سطح جهان تولید شده است که در این میان، آسیا سریع‌ترین رشد را در تولید این صنعت داشته و خصوصا با توجه به پیشرفت این صنعت در چین، روند این رشد بیشتر نیز شده است.در حال حاضر بیش از یک سوم کاغذ و مقوای تولید شده در جهان، در آسیا تولید می‌شود و در همین اثنا، تولیدات این صنعت در آمریکای شمالی کاهش یافته است.

بیشترین میزان مصرف کاغذ و مقوا نیز در آسیا و خصوصا چین به چشم می‌خورد. برآوردهای تحلیلگران حاکی از این است که مصرف جهانی کاغذ تا سال 2025 بالغ بر 500میلیون تن خواهد شد. در این میان، سهم آسیا در این بازار مصرف 44درصد است. اروپا و آمریکای شمالی، با هم، تقریبا یک سوم این بازار مصرف را در دست دارند، همچنین بازار تقاضا در کشورهای اروپای شرقی نیز رشد سریع‌تری نسبت به بازارهای سنتی‌تر این صنعت دارد.

سرانه مصرف کاغذ

سرانه مصرف کاغذ و مقوا بسته به مناطق و کشورهای مختلف، اندازه‌های متنوعی دارد. میانگین جهانی مصرف کاغذ برای هر فرد حدود 55کیلوگرم است و بیشترین مقدار آن در آمریکا 300کیلوگرم و کمترین میزان مصرف نیز در آفریقا، 7کیلوگرم تخمین زده شده است.

در مناطق پرجمعیت آسیایی، سرانه مصرف کاغذ حدود 35کیلوگرم بوده که نشان‌دهنده پتانسیل بزرگ رشد این صنعت در این مناطق است، البته اگر همان روند توسعه کشورهای غربی را دنبال کنند. چراکه مصرف سرانه کاغذ در این کشورها به میزان زیادی بالا رفته است، به‌عنوان مثال در سال 2011 سرانه مصرف کاغذ و مقوا در فنلاند برای هر نفر، حدود 194کیلوگرم بوده است.

صادرات صنعت کاغذ

با توجه به رشد سریعی که در فرآیند تولید کاغذ در کشورهای آسیایی، به‌ویژه چین شکل گرفته است، باعث تغییر وجه جهانی این صنعت شده و رفته رفته اروپا و آمریکای شمالی که در تولیدات و صادرات کاغذ به خودکفایی رسیده بودند، جای خود را به کشورهای آسیایی داده و سیستم صادرات جهانی کاغذ در انحصار تولیدکنندگان آسیایی آن نیز قرار می‌گیرد.

در حال حاضر صادرات کاغذ از کشورهای آسیایی و خصوصا چین به سوی غرب آغاز شده است و با توجه به اینکه هزینه‌‌ها در این کشورهای تولیدکننده جدید، به مراتب کمتر از کشورهای غربی است، بازار رقابتی قابل توجهی برای این صنعت در سطح جهان رقم خورده است.

چشم‌انداز جهانی این صنعت

با توجه به پیشرفت‌های دنیای جدید و ظهور رسانه‌های دیجیتال و شکل‌گیری ارتباطات بدون کاغذ در طی سال‌های اخیر، صنعت جهانی کاغذ نیز با چالش‌هایی جدی روبه رو شده است، اما از آنجایی که این صنعت، مصارف دیگری نیز دارد، انتظار می‌رود با چرخشی که به سوی صنعت بسته‌بندی داشته است، این کاهش کوتاه‌مدت جبران شود. تحلیل‌گران معتقدند که امروزه باید تمرکز اصلی تجارت کاغذ روی صنعت بسته‌بندی و محصولات بهداشتی باشد، به طوری‌که طبق پیش‌بینی سایت ibisworld.com طی پنج سال آینده درآمد این صنعت با توجه به رشد آن در بازارهای در حال توسعه از سر گرفته خواهد شد.

در واقع با کاهش رشد این صنعت در رسانه‌های چاپی، محصولاتی مانند مقوا، صنایع بهداشتی و صنعت بسته‌بندی بهترین جایگزین برای مصرف جهانی کاغذ هستند که به رشد بیشتر این صنعت نیز کمک شایانی کردند. طبق پیش‌بینی ibis تا سال 2021 نرخ رشد سالانه این صنعت تا 4.2درصد افزایش می‌یابد و در مقایسه، تولید ناخالص داخلی جهان با نرخ رشد سالانه 3.6درصد، در دوره مذکور، حرکت می‌کند.

