سفته بازی یکی از واژه‌هایی است که در ادبیات اقتصادی عامه مردم ما، به‌عنوان واژه‌ای با بار معنایی منفی رواج پیدا کرده است. گاهی اوقات ممکن است در نشریات، مقاله‌ها و تحلیل‌هایی را مشاهده کنیم که از سفته‌بازها به شکلی بسیار منفی و نوعی فرصت‌طلبی پرخطر نام می‌برند.
اگر سفته‌بازی در یک بازار مالی و اقتصادی به شکل گسترده رایج شود و از سوی دیگر سفته بازها در یک بازار مالی، به گروهی خاص با دارایی‌های خاص یا امتیازهای خاص محدود شوند، سفته‌بازی ممکن است به سلامت آن بازار لطمه جدی وارد کند. در ادامه با این پدیده بیشتر آشنا خواهیم شد.
سفته بازی چیست؟
سفته بازی یا Speculation جز معامله‌های پرخطر است. در این نوع معامله‌ها امکان از دست دادن همه سرمایه یا بخش زیادی از آن وجود دارد. اما در صورت موفقیت شود سود قابل‌ملاحظه‌ای نیز به همراه خواهد داشت.
عناوین مطلب:
شاید سفته‌بازی را بتوان به نوعی شبیه قمار یا شرط‌بندی دانست چراکه در این معاملات همیشه معاملات امکان از دست رفتن سرمایه بیش از کسب سود است.
بااین‌حال حضور سفته‌بازی در هر بازاری می‌تواند موجب تأمین مالی بازار و درعین‌حال جلوگیری از ایجاد حباب در بازار شود.
سفته بازی و سرمایه‌گذاری با توجه به نوع دارایی خریداری شده، مدتی که فرد آن را نگه می‌دارد و میزان اهرم افزایش سرمایه از هم متمایز می‌شوند.
برای درک اینکه سفته بازی چیست، به عنوان مثال کسی را در نظر بگیرید که خودروی شخص دیگری را به خاطر نیاز مالی زیر قیمت می‌خرد و مدتی بعد با قیمت بالاتر می‌فروشد. او سرمایه‌گذار نیست بلکه سفته باز است.
اگر فرد خودرو را با قیمت مناسب می‌خرید سرمایه‌گذاری محسوب می‌شد اما به دلیل سوءاستفاده از شرایط، عنوان سفته‌باز به او تعلق می‌گیرد. به همین ترتیب افرادی که به امید تغییر قیمت ارز، اقدام به خرید حجم زیادی از آن در مدت کوتاهی می‌کنند و امیدوارند با افزایش قیمت سود چشمگیری کنند نیز جز سفته‌بازان هستند.
البته پیداست که وجود سفته‌بازان به شکل متعادل و با پذیرش ریسک مناسب برای هر بازاری لازم است چراکه بازارهای مالی هیچ‌گاه خالی از ریسک نیستند و سرمایه‌ای که سفته‌بازان وارد می‌کنند موجب تأمین نقدینگی می‌شود. اما زمانی که این افراد با سوءاستفاده از شرایط و پذیرش ریسک بالا اقدام به ورود به بازار خاصی می‌کنند می‌توانند باعث نوسان قیمت شدیدی شود.
بیشتر بخوانید: چه تفاوتی میان سرمایه گذاری و قمار وجود دارد؟
در این مطلب جامع از بورسینس قصد داریم به بررسی سفته‌بازی در بازارها، مخصوصاً بازار سهام بپردازیم.
سفته باز کیست؟
معمولاً سفته بازها برای اینکه فرصت‌های مناسب ورود به یک بازار را پیدا کنند نوسانات آن را دنبال کرده و با یک ورود فرصت‌طلبانه، ریسک زیادی می‌کنند.
معمولاً برای سفته‌بازها مهم نیست که وارد چه بازاری می‌شوند، تمرکز آن‌ها فقط بر کسب سود در کوتاه‌مدت است.
این افراد یا خودشان جز تحلیلگران بازار هستند و یا از تحلیلگران حرفه‌ای کمک می‌گیرند. آن‌ها معمولاً ابزار مشتقه، کالا، اوراق قرضه، سهام یا ارز را با ریسکی بالاتر از حد معمول، در ازای به دست آوردن سودی فراتر از انتظار، معامله می‌کند.