*************

گزارش «فرصت امروز» از بازار سررسیدها و سالنامه‌ها

سررسید را می‌توان صادر کرد

سررسیدبه زبان ساده همان دفترچه یادداشت روزانه است با این تفاوت که هر صفحه‌اش تاریخ دارد. از گذشته دور تاکنون علاقه به سررسید در میان ایرانیان وجود داشته و شاید یکی از دلایل این علاقه اعتبار تقویم فارسی باشد؛ تقویمی که به خورشیدی و جلالی معروف است و از سال 1300 به‌عنوان تقویم رسمی کشور از آن استفاده می‌شده است به‌گونه‌ای که در قوانین فعلی کشور یعنی اصل هفدهم قانون اساسی، مبنای تاریخ رسمی و اداری کشور است. با این حساب می‌توان گفت تقویم قدمتی طولانی در ایران دارد؛ قدمتی که به دوره امپراتوری هخامنشی بازمی‌گردد، البته در دوره‌های اشکانی و ساسانی نیز سررسید داشته‌ایم.

امروزه، البته سررسید‌ها تنها بیان‌کننده تاریخ و زمان نیستند و از حالت یک تقویم صرف خارج‌ شده‌اند.سررسید‌ها امروزه ویترینی برای تبلیغ کالاهای یک شرکت تولیدی یا معرف خدمات یک اداره هستند. عمر یک‌ساله این ویترین‌های کاغذی موجب شده تا اقبال زیادی نسبت به آنها وجود داشته باشد و با وجود رشد وبگاه‌های اینترنتی که زمان دسترسی به تبلیغات و کالاها را بسیار راحت و آسان کرده‌اند، اما بازار سررسید با همه مسائلش همچنان جذابیت‌های لازم را برای سرمایه‌گذاری داشته باشد.

اشتغال‌زایی بالای سررسیدها

تولید تقویم و سررسید از جمله شاخه‌های جدید صنعت چاپ و نشر محسوب می‌شود که شاید کمتر کسی فکرش را می‌کرد که روزی به اعتبار فعلی‌اش دست یابد و به‌عنوان کسب‌وکاری مستقل شناخته شود و با ایجاد اشتغالی پایدار به‌عنوان یکی از حلقه‌های زنجیر صنعت چاپ، مشاغل دیگری را هم درگیر خود کند و تخصص‌های زیادی را به‌کار بگیرد.

کارشناسان طراحی هنری، گرافیست‌ها، صــحـافـان، چاپخانه‌داران، تولیدکنندگان ملزومات مرتبط با سررسید مانند فنرهای مارپیچ و دوبل، فروشندگان مرکب و چسب، بازاریاب‌ها و. . . از جمله حرف و مشاغلی هستند که در تولید یک سررسید و تقویم نقش و جایگاه دارند و به همین دلیل است که می‌توان گفت، تولید سررسید و تقویم که روزگاری یکی از زیرمجموعه‌های صنعت چاپ محسوب می‌شد، اکنون برای خود به صنعتی مستقل تبدیل شده است.

اما این صنعت با همه اهمیتی که می‌تواند در اشتغال‌زایی و ایجاد زمینه‌های درآمدزایی داشته باشد، با مسائل عدیده‌ای دست به گریبان است. وارداتی بودن مواد اولیه مانند کاغذ و حتی فنرها و طراح‌های گوناگون موجب شده تا طی سال‌های اخیر این بازار با نوسانات زیادی مواجه باشد تا جایی که تیراژ تولیدی‌های این عرصه هم کم و زیاد‌های زیادی را به‌خود ببیند.

رامین احمدیان، مدیرعامل شرکت شرکت آسیاتک در این زمینه به «فرصت امروز» می‌گوید: با همه اهمیتی که این رسته شغلی دارد، اما چون در کشور ما به تولیدکننده بهای لازم داده نمی‌شود، تولیدکننده‌های این بازار نیز بر سر دوراهی ماندن یا رفتن قرار گرفته‌اند. وقتی سررسیدها و تقویم‌های شمسی وارد می‌شود دیگر چه حرفی باقی می‌ماند. تیراژ داخلی‌ها از 15، 20هزار به هزار و بدتر از آن به 100 و شاید 50نسخه تنزل یافته است.»

احمدیان همچنین عنوان می‌کند «همه امیدها به ثبات اقتصادی است که دولت قولش را داده است. نوسانات بازار کاغذ وارداتی دیگر کمرشکن شده است. همین امر سرمایه‌گذاری در این زمینه را با خطرات و ریسک‌های زیادی همراه کرده است.» احمدیان همچنین به وارداتی بودن لوازم و سخت‌افزارهای این صنعت اشاره می‌کند و می‌گوید: سرمایه‌گذاری در این بخش بیشتر براساس عشق و علاقه به صنعت چاپ صورت می‌گیرد یا کسانی به این کار مبادرت می‌ورزند که به‌صورت خانوادگی در این بازار حضور داشته‌اند.

وی در ادامه به اهمیت وجود قانون کپی‌رایت در این حوزه اشاره می‌کند. کاری ناشایست و نازیبا که گاه چندین بار و از روی دست همدیگر صورت می‌گیرد از دیگر مشکلات این بازار است و مهم‌تر از آن نبود مرجعی قانونی برای پیگیری این معضل است. وی ادامه می‌دهد: سالنامه‌ها و تقویم‌ها به دلیل اینکه معمولا حاوی پیام‌ها و تصاویری هستند، باید مجوز چاپ‌شان از وزارت ارشاد صادر شود که این فرآیند طولانی تنها بازار را در اختیار وارداتی با ظاهر فریبنده و کیفیت پایین که قیمت کمتر هم دارند، قرار می‌دهد و سرمایه‌گذاران این حوزه را ناامیدتر می‌کند.

مدیرعامل آسیاتک همچنین به خریداران به‌عنوان سویه مهم بازار اشاره می‌کند و می‌گوید: تنوع سلایق و گسترش و رشد زیبایی‌شناسانه سلیقه‌ها طی چند سال اخیر مسئله‌ای است که یک تولیدکننده نمی‌تواند آن را نادیده بگیرد. بنابراین برای سرپا ماندن کسب وکارهایی از این قبیل، توجه به نیازهای روز بازار و استفاده از طرح‌های نوین، حرفه‌ای و غیرتکراری از ضروریات محسوب می‌شود.

هزینه‌های تولید

احمدیان در مورد هزینه‌های تولید در این حوزه می‌گوید: هزینه‌ها در این بخش مربوط به چند مسئله است. اما هر کسی می‌تواند بفهمد که کاغذ بیشترین هزینه‌ را به خود اختصاص می‌دهد تا جایی که 80درصد هزینه‌های تولید در این بخش مربوط به کاغذ است. اما به غیر‌ از آن باید به چرم ترمو هم اشاره کنم که هر متر آن بین 16 تا 20 هزار تومان برای تولیدکننده هزینه در بر دارد. البته به جز کاغذ و چرم، مسائل دیگری نیز مانند طرح‌های حرفه‌ای و هنری نیز در قیمت تمام شده محصولاتی از این قبیل تاثیرگذار است.

این فعال بازار در مورد طیف مشتریان این صنعت می‌گوید: تهران، اصفهان، شیراز و تبریز از جمله مهم‌ترین مراکز مصرف‌کننده محصولات این بازار هستند. البته از آنجا که محتوای سالنامه و تقویم‌ها با چندین کشور فارسی‌زبان مانند افغانستان و تاجیکستان هم همسانی‌ دارد، بازار این کشورها را هم می‌توان در زمره مشتریان این تولیدی‌ها به شمار آورد. کما اینکه بوده‌اند تولیدکننده‌هایی که از افغانستان سفارش‌هایی دریافت کرده‌اند.

وی ادامه می‌دهد که برای به‌دست گرفتن بازار کشورهای همسایه باید دستگاه‌های پیشرفته و حرفه‌ای وارد ایران شود تا در کمترین زمان و با بهترین کیفیت بتوانیم سلایق کشورهای هم‌فرهنگ همسایه‌ را راضی کنیم. اما متاسفانه این بازار که ظرفیت‌های گسترده‌ای برای اشتغال‌زایی داخلی و ارزآوری دارد، کماکان از چشم مسئولان دور مانده است و بخش خصوصی هم با نوسانات متعددی دست به گریبان است.

تیراژ سالنامه‌های تولیدی در بعضی از چاپخانه‌ها و تولیدی‌ها همچنان روی چند هزار عدد باقی مانده است و اینها افرادی هستند که سرمایه بیشتری در اختیار داشته‌اند و توانسته‌اند سر پا بمانند. با توجه به اینکه 80 درصد از تولیدات این بازار متعلق به گاه‌شمار و سالنامه‌ است و 20 درصد هم موارد سفارشی و متفرقه را در برمی‌گیرد، تولید 5 تا 10 هزار جلد از این محصولات هم در بازار وجود دارد که همان‌طور که ذکر شد مربوط به تولیدی‌های بزرگ بازار است. قیمت میانگین سررسید‌ها برای سال 95 حدود 5هزار تومان است و البته این قیمت در موارد خاص با متریال ویژه تا 50هزار تومان هم می‌رسد.