بیشتر بخوانید: اوراق سهام، مشارکت و قرضه: تعاریف، تفاوت‌ها و ویژگی‌ها
سفته بازها ریسک‌های بالایی را برای کسب سود قبول می‌کنند حتی اگر شرایط بازار نشان‌دهنده احتمال ضرر باشند. آن‌ها امیدوارند با انجام این ریسک‌ها، سریعاً به سودهای زیادی دست یابند. اما اگر عملکرد آن‌ها طوری باشد که بازار از آن حمایت کند و باعث ایجاد تنش در بازار نشود، نوعی سرمایه‌گذاری است و دیگر سفته بازی به حساب نمی‌آید.
انواع سفته بازان در بازار
سفته‌بازان هر بازاری به چهار دسته کلی تقسیم می‌شوند:
- کسانی که منتظر صعود قیمت‌ها وارد بازار می‌شوند. این افراد، نسبت به آینده بازار خوش‌بین هستند و انتظار دارند قیمت دارایی آن‌ها در کوتاه‌مدت افزایش چشمگیری داشته باشد. به این دسته از سفته‌بازان در مقالات منبع گاوهای نر (Bull) می‌گویند.
- کسانی که انتظار سقوط شدید قیمت در بازار را دارند. این افراد اوراق بهاداری که هم‌اکنون در اختیارشان نیست را برای تحویل آتی می‌فروشند تا مجدداً از خرید آن‌ها با قیمت کمتر سود ببرند. این دسته از سفته‌بازان خرس‌ها هستند.
- سرمایه‌گذاران محتاطی که معمولاً روی شرکت‌های جدید سرمایه‌گذاری می‌کنند تا با افزایش قیمت سهام آن‌ها در چند روز اول، سود کنند. این سفته‌بازان، معروف به گوزن‌ها هستند.
- سفته‌بازانی از سه دسته فوق که به هدفی که برای ورود به بازار تعیین کرده بودند نمی‌رسند دسته چهارم را تشکیل می‌دهند. ممکن است خریدار یا فروشنده پیدا نکنند یا شرایط بازار تغییر ناگهانی داشته باشد. به این دسته از سفته‌بازان اردک لنگ می‌گویند!
در چه سهم هایی سفته بازی می‌شود؟
معمولاً سهم‌هایی که از نظر بنیادی در وضعیت خوبی هستند اگر برای مدتی متروکه شوند، به آن‌ها توجه نشود و حجم کمی داشته باشند برای سفته بازی در بورس مناسب می‌شوند.
بیشتر بخوانید: 7 فاکتوری که برای خرید سهام با تحلیل بنیادی باید لحاظ کنید!
همان‌طور که می‌دانید در تحلیل تکنیکال تمرکز معامله گران بر بررسی روند عرضه‌وتقاضا و پیش‌بینی قیمت است. اما تکنیکالیست‌ها باید روانشناسی بازار را هم در نظر بگیرند. روانشناسی بازار به ما می‌گوید پول از کجا وارد بازار شده است. مسیر ورود پول به بازار اهمیت زیادی دارد و می‌تواند سرنوشت قیمت آن سهم را تعیین کند. .
پول وارد هر سهمی شود باعث افزایش سریع قیمت آن می‌گردد و معمولاً سفته‌بازان هستند که یک‌باره مقدار زیادی پول را وارد یک سهم می‌کنند. البته سفته‌بازان بیشتر روی سهم‌هایی که از نظر بنیادی قوی هستند تمرکز دارند و سهم‌های گمنام، کمتر مورد سفته بازی قرار می‌گیرند.
در کنار سهم‌های قوی، سفته‌بازان که هدفشان وارد کردن پول برای بالا بردن قیمت سهم است، روی سهم‌هایی که حجم مبنای کمی دارند یا فرابورسی هستند تمرکز بیشتری دارند. چراکه لازم نیست در این سهم‌ها برای رسیدن به حجم مبنا، هزینه زیادی کنند.
بیشتر بخوانید: 3 روش برای تشخیص ورود و خروج پول هوشمند در بورس
وقتی سفته‌بازان وارد یک سهم می‌شوند شاهد رشد مکرر و هر روزه قیمت آن هستیم. می‌بینیم صف خرید آن سهم طولانی می‌شود و شاید این موضوع چند هفته تا چند ماه به طول بینجامد. چنین رشدی غیرعادی است. آن‌ها از ابزارهای تبلیغاتی و روانی برای ورود پول از طریق سرمایه‌گذاران معمولی هم استفاده می‌کنند تا آن‌ها هم مشتاق به سرمایه‌گذاری در آن سهم شوند.
با رسیدن قیمت سهم به اوج، سفته‌بازان سهام را می‌فروشند و سرمایه خود را خارج می‌کنند. بنابراین ممکن است کسانی که دیرتر وارد سهم شده‌اند نه‌تنها سود نکنند که دچار ضرر سنگینی هم شوند.
چه زمانی سفته بازی زیاد می شود؟
زمانی که بازاری به سمت بی‌ثباتی می‌رود حضور سفته‌بازان پررنگ‌تر می‌شود. معمولاً در شرایطی که وضعیت اقتصادی یا سیاسی کشورها با بحران مواجه است فضا برای سفته بازی فراهم‌تر می‌شود. البته سفته‌بازان در همه بازارها وجود دارند. هر جا خریدوفروش هست سفته‌بازان هم هستند.
با این حال وجود سفته‌بازان برای رونق بازار گاها مفید است چراکه با ریسک زیادی که قبول می‌کنند موجب ادامه چرخه بازار می‌شوند. اما اگر هجوم آن‌ها به بازار به شکل افسارگسیخته و زیاد باشد می‌تواند با اختلال در توازن عرضه‌وتقاضا باعث ایجاد تنش و تغییر ناگهانی قیمت‌ها به شکل ایجاد حباب یا ریزش قیمت شود.
بیشتر بخوانید: منظور از حباب قیمتی در بورس چیست؟ + 4 دلیل شکل‌گیری حباب!
ازآنجایی‌که معمولاً سفته‌بازان به اطلاعات پنهان بازار دسترسی دارند و چیزهایی را می‌دانند که سرمایه‌گذاران عادی از آن مطلع نیستند بنابراین عملکرد سفته‌بازان به‌صورت خریدوفروش‌هایی با حجم بالا می‌تواند باعث خسارت شدید سرمایه‌گذاران معمولی شود. این خسارت‌ها بخصوص در سهم‌ها و بازارهای کوچک بیشتر از سایرین است.
دلیل جذاب نبودن بورس برای سفته بازان چیست؟
در بازار بورس خبرهای مختلفی مثل تعدیل سود یا افزایش سرمایه باعث می‌شود کسانی که نوسانگیری می‌کنند به سمت خرید آن سهم بروند. اما وقتی سفته‌بازان وارد یک سهم می‌شوند قبل از اینکه چنین اخباری منتشر شود و قیمت سهم به‌صورت معقول تغییر کند، افراد را برای خرید آن تشویق می‌کنند.
بیشتر بخوانید: راهنمای کامل نوسان گیری در بورس؛ هر آنچه باید درباره نوسانگیری بدانید
درصدهای فیبوناچی که اهمیت زیادی در تحلیل تکنیکال دارند اگر مقدار آن بیش از 100 باشد نشان‌دهنده یک سهم پرریسک هستند. گاهی این سهم‌ها که نقاط حمایتی نزدیکی ندارند موردتوجه سفته‌بازان قرار می‌گیرند و هنگامی‌که قیمت آن‌ها شروع به ریزش کند، تغییرات زیاد و شدیدی را تجربه خواهد کرد.
به‌همین‌دلیل سرمایه‌گذاران بازار بورس باید به نقاط حمایت و مقاومت سهم‌ها توجه کنند و صرفا به‌خاطر تغییرات قیمت وارد آن‌ها نشوند. چراکه سفته‌بازان معمولاً آن‌قدر حرفه‌ای عمل می‌کنند که کسی حدسش را هم نمی‌زند چنین سهمی به ناگهان تغییر قیمت دهد. سفته‌بازان با ایجاد صفهای طولانی خرید و جذب سرمایه‌گذارانی که امید به افزایش قیمت دارند ناگهان آن را تخلیه می‌کنند.
بخصوص در زمان‌هایی که بخش زیادی از بازار در وضعیت کاهش قیمت و قرمزرنگ هستند، وقتی می‌بینیم تعداد انگشت‌شماری در حال افزایش و سبزرنگ هستند باید به وجود سفته بازی در بورس و ایجاد جو روانی برای جذب سرمایه در آن سهم‌ها شک کنیم.
چطور در دام سفته بازی نیفتیم؟
حالا که می‌دانید سفته بازی چیست قبل از خرید هر سهم، وضعیت کنونی خریدوفروش آن را با چند ماه پیش مقایسه کنید.
تغییر حجم فروش می‌تواند سیگنال هشدار باشد. سهم‌هایی که باارزش هستند صف خرید آن‌ها و افزایش حجمشان کم‌کم شکل می‌گیرد و ممکن است مدت زیادی به طول بینجامد و حتی ممکن است در برهه‌هایی از زمان روند مثبت زیادی نداشته باشند. به‌این‌ترتیب اگر دیدید حجم فروش امروز سهم با چند ماه گذشته تغییر زیادی کرده است احتمال حضور سفته فروشان در آن زیاد است.
علاوه بر این موارد استراتژی‌های معاملاتی خود را رعایت کنید. به‌عنوان‌مثال حد ضرر خود را در هر معامله‌ای حفظ کنید و حاضر به نگه‌داشتن بیشتر سهم نشوید. زمانی که سهمی، تارگت سود شما را زد از آن خارج شوید و برای کسب سود بیشتر ریسک نکنید.
سوالات متداول
آیا سفته بازی همان پامپ و دامپ است؟
پامپ و دامپ بیشتر در بازار رمزارزها استفاده می‌شود و به ورود یک‌باره پول برای خرید یک دارایی و فروش یک‌باره آن گفته می‌شود که موجب کاهش یا افزایش شدید قیمت می‌گردد. این فرآیند نیز نوعی سفته بازی محسوب می‌شود.
آیا سفته‌بازان همیشه در جهت افزایش قیمت یک سهم گام برمی‌دارند؟
خیر سفته‌بازان به دنبال سود هستند. گاهی این سود از افزایش قیمت ناشی می‌شود و گاهی از کاهش قیمت.
آیا سفته بازی در بورس برای هر شخصی امکان‌پذیر است؟
سفته‌بازان معمولا شرایطی را در بازار می‌بینند که سرمایه‌گذاران معمولی از آن بی‌خبرند. علاوه بر این سرمایه کافی را برای ورود به بازار دارند. بااین‌همه گاهی با ورود آن‌ها به بازار، سایر سرمایه‌گذاران هم جذب می‌شوند و به‌خاطر فعالیت آن‌ها در آن سهام، سفته‌بازان نمی‌توانند به سودی که در نظر گرفته بودند برسند.
جمع‌بندی
سفته بازی نوعی معامله پرریسک است. سفته‌بازان حجم زیادی از سرمایه را به امید سود کوتاه‌مدت در مبلغ بالا وارد بازار می‌کنند. آن‌ها در همه بازارها مثل مسکن، طلا، ارز، سهام و غیره حضور دارند. هرگاه سهمی با افزایش ناگهانی حجم خرید یا فروش و صفهای طولانی مواجه شود که در چند ماه گذشته خبری از آن‌ها نبوده احتمال سفته بازی در آن زیاد است.
شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:
- می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
- در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید
برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:
برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود:
با سلام و تشکر بینهایت بانت روشنگری ومطلب عالیتون، این روزا تقریبا همە وارد بورس شدن و بە وفور نام نمادها رو اینجا و آنجا می شنویم، الان تو بورس طوری هست کە بیشتر نمادها صفهای خرید میلیونی دارن، ترس بندە این هست روزی نە چندان دور صفهای فروش میلیونی درست بشە و خریداری نباشە و اونروز متاسفانە بسیاری متضرر شدە و سفتە بازان قهار سودهای طلایی خودشون رو برداشت می کنن. روند بازار اصلا و ابدا روندی منطقی نیست، خیلی ها بدون مطالعە کافی وارد شدە و سود ناشی از این وضعیت اونها رو هیجانی کردە، یە چیزی مثل هجوم بە بازار دلار دو سال قبل می بینم. چقدر آدم بیچارە کە زندگیشون رو باختن، بهرحال چیزی کە در بازار بورس می بینیم تفسیر و توجیهی بسیار سخت و غیر منطقی دارە، افزایش های صد و دویات درصدی در بازەهای کوتاه اینچنینی خطرناک هست، دە کندل چهار قیمت بدنبال هم تو نمودارها سرگشتگی فراوان و قابل تاملی است کە در اقتصاد آزاد جهانی بندرت می توان دید، امیدوارم مردم عزیز و زیر فشار سخت اقتصادی حال حاضر از این بازار عجیب سربلند بیرون بیان، بازم بسیار ممنون از مقالە خوبتون.
سلام ممنون بابت مطالب مفیدی که قرار دادید.سوالی داشتم و اون اینه که این وضعیت بازار بورس ایران به نظرتون ناشی از چی هست؟؟ هر روز مثبت هست و افزایش عجیبی داره..بدون پشتوانه ی قوی تولید و ارزش حقیقی شرکت ها چطور چنین چیزی ممکن هست؟؟ آیا با سفته بازان هنگفتی طرف هستیم؟؟
سلام وقت بخیر
فعلا تمرکز دولت روی رشد بورس هست تا مقداری از سهامش رو در بورس بفروشه و نقدینگی بدست بیاره.
اصلی ترین دلیلش اینه.
ممنون بخاطر پاسخ تون.مرسی.امیدوارم افراد کمی متضرر بشن.
اگه درست مدیریت بشه و فعالان بورسی مخصوصا تازه واردها هیجانی عمل نکنن، در بلندمدت میتونه راهکار خوبی باشه.